İçeriğe atla

2009 Bolivya dang humması salgını

Bolivya'nın Güney Amerika'daki konumu
Dang virüsü viryonlarını (merkeze yakın koyu nokta kümesi) gösteren bir TEM mikrografı.
Dang humması sivrisinekler tarafından bulaşıyor.

2009 Bolivya dang humması salgını, 2009 yılının başlarında Bolivya'yı vuran ve Şubat ayına kadar ulusal bir acil duruma yükselen bir dang humması salgını yedi. BBC, olayı ülke tarihindeki en kötü dang humması salgını olarak nitelendirdi. En az 18 kişi öldü ve 31.000 kişiye sivrisinek yoluyla bulaşan arbovirüs bulaştı.

20 Şubat'ta Pan Amerikan Sağlık Örgütü, Bolivya'da Ocak ayından bu yana seksen (80) daha şiddetli dang hemorajik ateşi vakası meydana geldiğini ve bunların %22'sinin ölümcül olduğunu bildirdi.[1] Bolivya dış yardım talebinde bulundu.

Arka plan

Bolivya, ilk kez 2009 yılının Şubat ayının başlarında, ülkenin son yirmi iki yıldaki en kötü dang humması salgını hakkında dünyayı uyardığı bir ulusal acil durum ilan etti.[2] 3 Şubat'a kadar ülkenin doğusunda beş kişi öldü ve 7.000'den fazla kişi enfekte oldu.[2] Salgından en kötü etkilenen bölge, Paraguay sınırına ve Amazon'a yakın Santa Cruz Departmanı oldu.[2] Özellikle Santa Cruz kentindeki bir dizi askeri tesis, hastanelerin koşullarla başa çıkmak için mücadele etmesi nedeniyle geçici hastanelere dönüştürüldü.[2] Sağlık çalışanlarına yardım etmek için binlerce asker seferber edildi.[2] Hükûmet daha sonra ülke çapında hastane tedarik etmek için fon tahsis etti; ancak bazı çevrelerde eylemlerinin yavaşlığı nedeniyle eleştirildi.[1][2] Enfeksiyon, gelişen bir sivrisinek popülasyonuna sahip olan tropikal doğu ovalarında daha yaygındı.[1] Bolivya'nın sağlık hizmetleri salgınla başa çıkmakta zorluk çekerken, Venezuela, Küba, Paraguay ve Dünya Sağlık Örgütü'nden uzmanlar yardıma çağrıldı.[1]

Dış yardım

  • Japonya Hirofumi Nakasone, Japonya Dışişleri bakanı yedi milyon yen acil yardım malzemesi göndermeyi planladı.[1]

Sivrisinek ile bulaş

Sivrisinekler, Bolivya'nın ovalarının yüksek sıcaklık ve neminde gelişir ve en fazla sayıda enfekte sivilin görüldüğü bölge bu bölgedir.[1] Şu anda dang humması için bir aşı yoktur.[1] Enfekte olanlar şiddetli baş ağrıları, ateş ve eklem ağrısı gibi grip benzeri semptomlar yaşarlar.[1] Dang humması bulaşan 4 kişiden 1'inde semptomlar gelişir.[3] Semptomları yönetmek dışında dang için spesifik bir tedavi yoktur. Dang hummasına karşı koymanın en iyi yolu sivrisineklerin yaşam alanını bozmaktır. Sivrisinekler durgun suda ürer, yani açık saklama kapları, atılan lastikler ve toplanmayan çöpler hastalığa ortam hazırlar.[4]

Enfekte olan kişilere, tıp uzmanları tarafından bol miktarda sıvı içmeleri ve iyi dinlenmeleri tavsiye edilir.[1] Dang humması hastalarının daha şiddetli dang hemorajik ateşine ilerleme olasılığı yaklaşık %1'dir.[1] Dang hummasına yakalanan 20 kişiden 1'i şiddetli dang hastalığına yakalanır. Şiddetli dang, şok, iç kanama veya ölüm gibi yaşamı tehdit eden durumlara yol açabilir.[3] Diğer semptomlar hipotermi, kusma, şiddetli karın ağrısı ve konfüzyonu içerir. Dang hemorajik ateşi için küresel ortalama vaka ölüm oranı %5'tir.[1]

Ayrıca bakınız

  • 2009 Batı Afrika menenjit salgını

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k "Dengue fever worsens in Bolivia". BBC. 26 Şubat 2009. 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009. 
  2. ^ a b c d e f "Dengue fever outbreak in Bolivia". BBC. 3 Şubat 2009. 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009. 
  3. ^ a b "Symptoms and Treatment | Dengue | CDC". www.cdc.gov (İngilizce). 26 Eylül 2019. 30 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2019. 
  4. ^ Schmidt (30 Ağustos 2011). "Population Density, Water Supply, and the Risk of Dengue Fever in Vietnam: Cohort Study and Spatial Analysis". PLOS Medicine. 8 (8): e1001082. doi:10.1371/journal.pmed.1001082. ISSN 1549-1277. PMC 3168879 $2. PMID 21918642. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sıtma</span> Dişi anofel sivrisinekler yoluyla taşınan, ateşe yol açan, parazitle bulaşan bir hastalık

Sıtma, hastalık yapıcı bir grup parazit olan plazmodiumların, dişi anofel sivrisinekleriyle insanlara bulaşmasıyla yayılan ateşli bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım-Kongo kanamalı ateşi</span> Viral hastalık

Kırım-Kongo kanamalı ateşi keneler yoluyla bulaşan, zoonotik enfeksiyona yol açan bir viral hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Tifüs</span> Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı hastalık

Tifüs, Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı hastalıktır. Neden olan etken bakteriler hücre içinde yaşama özelliği gösterirler, hücre dışında uzun süre canlı kalamazlar.

<span class="mw-page-title-main">Sarıhumma</span>

Sarıhumma Grip benzeri bir tablodan, ağır karaciğer hastalığı ve kanamalı ateşe kadar geniş bir hastalık tablosuna yol açan akut viral bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Domuz gribi</span> Bir virüsün sebep olduğu, solunum yolları enfeksiyonu ile meydana çıkan, bazen öldürücü olan hastalık

Domuz gribi, Orthomyxoviridae ailesinden, herhangi bir virüs tarafından oluşmuştur. Domuzlarda oluşan virüse çok benzediği için adına Domuz Gribi denmektedir. Hastalık tıp alanında İngilizce swine influenza virus kelimelerinin baş harflerinin bir araya getirilmesiyle kısaca SIV olarak adlandırılır. Bilinen tüm SIV tipleri ya Influenzavirus A (çoğunlukla) ya da Influenzavirus C (ender) tipindedir. Aşısı bulunmaktadır. 2009 salgınına neden olan virüs, influenza A virüsünün alt türlerinden biri olan H1N1'dir.

<span class="mw-page-title-main">Dang humması</span> dang virüsünün neden olduğu, sivrisinekle bulaşan tropikal hastalık

Dang humması veya deng humması (İngilizce: dengue fever), dang virüsü kaynaklı bir enfeksiyondur. Sivrisinekler dang virüsünü bulaştırır. İnsanların kemikleri kırılır gibi şiddetli ağrı çekmesine neden olduğu için, Dang humması “kırık kemik humması” olarak da bilinir. Dang hummasının semptomlarından bazıları şunlardır: baş ağrısı, kızamık görünüşlü cilt kızarıklıkları ve kaslarda ve eklemlerde ağrı. Dang humması, az sayıda insanda hayatı risk haline gelebilir. Bunlardan ilki hemorajik ateş olup kan damarlarında kanama ve sızıntının yanı sıra trombositlerde düşük seviyede kan görülmesine neden olur. İkincisi dang şoku sendromudur ve tehlikeli derecede düşük tansiyona neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Rift Vadisi ateşi</span>

Rift Vadisi ateşi (RVF) hafif-şiddetli semptomlara yol açan bir viral hastalıktır. Hafif semptomları arasında şunlar bulunabilir: ateş, kas ağrıları ve genellikle bir haftaya kadar uzayabilen baş ağrısı. Şiddetli semptomları arasında ise şunlar bulunabilir: Hastalığın bulaşmasından 3 hafta sonra görme yeteneğinin kaybedilmesi, beyinin enfekte olması birkaç gün içinde şiddetli baş ağrılarına, sersemliğe, kanamaya ve karaciğer sorunlarına neden olabilir. Kanaması olanların ölüm riski 50% düzeyine ulaşmaktadır.

<i>Zika virüsü</i> Virüs Türü

Zika virüsü (ZIKV), Flaviviridae virüs familyasının ve Flavivirus cinsinin bir üyesi. İnsanlara sivrisineklerden ve cinsel yoldan geçer ve Zika ateşi veya Zika hastalığı olarak bilinen hastalığa neden olur. Daha önce maymunlarda görülen virüs, ilk kez Nijerya'da bir insanda tespit edildi. Gebe kadınlara bulaştığında bebeklerde anomaliler görülmesine yol açar. Zika ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük olur ve beyin fonksiyonlarında bozukluklar olur.

<span class="mw-page-title-main">Zika ateşi</span>

Zika virüsü hastalığı olarak da bilinen Zika ateşi, Zika virüsü’nün yol açtığı bir hastalıktır. Belirtileri dang ateşi’ne benzer. Birçok vakada (60–80%) belirti görülmez. Belirti görüldüğünde ise bunlar genellikle ateş, kızarmış gözler, eklem ağrısı ve baş ağrısı makulopapüler döküntü şeklinde ortaya çıkar. Belirtiler genellikle orta şiddettedir ve yedi günden az sürer. 2015 yılı itibarıyla, hastalığın erken aşamalarında ölüm vakasına rastlanmamıştır. Hastalık Guillain–Barre sendromu ile bağlantılandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">SARS-CoV-2</span> COVID-19 hastalığına sebep olan virüs türü

SARS-CoV-2 ya da açık adıyla şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2, Aralık 2019'da bilinen ilk varlığının bildirildiği pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüs. Virüsün insandan insana bulaştığı ve Çin'den başka diğer ülkelerden gelen raporlar sonucu bulaşma hızının Ocak 2020 ortalarında daha da hızlandığı görülmüştür. Virüs, 2019-2020 Vuhan zatürre salgını sırasında zatürre olan bir hastada, pozitif bir örnek üzerinde yapılan nükleik asit testinden sonra genomik olarak dizildi.

Lassa hemorajik ateşi (LHA) olarak da bilinen Lassa ateşi, Lassa virüsünün neden olduğu bir tür viral hemorajik ateştir. Virüs bulaşmış olanların çoğunda semptom gelişmez. Semptomlar ortaya çıktığında tipik olarak ateş, halsizlik, baş ağrısı, kusma ve kas ağrısı yapar. Daha az sıklıkla ağızdan veya gastrointestinal sistemden kanama olabilir. Enfekte olanlarda ölüm riski yaklaşık yüzde birdir ve sıklıkla semptomların başlamasından sonraki iki hafta içinde gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da COVID-19 pandemisi</span>

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının İzlanda'daki ilk tespit edilen COVID-19 vakası 28 Şubat 2020'de açıklandı.

Bulaşıcı hastalık sürveyansı, hastalıkların ilerleme modellerini belirleyebilmek için yayılımlarının takip edildiği, epidemiyolojik uygulamaların tamamına verilen isimdir.

Q humması veya Q ateşi, insanları ve diğer hayvanları etkileyen bir bakteri olan Coxiella burnetii'nin, neden olduğu bir hastalıktır. Bu organizma doğada yaygın değildir ancak sığır, koyun, keçi, kedi ve köpekler dahil diğer evcil memelilerde bulunabilir. Enfeksiyon, spor benzeri küçük hücreli bir varyantın solunmasından ve enfekte hayvanların süt, idrar, dışkı, vajinal mukus veya meni ile temastan kaynaklanır. Nadiren hastalık kene kaynaklıdır. Kuluçka süresi 9-40 gündür. İnsanlar Q hummasına karşı savunmasızdır. Ateş ve enfeksiyon birkaç organizmadan bile kaynaklanabilir. Bakteri zorunlu hücre içi bir patojendir.

Chikungunya, Chikungunya virüsünün (CHIKV) neden olduğu bir enfeksiyondur. Semptomlar ateş ve eklem ağrılarını içerir. Bunlar tipik olarak maruziyetten iki ila on iki gün sonra ortaya çıkar. Diğer semptomlar arasında baş ağrısı, kas ağrısı, eklem şişmesi ve kızarıklık sayılabilir. Semptomlar genellikle bir hafta içinde düzelir; ancak bazen eklem ağrısı aylarca veya yıllarca sürebilir. Ölüm riski 1000'de 1 civarındadır. Çok genç, yaşlı ve diğer sağlık sorunları olanlar daha ciddi hastalık riski altındadır.

<span class="mw-page-title-main">Viral hepatitler</span>

Viral hepatit, viral bir enfeksiyona bağlı olarak gelişen karaciğer iltihabıdır. Nispeten hızlı başlangıçla seyreden akut formda veya kronik formda ortaya çıkabilirler.

Dang humması Pakistan'da giderek daha sık salgınlar gösteren önemli bir bulaşıcı hastalıktır. Pakistan Hükûmeti'nin özellikle Pencap'taki çabalarına rağmen, salgın tedbirlerinin yüksek maliyeti Pakistan'ın salgınları kontrol etme yeteneğini sınırladı. Pakistan'da 2011 yazında Dang hummasından 300'den fazla kişi öldü. Hastalığın prevalansı 14.000'in üzerindeydi. Salgınlar çoğunlukla Pakistan, Pencap, Lahore bölgesinde meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">2016 Angola ve KDC sarıhumma salgını</span>

20 Ocak 2016'da Angola sağlık bakanı, başkent Luanda'nın bir banliyösü olan Viana belediyesine bağlı Angola'da yaşayan Eritre ve Kongo vatandaşları arasında 23 sarıhumma vakası ve 7 ölüm bildirdi. İlk vakalar 5 Aralık 2015'ten itibaren Eritreli ziyaretçilerde rapor edilmiş ve Ocak ayında Senegal Dakar'daki Pasteur WHO referans laboratuvarı tarafından doğrulanmıştır. Salgın, hızla yayılabilen kentsel sarıhumma bulaşma döngüsü olarak sınıflandırıldı. Sarıhumma virüsünün türünün Angola'daki 1971 salgınında tanımlanan bir türle yakından ilişkili olduğuna dair bir ön bulgu, Ağustos 2016'da doğrulandı. ProMED-mail'den moderatörler, daha fazla yayılmayı önlemek için hemen bir aşı kampanyası başlatmanın önemini vurguladılar. CDC, 7 Nisan 2016'da salgını İzleme Seviyesi 2 olarak sınıflandırdı. DSÖ, orta düzeyde halk sağlığı sonuçları olan acil durum müdahale çerçevesinde bunu 2. derece bir olay olarak ilan etti.

2006 Hindistan dang humması salgını, Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de Eylül ayının başında görülmeye başlayan ve ay sonuna kadar ülkenin diğer eyaletlerine de yayılan bir dang humması salgınıdır. Doğrulanmış vaka sayısının en az 3613 olduğu salgında 50'den fazla kişi ölmüştür.

2006 Pakistan dang humması salgını, o zamanlar kaydedilen en kötü salgındı. Dünya Sağlık Örgütü Doğu Akdeniz Bölge Ofisi'ne göre, laboratuvar tarafından doğrulanmış 1931 vaka ve 41 doğrulanmış ölüm vardı. Diğer kaynaklar 52 kişinin öldüğünü bildirdi.