1998 Beşköy sel felaketi
 Sel felaketinin ardından belde merkezinde birkaç bina ayakta kalabilmiştir. | |
| Tarih | 7 Ağustos 1998) |
|---|---|
| Sebep | Aşırı yağış, heyelan |
| Can kaybı | 47[1] |
| Etkilenen bölgeler | Beşköy, Köprübaşı, Sürmene, Of, Çaykara, Hayrat, Dernekpazarı |
1998 Beşköy sel felaketi, 7 Ağustos 1998'de Trabzon'un Köprübaşı ilçesine bağlı o dönem belde olan Beşköy mahallesinde meydana gelen sel, su baskını ve heyelandır.[1][2] Sel sonucunda 47 kişi ölmüştür.[1] Ölenlerden 7 kişinin cesedine ulaşılırken 40 kişi kaybolmuştur.[1] Beşköy belde merkezi ise büyük oranda haritadan silinmiştir.[2][3]
Sel ve heyelan Köprübaşı'nın komşu ilçelerinde de yaşanırken bu ilçelerde herhangi bir can kaybı olmamış, maddi hasar yaşanmıştır.[2]
Arkaplan
Uzun süreli ve bol yağışın etkili olduğu, nemli iklime sahip olan Doğu Karadeniz Bölgesi heyelanların en sık ve yoğun gözlendiği bölge olup heyelan riskinin yüksek olmasında topografik ve jeomorfolojik özelliklerin yanında heyelanı tetikleyici en önemli faktör yağıştır.[1] Meteoroloji 11. Bölge Müdürlüğü'nün Trabzon'daki 25 istasyondaki 1991-2020 yılları arasındaki verilerine göre Beşköy, yıllık ortalama 1546 mm yağış ile Trabzon'da en çok yağış alan üçüncü bölgedir.[1] Bölgede daha önce 1929 yılında Of-Sürmene sel felaketi gerçekleşmiş olup bu felakette de 150 kişi ölmüştür.[4]
Beşköy, 31 Aralık 1993'te Resmî Gazete'de yayınlanan kararla Yılmazlar, Konuklu, Küçükdoğanlı, Büyükdoğanlı, Emirgan ve Dağardı köylerinin birleştirilmesiyle belde statüsüne yükseltildi.[5] Beşköy mahallesinin Köprübaşı ilçe merkezine uzaklığı 3 km olup ilçenin güneyinde yer almaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi genelinde olduğu gibi Beşköy beldesi ve civarı da çok engebeli bir topografik yapıya sahiptir.[2] Beşköy, güneyden doğan ve Köprübaşı'nı geçerek Sürmene'den denize dökülen Manahoz Deresi boyunca ve Yılmazlar ile Konuklu köylerinin yer aldığı dağların arasında kuruludur. Beldenin sel felaketinden önceki nüfusu yaklaşık 4 bin kişiydi.
Sel
7 Ağustos 1998 cuma günü saat 17.00'de başlayan sağanak yağış, yaklaşık on saat sürerek 8 Ağustos cumartesi günü saat 03.00'e kadar devam etti.[1][2] Manahoz Deresi'nin yan kolu olan Nevroz (Kamaras, Mesat) Deresi'nin üst kotlarında meydana gelen heyelan, su ile birlikte bulamaç halinde vadi boyunca büyük bir şiddetle akışa geçti.[2] Vadi yamaçlarındaki toprak akmalarının da katılması ile Nevroz Deresi'nde biriken sular önündeki kum, çakıl ve iri kayalardan oluşan malzemeyi sürükleyerek Nevroz Deresi ile Manahoz Deresi'nin kavuşum yerinde bulunan Beşköy beldesini doldurdu ve ana derenin sağ ve sol tarafında konumlanan yerleşim birimlerini tahrip etti.[2]
Belde merkezi, yukarı havzadan gelen sürüntü malzemesi ile kaplanırken bu malzemelerin kalınlığı 8-10 metreyi buldu.[1] Ayrıca sel felaketinden önce Beşköy-Köprübaşı karayolu ile Manahoz Deresi arasında bulunan 4-6 metrelik kot farkı, sel sularının sürüklediği ve bu alanda biriktirdiği malzeme nedeniyle ortadan kalktı.[2]
Beşköy beldesinde yaşanan taşkın ve heyelan olayında sel sularının çekilmesinden sonra yapılan araştırmalar sonucu 7 kişiye ait ceset bulunurken 40 kişi kayboldu.[1][2] Belde merkezinde 56 adet bina yıkılırken bu binalar dâhilinde 62 konut ve 63 işyeri bulunuyordu.[1] Ayrıca beldedeki belediye garajı, ilköğretim okulu, cami de yıkılan binalar arasındaydı.[1] Sel felaketinden Köprübaşı ilçe merkezinden binalar da etkilenirken Devlet Su İşleri tarafından yapılan taşkın önleme tesisinin de bir kısmı yıkıldı.[1] Yine Sürmene ile Köprübaşı arasında bulunan köprü ve menfezlerin yıkılması nedeniyle karayolu ulaşımı büyük bir oranda kesildi.[1][2]
Sel sonrası
Selden sonra belde, afet bölgesi ilan edilerek iskana kapatıldı. Evleri yıkılanlar ve hasar görenlerin başka yerlerde iskan edilmesi veya kendi istekleriyle göç etmesiyle ilerleyen yıllarda nüfusu hızla düşen Beşköy, 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile belde statüsünü kaybederek mahalle oldu. 2008 yılında Beşköy Belediyesi tarafından ölenlerin anısına "Afet Şehitleri Anıtı" yapıldı. Her yıl 7 Ağustos'ta bu anıt önünde anma programı düzenlenmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Trabzon İl Afet Risk Azaltma Planı 2021" (PDF). afad.gov.tr. 5 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
- ^ a b c d e f g h i j Yavuz, Hayati. "Trabzon Of-Sürmene Köprübaşı-Çaykara-Hayrat ilçelerinde Meydana Gelen Su Taşkınları ile İlgili Jeolojik İnceleme Raporu" (PDF). jmo.org.tr. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
- ^ "Bir köy yok oldu". hurriyet.com.tr. 10 Ağustos 1998. 5 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
- ^ Öztürk, Özhan (4 Ekim 2017). "1929 Of ve Sürmene Büyük Sel Felaketi ile Karadeniz bölgesi sel ve heyelanları". ozhanozturk.com. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
- ^ "Karar Sayısı: 93/42738" (PDF). resmigazete.gov.tr. 31 Aralık 1993. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2023.
