İçeriğe atla

1991 Irak'ın İsrail'e roket saldırıları

1991 Irak'ın İsrail'e roket saldırıları

Amerikan füzeleri (MIM-104 Patriot) İsrail'in Tel Aviv şehrine yollanan Irak balistik füzelerini (El-Hüseyin) engellemek üzere fırlatılırken, 12 Şubat 1991
Konum
Tarih17 Ocak 1991 - 23 Şubat 1991
(1 ay 6 gün)
SonuçIrak, İsrail'in misillemesini provoke etmekte başarısız oldu
zayiat
  • 2 sivil öldü
  • 11–74 sivil gaz maskelerinin yanlış kullanımı, kalp krizi ve atropin ilacına gösterilen reaksiyon nedeniyle öldü[1]


1991 Irak'ın İsrail'e roket saldırıları, Birinci Körfez Savaşı sırasında Irak'ın İsrail'e karşı yürüttüğü füze savaşının bir parçasıydı.

Arka plan

1948 Arap-İsrail Savaşı, Altı Gün Savaşı ve Yom Kippur Savaşı sırasında, Irak ve İsrail orduları, daha geniş Arap-İsrail çatışmasının bir parçası olarak birbirlerine karşı harekete geçtiler. 1980'den 1988'e kadar tüm İran-Irak Savaşı boyunca İsrail, savaş uçakları, füze sistemleri, mühimmat ve tank motorları için yedek parçalar da dahil olmak üzere askeri teçhizat tedariki yoluyla savaşta İran'ı Irak'a karşı destekledi.[2] Çatışmanın başlangıcında, İran'ın ithal ettiği tüm silahların yaklaşık %80'i İsrail'den geliyordu. Ancak İsrail'in İran'a verdiği destek yalnızca askeri yardımla sınırlı kalmadı; 7 Haziran 1981'de İsrail, Irak'ın Osirak Nükleer Reaktörünü bombaladıktan sonra İran-Irak Savaşı'nda aktif bir savaşçı oldu.[3] İsrail'in İran'ı destekleme motivasyonları, Irak'ın galip gelmesi durumunda ne olacağı korkusu ve İsrail silah endüstrisi için iş yaratma fırsatıydı.[4]

Saldırılar

Körfez Savaşı'nın tüm hava harekâtı boyunca, Irak kuvvetleri 17 Ocak - 23 Şubat 1991 tarihleri arasında İsrail'e yaklaşık 42 Scud füzesi ateşledi.[5][6] Irak bu harekâtı yapmaktaki stratejik ve siyasi amacı, İsrail'in askeri tepkisini kışkırtmak ve islam dünyasındaki devletlerin ezici bir çoğunluğundan tam destek ve/veya geniş katkılar alan ABD liderliğindeki Irak karşıtı koalisyonu potansiyel olarak tehlikeye atmaktı. Müslüman çoğunluklu devletler, devam eden İsrail-Filistin çatışmasının siyasi durumu nedeniyle koalisyona verdikleri desteklerini geri çekselerdi, bu durum İsrail ve ve ABD liderliğindeki koalisyon için büyük diplomatik ve maddi kayıplar oluşturabilirdi. Saldırı israilli sivillere zayiat vermesine ve İsrail altyapısına zarar vermesine rağmen, Irak, ABD'nin "Irak provokasyonlarına" yanıt vermemesi ve herhangi bir ikili gerilimden kaçınması için uyguladığı baskı nedeniyle İsrail'in misillemesini kışkırtmayı başaramadı.[7]

Irak füzeleri ağırlıklı olarak İsrail'in Tel Aviv ve Hayfa şehirlerini hedef aldı. Çok sayıda füze fırlatılmasına rağmen, İsrail'deki kayıpların sınırlandırılmasına bir dizi önemli faktör katkıda bulundu.[8]

Füzeler

80'lerin sonlarında Irak, Al Hussein olarak bilinen bir SRBM oluşturmak için Scud füze cephaneliğini modifiye etti. Modifiyenin birincil amacı, füzelerin menzilini artırmaktı. Bununla birlikte, füze menzili artışı, doğruluk ve yapısal istikrar kaybıyla gerçekleşti ve birçok durumda, İsrail'e ateşlenen Irak füzeleri ya havada parçalandı ya da hedeflerinin gerisinde kaldı. Ek olarak, füze savaş başlıkları %10'un üzerinde bir dud füze oranıyla patlamayı başaramadı.[8]

İsrail'e atılan füzeler konvansiyonel savaş başlıklarıydı ve kimyasal kökenli değildi. Eğer füzeleler kimyasal savaş başlıkları yüklü olsaydı, kayıplar çok daha büyük olurdu.[8]

Uyarı zamanı

İkinci saldırıdan itibaren, İsrail halkına yaklaşmakta olan bir füze saldırısı konusunda birkaç dakika uyarı verildi. Amerika Birleşik Devletleri'nin füze fırlatmalarıyla ilgili paylaşılan uydu bilgileri nedeniyle, vatandaşlara yaklaşan füze saldırısından korunmak için makbul bir süre sağlandı.[8]

Patlamaya dayanıklı konutlar

Saldırılar sırasında İsrail'de inşa edilen modern çok katlı apartmanlar betonarme kolonlar, kirişler ve zeminler kullanılarak inşa edildi. Bu tür yapısal olarak bütünleşik konut birimleri, yakındaki bir füze etkisinin bir sonucu olarak binaların çökmesini önlemeye yardımcı oldu.[8]

Kayıplar

Füze saldırılarının doğrudan bir sonucu olarak üç İsrailli sivil öldü. 71 İsrailli ise kalp krizi, panik ve atropin ilacına karşı gösterdikleri reaksiyonlar gibi durumlar nedeniyle dolaylı olarak öldü.[9] Toplam 4.100 bina hasar gördü ve bu binalardan en az 28'i yıkıldı. En çok zarar gören bölge ise Ramat Gan şehri oldu.[8]

Kaynakça

  1. ^ Keinon, Herb (17 Ocak 2021). "The day Israel's wars changed forever". The Jerusalem Post. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  2. ^ Seale (2 Kasım 1980). "Israel sends spares for US arms to Iran". The Observer. Londra. s. 9. 
  3. ^ Treacherous Alliance: The Secret Dealings of Israel, Iran, and the United States (İngilizce). Yale University Press. 2007. ISBN 978-0300120578. 
  4. ^ The Iran–Contra Connection: Secret Teams and Covert Operations in the Reagan Era. Black Rose Books Ltd. 1987. ISBN 9780921689157. 
  5. ^ "27 years since the Gulf War - why didn't Israel respond?". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 13 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Iraqi missiles strike Israel". The Guardian (İngilizce). 18 Ocak 1991. 23 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2021. 
  7. ^ "'We're going to attack Iraq,' Israel told the US. 'Move your planes'". www.timesofisrael.com (İngilizce). 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2021. 
  8. ^ a b c d e f Lews (1993). "CASUALTIES AND DAMAGE FROM SCUD ATTACKS IN THE 1991 GULF WAR" (PDF). MIT Defense and Arms Control Studies Program. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021. 
  9. ^ "21 Facts About the First Gulf War". Military.com (İngilizce). 17 Eylül 2015. 22 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Scud</span> Taktiksel Balistik Füze

Scud, sıvı yakıtlı bir balistik füzedir. Bu füzeler Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği tarafından yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irak-İran Savaşı</span> 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında geçen savaş

Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2006 Lübnan Savaşı</span> Hizbullah tarafından 8 İsrail askerinin öldürülmesi, 2 askerin esir alınmasıyla başlayan çatışma

2006 İsrail-Lübnan Savaşı, Hizbullah'ın askerî kanadı ile İsrail Silahlı Kuvvetleri arasında Lübnan toprakları ve İsrail'in kuzeyinde, 12 Temmuz-14 Ağustos 2006 tarihleri arasında sürmüş olan silahlı çatışmadır.

<span class="mw-page-title-main">Altı Gün Savaşı</span> 1967 yılında İsrail ile Arap ülkeleri arasında yapılan savaş

Altı Gün Savaşı ; diğer adlarıyla 1967 Arap-İsrail Savaşı, Üçüncü Arap-İsrail Savaşı, Altı Günün Savaşı veya Haziran Savaşı, 5 Haziran 1967 Pazartesi, İsrail ile Arap komşuları Mısır, Ürdün ve Suriye arasında başlayan ve 6 gün süren savaşa verilen addır. Arap İttifakı'na Irak, Suudi Arabistan, Sudan, Tunus, Fas ve Cezayir de asker ve silah yardımıyla katılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">AT-13 Metis-M</span> SSCB tarafından geliştirilen güdümlü tanksavar füzesi

9К115-2 Metis-M SSCB tarafından geliştirilen güdümlü tanksavar füzesidir. Füzenin GRAU adı "9K115-2", NATO rapor adı ise AT-13 Saxhorn-2dir.

<span class="mw-page-title-main">9M133 Kornet</span> Rus yapımı 2. nesil yarı otomatik lazer güdümlü tanksavar füzesi

9M133 Kornet Rus yapımı 2. nesil yarı otomatik lazer güdümlü tanksavar füzesidir. NATO rapor adı AT-14 Spriggan olup "9M133" ise GRAU adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-İran ilişkileri</span> Politik ilişki

İran ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki siyasi ilişkiler 1800'lerin ortasında başladı, ancak II. Dünya Savaşı sonrasındaki Soğuk Savaş dönemine ve Basra Körfezi'nden petrol ihracatının başlamasına kadar çok az bir önem ve gerginlik taşıdı. Bu tarihten itibaren Şah Muhammed Rıza Pehlevi ile yakın birer müttefik olmaktan 1979'daki İran devrimi sonrası açık düşmanlık sergilemeye kadar varan dramatik bir tablo sergilediler. Günümüzde yönetim değişikliği ve Ruhani'nin gelişiyle ilişkiler yumuşamaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Şahab-1</span>

Şahab-1 ("Meteor-1") İran balistik füze programının temelini oluşturmuştur. Şahab-1 İran'ın 1985 ve 1986 yılları arasında Libya'da aldığı Scud-B füzesinin küçük çaplı modifiye edilmiş bir versiyonudur. Scud-B'nin 300 km'lik menzili İran-Irak Savaşı sırasında İran'ın Bağdat'ı vurmasına imkân sağlamıştır. İran sonraki dönemde Kuzey Kore ve muhtemelen Sovyetler Birliği'nden Scud-B füzesi temin etmiştir. İran Irak Savaşı sırasında İran'ın 100 ila 231 arasında Scud-B fırlattığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hafci Muharebesi</span>

Hafci Muharebesi, Körfez Savaşı'nın ilk büyük kara çarpışmasıdır. 29 Ocak'tan 1 Şubat 1991 tarihine kadar Suudi Arabistan'ın Kuveyt ile komşu sınır şehri Hafci çevresinde gerçekleşmiştir. ABD güçleri Irak birlikleriyle savaşan Suudi Arabistan ve Katar Kuvvetlerine Kuveyt ile Irak üzerinden yapılan hava desteği ve özel kuvvetlerinin operasyonu ile destek vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Demir Kubbe</span> İsrail hava savunma sistemi

Demir Kubbe, İsrailli Rafael Advanced Defense Systems şirketi ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi tarafından geliştirilmiş, taşınabilir bir hava savunma sistemidir. Düzenek, 4 kilometre ila 70 kilometre uzaklıktan ateşlenen ve yörüngesi, İsrail'in yaşam merkezinin dışına çıkartılacak olan kısa menzilli roketleri ve top mermilerini durdurmak ve imha etmek için tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">El-Hüseyin (füze)</span>

El-Hüseyin, Irak yapımı tek kademeli kısa menzilli balistik füzedir. Füze, Sovyet Scud füzesinin menzili yükseltilmiş bir uyarlamasıdır. Füze, Irak Ordusu tarafından İran-Irak Savaşı'nda ve Körfez Savaşı sırasında yoğun olarak kullanılmıştır.

Jericho, İsrail tarafından 1960'lardan günümüze kadar geliştirilen, uygulanmış balistik füzelerin birbiriyle yakından ilgili bir ailesi için verilen genel bir addır. İsmi, 1963 yılında İsrail ve Dassault arasında imzalanan Jericho'nun ilk geliştirme sözleşmesinden alınmış ve kod adı da İncil'deki Jericho şehrinden referans olarak verilmiştir. Çoğu İsrail klasik silah sisteminde olduğu gibi, test verilerinin, hükûmet yetkililerinin kamuya açıklamalarının ve özellikle de Shavit uydu fırlatma aracıyla ilgili açık bilgilerin ayrıntılarının bulunduğu kesin ayrıntılar sınıflandırılmıştır. Daha sonraki Jericho ailesi gelişimi, Jericho II IRBM'nin türevleri olduğuna inanılan ve Jericho III ICBM'nin gelişiminden önce gelen Shavit ve Shavit II uzay fırlatma araçlarıyla ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">İran-İsrail ilişkileri</span>

İran-İsrail ilişkileri, dört ana döneme ayrılabilir: 1947-53 arası dönem, Pehlevi hanedanı döneminde dostluk dönemi, 1979'da İran İslam Devrimi'nden 1990'a kadar süren kötüleşme dönemi ve son olarak Körfez Savaşı'nın sonundan beri düşmanlık dönemi. 1947'de İran, Birleşmiş Milletler Filistin Paylaşım Planı'na karşı oy kullanan 13 ülke arasındaydı. İki yıl sonra, İran, İsrail'in Birleşmiş Milletlere kabul edilmesine karşı oy kullandı. Yine de, İran, İsrail'i Türkiye'den sonra egemen bir devlet olarak tanıyan ikinci Müslüman ülke oldu. Batı yanlısı Muhammed Rıza Pehlevi'yi yeniden iktidara getiren 1953 darbesinden sonra, iki ülke arasındaki ilişkiler önemli ölçüde iyileşti.

<span class="mw-page-title-main">Çin Çiftliği Savaşı</span>

Çin Çiftliği Savaşı, Yom Kippur Savaşı'nın bir parçası olarak Mısır Ordusu ile İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) arasında 15 Ekim - 17 Ekim 1973 arasında gerçekleşti. Büyük Acı Göl'ün kuzeyinde ve Süveyş Kanalı'nın hemen doğusunda, Mısır tarımsal araştırma istasyonunun yakınında, Sina Yarımadası'nda gerçekleşti. Bölge, İsrail ordusu tarafından Çin Çiftliği olarak biliniyordu; ancak bu araştırma istasyonunun Japon yapımı ekipman kullanmasından kaynaklanan bir yanlış isimdi.

Bramble Bush Operasyonu, İsrail'in Körfez Savaşı sırasında Irak'ın Scud füzeleriyle topraklarına gerçekleştirdiği saldırılarına misilleme olarak 1992'de Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'e suikast düzenleme planıydı. Aralık 2003'te İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth tarafından operasyonun detaylı bilgileri yayınlanmış olsa da Ocak 1999'dan beri komplo teorisi seviyesinde bilinen bir haberlerdi. Plan, operasyon tatbikatı sırasında beş askerin öldürülmesinin ardından iptal edildi; kaza İsrail'de Tze'elim Bet felaketi olarak biliniyor.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'in Şam'daki İran Büyükelçiliğini bombalaması</span>

1 Nisan 2024'te İsrail'in düzenlediği bir hava saldırısında, Suriye'nin başkenti Şam'daki İran büyükelçiliğinin bitişiğindeki İran konsolosluğu ek binası yerle bir edildi. Aralarında Devrim Muhafızları'nın üst düzey Kudüs Gücü komutanı Tuğgeneral Muhammed Rıza Zahidi ve diğer yedi Devrim Muhafızı subayının da bulunduğu 16 kişi hayatını kaybetti.

13 Nisan 2024'te Hamas-İsrail Savaşı sırasında İran, insansız hava araçları ve muhtemelen füzeler kullanarak İsrail'e saldırı düzenledi. İran İslam Devrimi Muhafızları Ordusu, saldırıya Sadık Vaat Harekâtı kod adını verdi. Bu saldırılar 1 Nisan 2024'te İsrail'in İran büyükelçiliğine saldırması sonucu meydana geldi. Bu olay, İran'ın 1979'dan bu yana İsrail'e yönelik ilk doğrudan saldırısıdır.

<span class="mw-page-title-main">İran-İsrail vekâlet savaşı</span>

İran-İsrail vekâlet savaşı, İran-İsrail gölge savaşı veya İran-İsrail soğuk savaşı, İran ile İsrail arasında siyasi, askeri, istihbari ve siber alanlarda devam eden savaş.

<span class="mw-page-title-main">Ekim 2024 İran'ın İsrail'e saldırısı</span>

Ekim 2024 İran'ın İsrail'e saldırısı, 1 Ekim 2024 tarihinde İran'ın İsrail'e düzenlediği füze saldırısıdır. En az iki dalga halinde fırlatılan füzeler, ülke genelinde sirenlerin çalmasına neden oldu. Tel Aviv ve Kudüs'ün tepesinde patlamalar olduğu bildirildi. İsrail Savunma Kuvvetleri, İran tarafından 100'den fazla füze atıldığını doğruladı.