İçeriğe atla

2001 Mars Odyssey

2001 Mars Odyssey
Mars Odyssey uzay aracının sanatsal tasviri
Görev türüMars yörünge aracı
UygulayıcıNASA / JPL
COSPAR kimliği2001-013A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.26734
Web sitesimars.jpl.nasa.gov/odyssey/
Görev süresi
  • Geçen:
    • Fırlatmadan itibaren 23 yıl, 6 ay ve 6 gün
    • Mars'ta 22 yıl, 11 ay ve 19 gün (8166 sol)
  • Yolda: 6 ay, 17 gün
  • Ana görev: 32 ay (1007 sol)
  • Uzatılan görev: 20 yıl, 1 ay ve 18 gün (7157 sol) geçti
Uzay aracı özellikleri
ÜreticiLockheed Martin
Fırlatma ağırlığı725 kg[1]
Yakıtsız ağırlık376,3 kilogram (830 lb)
Güç750 W
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi7 Nisan 2001, 15.02:22 (7 Nisan 2001, 15.02:22) UTC[1]
RoketDelta II 7925-9.5
Fırlatma yeriCape Canaveral SLC-17A
Yörünge parametreleri
Referans sistemiMars merkezli
RejimGüneş eşzamanlı
Yarı büyük eksen3.793,4 km (2.357,1 mi)[2]
Dış merkezlik0.0
İrtifa400 km (250 mi)[2]
Eğiklik93.064°[2]
Süre2 saat[2]
Yükselen düğüm boylamı34,98°[2]
Periareion argümanı0°[2]
Ortalama ayrıklık0°[2]
Devir19 Ekim 2002[2]
Mars yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme24 Ekim 2001,
MSD 45435 12.21 AMT
 

2001 Mars Odyssey, Mars gezegeninin yörüngesinde dönen bir robotik uzay aracıdır. Görevin tamamı için tahmin edilen maliyeti 297 milyon dolar olan proje, NASA tarafından geliştirildi ve Lockheed Martin'e dışarıdan sözleşmeli olarak ihale edildi. Görevi, spektrometre ve termal kamera kullanarak geçmişte veya günümüzde su ile buz kanıtları saptamak ve bunun yanı sıra gezegenin jeolojisini ve radyasyon ortamını incelemektir.[3] Odyssey'in elde ettiği verilerin, Mars'ta yaşam olup olmadığı sorusunu yanıtlamaya ve gelecekte astronotların maruz kalabileceği radyasyonun risk değerlendirmesinin oluşturulmasına yardımcı olacağı umulmaktadır. Aynı zamanda Curiosity keşif aracı ile, daha önceki Mars Exploration Rover ve Phoenix iniş aracı arasında Dünya ile iletişim için bir röle görevi görmektedir. Adını bilimkurgu yazarı Arthur C. Clarke'a saygı olarak, onun ve Stanley Kubrick'in kaleme aldığı 2001: A Space Odyssey (2001: Bir Uzay Destanı) adlı filmden almıştır.[4]

Odyssey, 7 Nisan 2001'de Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü Fırlatma Kompleksi 17A'dan Delta II 7925 roketiyle fırlatıldı ve 24 Ekim 2001 02.30 UTC'de (23 Ekim, 19.30 PDT, 22.30 EDT) Mars yörüngesine ulaştı.[5]

NASA 28 Mayıs 2002'de (sol 210), Odyssey'in GRS cihazının gezegen yüzeyinin bir metre içerisinde buz olması gerektiğinin bir işareti olan büyük miktarlarda hidrojen tespit ettiğini ve sığ yüzeyin altındaki suyun dağılımını haritalamaya devam ettiğini duyurdu.[6] Yörünge aracı ayrıca ekvator bölgelerinin yüzeyine yakın muazzam büyüklükte su buzu birikintileri keşfetti.[7]

15 Aralık 2010 itibarıyla, 3.340 günlük faaliyeti sonrasında Mars'ta en uzun süre hizmet veren uzay aracı rekorunu kırdı.[8] Odyssey ayrıca, son on yılda NASA'nın Mars yüzey keşifleri için Curiosity keşif aracına kadar ana iletişim aracı olarak hizmet etti. Şu anda, 22 yıl, 11 ay ve 19 gün ile Pioneer Venus Orbiter (14 yıl görev yaptı[9]) ve Mars Express'in (17 yıldan fazla hizmet verdi) önünde, Dünya dışındaki bir gezegen etrafında yörüngede en uzun süre hayatta kalıp sürekli aktif olan uzay aracı rekorunu elinde tutuyor. Ekim 2019 itibarıyla, Mars'ın etrafında yaklaşık 3.800 km (2.400 mil) yarı büyük eksene sahip kutupsal yörüngededir. 2025 yılına kadar çalışmasına yetecek miktarda yakıta sahip.

Bilimsel araçlar

  • Thermal Emission Imaging System (THEMIS) - Termal Emisyon Görüntüleme Sistemi
  • Gamma Ray Spectrometer (GRS) - Gama Işını Spektrometresi
  • Mars Radiation Environment Experiment (MARIE) - Mars Radyasyon Ortamı Deneyi

Kaynakça

  1. ^ a b "2001 Mars Odyssey". NASA Space Science Data Coordinated Archive. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h Makovsky, A.; Barbieri, A.; Tung, R. (Ekim 2002). Odyssey Telecommunications (PDF). 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  3. ^ Mars Odyssey Contribution to Mars Exploration Program Science Goals. 28 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NASA. En son 11 Ekim 2015 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  4. ^ "Mars Odyssey: Overview". JPL, CIT. 19 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "2001 Mars Odyssey Quick Facts". 2001 Mars Odyssey. NASA/JPL. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2021. 
  6. ^ "January, 2008: Hydrogen Map". Lunar & Planetary Lab at The University of Arizona. 13 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015. 
  7. ^ Equatorial locations of water on Mars: Improved resolution maps based on Mars Odyssey Neutron Spectrometer data 23 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Jack T. Wilson, Vincent R. Eke, Richard J. Massey, Richard C. Elphic, William C. Feldman, Sylvestre Maurice, Luıs F. A. Teodoroe. Icarus, 299, 148-160. Ocak 2018.
  8. ^ "NASA's Odyssey Spacecraft Sets Exploration Record on Mars". Press Releases. JPL, NASA. 15 Aralık 2010. 25 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Pioneer Venus 1: In Depth". NASA. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mars</span> Güneş Sisteminde Güneşe en yakın 4. gezegen

Mars, Güneş Sistemi'nin Güneş'ten itibaren dördüncü gezegeni. Roma mitolojisindeki savaş tanrısı Mars'a ithafen adlandırılmıştır. Yüzeyindeki yaygın demir oksitten dolayı kızılımsı bir görünüme sahip olduğu için "Kızıl Gezegen" olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Phobos (uydu)</span> Marsın iki uydusundan biri

Phobos Mars'ın iki uydusundan biridir. Yunancada Phobos Korku anlamına gelir. Mars'ın diğer uydusu Deimos'dan hem daha büyüktür, hem de Mars'a daha yakındır. Güneş Sistemi'ndeki tüm diğer uydular içinde gezegenine en yakın konumlanmış uydudur. Yörüngesi Mars yüzeyinden sadece 6000 km yüksekliktedir ve ortalama çapı 22 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay sondası</span> uzay keşfi için yapılan makineler

Uzay sondası, Dünya'nın çekim alanından kurtulup, Ay'a, diğer gökcisimlerine, gezegenler arası ya da galaksiler arası uzay boşluğuna gönderilerek veri toplamaya yarayan robotik uzay aracı ve bu aracın yerine getirdiği göreve verilen addır. Halihazırda etkin durumda yaklaşık 20 uzay sondası görev yapmaktadır. Şu an uzayda sondası bulunan ülkeler ve birlikler, Rusya, Ukrayna, ABD, AB, Japonya, Hindistan ve Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Phoenix (uzay aracı)</span>

Phoenix, NASA'nın denetimi altında Mars Keşif Programı çerçevesinde Mars'a gönderilen robotik bir uzay aracı. Programda görev alan bilim insanları, Mars üzerinde mikrobiyal yaşam olup olmadığını ve orada suyun geçmişini araştırmak için Phoenix'in iniş bölümünün üstünde yer alan cihazları kullanacaklardır. Çok ortaklı program, NASA'nın Roket İtiş Laboratuvarı yönetimi altında Arizona Üniversitesi'ndeki Ay ve Gezegenler Laboratuvarı bölümünün başkanlığında yürütülmekteydi. Program ABD, Kanada, İsviçre, Filipinler, Danimarka, Almanya ve İngiltere'den çeşitli üniversitelerin; NASA, Kanada Uzay Ajansı, Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü, Lockheed Martin Space Systems ve diğer uzay şirketlerinin ortak çalışmasıdır. Bir devlet üniversitesi tarafından yönetilen ilk uzay uçuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Mars Keşif Programı</span>

Mars Keşif Programı, NASA tarafından finanse edilen ve yönetilen Mars gezegeninin araştırılması amacıyla başlatılmış uzun vadeli bir girişimdir. 1993 yılında oluşturulan program, Mars'taki yaşam olasılıklarının yanı sıra, gezegenin iklimini ve doğal kaynaklarını keşfetmek için yörünge araçları, iniş araçları ve Mars keşif araçlarından yararlandı. NASA'nın 2013 mali yılı bütçesindeki yüzde 40'lık kesinti nedeniyle programı yeniden formüle etmek için teknoloji, bilim ve insanlı görevlerin amirlerini bir araya getiren Mars Programı Planlama Grubu (MPPG) kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Mars Bilim Laboratuvarı</span>

Mars Bilim Laboratuvarı, NASA'nın Curiosity isimli keşif robotunu Mars'a indirmek amacıyla fırlatılan robotik uzay sondası görevi. 26 Kasım 2011'de fırlatılan robot Mars'ta Sharp dağı yakınındaki Gale kraterine 6 Ağustos 2012 tarihinde iniş yapmıştır. Robot Mars'a daha önceki denemelerden farklı bir şekilde iniş yaptı ve Mars'ın yüzeyini incelemeye başladı.

<i>Curiosity</i> (keşif aracı) Marstaki Gale kraterinde keşifte bulunan NASA robot keşif aracı

Curiosity, NASA'nın Mars Bilim Laboratuvarı (MSL) görevinin bir parçası olarak Mars'taki Gale krateri ve Aeolis Mons'u araştıran otomobil büyüklüğündeki bir Mars keşif aracıdır. Curiosity kelimesi Türkçede "Merak" anlamına gelir. Curiosity, 26 Kasım 2011 15:02:00 UTC'de Cape Canaveral'dan (CCAFS) fırlatıldı ve 6 Ağustos 2012 05:17:57 UTC'de Mars'taki Gale kraterinin içindeki Aeolis Palus'a iniş yaptı. Bradbury iniş alanı, 560 milyon km (350 milyon mi) yolculuğun ardından aracın iniş hedefinin merkezine 2,4 km 'den (1,5 mi) daha yakındı.

<span class="mw-page-title-main">HiRISE</span>

Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi,, Mars Yörünge Kâşifi'nin bünyesinde bulunan yüksek çözünürlüklü bir kameradır. Arizona Üniversitesi'nin geliştirdiği bu kamera, 65 kg (143 lb) ağırlığında olup, yapımı yaklaşık 40 milyon dolara mal olmuştur. Derin uzay keşifi görevleri arasındaki en büyük diyafram açıklığına (aperture) sahip kamerası ile HiRISE, Mars yüzeyini 0.3m/piksel gibi bir detayla fotoğraflama yeteneğine sahiptir.

<i>Mars Pathfinder</i>

Mars Pathfinder 1997 yılında Mars yüzeyine üzerinde bir ana istasyonu ve keşif robotunu başarıyla indirmiş bir Amerikan uzay aracıdır. İniş takımları ile birlikte Carl Sagan Hatıra İstasyonu olarak anılan tekerlekli ve hafif (10.6 kg/23 lb) keşif aracının adı ise Sojourner'dir.

<i>Mars Reconnaissance Orbiter</i>

Mars Reconnaissance Orbiter (MRO), Mars'ın jeolojisini ve iklimini incelemek, gelecekteki iniş alanlarının keşfini sağlamak ve yüzey görevlerinden Dünya'ya veri aktarmak için tasarlanmış bir yörünge uzay aracıdır. 12 Ağustos 2005'te fırlatılan araç, 10 Mart 2006'da Mars'a ulaştı. Kasım 2006'da, beş aylık atmosfer direnciyle yavaşladıktan sonra bilimsel çalışmaların yapılacağı yörüngeye yerleşti ve esas bilimsel aşama başladı. 2010 yılında esas görevin sonuna kadar MRO'nun geliştirilmesi ve işletilmesinin maliyeti 716,6 milyon ABD dolarıydı.

Yörünge aracı, bir gezegen ya da diğer bir astronomik nesnenin yörüngesinde faaliyet gösteren bir uzay sondasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mars keşif aracı</span>

Mars keşif aracı, Mars yüzeyinde seyahat etmek üzere tasarlanmış uzaktan kumandalı bir motorlu araçtır. Gezginlerin sabit iniş araçlarına göre çeşitli avantajları vardır: daha fazla alanı incelerler, ilginç özelliklere yönlendirilebilirler, kış aylarını atlatmak için kendilerini güneşli konumlara yerleştirebilirler ve çok uzaktan robotik araç kontrolünün nasıl gerçekleştirileceği bilgisini geliştirebilirler. Mars Reconnaissance Orbiter gibi yörüngesel uzay araçlarından farklı bir amaca hizmet ederler. Daha yeni bir gelişme ise Mars helikopteridir.

<span class="mw-page-title-main">Çok görevli radyoizotop termoelektrik üreteci</span>

Çok görevli radyoizotop termoelektrik üreteci, Mars Bilim Laboratuvarı gibi NASA'nın uzay görevleri için geliştirilen bir tür radyoizotop termoelektrik üretecidir ve Amerika Birleşik Devletleri Enerji Dairesi Nükleer Enerji Ofisi bünyesindeki Uzay ve Savunma Gücü Sistemleri Dairesi yetkisi altındadır. MMRTG, Aerojet Rocketdyne ve Teledyne Energy Systems kuruluşlarından oluşan bir ekip tarafından geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mars 2020</span>

Mars 2020, NASA Mars Keşif Programı'nın bir parçasını oluşturan ve keşif aracı Perseverance, küçük robotik müşterek eksenli helikopter Ingenuity ve ilgili teslimat araçlarını içeren bir Mars keşif aracı görevidir. 30 Temmuz 2020'de 11:50:01 UTC'de bir Atlas V fırlatma aracıyla Dünya'dan fırlatıldı ve Mars krateri Jezero'ya iniş onayı 18 Şubat 2021'de saat 20:55 UTC'de alındı. NASA 5 Mart 2021'de, keşif aracının iniş yerini Octavia E. Butler iniş alanı olarak adlandırdı. Perseverance ve Ingenuity 28 Temmuz 2024 itibarıyla, 1223 Mars güneş günü boyunca Mars'ta bulunuyor.

Dünya dışı sıvı su, doğal haliyle Dünya dışında meydana gelen sıvı haldeki sudur. Geniş ilgi gören bir konudur, çünkü bildiğimiz gibi su yaşamın temel ön koşullarından biri olarak kabul edilir ve bu nedenle dünya dışı yaşam için gerekli olduğu düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Magellan (uzay aracı)</span>

Magellan uzay aracı, 4 Mayıs 1989'da sentetik açıklıklı radar kullanarak Venüs'ün yüzeyini haritalamak ve gezegensel yerçekimi alanını ölçmek için NASA tarafından fırlatılan 1.035 kilogram (2.282 lb) ağırlığındaki robotik bir uzay sondasıydı.

<i>Opportunity</i> (keşif aracı) NASA Mars keşif aracı

Opportunity, 2004'ten 2018 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıdır. Opportunity Mars'ta 5111 sol boyunca faaliyetini sürdürmüştü. NASA'nın Mars Exploration Rover programının bir parçası olarak 7 Temmuz 2003 tarihinde fırlatılan araç, ikizi Spirit'in (MER-A) gezegenin diğer tarafına inişinden üç hafta sonra 25 Ocak 2004'te, Meridiani Planum'a iniş yaptı. Spirit, planlanan 90 sol faaliyet süresiyle 2009 yılında mahsur kalana ve 2010'da iletişimini kesene kadar işlev görürken, Opportunity inişten sonra 5111 sol boyunca çalışır durumda kalabildi. Güneş enerjisi kullanarak pillerinin sürekli şarj edilmesiyle gücünü ve kilit sistemlerini korudu, güç tasarrufu için toz fırtınaları gibi olaylar sırasında kış uykusuna yattı. Bu dikkatli operasyon, ilk taslak planı 14 yıl, 47 gün aşarak, Opportunity için tasarlanan ömrün 57 katı boyunca çalışmasını sağladı. Keşif aracı, NASA ile en son temasa geçtiği 10 Haziran 2018 tarihine kadar 45,16 kilometre mesafe kat etmişti.

<i>Zhurong</i> (keşif aracı) Mars keşif aracı

Zhurong, Çin'in başka bir gezegene indirdiği ilk Mars keşif aracıdır. Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) tarafından yürütülen Tianwen-1 Mars görevinin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mars 3</span> 1971de fırlatılan, Mars yörünge aracı ve iniş aracından oluşan Sovyet uzay sondası

Mars 3, ikiz uzay aracı Mars 2'den sadece dokuz gün sonra, 28 Mayıs 1971'de fırlatılan bir Sovyet robotik uzay sondasıydı. Sonda Sovyet Mars programının bir parçasıydı ve Blok D üst kademeli bir Proton-K roketi kullanılarak fırlatıldı. Bir yörünge aracı ve bir iniş aracından oluşuyordu. Mars 2 aracı Mars'a iniş yaptıktan sonra düşerken, Mars 3 2 Aralık 1971'de gezegene başarılı bir yumuşak iniş gerçekleştirdi. Ancak, 110 saniye sonra arızalanmadan önce sadece tek ve belirsiz bir görüntü iletti. Mars 2 yörünge aracı ve Mars 3 yörünge aracı sekiz ay daha Mars'ın etrafında dönmeye ve Dünya'ya görüntü göndermeye devam etti.

<i>Spirit</i> (keşif aracı) NASAnın eski Mars keşif aracı

Spirit,, 2004'ten 2010 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıydı. Spirit, Mars'ta 2208 sol veya 3,3 Mars yılı boyunca faaliyetini sürdürdü. Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetilen NASA'nın Mars Exploration Rover programının iki keşif aracından biriydi. Spirit, ikiz kardeşi Opportunity'nin (MER-B) gezegenin diğer tarafına inmesinden üç hafta önce, 4 Ocak 2004 saat 04:35'te (UTC) Mars'taki Gusev kraterine başarıyla indi. Adı, NASA sponsorluğunda düzenlenen bir öğrenci deneme yazısı yarışmasıyla seçildi. Keşif aracı, 2009 sonlarında pillerinin şarj olmasını engelleyecek bir açıyla bir "kum kapanına" sıkışıp kaldı. Dünya ile son iletişimi ise 22 Mart 2010 tarihinde gerçekleşti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.