İçeriğe atla

2005 Azorlar subtropikal fırtınası

Azorlar subtropikal fırtınası
Subtropikal fırtına (SSKÖ)
Fırtınanın Azorlar yakınlarındaki en şiddetli anı
Fırtınanın Azorlar yakınlarındaki en şiddetli anı
Fırtınanın Azorlar yakınlarındaki en şiddetli anı
Oluşma4 Ekim 2005
Dağılma5 Ekim 2005
En yüksek rüzgâr
50 mph (85 km/h) (1-dakikadaki gücü)
En alçak basınçBilinmiyor
Etkilenen
alanlar		Azorlar
2005 Atlantik kasırga mevsimi

Azorlar subtropikal fırtınası, 2005 Atlantik kasırga mevsiminde, adlandırılacak güce ulaşmış 19. fırtınadır. Ulusal Kasırga Merkezi tarafından subtropikal bir alçak basınç etkinliği olarak değerlendirilen fırtınaya, resmî bir ad konulmamıştır. 4 Ekim tarihinde Atlas Okyanusu'nun doğusundaki bir alçak basınç noktasının subtropikal özellikler sergilemesiyle başlayan fırtına, aynı gün içinde Azorlar üzerinden geçmiş ve ertesi gün ekstratropikal duruma gelmiştir. Herhangi bir maddi hasar ya da can kaybına neden olmayan fırtına, bir soğuk hava kütlesi tarafından yutulmuş; daha sonra İber Yarımadası'nı etkileyen Vince Kasırgası'na dönüşmüştür.

Fırtına olağandışı bir konuma ve geniş rüzgâr alanına sahip olmasına karşın, bir sıcak hava kütlesi çevresindeki taşınım sonucunda oluşmuş ve olgun bir subtropikal fırtınanın tüm özelliklerini bünyesinde barındırmıştır.

Seyri

Fırtınanın izlediği yol ve Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği'ne göre şiddeti

Hava hareketi, 28 Eylül'de Kanarya Adaları'nın batısındaki bir alçak basınç noktasında ortaya çıkmış ve sonraki birkaç gün boyunca taşınımlarla güçlenmiştir. Soğuk siklon özelliği gösterse de kuzeybatıya yönelmiş ve 3 Ekim tarihinde Azorlar'daki São Miguel Adası'nın 740 km (460 mil) güneybatısına yerleşmiştir.[1] 4 Ekim gününün ilk saatlerinde yüzeydeki alçak basınç noktasının güçlenmesiyle taşınım artmış ve sistem subtropikal özellik göstermeye başlamıştır.[2]

Hava hareketi, aynı gün içinde kuzeydoğuya yönelerek bir sıcak hava kütlesi oluşturmuş; burada bir soğuk hava kütlesiyle karşılaşıp güçlenmiş ve subtropikal fırtınaya dönüşmüştür. Kuzeydoğu yönündeki hareketini sürdüren sistem, hafifçe şiddetlenip 85 km/sa (50 mph) hıza ulaşmış ve akşam saatlerinde Azorlar'a varmıştır. Azorlar üzerindeki geçişinin ardından kuzeydoğuya yönelen ve zayıflayan sistem 5 Ekim gününün ilk saatlerinde bir soğuk hava kütlesiyle karşılaşmış ve ekstratropikal duruma gelmiştir. Sistem günün ilerleyen saatlerinde soğuk hava kütlesi tarafından yutulmuş;[2] oluşan hava hareketi ise 8 Ekim'de Vince Kasırgası'na dönüşmüştür.[3]

Sistemin etkinlik gösterdiği tarihlerde subtropikal özelliğe sahip olmadığı düşünülmüş; mevsim sonrası yapılan inceleme sonuçları ise bu düşüncenin tam tersini ortaya koymuştur. Bulguların ilki, sistemin merkez çevresinde yoğun bir taşınıma sahip olması; ikincisi ise sistemin, ekstratropikal bir özellik olarak değerlendirilen soğuk kütle yerine bir sıcak hava kütlesinden beslenmesidir. Bu özellik, sisteme herhangi bir sıcak ya da soğuk hava kütlesinin etkide bulunmadığı anlamına gelmektedir. Sistemin etkinlik zamanının öncesinde ve sonrasında sıcaklığın değişmemiş olması da bu savı desteklemektedir.[4][5] Uzay fotoğrafları, hava hareketinin bir sıcak merkez oluşturduğu sırada tropikal fırtına durumuna geldiği izlenimi uyandırmış; ancak, rüzgâr alanının genişliği ve üst tabaka enerjisi sistemin subtropikal özelliğini kanıtlamıştır.[2]

Etkileri ve sınıflandırma

Azorlar'ın doğu yakasında fırtınanın neden olduğu rüzgarlara rastlanmış; Santa Maria Adası'nı etkileyen sürekli rüzgârların hızı saatte 94 kilometreyi bulmuştur.[6] Ponta Delgada'daki en yüksek rüzgâr hızı 85 km/sa olarak kaydedilmiş,[1] bölgede herhangi bir maddi hasar ya da can kaybı yaşanmamıştır.[2]

Hava hareketinin bir subtropikal fırtına olarak adlandırılması Ulusal Kasırga Merkezi tarafından yapılan genel değerlendirmede Jack Beven ve Eric Blake adlı tahmincilerin fırtınayı fark etmesi sonucunda 10 Nisan 2006 tarihinde gerçekleşmiştir.[2] Fırtına, gerçekleştiği an fark edilmiş olsaydı Tammy olarak adlandırılacak ve 4 Ekim tarihinden sonraki hava hareketleri için kasırga mevsimi listesindeki ardıl adlar kullanılacaktı. Listenin sonundaki Wilma Kasırgası'nın adı ise Alpha olarak değiştirilecekti.[7][8] Azorlar subtropikal fırtınası 2005 kasırga mevsiminin 19. hava hareketi olarak kayıtlara geçmiştir.[9] 2005, bir kasırga mevsiminde 19 ve üzeri fırtınanın gerçekleştiği dördüncü yıl olmuştur.[10]

Kaynakça

  1. ^ a b Beven II, John L.; Lixion A. Avila; Eric S. Blake; Daniel P. Brown; James L. Franklin; Richard D. Knabb; Richard J. Pasch; Famie R. Rhome; Stacy R. Stewart (Mart 2008). "Annual Summary: Atlantic Hurricane Season of 2005" (PDF). Monthly Weather Review. 136 (3). American Meteorological Society. ss. 1131-1141. Bibcode:2008MWRv..136.1109B. doi:10.1175/2007MWR2074.1. 10 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  2. ^ a b c d e Ulusal Kasırga Merkezi (10 Nisan 2006). "Tropical Cyclone Report: Unnamed Subtropical Storm" (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  3. ^ Ulusal Kasırga Merkezi (22 Şubat 2006). "Tropical Cyclone Report: Hurricane Vince" (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. 24 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  4. ^ Computer Generated (6 Ekim 2005). "History for Santa Maria, Azores: Thursday, October 6, 2005". Weather Underground. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  5. ^ Computer Generated (8 Ekim 2005). "History for Santa Maria, Azores: Week of October 2, 2005 through October 8, 2005". Weather Underground. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  6. ^ Computer Generated (4 Ekim 2005). "History for Santa Maria, Azores: Tuesday, October 4, 2005". Weather Underground. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
  7. ^ Bob King (11 Nisan 2006). "Wilma should've been Alpha". Palm Beach Post. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
  8. ^ Neal Dorst (8 Mayıs 2007). "What happens if they run out of names on the list?". Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory. 15 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
  9. ^ NHC Hurricane Research Division (1 Ocak 2008). "Atlantic hurricane best track ("HURDAT")". NOAA. 16 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 
  10. ^ Ulusal Kasırga Merkezi (23 Haziran 2008). "NHC/TPC Archive of Hurricane Seasons". NOAA. 8 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hava durumu</span> atmosferin fiziksel koşulları

Hava durumu ya da kısaca hava, yaşam ve insan aktiviteleri üzerindeki etkisini de göz önüne almak koşuluyla atmosferin belirli bir anda, belirli bir bölgedeki hali. Bazen çoğul olarak havalar şeklinde kullanılır. Hava durumu kavramı ile genellikle uzun dönemde gerçekleşen yani iklimsel değişimler değil, atmosferdeki kısa dönemde gerçekleşen değişimler kastedilir. Gökyüzünün görüş, bulutluluk, nem, yağış, sıcaklık ve rüzgâr durumu gibi çeşitli özelliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Tropikal siklon</span> hızlı dönerek esen fırtına

Kasırga ya da tropikal siklon, büyük çaplı ve çok şiddetli, Beaufort ölçeğine göre saatte 118 km'den fazla hızla ve dönerek esen tropik rüzgârdır.

1780 Büyük Kasırgası, Atlantik'in gelmiş geçmiş en ölümcül tropikal kasırgası olarak kabul edilir. Fırtınanın Küçük Antiller'den Barbados, Martinik ve Sint Eustatius'u 10 Ekim-16 Ekim tarihleri arasında vurması sonucu yaklaşık 22.000 kişi ölmüştür. Binlerce ölü kıyıdan uzakta ortaya çıkmıştır. Mitch Kasırgası ise 1998 Atlantik kasırgası sezonunda Honduras ve çevresinde 11.000-18.000 kişinin ölümüne yol açmıştır. 1780 fırtınasındaki ölü sayısı yalnız başına, diğer tüm Atlantik kasırgalarının 10 yıllık zaman aralıklarındaki toplamlarından daha fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Katrina Kasırgası</span>

Katrina Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en yıkıcı ve en ölümcül kasırgalarından biri. 2005 yılı Atlas Okyanusu kasırga mevsiminin genelde 5., tropik kasırgalar arasında 11. ve Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği'ne göre 5. Kategorideki 2. kasırgasıdır. Katrina, 23 Ağustos 2005 günü oluşmaya başladı ve Meksika Körfezi kıyısının orta-kuzeyi boyunca uğradığı yerlerde büyük hasarlara sebep oldu. Kasırganın neden olduğu en büyük can kaybı ve maddi zarar, New Orleans'ta meydana geldi. Set sisteminin başarısız olduğu Louisiana'yı sel bastı. Kasırga, Mississippi kıyısının karşısında ve Alabama'da şiddetini artırdı, öyle ki kasırganın merkezinin hızı saatte 160 km/saat olarak ölçüldü.

Hugo Kasırgası, 1989'un Eylül ayında, Saffir-Simpson Kasırga Ölçeğine göre 5 şiddetinde; Guadeloupe, Montserrat, Porto Riko, Saint Croix, Güney Karolina ve Kuzey Karolina'yı vuran, 82 kişinin ölümüne ve 56.000 kişinin evsiz kalmasına neden olan kasırgadır.

<span class="mw-page-title-main">Batı rüzgârları</span>

Batı rüzgârları, 30° güney ve 30° kuzey paralellerinde bulunan dinamik yüksek basınç alanlarından, 60° kuzey ve 60° güney paralellerindeki dinamik alçak basınç alanlarına doğru esen rüzgârlardır.

<span class="mw-page-title-main">2008 Gustav Kasırgası</span>

Gustav Kasırgası, Atlas Okyanusu'nda 25 Ağustos 2008 sabahı Haiti açıklarında oluşan kasırga. Haiti'den sonra Dominik Cumhuriyeti, Jamaika, Cayman Adaları, Küba ve ABD'yi vurdu. 2 Eylül'e kadar 12'si çocuk 107 kişinin ölümüne sebep oldu. Equecat risk modelleme şirketine göre Gustav'ın, sigorta sektörüne maliyeti 9 milyar dolar, ABD'de verdiği toplam zarar ise 18 milyar dolar düzeyinde olacaktır. Buna göre Gustav, ABD tarihinde en çok zarara yol açan 10. kasırga olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Gabrielle Tropikal Fırtınası (2007)</span> Kuzey Karolinanın doğusundan geçen tropikal fırtına

Gabrielle Tropikal Fırtınası, denize geri dönmeden önce Kuzey Karolina'nın doğusundan geçen bir tropikal fırtınadır. 2007 Atlantik kasırga sezonunun yedinci adlandırılmış kasırgasıydı. Gabrielle bir subtropikal kasırga olarak 8 Eylül günü Lookout Burnu'nun 625 km güneydoğusunda oluştu. Rüzgârın yönünün değişmesi fırtınanın ömrünü kısalttı, hâlbuki yine böyle değişimler Gabrielle'in tropikal fırtına seviyesine yükselmesine neden oldu. 9 Eylül günü, Gabrielle Kuzey Karolina kıyısından karaya giriş yaptı. Kuzeydoğuya dönen fırtına hızlı bir şekilde zayıfladı ve 11 Eylül günü sona erdi. Fırtınanın karaya giriş yerine aşırı miktarda yağmur düştü; fakat diğer alanlara düşen yağış miktarı daha küçüktü. Fırtınanın yol açtığı zarar küçüktü ve doğrudan sonuç olarak hiçbir ölüm vakası bildirilmedi.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına dalgası</span> alçak basınçlı bir hava sistemi ile ilişkili su yükselmesi

Fırtına dalgası, deniz yüzeyinin fırtına veya kasırga gibi bir alçak basınç sistemi nedeniyle kabarması. Fırtına dalgaları, başlıca rüzgârın deniz yüzeyini itmesi sonucu dalgaların deniz seviyesi üzerinde yuğulmasıyla oluşur. Bizzat alçak basınç ve suyun derinliği de fırtına dalgalarının oluşmasında etkilidir.

Kuzey Atlantik salınımı, Kuzey Atlas Okyanusu'nda görülen bir fenomen. Kutuplarda açısı daralan güneş ışınlarından dolayı düşük ısı enerjisi ile deniz seviyesinde yüksek basınç alanı, ekvatoral bölgelerde ise bunun aksine yüksek ısı enerjisiyle deniz alçak basınç alanı oluşur. Bu basınç kuşaklarına bir tepki olarak alt-tropik ve alt-kutbi bölgelerde de yarı kararlı basınç kuşakları meydana gelir. Azor adaları çevresinde bir yüksek basınç - bilinen adıyla Azor Yüksek Basıncı veya Azor Yükseği, İzlanda çevresinde de bir alçak basınç - İzlanda alçağı veya İzlanda alçak basıncı deniz seviyesinde ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Cephe (meteoroloji)</span>

Hava cephesi, hava yoğunluğu, rüzgar, sıcaklık ve nem gibi çeşitli özelliklerin farklı olduğu, hava kütlelerini ayıran bir sınırdır. Bu farklılıklar nedeniyle bozulan ve istikrarsız olan hava koşulları çoğunlukla sınırda ortaya çıkar. Örneğin, soğuk cepheler gökgürültülü fırtına bantları ve kümülonimbus yağışları getirebilirken veya fırtına hatları öncesinde oluşabilirken, sıcak cephelerden önce genellikle tabakalı yağış ve sis gelir. Yaz aylarında, kuru hatlar denilen daha ince nem değişimleri şiddetli hava koşullarını tetikleyebilir. Her zaman rüzgarın değişmesine rağmen bazı cephelerde hiç yağış görülmez ve bulutluluk azdır.

<span class="mw-page-title-main">Cephe yağışları</span> Sıcaklığa bağlı yağış türü

Cephe yağışları veya Frontal yağış, yoğunluk ve sıcaklığı farklı olan iki hava kütlesinin karşılaşması ile oluşur. Özellikleri farklı hava kütlelerinin karşılaşma alanlarına cephe denir. Geniş alanlarda düşük şiddette ve uzun süreli yağış dar alanlarda ise kısa süreli ve şiddetli yağış görülür.

<span class="mw-page-title-main">Hava kütlesi</span>

Hava kütlesi, sıcaklık ve nem bakımından benzer olan büyük atmosfer parçalarına verilen isimdir. Hava kütlelerinin çevresindeki diğer hava parselleriyle belirli ve açık bir sınırı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ekstratropikal siklon</span>

Ekstratropikal siklon, Dünya'nın havasının büyük bölümünü yüksek basınç alanlarıyla birlikte taşıyan alçak basınç alanlarına verilen addır. Bulutluluk ve hafif yağışın yanı sıra gök gürültülü fırtına, kar fırtınası ve hortum gibi hava olaylarına neden olabilmektedir. Dünya'nın orta enlemlerinde görülen ekstratropikal siklonlar kasırgaların tersine hızlı sıcaklık değişimleri göstermekte ve hareket merkezinde hava kütleleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk hava kütlesi</span>

Soğuk hava kütlesi bir alçak basınç alanının trofunda yer alan, tabandaki sıcak havanın yerine soğuk hava taşıyan katmana verilen addır. Ekstratropikal siklonların doğuşu sırasında, hava hareketinin yatay taşınımı sonucu oluşmaktadır. Kütlenin tamamı için sıcaklık değişimi 30 °C (54 °F) ve üzerinde gerçekleşebilmekte; yüksek kararsızlığın mevcut olması durumunda yağış gözlenebilmektedir. Soğuk hava kütleleri ilkbahar ve sonbaharda etkili olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vince Kasırgası</span> 2005te Atlantikte meydana gelen kasırga

Vince Kasırgası, 8 Ekim 2005'te Atlas Okyanusu'nun kuzeydoğusunda meydana gelen kasırgadır. 2005 Atlantik kasırga mevsiminin bir parçası olup tropikal siklonlar için çok soğuk olduğu düşünülen sularda ortaya çıkmıştır. Kasırga, çok aktif geçen bu kasırga mevsiminde gerçekleşen 20. adlandırılmış hava olayı ve 12. kasırgadır.

Dorian Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Doğu Kıyılarını etkileyen güçlü bir tropikal siklondur. 2019 Atlantik kasırga sezonunun ilk büyük kasırgası olan Dorian, 24 Ağustos'ta tropikal bir dalga sonucu gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Irene Kasırgası (2005)</span> 4 Ağustos 2005te Atlantikte oluşmuş şiddetli kasırga

Irene Kasırgası, 2005 Atlantik kasırga mevsiminin adlandırılacak güce ulaşmış 9. kasırgasıdır. 4 Ağustos'ta Yeşil Burun Adaları yakınlarında oluşan siklon, Atlas Okyanusu'nu geçti ve Newfoundland'ın güneydoğusundayken ekstratropikal siklon tarafından emilmeden önce Bermuda çevresinde kuzeye döndü. 10 Ağustos'ta neredeyse dağılma safhasına geçse de, 16 Ağustos'ta etkisinin zirvesine ulaşarak Kategori 2 kasırgası olarak sınıflandırıldı. 2005 mevsiminin en uzun siklonu olan Irene, tropikal bir sistem olarak 14 gün boyunca etkisini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Tropikal dalga</span> tropikal bölgelerde oluşan atmosferik bir olgu

Tropikal dalga ; Atlantik Okyanusu'nun içinde ve çevresinde, kuzeyden güneye doğru hareket eden nispeten alçak hava basıncına sahip uzun bir dönence olan bir tür atmosferik yataktır. Aynı zamanda tropikal dalga tropikal bölgelerde oluşan atmosferik bir olgudur. Yüksek hava basıncı alanları ile alçak hava basıncı alanları arasında hareket ederken yoğun yağış, fırtına ve kasırga oluşumuna neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Helene Kasırgası (2024)</span> 2024te meydana gelen Kategori 4 Atlantik kasırgası

Helene Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneydoğu kısmında geniş alanda etki gösteren büyük, yıkıcı ve ölümcül bir tropikal siklondu. Florida'nın Büyük Bend bölgesini vuran kayıtlardaki en güçlü kasırga, 2017'den sonraki Amerika Birleşik Devletleri için en ölümcül ve 2005'ten sonraki ABD anakarasındaki en ölümcül kasırgadır. 2024 Atlantik kasırga sezonunun sekizinci adlandırılmış fırtınası, beşinci kasırgası ve ikinci büyük kasırgası olan Helene, Eylül ayı ortalarında Batı Karayip Denizi'nde Orta Amerika girdabı olarak bilinen geniş bir alçak basınç alanı içinde kademeli olarak gelişti. 24 Eylül'de Yucatán Yarımadası'na yaklaşırken güçlenerek tropikal fırtınaya dönüştü ve Ulusal Kasırga Merkezi kasırga olarak kategorilendirilerek Helene adı verildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.