İçeriğe atla

1991 Türkiye genel seçimleri

1991 Türkiye genel seçimleri
Türkiye
← 198720 Ekim 1991 (32 yıl önce) (1991-10-20)1995 →
Türkiye Büyük Millet Meclisinin 450 sandalyesi için
Çoğunluk için gereken 226 sandalye
Kayıtlı29.979.123
Katılım%83,9 (azalış 9,4)
  Birinci parti İkinci parti
 
Suleyman Demirel 1998.jpg
Mesut Yilmaz as Turkish Prime Minister.jpg
Lider Süleyman DemirelMesut Yılmaz
Parti DYPANAP
Liderlik tarihi 6 Eylül 1987 15 Haziran 1991
Liderin bölgesi IspartaRize
Son seçim 59 sandalye, %19,14 292 sandalye, %36,31
Sandalye 178115
Değişim artış 119 azalış 177
Aldığı oy 6.600.7265.862.623
Oran %27,03%24,01
Değişim artış %7,89 azalış %12,30
  Üçüncü parti Dördüncü parti
 
Erdal İnönü - TBMM albümü.png
Necmettin Erbakan - TBMM albümü.png
Lider Erdal İnönüNecmettin Erbakan
Parti SHPRP
Liderlik tarihi 30 Mayıs 1986 11 Ekim 1987
Liderin bölgesi İzmirKonya
Son seçim 99 sandalye, %24,74 0 sandalye, %7,20
Sandalye 88 62
Değişim azalış 11 artış 62
Aldığı oy 5.066.571 4.121.355
Oran %20,75 %16,87
Değişim azalış %3,99 artış %9,67
Her seçim bölgesinden birinci çıkan partiye göre seçim sonuçlarını gösteren harita
Seçimden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin sandalye dağılımı
Önceki Başbakan ve İktidar Partisi

Mesut Yılmaz
ANAP

Seçilen Başbakan ve İktidar Partisi

Süleyman Demirel
DYP

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

Seçim Öncesi Gelişmeler

Anavatan Partisi (ANAP) 1987 genel seçimlerinde tekrar tek başına iktidara gelmişti. Ekim 1989’da ANAP genel başkanı ve Başbakan Turgut Özal, muhalefet partilerinin ANAP oylarının 1989 yerel seçimlerinde yüzde 21'e indiği ve siyasi meşruiyetini kaybettiği gerekçesiyle boykot ettiği seçim sonunda cumhurbaşkanlığına seçildi. Turgut Özal'dan boşalan başbakanlığa atanan TBMM Başkanı Yıldırım Akbulut daha sonra ANAP genel başkanlığına da seçildi. 15-16 Haziran 1991'de yapılan ANAP genel kongresinde genel başkanlığa seçilen Mesut Yılmaz, ANAP'ın iktidar partisi olması nedeniyle, Yıldırım Akbulut'un istifası üzerine başbakanlık görevine getirildi.

Yeni ANAP yönetimi 1992 Kasım'ında yapılacak olan genel seçimlerin daha erken bir tarihte yapılması kararını aldı. Bu kararın alınmasında Mesut Yılmaz'ın yıpranmamış yeni bir lider imajına ek olarak parti içinde gerekli desteğe sahip olduğunu düşünmesi ve iktidar partisi olarak girecekleri bir seçimde iktidarın olanaklarından yararlanabilme düşüncesiydi.[1] Bir başka etmen de Merkez Bankası Başkanı Rüşdü Saracoğlu'nun, “2 yıllık sıkı bir istikrar politikası” gerektiği konusunda verdiği rapor nedeniyle uygulanacak kemer sıkma politikalarının 1992 yılında yapılacak seçimlere olacak yansımasıydı.[2]

Seçimin tarihini kesinleştiren toplantı 15-21 Ağustos 1991 haftasında Marmaris Okluk'taki cumhurbaşkanlığı konutunda Mesut Yılmaz ve Ekrem Pakdemirli ile bir araya gelen Cumhurbaşkanı Turgut Özal arasında yapıldı. Özellikle ekonomideki sıkıntı Yılmaz ve Pakdemirli'yi endişelendiriyordu. Seçimlerin normal olarak 1992 sonbaharında yapılması gerekiyordu. Bu durumda o tarihe kadar zorunlu olarak alınması gereken ekonomik tedbirlerin Anavatan Hükûmeti için yeni sıkıntılar doğuracağını ve bunun partinin aleyhine olacağını düşünüyorlardı. Özal'ın tavsiyesi üzerine erken seçim zamanı olarak düşünülen ilkbahar yerine, daha önceki bir tarih olan 20 Ekim günü tespit edildi. Yılmaz bu kararın parti grubundan geçirilmesi işini çözmeyi üstlendi.[3]

24 Ağustos 1991 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanan seçim yasasındaki değişiklikle genel seçimin tarihi 20 Ekim 1991 olarak belirlendi.

Seçim Takvimi

Erken Seçim Yasası'nın TBMM'de kabul edilip yasalaşmasının ardından, Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) 26 Ağustos tarihinde seçime girebilecek partileri açıklaması ve aday olacak kamu görevlilerinin istifa süresinin başlamasıyla seçim süreci başlamış oldu. 31 Ağustos, aday olacak kamu görevlilerinin istifa etmeleri için son gün oldu. 13 Eylül ise Siyasi partiler için aday listelerini YSK'ya bildirmeleri için son tarihti. Gümrük kapılarındaki oy kullanma işlemi 5 Ekim saat 8:00'de başlayıp 20 Ekim saat 17:00'ye kadar devam etti.

Seçim Sistemi

1991 seçimlerinde, 1987 seçimlerinde uygulanan seçim yasası iki değişiklikle (seçim çevresi barajlarının indirilmesi ve tercihli oylarla belirlenen kontenjan milletvekilliği) aynen uygulanmıştır. 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 4. maddesi değiştirilerek, çıkarılacak milletvekili sayısı 6'ya kadar her il bir seçim çevresi sayılmış, altıdan fazla milletvekili çıkaracak iller ise birden fazla seçim çevresine bölünmüştür.

74 ildeki 107 seçim bölgesinde düzenlenen seçimlerde 1987 seçimlerindeki gibi çifte barajlı (yüzde 10'luk ülke barajı ve seçim çevresi barajı) d’Hont sistemi uygulandı.[4] Bir partinin milletvekili çıkarabilmesi için, ilk koşul olarak o partinin Türkiye genelinde yüzde 10'luk barajı, daha sonra, illerin seçim çevreleri için belirlenmiş ve yüzde 25'lere ulaşan barajları aşmaları gerekti. Seçimlerden önce gerçekleştirilen yasa değişikliğiyle, 2 ve 3 milletvekili çıkaran yerlerdeki çevre barajları indirildi. Buna göre, iki milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde daha önce yüzde 50 olan çevre barajı yüzde 25, üç milletvekili çıkaran yerlerde yüzde 33 olan çevre barajı da yüzde 25 oldu. Yasa uyarınca, kontenjan adayı gösterilen dört milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 25, kontenjan adayı gösterilen beş milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 20 olarak uygulanırken, altı milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde de yüzde 20 oldu.[5]

Çift barajlı seçim sisteminin getirdiği olumsuzluklardan etkilenmek istemeyen değişik siyasi partiler seçim için birleşme yoluna gittiler. Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) Refah Partisi çatısı altında, Halkın Emek Partisi (HEP) Sosyaldemokrat Halkçı Parti çatısı altında yüzde 10’luk ülke barajı ile seçim çevresi barajlarını aşmayı başardılar.

Seçime ayrıca aşağıdaki 40 seçim bölgesinden 51 bağımsız aday katıldı.[6]
Bölge #
Adana4
Adana-11
Adana-23
Ağrı1
Aksaray1
Ankara3
Ankara-21
Ankara-31
Ankara-41
 
Bölge #
Aydın1
Bitlis1
Bursa3
Bursa-11
Bursa-22
Çorum1
 
Bölge #
Denizli2
Diyarbakır1
Diyarbakır-11
Hakkâri1
İçel1
İçel-11
 
Bölge #
İstanbul9
İstanbul-12
İstanbul-22
İstanbul-31
İstanbul-41
İstanbul-61
İstanbul-71
İstanbul-81
 
Bölge #
İzmir7
İzmir-14
İzmir-21
İzmir-31
İzmir-41
Kırklareli1
Kocaeli1
Kocaeli-11
 
Bölge #
Konya1
Konya-11
Kütahya1
Manisa1
Manisa-11
Mardin2
Sakarya1
 
Bölge #
Siirt1
Şanlıurfa2
Şanlıurfa-11
Şanlıurfa-21
Trabzon1
Tunceli1
Van2
Toplam 51

Tercihli Oy

Seçim öncesinde gerçekleştirilen diğer bir önemli değişiklikle tercihli oylarla seçilen kontenjan milletvekilliği uygulaması getirildi. Bir partinin tercihli (kontenjan) milletvekilliği çıkarabilmesi için ise, önce seçim çevresi barajını aşması, sonra da diğer barajı aşan partilerden bir tek oy fazlası alması gerekiyordu.

Yasaya göre siyasi partiler, iki milletvekili çıkaracak seçim çevresinde dört, üç milletvekili çıkaracak seçim çevresinde altı aday göstermek zorundaydılar. Ayrıca kontenjan milletvekili bulunan seçim çevrelerinde ise, bu aday düşüldükten sonra kalan milletvekili sayısının iki katı kadar aday gösterebildiler. Seçmenler, önce oy verecekleri partiyi işaretledikten sonra, isterlerse oy verdikleri partinin listesindeki adaylar arasından sadece bir tanesini işaretleyebildi. Eğer seçmen bir tercihte bulunmamışsa ya da birden fazla adayı tercih etmişse partinin yaptığı sıralamayı kabul etmiş sayıldı.

Birden fazla kontenjan milletvekili çıkarılan çevrelerde, seçim çevresini tek parti aşmışsa, tüm kontenjan milletvekillerini o parti kazandı. Birden fazla parti aşmışsa, oyların bölünmesi suretiyle milletvekillikleri paylaşıldı. Tercihli oy sistemine göre, bir seçim çevresinde partiye verilmiş olan geçerli oyların en az yüzde 15'i kadar tercih oyu alan aday veya adaylar, oy miktarına göre parti sıralamasında öne geçtiler. Adaylardan hiçbirinin aldığı tercihli oy miktarının yüzde 15'i bulamaması hâlinde, partinin hazırladığı ve birleşik oy pusulasında yazılı olan listedeki sıra aynen geçerli oldu.[7] Seçimlerde değişik partilerden 52 aday tercihlerle ön sıralara çıkarak milletvekili olma hakkını kazandılar.[8]

Sonuç

1987 seçimlerinde ANAP'ın lehine işleyen çifte barajlı seçim sistemi bu seçimde Doğru Yol Partisi'nin (DYP) lehine işledi. Altı siyasi parti ve bağımsız adayların yarıştığı 20 Ekim 1991’deki seçimlerde, yüzde 27,03 oranında oy alan DYP kazandığı 178 milletvekilliğiyle TBMM'nin yaklaşık yüzde 40'ını elde ederken, iktidar partisi ANAP yüzde 24,01 oy oranı ve kazandığı 115 milletvekilliğiyle ikinci parti durumuna geriledi ve 8 yıldır bulunduğu iktidardan düştü. Diğer partilerden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 88, Refah Partisi (RP) 62 milletvekilliği kazanırken, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 10,74'lük oy oranına karşın seçim çevresi barajları yüzünden yalnızca 7 milletvekilliği kazanabildi.[9] Seçimlerin ardından, ittifakla seçime giren partilerin ayrılmasıyla mecliste 8 siyasi parti ortaya çıktı.

Yine bu seçimlerle, 12 Eylül Darbesi öncesi liderlerden Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş 11 yıl aradan sonra TBMM'ye döndü. Liderlerin yanı sıra 12 Eylül öncesi son TBMM'de görev yapmış 21'i Adalet Partisi, 7'si Cumhuriyet Halk Partisi, 3'ü Milli Selamet Partisi ve 1'i Milliyetçi Hareket Partisi üyesi olmak üzere toplam 32 milletvekili yine bu seçimlerde yeniden parlamentoya seçildi.[10]

Hiçbir partinin TBMM'de tek başına hükûmet kuracak çoğunluğu olmadığından bir koalisyon hükûmetinin kurulması zorunlu hale geldi. Seçimlerden çok önce ANAP karşıtlığıyla giderek birbirlerine yaklaşan DYP ile SHP arasında koalisyon görüşmeleri başladı. 20 Kasım 1991'de, hükûmeti kurmakla görevlendirilmiş olan Süleyman Demirel, TBMM’de 88 üyesi olan Sosyaldemokrat Halkçı Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurdu, SHP genel başkanı Erdal İnönü de başbakan yardımcısı oldu.

İlçeler bazında seçim sonuçlarını gösteren harita

1991 genel seçimlerinin sonuçları:[11]

Kayıtlı seçmen sayısı29.979.123
Oy kullanan seçmen sayısı25.157.089
Katılım Oranı (%)83,9
Geçerli oy sayısı24.371.474
Gümrük kapıları geçerli oy sayısı45.192
Toplam geçerli oy sayısı24.416.666
Milletvekili sayısı450
Parti Genel Başkan Oy % +/– Sandalye +/–
Doğru Yol PartisiSüleyman Demirel6.600.72627,03artış 7,89178artış 119
Anavatan PartisiMesut Yılmaz5.862.62324,01azalış 12,29115azalış 177
Sosyaldemokrat Halkçı PartiErdal İnönü5.066.57120,75azalış 4,0588azalış 11
Refah PartisiNecmettin Erbakan4.121.35516,87artış 9,6762artış 62
Demokratik Sol PartiBülent Ecevit2.624.30110,74artış 2,247artış 7
%10 seçim barajı
Sosyalist PartiDoğu Perinçek108.3690,44—0—
Bağımsızlar32.7210,13azalış 0,270Sabit
Toplam24.416.666100450

İllere Göre Seçim Sonuçları

İllere göre 20 Ekim 1991 genel seçim sonuçları;[11]

İl MVDYP% ANAP% SHP% RP% DSP% Diğer % Toplam
Adana14239.37729,97169.17521,18176.26422,07117.30314,6993.11911,663.5450,44798.783
Adıyaman442.77624,9334.87620,3346.63227,1842.77024,933.8522,086320,36171.538
Afyon6110.75736,0967.63522,0445.90414,9658.54219,0822.4147,301.5660,51306.818
Ağrı434.61828,1832.65026,5818.84815,3427.30122,223.1042,526.3015,12122.822
Aksaray333.99027,8227.82722,7819.12815,6632.95426,977.9336,495770,47122.409
Amasya342.44624,5439.76022,9945.24726,1634.61720,0110.5266,096900,40173.286
Ankara23369.24923,26375.11723,63391.32224,63280.02717,64165.42610,426.5440,081.587.685
Antalya9216.09643,26100.43120,10115.69323,1644.1298,8320.8394,172.3770,48499.565
Artvin233.12431,4229.18827,6827.80926,389.3668,885.3755,107630,72105.625
Aydın6141.26833,86124.06529,7482.41119,7527.8336,6740.1549,622.2770,55418.008
Balıkesir7193.62734,67138.24224,7595.50317,1056.91910,1971.69812,842.5520,46558.541
Bartın237.39137,0022.17621,948.4888,407.2157,1425.36425,106130,61101.247
Batman314.95314,7616.16415,9653.52352,8415.56215,369250,913570,35101.484
Bayburt26.96519,0911.60131,791.8164,9814.82340,621.2223,351310,3636.558
Bilecik231.02733,0524.31725,9020.03421,349.63710,278.7379,312970,3294.049
Bingöl322.14827,6814.29717,8614.35017,9328.04135,041.0441,302960,3780.176
Bitlis311.50314,0025.69931,2818.01421,9323.98829,202.3932,917150,8782.312
Bolu590.31432,4978.55028,2625.5529,1949.96917,9732.25411,601.2800,46277.919
Burdur352.00138,8928.46621,2921.93416,4016.38912,2614.54110,876320,47133.963
Bursa12254.36631,22226.28627,78100.34112,32110.81913,60119.35514,653.4700,43814.637
Çanakkale486.95134,2762.59424,6752.75420,7516.2576,4134.51413,601.0960,43254.166
Çankırı335.39034,2727.49325,267.3106,7231.88629,306.3795,865740,53109.032
Çorum561.52521,8956.41520,0865.18623,2078.62827,9818.1656,461.6180,57281.537
Denizli6127.28335,4387.71224,4176.47421,2826.0337,2540.05211,152.4130,67359.967
Diyarbakır860.05319,9742.06813,99149.95549,8736.23812,057.7792,594.5781,56300.671
Edirne468.54431,1442.01119,0944.80620,368.4133,8255.90425,408170,37220.495
Elazığ468.27533,7638.00518,7931.34615,5059.27129,314.7662,369480,47202.611
Erzincan314.14412,8431.80428,8836.74433,3624.29622,062.9452,674060,37110.339
Erzurum794.29530,1762.31519,9428.0268,97115.79437,0410.5563,381.5970,51312.583
Eskişehir5117.41534,1477.89422,6567.37819,5935.00510,1845.68913,281.2080,35344.589
Gaziantep9110.57927,4877.29619,21112.77728,0371.27017,7128.8207,161.6020,40402.344
Giresun452.01924,5777.02436,3734.05716,0834.61216,3513.3306,291.1080,52212.150
Gümüşhane215.89125,2018.09128,697.52211,9319.21030,462.2383,552310,3763.183
Hakkâri214.32929,6620.81343,099.21419,083.0716,365081,054580,9548.393
Hatay8126.14828,4085.75419,31142.24632,0361.01613,7427.3616,161.5950,36444.120
Isparta4116.11562,7222.53312,1717.6949,5622.94112,395.4082,927810,42185.472
İçel9163.06231,80122.82423,95144.16028,1144.7518,7235.0186,832.8870,56512.702
İstanbul50607.18818,82887.98627,53607.95518,85539.57316,73568.73817,6314.5700,453.226.010
İzmir19370.96527,58344.04725,58329.47624,5080.2975,97207.85815,4512.3410,921.344.984
Kahramanmaraş782.68425,7759.33618,4960.46818,85110.63734,486.3171,971.4240,44320.866
Karaman217.17518,3019.54020,8221.33622,7327.93529,767.5258,025230,5694.034
Kars562.55327,0139.22216,9472.21531,1816.4057,0839.93817,251.6820,73232.015
Kastamonu478.10036,2755.89325,9618.0998,4128.42313,2033.14815,402.0400,95215.703
Kayseri785.95721,9689.42122,8461.40715,69123.61631,5829.5727,551.4790,35391.452
Kırıkkale337.00426,7929.21221,1530.30221,9430.78722,2910.6107,684780,34138.393
Kırklareli345.79127,1643.14925,5944.83526,596.3243,7528.00816,618280,49168.935
Kırşehir315.34614,3323.89122,3033.18830,9825.22023,559.2288,624400,41107.313
Kocaeli7111.98025,5586.04619,6375.18517,1596.91022,1166.49615,171.6920,39438.309
Konya13188.13926,58137.52119,4394.18913,31233.81233,0350.8317,183.3240,47707.816
Kütahya5103.72835,3073.78325,1136.10112,2959.50720,2519.7466,721.5390,52294.404
Malatya617.4346,58109.16941,1969.52026,2360.43122,807.8322,951.1640,44265.550
Manisa9222.95337,31138.17823,12122.08320,4358.8779,8552.4218,773.0520,51597.564
Mardin529.57717,1831.83618,5092.90453,9815.0698,732.2471,318050,47172.438
Muğla5116.79739,5075.96025,6970.93523,9911.7213,9618.6216,291.6040,54295.638
Muş316.53014,9219.00517,1646.33341,8326.88824,271.4761,335130,46110.745
Nevşehir336.14228,5027.93422,0220.16915,9033.54126,448.4886,695390,42126.813
Niğde334.65328,1724.88620,2327.61122,4524.55719,9610.7118,715550,45122.973
Ordu665.64321,0797.67331,3652.91716,9943.62214,0049.22615,802.3550,75311.436
Rize333.80219,8281.06347,5513.2717,7833.72119,787.9644,676490,38170.470
Sakarya695.72828,0488.24425,8534.33910,0579.38023,2542.00612,301.6660,48341.363
Samsun9176.78633,25116.65521,9478.61814,7885.63616,1071.73913,492.1940,41531.628
Siirt313.84618,9713.29718,2128.89439,5815.01620,571.3071,796280,8672.988
Sinop331.90026,7727.66423,2225.20021,2516.27913,6616.71314,021.3761,15119.132
Sivas639.28413,3352.10217,6867.70922,98112.86538,3121.2557,211.3400,45294.555
Şanlıurfa889.98431,3376.27026,5659.36520,6752.95318,447,5982,649590,33287.129
Şırnak39.82814,5713.22219,6041.29761,221.7132,537671,136230,9267.450
Tekirdağ472.78530,5958.31724,5148.47720,3711.8694,9845.51019,129650,40237.923
Tokat664.52221,6858.14919,5469.51323,3685.92928,8818.0596,071.3360,44297.508
Trabzon670.44821,00105.68231,5044.12513,1574.62322,2439.07411,641.4790,44335.431
Tunceli21.6713,425.22610,7228.22257,902.7335,607961,6310.09320,7148.741
Uşak332.99322,6035.37524,2340.84627,9818.73812,8317.22311,797920,54145.967
Van550.79326,5150.30526,2642.69422,2943.09822,503.3791,761.2660,66191.535
Yozgat532.79815,1449.70022,9437.13517,1485.52739,4810.4214,811.0120,46216.593
Zonguldak7127.20530,0678.49618,5563.17614,9350.22711,87101.74624,042.2330,52423.083
Türkiye Toplamı4506.600.72627,035.862.62324,015.066.57120,754.121.35516,872.624.30110,74141.0900,5724.416.666

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Türkiye'de erken genel seçimleri etkileyen faktörlerin incelenmesi 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cemal Altan.
  2. ^ Liderlerin düellosu 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Taha Akyol, Milliyet, 13 Aralık 1995.
  3. ^ Güner, Engin; Özallı Yıllarım, Babıali Kültür Yay. İstanbul 2003 s. 198-200; nakleden: Özdemir, Hikmet; Turgut Özal Biyografi, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul 2014 ISBN 978-605-092153-3 s. 449
  4. ^ Sabuncu, Yavuz. "Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları" (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015. 
  5. ^ Meclis kabul etti seçim 23 Ekim'de 2 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 25 Ağustos 1991.
  6. ^ "Milletvekili genel seçimine katılan adaylar". biruni.tuik.gov.tr. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023. 
  7. ^ Tosun, Gülgün. "Türkiye'de Siyasi Nitelikli Kamuoyu Araştırmaları ve 20 Ekim 1991 Seçimleri Örneği" (PDF). Amme İdaresi Dergisi. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  8. ^ Özge, Mustafa (1 Ocak 2002). "14 seçimde 11 kez sistem değiştirmişiz". Zaman. 24 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  9. ^ Ülkemizde Uygulanan Seçim Sistemleri ve Sonuçları 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mehmet Ali Akgül.
  10. ^ En kârlı lider Demirel 22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet, 24 Ekim 1991.
  11. ^ a b 1991 Yılı Seçim Sonuçları []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mesut Yılmaz</span> 21. Türkiye başbakanı

Ahmet Mesut Yılmaz, Türk siyasetçi, 21. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı ve eski ANAP Genel Başkanı. 1991-1999 yılları arasında toplam 2 yıl 3 ay boyunca 3 kez başbakanlık ve çeşitli bakanlıklar yapmıştır. 1991-2002 yılları arasında ise ANAP genel başkanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Refah Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–1998)

Refah Partisi, Millî Görüş hareketinin 12 Eylül Darbesi'nden sonra kurulan siyasi partisi. 1987'de genel başkanlığa Necmettin Erbakan getirildi. 1991 seçimlerinde meclise girdi. 1995 seçimlerinden birinci parti olarak çıktı. 1997'de Refahyol Hükûmetini kurdu. "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2009)

Anavatan Partisi, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan eski siyasi parti. Resmî kısaltması "ANAP" şeklindedir. 1983'ten 1991'e kadar aralıksız olarak tek başına iktidarda kalmış, 1996 ile 2002 yılları arasında da çeşitli koalisyon hükûmetlerinin içinde yer almıştır. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyaldemokrat Halkçı Parti</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1995)

Sosyaldemokrat Halkçı Parti, 12 Eylül Darbesi'nden sonra Türkiye Cumhuriyeti'nde, kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Kısaltması "SHP" şeklindedir. Aynı kulvarda kurulmuş olan Halkçı Parti ve Sosyal Demokrasi Partisi'nin arasında yaptığı protokol ile kurulmuştur. Halkçı Parti, 2 Kasım 1985 tarihli kurultayında adını ve logosunu Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak değiştirmiş, 3 Kasım 1985 tarihinde Sosyal Demokrasi Partisi'nin kendini feshedip SHP'ye katılmasıyla parti son halini almıştır. Partinin amblemi zeytin dallarıyla çevrelenmiş Altı Ok olarak benimsenmişti. Sosyaldemokrat Halkçı Parti 18 Şubat 1995'te Cumhuriyet Halk Partisi ile birleşmiş, böylece hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Milliyetçi Çalışma Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1993)

Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Türkiye'de 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinden sonra kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Muhafazakâr Parti'nin 30 Kasım 1985 tarihinde adının değiştirmesiyle kurulmuştur. Partinin amblemi kırmızı bir zemin üzerinde beyaz bir hilal ve etrafında 9 yıldız olarak benimsenmiştir. Milliyetçi Çalışma Partisi, ismini 24 Ocak 1993'te MHP olarak değiştirmiş böylece partinin hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">1950 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 9. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1950 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 1950 tarihinde düzenlenen ve TBMM 9. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçim. "Gizli oy, açık tasnif" yönteminin ilk kez uygulandığı 1950 seçimleri, Türkiye tarihinin ilk demokratik seçimi olarak kabul edilir. 1946 genel seçimlerinden sonra, Cumhuriyet tarihinde tek dereceli olarak düzenlenen ve birden fazla partinin katıldığı ikinci milletvekilliği genel seçimidir.

<span class="mw-page-title-main">1954 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 10. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1954 Türkiye genel seçimleri, 2 Mayıs 1954 tarihinde TBMM'de görev yapacak 10. dönem milletvekilleri için yapılan seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1957 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 11. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1957 Türkiye genel seçimleri, 27 Ekim 1957 tarihinde TBMM 11. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 12. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">1965 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 13. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1965 Türkiye genel seçimleri, 10 Ekim 1965 tarihinde yapılan bu genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi. İlk kez Millî bakiye sisteminin uygulandığı bu seçimlerde, Türkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi milletvekili çıkararak meclise girdi.

<span class="mw-page-title-main">1969 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 14. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1969 Türkiye genel seçimleri, 12 Ekim 1969 tarihinde TBMM 14. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1973 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 15. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1983 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 17. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1983 Türkiye genel seçimleri, 12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimdir. Bu genel seçim ile TBMM 17. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimlere Millî Güvenlik Konseyi'nin izin verdiği üç parti katıldı.

<span class="mw-page-title-main">1987 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 18. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1987 Türkiye genel seçimleri ile TBMM 18. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimler 29 Kasım 1987 tarihinde, 67 ildeki 104 seçim çevresinde düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">2002 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 22. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2002 Türkiye genel seçimleri, 3 Kasım 2002 günü Türkiye genelinde yapılan erken genel seçimdir. Bu genel seçim ile Türkiye Büyük Millet Meclisi 22. dönem milletvekilleri seçilmiştir. Yüzde 10 ülke barajlı d'Hondt sistemi uygulanan seçimde, yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi bu barajı aşarak meclise milletvekili sokmayı başarmışlardır. Oyların yüzde 34,3'ünü alarak kazandığı 363 milletvekilliği ile tek başına iktidar olan AK Parti, TBMM'nin üyelik sayısının yaklaşık yüzde 66'sını alarak liste usulü çoğunluk sisteminin uygulandığı 1950'li yıllardan sonra TBMM'deki en büyük temsil gücünü elde eden siyasi parti oldu.

<span class="mw-page-title-main">1999 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 21. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, %10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 23. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2007 Türkiye genel seçimleri, 22 Temmuz 2007 tarihinde TBMM 23. dönem üyelerini belirlemek için yapılan seçimdir.

Türkiye, %7 seçim barajı uygulaması ile dünyadaki en yüksek seçim barajına sahip ülkelerdendir. Baraj bağımsız adaylara uygulanmamaktadır. Buna ek olarak siyasi partilerin Hazine yardımından yararlanmaları için %3 oy alma zorunluluğu bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.