İçeriğe atla

2008 Kırgızistan depremi

Ekim 2008 Kırgızistan Depremi
Sarsıntı haritası, 2008 Kırgızistan depremi
UTC zamanı2008-10-05 15:52:49
Yerel tarih05.10.2008
Yerel saat21.52
Büyüklük6.6 M
Derinlik27.6 km
Merkez üsNura, Güney Kırgızistan 39.515ºN 73.768ºE
TürTektonik
Maks. şiddetVI (Güçlü)
Artçı şok+3000
Etkilenen ülkeler/bölgelerKırgızistan, Tacikistan ve Çin
Kayıplar75 ölü, 200 yaralı

2008 Kırgızistan depremi 5 Ekim 2008 pazar akşamı yerel saat ile 21.52'de Kırgızistan'ın güneydeki şehri Oş şehrinde meydana gelen büyük bir depremdir.[1]

Etkileri

Kırgızistan dağlık, denizden uzak ve tektonik yönden hareketli bir ülkedir. Deprem en yıkıcı etkisini Oş şehrinin Çin sınırına yakın dağlık köyü Nura'yı etkilemiştir. Köy tamamen yıkılmış ve zorlu topoğrafyası nedeniyle arama kurtarma faaliyetleri oldukça sıkıntılı olmuştur. Dönemin acil durumlar bakanı Kamçıbek Taşiyev, afet bölgesine ulaşıp manzaranın oldukça korkunç olduğunu ifade etmiştir. Köyün tamamen enkaz haline geldiğini ifade eden bakan, çok fazla yarlı olduğunu eklemiştir. Deprem Orta Asya boyunca pek çok ülkede hissedilmiştir. Depremle ilgili verileri açıklayan The USGS kurumu ilk olarak merkez üssünü Tacikistan ve depremi 6.3 büyüklüğünde açıkladı; ancak daha sonra büyüklük 6.6 olarak düzenlenmiştir. Çin'in Sincan özerk bölgesinde yetkililer ufak tefek hasarlar olduğunu söylemişlerdir, ama kayıp rapor edilmemiştir. Kırgızistan acil durum bakanlığı sözcüsü ülkenin pek çok yerinde depremin etkili olduğunu ifade etmiştir. Rusya devlet başkanı Medvedev de taziyelerini ilettikten sonra insani yardım adına hazır olduklarını ifade etmiştir.[1]

Tektonik

5 Ekim 2008 tarihinde gerçekleşen deprem tektonik anlamda Pamir ve Tanrı dağları bölgesinde ters faylanmadan kaynaklı meydana gelen bir depremdir. Fayın bindiren doğası depremin yarattığı dalgalardan yorumla çıkarılmaktadır. Faylanma, Hindistan levhasının yılda 40 mm'lik hareketle Avrasya levhasına olan çarpmasının bir sonucu olan depreme neden olmuştur. Deprem merkez üssünün boylamı üzerinde, iki çarpışan levha arası sınır (Avrasya-Hindistan levhaları) Kuzey Hindistan-Pakistan tarafında yer alır. Bu sınır merkez üssünden aşağı yukarı 600 km güneydedir. Çarpışmayla ilişkili bu tektonik bozulma (deformasyon) levha sınırlarının 1000 km kadar kuzeyine kadar genişlemektedir. Merkez üssel bölgenin tektonik yapısı oldukça karmaşıktır, hem doğrultu atımlı hem de ters fayların ürettiği pek çok deprem 5 Ekim 2008 depreminin dolaylarında gerçekleşmiş. Örnek olarak, 11 Ağustos 1974 tarihli 7.1 büyüklüğünde bir deprem, 2008 tarihli depremin birkaç on km yakınında gerçekleşmişti. Bölgedeki artçı şoklar da doğrultu atımlı ve ters faylanma ile oluşan depremler oldular.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b Reporter of BBC, Reporter of BBC. "Deadly earthquake hits Kyrgyzstan". BBC. BBC News. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008. 
  2. ^ Editors of USGS, Editors of USGS. "Poster of the Kyrgyzstan Earthquake of 05 October 2008 - Magnitude 6.7". www.usgs.com. The USGS. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deprem</span> yer kabuğunda beklenmedik anda ortaya çıkan enerji atımı

Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.

Richter ölçeği ya da yerel magnitüd ölçeği, sismolojide kullanılan, dünya genelinde meydana gelen depremlerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı oranını belirleyen ve sınıflara ayıran uluslararası ölçüm birimidir. Günümüzde, özellikle büyük ölçekli depremlerde, moment magnitüd ölçeği, Richter'in (Rihter) yerini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">1999 Düzce depremi</span> Düzcede gerçekleşmiş 7.5 büyüklüğünde deprem

1999 Düzce depremi, 12 Kasım 1999 Cuma günü saat 18.57'de aletsel büyüklüğü 7,2 ve merkez üssü Düzce olan deprem. 30 saniye süreyle etkili olan deprem, pek çok ilin yanı sıra Ukrayna'dan da hissedildi.

<span class="mw-page-title-main">1906 San Francisco depremi</span> 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5:12de vuran yüksek şiddetli deprem

1906 San Francisco depremi San Francisco, CA ve Kuzey Kaliforniya'yı 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5.12'de vuran yüksek şiddetli depremdir. Depremin büyüklüğü genel olarak 7,9 Mw kabul edilir. Buna karşın depremin büyüklüğü en az 7,7 Mw en fazla 8,25 Mw olarak ileri sürülmüştür. Esas sarsıntı merkezi şehrin 2 mil (3 km) uzağında, denizdeki Mussel Kayalıkları'dır. Bölge; San Andreas Fay Hattı'ndan kaynaklanan bu depremle kuzey-güney doğrultusunda 296 mil (477 km) ikiye ayrılmıştır. Sarsıntı Oregon'dan Los Angeles'a; hatta denizden oldukça uzak olan Nevada'nın merkezine kadar geniş bir alanda hissedilmiştir. Deprem ve sonucunda oluşan büyük yangın, Amerika Birleşik Devletleri tarihinde meydana gelen en kötü doğal afet olarak kabul edilir. Deprem ve bunun sonucunda oluşan yangın sebebiyle ölenlerin sayısının 3.000'den fazla olduğu tahmin edilmiştir. Bu rakam Kaliforniya tarihinde bir doğal afetten dolayı ölen en fazla kişi sayısıdır. Depremin ekonomik etkileri, yakın geçmişte meydana gelen Katrina Kasırgası ile benzerlik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Anadolu Fay Hattı</span> fay hattı

Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin doğusunda olan doğrultu atımlı bir fay hattıdır. Anadolu Levhası ile kuzeye doğru hareket eden Arap Levhası arasındaki dönüşüm tipi tektonik sınırı oluşturur. İki levhanın göreli hareketlerindeki fark, fay boyunca sol yanal harekette kendini gösterir. Doğu ve Kuzey Anadolu fayları, Avrasya Levhası ile devam eden çarpışma nedeniyle sıkıştırılan Anadolu Levhasının batıya doğru hareketini birlikte barındırır.

<span class="mw-page-title-main">1938 Kırşehir depremi</span>

1938 Kırşehir depremi 19 Nisan yerel saat ile 12.59'da (öğle) meydana geldi. 3860 binanın yıkılmasına ve 224 can kaybına yol açan ve 6.7 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX (Şiddetli) olarak hissedildi. Derinlik USGS tarafından 10 km olarak belirlenmiştir. Fay yaklaşık 14 km kırılmıştır. Deprem, Seyfe Fay Zonu'nda meydana gelmiştir. Bu kırık hattında yaklaşık olarak 60 cm düşey, 65 cm yanal atım belirlenmiş ve fay sağ yanal doğrultu atımlı fay olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1894 İstanbul depremi</span>

1894 İstanbul depremi, 10 Temmuz 1894'te Marmara Denizi'nde, saat 12:24'te, İzmit Çınarcık havzasında veya İzmit Körfezi'nde meydana geldi. Deprem yüzey dalgasının 7.0 tahmini büyüklüğünü vardı. İzmit Körfezi çevresinde Yalova, Sapanca ve Adapazarı ve İstanbul'da tahminen 1349 kişi öldü. Deprem 1,5 m yüksekliğinde tsunamiye neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">2017 Kirmanşah depremi</span> Kasım 2017de İran-Irak sınırı yakınında gerçekleşen deprem

2017 Kirmanşah depremi, 12 Kasım 2017 tarihinde merkez üssü İran'ın Kirmanşah Eyaleti olan, Irak'ın Halepçe şehrinin 30 km güneyinde yerin 19 km altında richter ölçeği'ne göre 7.3 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem.

<span class="mw-page-title-main">2018 Hualien depremi</span>

2018 Hualien depremi, 6 Şubat 2018 tarihinde merkez üssü Tayvan'ın Hualien ilçesi olan, yerin 17 km altında richter ölçeği'ne göre 6.4 Mw büyüklüğünde meydana gelen depremdir.

<span class="mw-page-title-main">2020 İran-Türkiye depremleri</span>

2020 İran-Türkiye depremleri, 23 Şubat 2020 tarihinde merkez üssü İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Hoy şehri olan, Türkiye'nin Van ilinin Saray ilçesinin 25 km güneydoğusunda yerin 6.4 km altında richter ölçeği'ne göre 5.8 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Bu depremden 10 saat sonra 5.9 Mw büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi.

2011 Fergana Vadisi depremi, 19 Temmuz 2011 tarihinde yerel saat ile sabaha karşı 01.35'te 6.1 büyüklüğünde meydana gelen Fergana Vadisi merkezli depremdir.

2000 Bakü Depremi 25 kasım 2000 tarihinde yerel saatle 22.10'da Azerbaycan açıklarında Hazar Denizi dahilinde 50.4 km derinlikte meydana gelen 6.8 büyüklüğünde bir depremdir.

<span class="mw-page-title-main">2000 Türkmenistan depremi</span>

2000 Türkmenistan Depremi, 6 Aralık 2000 tarihinde dünya saatiyle 17.11'de 30 km derinlikte Türkmenistan'ın Hazar kıyısı yakınında Nebit-dağ bölgesinde gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2020 Ege Denizi depremi</span> 30 Ekim 2020de Doğu Ege Denizinde meydana gelen 7.0 büyüklüğündeki deprem

2020 Ege Denizi Depremi, 30 Ekim 2020 günü Türkiye saati ile 14.51'de, merkez üssü Yunanistan'ın Sisam Adası açıklarında İzmir'in Seferihisar ilçesine 23 km mesafede bulunan, yerin 16,58 km altında 6,9 Mw büyüklüğünde meydana gelen ve yaklaşık 16 saniye süren depremdir.

<span class="mw-page-title-main">1481 Rodos depremi</span>

1481 Rodos depremi, 3 Mayıs sabah saat 03.00'te meydana gelmiştir. Yerel sellere neden olan küçük bir tsunamiyi tetikledi. Yaklaşık 30.000 can kaybı oldu. Bu deprem, 15 Mart 1481'de başlayıp Ocak 1482'ye kadar devam eden Rodos'u etkileyen deprem serisindeki en büyük deprem olarak kayıtlara geçti.

<span class="mw-page-title-main">2022 Fukuşima depremi</span>

2022 Fukuşima depremi 16 Mart 2022 tarihinde Japonya'nın doğusunda Fukuşima açıklarında yerel saatle 23.36 sularında 63.1 km derinlikte gerçekleşen 7.3 büyüklüğünde bir depremdir.

<span class="mw-page-title-main">2022 Luding depremi</span>

2022 Luding depremi, 5 Eylül 2022 tarihinde yerel saatle 12:52:19'de Çin'in Sichuan ili Luding yerleşiminde gerçekleşen 6.6 veya 6.8 büyüklüğündeki depremdir. Depremin dış merkezi Kangding'in 43 km güneydoğusunda yer alır. Deprem binlerce artçı şokla takip edilmiş ve bazı yerlerde toprak kaymalarına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yüzey kırılması</span> jeolojik fenomen

Yüzey kırılması, sismolojide, bir fay boyunca bir deprem yırtılması Dünya yüzeyini etkilediğinde zemin yüzeyinin görünür kaymasıdır. Yüzey kırılması, zemin seviyesinde yer değiştirmenin olmadığı gömülü kırılma ile karşı karşıyadır. Bu, yer sarsıntısından kaynaklanan herhangi bir riske ek olarak, aktif olabilecek bir fay kuşağı boyunca inşa edilmiş herhangi bir yapı için büyük bir risktir. Yüzey kırılması, kırılmış bir fayın her iki tarafında dikey veya yatay hareket gerektirir. Yüzey kırılması geniş arazi alanlarını etkileyebilir.

Mega bindirmeli depremler, bir tektonik plakanın diğerinin altına doğru zorlandığı yakınsak plaka sınırlarında meydana gelir. Depremler, iki plaka arasındaki teması oluşturan bindirme fayı boyunca yaşanan kaymadan ötürü kaynaklanır. Bu levhalar arası depremler, 9.0'ı geçebilen moment büyüklükleri (Mw) ile gezegenin en güçlü depremleridir. 1900'den bu yana, büyüklüğü 9.0 veya daha büyük olan tüm depremler, mega bindirmeli depremlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1668 Şantung depremi</span> Çinin Şantung eyaletinde Qing Hanedanlığı döneminde 25 Temmuz 1668de meydana gelen 8,5 büyüklüğündeki deprem

1668 Şantung Depremi veya Büyük Tancheng Depremi, 25 Temmuz 1668 tarihinde Doğu Çin'de, bugünkü Şantung eyaleti'nde gerçekleşen çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Çin coğrafyasının en büyük depremlerinden biri olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'ın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Tahmini büyüklüğü 8,5 Ms ve Mercalli şiddet ölçeğinde XII'ydi. Deprem, bölgede yıkıcı bir etki yarattı; merkez üssünden 1.000 km'ye kadar hasara, birkaç yüz kilometre içinde ise ciddi hasara neden oldu ve 43.000 ila 50.000 insanın ölümüne neden oldu. Çin tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri olarak kabul ediliyor. Deprem odağı Linyi'nin hemen kuzeydoğusundaydı. Bu deprem, Doğu Çin'de bilinen en güçlü depremdir, Çin'de bilinen en güçlü depremlerden biridir ve karada meydana gelen en güçlü depremlerden biridir.