İçeriğe atla

1992 Yugoslav Halk Ordusu Saraybosna kolon olayı

Saraybosna'daki 1992 Yugoslav Halk Ordusu kolon olayı, 3 Mayıs 1992'de Saraybosna'nın Dobrovoljačka Caddesi'nde, Bosna ordusunun (ARBiH) geri çekilme anlaşmasına göre Saraybosna'dan çıkmakta olan Yugoslav ordusu (JNA) birliklerinin bir konvoyuna saldırdığı sırada meydana geldi.

Arka planı

Saldırının önceki gün Yugoslav ordusu tarafından Saraybosna Havalimanı'nda gözaltına alınan Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç'in tutuklanmasına misilleme olarak gerçekleştiği düşünülüyor.[1]

Saldırı

Saldırı, içine bir otomobilin sürülmesiyle konvoyun ayrılmasıyla başladı. Daha sonra konvoyun içinde ve çevresinde dakikalarca düzensiz ve tek tük çatışmalar yaşandı.

Bosnalı ordu komutanı Sefer Haliloviç daha sonra olayla ilgili olarak "savaşçılarımız ve sivillerimiz kendiliğinden hareket ettiler, konvoyu ikiye böldüler" dedi.

Konvoyda bulunan BM barış güçlerinin komutanı General Lewis MacKenzie, Peacekeeper: The road to Sarajevo adlı kitabında gördüklerini şöyle anlatıyor: "Bölge Savunma askerlerinin, konvoyun bir parçası olan sivillerin arabalarının camlarından tüfekleri ittiğini ve ateş ettiğini görebiliyordum [...] Ön camlardan kan aktığını gördüm. Kesinlikle hayatımın en kötü günüydü."[]

Sonuç

Sırp savcılar, 2 ve 3 Mayıs'ta Saraybosna'da düzenlenen saldırıda 42 Yugoslav Halk Ordusu (JNA) askerinin öldüğünü belirterek, bu olayları kapsayan davayı "Dobrovoljačka Davası" olarak adlandırdılar. Saraybosna'daki Yugoslav Halk Ordusu komutanı General Milutin Kukanjac, sadece Dobrovoljačka caddesinde saldırıda 4 subay, bir asker ve bir sivilin öldüğünü doğruladı.[2]

Tartışma

Sırbistan Savcılığı tarafından başlatılan soruşturma hem Bosna-Hersek hem de Sırbistan'da tartışmalara yol açtı. Devlet Başkanlığı'nın iki üyesi Haris Silajdžić ve Željko Komšić, Sırbistan'ın eyleminin Roma Anlaşmasını ihlal ettiğini iddia etti.[3] Cumhurbaşkanları, Bosna'nın savaş zamanı Cumhurbaşkanlığı üyeleri olan Tatjana Ljujić-Mijatović, Ivo Komšić, Miro Lazović ve Ejup Ganić ile bir toplantıya katıldılar ve Sırbistan'ın 1996 Roma Anlaşmasını ihlal ettiği, harekete geçmeden önce Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin görüşünü almadığı ve "bu nedenle uluslararası yasal hükümleri ihlal ettiği" sonucuna vardı.[4]

Bir Belgrad mahkemesi 19 eski Bosnalı hükûmet yetkilisi için tutuklama emri çıkardı. Saldırı için arananlar arasında bulunan Bosna savaş zamanı cumhurbaşkanlığının eski bir üyesi olan Ejup Ganić, JNA kolonuna yapılan saldırının İzzetbegoviç'in Bosnalı Sırp güçleri tarafından yakalanmasının ardından kaçıranlara yönelik olduğunu belirterek iddiaları yalanladı.[5] Ganić Londra'da tutuklandı, ancak Yargıç Timothy Workman'ın Yugoslavya Halk Ordusu'nun Bosna-Hersek ile savaş halindeki bir düşman ordusu ve dolayısıyla meşru bir hedef olduğuna karar vermesi üzerine hızla serbest bırakıldı.[6] 2003 yılında Uluslararası Adalet Mahkemesi, ARBiH'nin eylemlerinin kanun ihlali oluşturmadığını belirterek davayı reddetmiştir.[7]

3 Mart 2011'de Jovan Divjak, Sırbistan'ın tutuklama emri nedeniyle Viyana'da tutuklandı. Ancak Avusturya, onu Belgrad'a iade etmeyeceğini söyledi.[8] 2003 yılında, ICTY ayrıca Divjak hakkında kovuşturma yapılmasına gerek olmadığına da karar verdi.[9] 2012'de Bosna-Hersek Savcılığı da aynısını yaptı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ John F. Burns (3 Mayıs 1992). "Sarajevo's Center Erupts in War, Weakening Yugoslav Truce Effort". New York Times. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011. 
  2. ^ "Sarajevo ogorčeno zbog Divjaka". B92. 5 Mart 2011. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011. 
  3. ^ "Archived copy". www.ohr.int. 19 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 
  4. ^ "Serbian Probe into JNA Deaths Alarms Bosnians". Balkan Investigative Reporting Network. 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Serbia charges 19 Bosnian officials with war crimes". Reuters. 26 Şubat 2009. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ "The Government of the Republic of Serbia vs. Ejup Ganić" (PDF). City of Westminster Magistrates’ Court. 27 Temmuz 2010. s. 3. 1 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ "Serbia pursues Ejup Ganic for war crimes. Or is it a vendetta?". Christian Science Monitor. 12 Nisan 2010. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Austria won't send Bosnia general to Serbia". Reuters. 7 Mart 2011. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011. 
  9. ^ "RULES OF THE ROAD: NO GROUNDS FOR PROSECUTION OF GENERAL DIVJAK". Sense Agency. 3 Mart 2011. 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna</span> Bosna-Hersekin başkenti

Saraybosna, Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Soykırımı</span> Soykırım

Bosna Soykırımı ya da Boşnak Soykırımı, 1992-1995 yılları arasında Bosna Savaşı sırasında özellikle Sırplar tarafından Boşnaklara karşı Bosna-Hersek Cumhuriyeti topraklarında yapılmış bir soykırımdır. Terim, hukuksal bir kavram olarak daha çok Srebrenitsa ve Jepa katliamları için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna Suikastı</span>

Saraybosna Suikastı, 28 Haziran 1914 saat 01.15'te Arşidük Franz Ferdinand'a Gavrilo Princip adındaki bir Boşnak Sırp tarafından düzenlendi. Princip, aynı zamanda Muhamed Mehmedbašić, Vaso Čubrilović, Nedeljko Čabrinović, Cvjetko Popović ve Trifko Grabež içeren ve Boşnak Sırp Danilo Ilić ve Kara El adlı gizli cemiyetinin bir üyesi tarafından koordine edilen altı suikastçıdan biriydi. Suikastın siyasi amacı, Avusturya-Macaristan'ın Güney Slav eyaletlerini bir Yugoslavya'da birleştirebilmek için koparmaktı. Suikastçıların bu girişimlerinin nedenleri, daha sonra Genç Bosna olarak bilinen hareketle tutarlıydı. Suikast, Avusturya-Macaristan'ın daha sonra Sırbistan Krallığı'na bir ültimatom vermesi ve kısmen reddedilmesi ile doğrudan I. Dünya Savaşı'na yol açtı. Avusturya-Macaristan daha sonra Sırbistan'a savaş ilan ederek çoğu Avrupa devleti arasında savaşa yol açan eylemleri tetikledi.

<span class="mw-page-title-main">FK Sarajevo</span>

Fudbalski klub Sarajevo Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da kurulan futbol kulübü. 24 Ekim 1946'da kurulan kulüp, Yugoslavya döneminde de 2 defa lig şampiyonu olarak önde gelen futbol kulüplerinden biri olmuştu. Şu anda Bosna-Hersek Birinci Ligi'nde mücadele eden kulüp iki şampiyonluk ve üç kupa kazanmıştır. Maçlarını 34.500 kişilik Asim Ferhatović Stadı'nda oynamaktadır. Horde Zla isminde bir taraftar grubu 1987'dan beri mevcuttur. Kulübün kullandığı temel renk bordodur.

<span class="mw-page-title-main">Rasim Delić</span>

Rasim Deliç. Boşnak asker. Yugoslav ordusunda dağılma öncesi görev yaptıktan sonra, parçalanma sırasında 8 Haziran 1993'te Bosna Ordusu'nun başına geçti. Sırplara karşı Saraybosna, Tuzla ve daha pek çok şehri savundu, başarı kazandı. Rütbeyi resmi olarak alamasa da fahri mareşal olarak bilinir.

Yugoslav Halk Ordusu, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ve 1945'ten 1992'ye kadar olan öncüllerinin ordusuydu.

Saraybosna Eğitim ve Öğretimi Geliştirme Vakfı (SEDEF) 11 Aralık 2001 tarihinde Bosna ve çevresinde öğretim ve eğitim faaliyetlerini geliştirmek üzere kurulmuş vakıf. Türk ve Boşnak kurucuları aynı çatı altında toplayan SEDEF, Bosna Hersek Hükûmeti' nin kuruluş izni verdiği ilk vakıftır. Vakıf Bosna Hersek yasaları ve Avrupa Birliği öğretim şartlarını yerine getirerek Uluslararası Sarajevo Üniversitesi'nin kuruluşunu gerçekleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslav Savaşları</span> Eski Yugoslavya topraklarında meydana gelen bir dizi savaş ve etnik çatışmalar

Yugoslav Savaşları, 1991'den 2001'e kadar Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nde meydana gelen bir dizi ayrı ama birbiriyle ilişkili etnik çatışmalar, bağımsızlık savaşları ve isyanlardı. 1991, daha önce Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler olarak bilinen altı tarafla eşleşen altı bağımsız ülkeye ayrıldı: Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan ve Kuzey Makedonya. Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler, yeni ülkelerdeki etnik azınlıklar arasında savaşları körükleyen çözülmemiş gerilimler nedeniyle bağımsızlıklarını ilan ettiler. Çatışmaların çoğu, yeni devletlerin tam uluslararası tanınmasını içeren barış anlaşmalarıyla sona ermiş olsa da, çok sayıda ölüme ve bölgede ciddi ekonomik hasara neden oldu.

Sırp Cumhuriyeti Ordusu, kendi kendini Sırp ayrılıkçı cumhuriyeti ilan eden Sırp Cumhuriyeti'nin (SC) ordusuydu. 1992'den 1995'e kadar Bosna Savaşı sırasında aktif olarak, Bosna-Hersek'i oluşturan iki taraftan biri olan SC'nin silahlı kuvvetleri olarak varlığını sürdürdü ve 2005 yılında Bosna-Hersek Silahlı Kuvvetleri'ne entegre edildi. VRS kuvvetleri, Koridor 92 Operasyonu, Vrbas '92 Operasyonu, Bura Operasyonu ve Örümcek Operasyonu dahil olmak üzere bir dizi harekâta katıldı; Saraybosna kuşatması'na ve Srebrenica Katliamı'na da karıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Çakal Harekâtı</span>

Çakal Harekâtı ayrıca Haziran Şafakları Hârekati olarak da bilinen kombine Hırvat Ordusu (HV) ve Hırvat Savunma Konseyi Ordusu (HVO) tarafından Sırp Cumhuriyeti Ordusuna (VRS) karşı Bosna Savaşı sırasında yapılan bir stratejik taarruz manevrasıydı. Bu saldırı 7 – 26 Haziran 1992 tarihleri arasında gerçekleşti. Hırvatların 1992 yılında Yugoslav Halk Ordusundan (JNA) oluşturulan Bosnalı Sırp ordusuna Bosna-Hersek sınırları içinde yaptığı bir engelleyici saldırdı. HV Nisan ve Mayıs 1992'da Yugoslavların yaptığı birimlerinden oluşan VRS'ye yönelik bir Hırvat önleyici grevdi. HV, JNA’nın Nisan ve Mayıs 1992’deki saldırı operasyonlarının, Kupres’in ve Mostar’ın güneyinde bulunan Neretva Nehri vadisinin çoğunun yakalanmasına neden olarak, Hırvatistan’ın Ploče Limanı’nın ve muhtemelen Split’in yakalanmasını veya tehdit edilmesini hedeflediğine karar verdi. Bu tehdide karşı koymak için, Hırvat liderliği Genel Janko Bobetko komutasındaki HV'yi, Çakal Operasyonunun gerçekleştirileceği alan dahil "Güney Cephesi" ne yerleştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna Kuşatması</span>

Saraybosna Kuşatması, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın önce Yugoslav Halk Ordusu sonra Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından 5 Nisan 1992'den 29 Şubat 1996'ya kadar 1.425 gün boyunca kuşatma altında tutulması olayıdır. Modern savaş tarihinin en uzun kuşatmasıdır. Kuşatma, Stalingrad Muharebesi'nden üç kat, Leningrad Kuşatması'ndan ise bir buçuk yıl fazla sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Jovan Divjak</span> Boşnak general

Jovan Divjak (Sırpça ;Јован Дивјак, Bosna Savaşı sırasında 1994 yılına kadar Bosna ordusunun ana kurmay Komutan Yardımcısı olarak görev yapan bir Bosnalı ordu generaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek Cumhuriyeti Bölgesel Savunma Kuvvetleri</span>

Bosna-Hersek Cumhuriyeti Bölgesel Savunma Kuvvetleri, daha sonralarında Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu'na dönüşecek olan TOBİH, Bosna Savaşı'nın başlarında Bosna-Hersek'in ilk resmi silahlı kuvvetleriydi.

Senahid Halilović, Bosnalı bir dilbilimci ve akademisyen. Bosna-Hersek Bilim ve Sanat Akademisi üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Bereliler (Boşnak Paramiliteri)</span>

Yeşil Bereliler 1992 başlarında Saraybosna'da kurulmuş bir askeri örgüttü. Bunlar, çoğunlukla etnik Boşnaklardan oluşan ve Bosna-Hersek'in seçilmiş hükûmetinin destekçileri olan Yugoslav Ulusal Ordusu'ndan (JNA) terhis edilmiş askerler ve askere alınanlar tarafından kuruldu. 1992'nin ikinci yarısında yeni kurulan Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusuna entegre edildiler. Tercih edilen bir teçhizat olarak Yeşil Bereliler ve isim hem Birleşik Devletler Ordusu Özel Kuvvetlerine atıfta bulunmak hem de birliği oluşturan baskın etnik grubun, yani Boşnakların ortak bir renk markası olarak seçildi. Bosnalı Yeşil Bereliler, 1992'nin başlarında kuzey ve orta Bosna'daki savaş sırasında çoğunlukla aktifti.

Atıf Dudaković Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusunda görev yapmış emekli bir Bosnalı generaldir. Bosna Savaşı sırasında Dudakoviç, 5.Kolordu'nun ve 1991'den 1995'e kadar kuşatılan Bihać yerleşim bölgesinin komutanıydı. Savaştan sonra Bosna-Hersek Federasyonu Ordusu'nun generali oldu. 2018 yılında savaş suçlarıyla suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Hırvat Savunma Konseyi</span>

Hırvat Savunma Konseyi, 1991 ve 1996 yılları arasında Bosna-Hersek'te var olan ve tanınmayan bir devlet olan Hırvat Hersek-Bosna Cumhuriyeti'nin resmi askeri oluşumuydu. HVO, Bosna-Hersek'teki Hırvatlar'ın ana askerî gücüydü.

<span class="mw-page-title-main">Hırvat Savunma Kuvvetleri</span>

Hırvat Savunma Kuvvetleri, 1991'den 1992'ye kadar, Yugoslav savaşlarının ilk evresinde, Hırvat Haklar Partisi'nin (HSP) paramiliter koluydu. Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı sırasında HOS, birkaç ilk bölüğü organize etti ve Hırvatistan'ın savunmasına katıldı. Hırvatistan'daki savaşın zirvesinde HOS, birkaç tabur büyüklüğündeydi. İlk HOS birimlerine, Eylül 1991'de Hırvat polisi tarafından öldürülen HSP üyesi Ante Paradžik başkanlık etmekteydi. Kasım 1991'de Hırvatistan'da ilan edilen genel seferberliğin ve Ocak 1992'deki ateşkesin ardından HOS, Hırvat Ordusu tarafından absorbe edildi.

<span class="mw-page-title-main">Bosanska Krajina'da Boşnaklar arası çatışma</span>

Boşnaklar Arası Savaş, Saraybosna'da Aliya İzzetbegoviç'in liderliğindeki Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu ile Velika Kladuşa'da Fikret Abdiç'in liderliğindeki Batı Bosna Özerk Bölgesi arasında 1993 ile 1995 yılları arasında yaşanan iç savaşı ifade etmektedir. Savaş, Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu'nun zaferiyle ve Batı Bosna Özerk Bölgesi'nin lağvedilmesiyle sonuçlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.