İçeriğe atla

1992 Saraybosna savaş karşıtı protestoları

1992 Saraybosna savaş karşıtı protestoları
Tarih 5-6 Nisan 1992
Yer Saraybosna, Bosna-Hersek Cumhuriyeti
Sebep Saraybosna'nın etrafına kurulan Sırp barikatları
  • Sırp milliyetçisi milislere muhalefet
  • Pro-Yugoslav hükûmete muhalefet
Hedef Yugoslav Halk Ordusu'nun askerlerinin ve Sırp Demokrat Partisi'nin paramiliter birliklerinin Saraybosna'dan çekilmesi
Yöntem Gösteri (protesto)
Sonuç Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti devrildi
Taraflar
Bosna-Hersek Muhalefet (De jure) Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti Hükûmeti

Bosna-Hersek Muhalefet (De facto)

Öne çıkan kişiler
Yok Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti Slobodan Milošević
Sırp Cumhuriyeti Radovan Karadžić
Bosna-Hersek Aliya İzzetbegoviç[1]
Bosna-Hersek Dragan Vikić
Bosna-Hersek Josip Pejaković
Sayı
100.000 gösterici 6 keskin nişancı
Kayıplar
2 ölü (Olga Sučić ve Suada Dilberović)
Yaralı50 yaralı
TutukluHoliday Inn otelindeki 6 Sırp paramiliter üyesi

5 Nisan 1992 tarihinde, Bosna-Hersek'te yaşanan olaylara tepki olarak her milletten 100.000 kişi Saraybosna'da bir barış mitingine katıldı. Saraybosna'nın merkezinde bulunan Holiday Inn'deki Sırp Demokrat Partisi'nin (SDS) keskin nişancıları, kalabalığa ateş açarak altı kişiyi öldürdü ve çok sayıda kişiyi de yaraladı. O sırada Vrbanja köprüsünde protesto yapan Suada Dilberović ve Hırvat bir kadın olan Olga Sučić, ilk sıralarda yer alıyordu. Sučić ve Dilberović'in öldürüldüğü köprünün adı, sonrasında onların şerefine değiştirildi. Altı SDS keskin nişancısı tutuklandı. Ancak SDS, Sırp paramiliter güçlerin akademiyi ele geçirip onu tutuklamasının ardından önceki gün yakalanan Bosna polis akademisi komutanını öldürmekle tehdit ettiğinde birbirleriyle takas edildi.[2][3][4]

Parlamento binasına hücum

Protestocular, sözde "Narodni parlamentosu"nu (Halk parlamentosu) kurdukları parlamento binasına hücum etti ve burada herkese, kuşatma sorununun çözümü için bundan sonra ne yapılması gerektiğine dair iki dakikalık bir konuşma yapma teklifinde bulundular. Pek çok ünlü Saraybosnalı parlamentonun ana salonunda konuşma yaptı. Bosna-Hersek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç'in de kalabalığa kendisini bir cumhurbaşkanından ziyade bir vatandaş olarak tanıtması, yüksek tezahürat ve alkışları beraberinde getirdi.[5] İçişleri Bakanlığı Özel Kuvvetler Birimi Komutanı Dragan Vikić'in sahneye çıkıp izleyicilere "Sırp saldırganlığına karşı silahlanalım" demesiyle atmosfer doruk noktaya ulaşmıştır.[6]

Mirası

Bosna Savaşı'nda ilk kayıp verenlerin kim olduğu Boşnaklar, Hırvatlar ve Sırplar arasında ihtilaflı bir konudur. Boşnaklar ve Hırvatlar savaşın ilk kayıplarını Suada Dilberović ve Olga Sučić olarak görmektedir.[7][8] Sırplar ise 1 Mart 1992 tarihinde Saraybosna'nın eski kenti Başçarşı'da referandumun ikinci günü Sırp düğün töreninde öldürülen damadın babası Nikola Gardović'i savaşın ilk kurbanı olarak görmektedir.[9]

Eski Yugoslav Halk Ordusu Generali Aleksandar Vasiljević'in Lahey'deki Slobodan Miloseviç savaş suçları davası sırasında verdiği ifade, ateş açanların Sırp keskin nişancılar olduğu iddiasıyla çelişmektedir.[10] Lakin Vasiljević'in verdiği ifadelerin sonrasında yanlış olduğu ortaya çıkmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Caplan, Richard (2005). Europe and the Recognition of New States in Yugoslavia. Cambridge University Press. s. 124. ISBN 0521821762. 
  2. ^ "Sarajevo, 20 years on". 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2015. 
  3. ^ Brendan O'Shea (January 2005). The Modern Yugoslave Conflict 1991-1995: Perception, Deception and Dishonesty. Routledge. s. 35. ISBN 978-0-415-35705-0. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013. 
  4. ^ Kemal Kurspahić (1 Ocak 2003). Prime Time Crime: Balkan Media in War and Peace. US Institute of Peace Press. s. 99. ISBN 978-1-929223-39-8. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013. 
  5. ^ Caplan, Richard (2005). Europe and the Recognition of New States in Yugoslavia (İngilizce). Cambridge University Press. ss. 124. ISBN 0521821762. 
  6. ^ (In Bosnian). "About Dragan Vikić". historija.ba. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2015. 
  7. ^ "Video of the attack". radiosarajevo.ba. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2015. 
  8. ^ Robert J. Donia (2006). Sarajevo: A Biography. University of Michigan Press. s. 284. ISBN 978-0-472-11557-0. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013. 
  9. ^ "International Court of Justice: Case Concerning Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide" (PDF). Icj-cij.org. 8 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  10. ^ "Testimony of Aleksandar Vasiljevic, Slobodan Milosevic trial transcript". 17 Şubat 2003. ss. 16235/16240. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna</span> Bosna-Hersekin başkenti

Saraybosna, Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Dayton Anlaşması</span> 1995te Bosna Savaşını sona erdiren barış antlaşması

Bosna Hersek'te Barış için Genel Çerçeve Anlaşması, bilinen adıyla Dayton Anlaşması veya Dayton Anlaşmaları ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton kenti yakınlarındaki Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü'nde 21 Kasım 1995 tarihinde anlaşmaya varılan ve 14 Aralık 1995 tarihinde Paris'te Bosna-Hersek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Slobodan Milošević ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman tarafından resmen imzalanan barış anlaşmasıdır. Bu anlaşmalar, çok daha büyük Yugoslav Savaşları'nın bir parçası olan ve üç buçuk yıl süren Bosna Savaşı'na son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Sırp Cumhuriyeti</span> Bosna-Hersek Federasyonunun içinde bulunan Sırp Cumhuriyeti bölgesi

Sırp Cumhuriyeti, Bosna-Hersek'in iki entitesinden biri, diğeri ise Bosna-Hersek Federasyonu'dur. Ülkenin kuzeyinde ve doğusunda yer almaktadır. En büyük şehri ve idari merkezi, Vrbas nehri üzerinde yer alan Banja Luka'dır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi</span> Bosna-Hersek ülkesinin tarihi

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Markale katliamları</span>

Markale Katliamı, Saraybosna'da bulunan Markale Pazarında Bosna Savaşı döneminde Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından düzenlenen katliamlardır. Sırp komutan Stanislav Galić bu katliamdan ötürü müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır.

İspanyol Engizisyonuyla başlayıp Holokost'la neredeyse yok olmaya yüz tutan, II.Dünya Savaşı ve Yugoslav savaşlarını atlatan Bosna-Hersek'teki Yahudilerin zengin bir tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslav Savaşları</span> Eski Yugoslavya topraklarında meydana gelen bir dizi savaş ve etnik çatışmalar

Yugoslav Savaşları, 1991'den 2001'e kadar Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nde meydana gelen bir dizi ayrı ama birbiriyle ilişkili etnik çatışmalar, bağımsızlık savaşları ve isyanlardı. 1991, daha önce Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler olarak bilinen altı tarafla eşleşen altı bağımsız ülkeye ayrıldı: Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan ve Kuzey Makedonya. Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler, yeni ülkelerdeki etnik azınlıklar arasında savaşları körükleyen çözülmemiş gerilimler nedeniyle bağımsızlıklarını ilan ettiler. Çatışmaların çoğu, yeni devletlerin tam uluslararası tanınmasını içeren barış anlaşmalarıyla sona ermiş olsa da, çok sayıda ölüme ve bölgede ciddi ekonomik hasara neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Brčko İlçesi</span>

Brčko İlçesi, Bosna-Hersek'in kuzeydoğusunda yer alan ve kendi kendini yöneten özel bir idari birimdir. İlçenin merkezi Brčko'dur. Dayton Antlaşması ile iki entitenin sınırları dışına bırakılarak özerk bir yönetim kurulan bölgedir. Bosna-Hersek Federasyonu ile Sırp Cumhuriyeti'nden farklı olarak, özel bölge Brčko'nun bayrağı ve amblemi yoktur. Dayton Anayasasının modeli üç etnik grubu iki ayrı devletçiğe ve özel bölge Brčko'ya ayırmıştır. Özel bölge Brčko de jure olarak devletçik olmasa da, de facto olarak yeni bir devletçik olarak ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri</span> Bosna Hersek ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki siyasi ilişkiler

Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri, Bosna-Hersek ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkileri ifade eder. Bosna-Hersek bir güneydoğu Avrupa ülkesi iken, Türkiye İstanbul çevresindeki Balkan yarımadasında küçük bir Avrupa kesimi olan bir Küçük Asya ülkesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ağustos 1992'de başladı. Bosna-Hersek'in Ankara ve İzmir'de iki elçilik misyonu ve İstanbul'da bir konsolosluk misyonu varken, Türkiye'nin Saraybosna’da bir elçilik ve Mostar’da bir konsolosluk misyonu var.

Osmanlı döneminde Bosna-Hersek, Bosna-Hersek'in 1463/1482'den Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Bosna'yı ele geçirdiği 1878'e kadar Osmanlı yönetiminde kaldığı dönemdir. Osmanlıların gelişi, Bosna-Hersek tarihindeki en önemli olaydır ve günümüz Bosna-Hersek bölgesi için muazzam dini, dilsel, kültürel, politik ve askeri sonuçlar doğurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Jovan Divjak</span> Boşnak general

Jovan Divjak (Sırpça ;Јован Дивјак, Bosna Savaşı sırasında 1994 yılına kadar Bosna ordusunun ana kurmay Komutan Yardımcısı olarak görev yapan bir Bosnalı ordu generaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Sırbistan ilişkileri</span>

Bosna-Hersek-Sırbistan ilişkileri, Bosna-Hersek ile Sırbistan arasındaki dış ilişkilerdir. Günümüz ülkelerinin her ikisi de Yugoslavya'nın kurucu ülkeleriydi. Her iki ülkedeki nüfusun çoğunluğu standart Sırp-Hırvatça'nın çeşitlerinden birini konuşuyor ve Sırbistan, Bosna-Hersek'teki en büyük yatırımcılardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ milliyetçiliği</span>

Karadağ milliyetçiliği, Karadağlıların bir millet olduğunu iddia eden ve Karadağlıların kültürel birliğini teşvik eden milliyetçiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan Sırpları</span>

Hırvatistan Sırpları veya Hırvat Sırpları Hırvatistan'daki en büyük ulusal azınlığı oluşturmaktadır. Topluluk, Roma Katoliği olan Hırvatların aksine, din açısından ağırlıklı olarak Doğu Ortodoks Hristiyanıdır.

RAM Planı, Brana Planı veya Rampart-91 olarak da bilinen RAM Planı, 1990 yılı boyunca geliştirilen ve bir grup kıdemli Sırp subayı tarafından Ağustos 1991'de Sırbistan'ın Belgrad kentinde yapılan bir askeri strateji toplantısında nihai hale getirilen bir askeri plandı. Yugoslav Halk Ordusu'ndan ve Yugoslav Halk Ordusu'nun Psikolojik Operasyonlar Departmanından uzmanlar. Amacı, Sırpları Sırbistan dışında örgütlemek, Sırp Demokrat Partilerinin kontrolünü pekiştirmek ve "tüm Sırpların kendi toprakları ile birlikte aynı devlette yaşayacakları" bir ülke kurma çabası içinde silah ve mühimmat hazırlamaktı. Planın uygulanması için ayrı bir grup gizli ajan ve askeri görevli görevlendirildi. Bu insanlar daha sonra Yugoslav Savaşları sırasında etnik temizlik, imha ve soykırım olarak tanımlanan sayısız eyleme giriştiler.

<span class="mw-page-title-main">SAO Romanija</span>

SAO Romanija, Bosna Savaşı'nın başlangıcında Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti içinde kendi kendini ilan eden bir etnik Sırp özerk bölgesiydi. Adını Romanija dağından almıştır. 37.000 nüfuslu üç belediyenin bazı kısımlarını içermekteydi.

Haziran 1991'de Boşnakların ve Bosnalı Sırpların temsilcileri, Yugoslavya krizi esnasında Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti'nin gelecekteki statüsünü tartışmak üzere bir araya geldi.

<span class="mw-page-title-main">Batı Bosna Özerk Bölgesi Halk Savunması</span>

Batı Bosna Özerk Bölgesi Halk Savunması Yugoslav Savaşları'ndan birisi olan Bosna Savaşı'nda (1992-1995) savaşan Fikret Abdić tarafından kurulan ve yönetilen bir paramiliter birimdi. Batı Bosna Özerk Bölgesi'nin (APZB) fiilî ordusu olarak görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.