İçeriğe atla

1989 Türkiye yerel seçimleri

1989 Türkiye yerel seçimleri
Türkiye
← 198426 Mart 1989 (35 yıl önce) (1989-03-26)1994 →
Katılımazalış %81,5
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Erdal İnönüSüleyman DemirelTurgut Özal
Parti SHPDYPANAP
Son seçim Yeni Parti%13,2 %41,5
Aldığı oy 6.354.8885.565.657 4.828.871
Oran %28,7%25,1 %21,8
Değişim Yeni Partiartış11,9 azalış19,7
  Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti
 
Lider Necmettin ErbakanBülent EcevitAlparslan Türkeş
Parti RPDSPMÇP
Son seçim % 4,4 Yeni PartiYeni Parti
Aldığı oy 2.170.365 1.998.897 916.436
Oran % 9,8 % 9,0 % 4,1
Değişim artış5,4 Yeni PartiYeni Parti
İl ve ilçelere göre belediye başkanlıklarının dağılımı
Oy dağılımı
SHP
  
%28.69
DYP
  
%25.13
ANAP
  
%21.80
RP
  
%9.80
DSP
  
%9.03
MÇP
  
%4.14
Diğer
  
%1.41

1989 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü oldu.

1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki değişiklikle yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988 tarihinde yapılan referandumda seçmenlerin yüzde 65’i 'hayır', yüzde 35’i 'evet' oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa’nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.[1]

SHP, başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere 39 ilin belediye başkanlıklarını kazandı. SHP'yi 16 ille DYP, 5 ille Refah Partisi, üçer ille ANAP (Bitlis, Hakkâri, Malatya) ve MÇP (Elazığ, Erzincan, Yozgat) izledi. 1 ilde de (Tunceli) bağımsız aday kazandı.[2]

111'i 1987'de ilçe olan toplam 115 yerleşim biriminde 42'sinde ANAP, 37'sinde SHP, 30'unda DYP, 4'ünde RP adayları belediye başkanı seçilirken bir ilçede seçimi MÇP, diğer bir ilçede ise seçimi bağımsız aday kazandı.[3]

Sonuçlar

İl Genel Meclisi oy oranları

1989 yerel seçimleri il genel meclisi sonuçları:[4]

Toplam Sandık105.317
Kayıtlı seçmen sayısı28.077.317
Oy kullanan seçmen sayısı22.877.723
Katılım Oranı (%)81,5
Geçerli oy sayısı22.147.749
Geçersiz oy sayısı729.974
İl genel meclisleri üyesi
Parti Genel başkanı Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı +/–
Sosyaldemokrat Halkçı PartiErdal İnönü6.354.888% 28,7—
Doğru Yol PartisiSüleyman Demirel5.565.657% 25,1artış 11,9
Anavatan PartisiTurgut Özal4.828.871% 21,8azalış 19,7
Refah PartisiNecmettin Erbakan2.170.365% 9,8artış 5,4
Demokratik Sol PartiBülent Ecevit1.998.897% 9,0—
Milliyetçi Çalışma PartisiAlparslan Türkeş916.436% 4,1—
Islahatçı Demokrasi PartisiAykut Edibali208.775% 1,0—
Bağımsızlar103.860% 0,5azalış 1,1
Toplam22.147.749% 100,00

Büyükşehir Belediyesi seçimleri

1989 yerel seçimleri büyükşehir belediye başkanlıkları seçim sonuçları:[4]

Toplam Sandık24.354
Toplam Seçmen7.450.596
Toplam Kullanılan Oy5.398.806
Toplam Geçerli Oy5.144.576
Katılım Oranı (%)%72,5
Belediye başkanlığı8
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti1.974.110% 38,46
Anavatan Partisi1.215.351% 23,60
Doğru Yol Partisi917.878% 17,81
Refah Partisi464.900% 9,01
Demokratik Sol Parti449.537% 8,70
Milliyetçi Çalışma Partisi98.996% 1,90
Islahatçı Demokrasi Partisi21.425% 0,40
Bağımsızlar2.379% 00
Toplam5.144.576 % 100,008

Kazananlar

Şehir Başkan Parti
AdanaSelahattin ÇolakSosyaldemokrat Halkçı Parti
AnkaraMurat Karayalçın
BursaTeoman ÖzalpDoğru Yol Partisi
GaziantepCelal DoğanSosyaldemokrat Halkçı Parti
İstanbulNurettin Sözen
İzmirYüksel Çakmur
KayseriNiyazi Bahçecioğlu
KonyaHalil ÜrünRefah Partisi

Belediye başkanlıkları seçimi

1989 yerel seçimleri belediye başkanlıkları sonuçları:[4]

Toplam Sandık59.100
Kayıtlı seçmen sayısı18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı14.107.146
Katılım Oranı (%)78,0
Geçerli oy sayısı13.432.841
Geçersiz oy sayısı674.305
Belediye başkanlığı sayısı1.984
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti4.402.700% 32,8652
Anavatan Partisi3.178.504% 23,7570
Doğru Yol Partisi3.155.324% 23,5550
Refah Partisi1.175.976% 8,774
Demokratik Sol Parti870.408% 6,537
Milliyetçi Çalışma Partisi406.120% 3,024
Bağımsızlar176.620% 1,370
Islahatçı Demokrasi Partisi67.189% 0,57
Toplam13.432.841 % 100,001.984

İl Belediye Başkanlıkları

İlParti
AdıyamanSHP
AfyonkarahisarDYP
AğrıSHP
AmasyaDYP
Antalya
ArtvinSHP
AydınDYP
Balıkesir
BilecikSHP
Bingöl
BitlisANAP
BoluSHP
Burdur
Çanakkale
ÇankırıDYP
 
İlParti
ÇorumSHP
Denizli
Diyarbakır
Edirne
ElazığMÇP
Erzincan
ErzurumDYP
EskişehirSHP
Giresun
GümüşhaneDYP
HakkâriANAP
HataySHP
IspartaDYP
İçel (Mersin)SHP
Kars
 
İlParti
KastamonuSHP
Kırklareli
Kırşehir
Kocaeli
KütahyaDYP
MalatyaANAP
ManisaDYP
KahramanmaraşRP
MardinSHP
Muğla
MuşDYP
Nevşehir
NiğdeSHP
Ordu
RizeDYP
 
İlParti
SakaryaSHP
Samsun
Siirt
Sinop
SivasRP
TekirdağSHP
TokatDYP
TrabzonSHP
TunceliBĞMSZ
ŞanlıurfaRP
UşakSHP
VanRP
YozgatMÇP
ZonguldakSHP

Belediye meclis üyeliği seçimi

1989 yerel seçimleri belediye meclis üyeliği seçimi sonuçları:[4]

Toplam Sandık59.100
Kayıtlı seçmen sayısı18.090.657
Oy kullanan seçmen sayısı14.107.146
Katılım Oranı (%)78,0
Geçerli oy sayısı13.237.086
Geçersiz oy sayısı870.060
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı
Sosyaldemokrat Halkçı Parti4.389.132% 33,2
Doğru Yol Partisi3.137.522% 23,7
Anavatan Partisi3.111.259% 23,5
Refah Partisi1.181.950% 8,9
Demokratik Sol Parti890.164% 6,7
Milliyetçi Çalışma Partisi436.951% 3,3
Islahatçı Demokrasi Partisi69.195% 0,5
Bağımsızlar20.913% 0,2
Toplam13.237.086 % 100,00

Kaynakça

  1. ^ Türkiye'nin referandum tarihi, Milliyet
  2. ^ [1] 19 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi./[2]5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Milliyet Gazetesi, 29.03.1989, sf. 14
  4. ^ a b c d "Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları" (PDF). 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2009)

Anavatan Partisi, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan eski siyasi parti. Resmî kısaltması "ANAP" şeklindedir. 1983'ten 1991'e kadar aralıksız olarak tek başına iktidarda kalmış, 1996 ile 2002 yılları arasında da çeşitli koalisyon hükûmetlerinin içinde yer almıştır. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyaldemokrat Halkçı Parti</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1995)

Sosyaldemokrat Halkçı Parti, 12 Eylül Darbesi'nden sonra Türkiye Cumhuriyeti'nde, kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Kısaltması "SHP" şeklindedir. Aynı kulvarda kurulmuş olan Halkçı Parti ve Sosyal Demokrasi Partisi'nin arasında yaptığı protokol ile kurulmuştur. Halkçı Parti, 2 Kasım 1985 tarihli kurultayında adını ve logosunu Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak değiştirmiş, 3 Kasım 1985 tarihinde Sosyal Demokrasi Partisi'nin kendini feshedip SHP'ye katılmasıyla parti son halini almıştır. Partinin amblemi zeytin dallarıyla çevrelenmiş Altı Ok olarak benimsenmişti. Sosyaldemokrat Halkçı Parti 18 Şubat 1995'te Cumhuriyet Halk Partisi ile birleşmiş, böylece hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Milliyetçi Demokrasi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–1986)

Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP), Türk siyasi partisidir.

<span class="mw-page-title-main">1983 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 17. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1983 Türkiye genel seçimleri, 12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimdir. Bu genel seçim ile TBMM 17. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimlere Millî Güvenlik Konseyi'nin izin verdiği üç parti katıldı.

<span class="mw-page-title-main">1991 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 19. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">1999 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 21. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, %10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 23. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2007 Türkiye genel seçimleri, 22 Temmuz 2007 tarihinde TBMM 23. dönem üyelerini belirlemek için yapılan seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Birlik Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Büyük Birlik Partisi, 29 Ocak 1993 tarihinde Muhsin Yazıcıoğlu liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "BÜYÜK BİRLİK" şeklindedir. Simgesi hilal içerisinde güldür. Genel başkanı Mustafa Destici'dir.

<span class="mw-page-title-main">1994 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1994 Türkiye yerel seçimleri, 27 Mart 1994'te düzenlenen yerel seçimlerdir. 13 siyasi parti ve bağımsız adayların katıldığı seçimlerde 76 il merkezi belediyesinden 28'inde Refah Partisi, 14'ünde Anavatan Partisi, 12'sinde Doğru Yol Partisi, 10'unda Sosyaldemokrat Halkçı Parti, 7'sinde Milliyetçi Hareket Partisi ve 5'inde Cumhuriyet Halk Partisi adayları seçimleri kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2004 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

2004 Türkiye yerel seçimleri, 28 Mart 2004 tarihinde beş yıllık bir dönem için yerel yönetimleri belirlemek üzere yapılan seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1968 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1968 Türkiye yerel seçimleri, 2 Haziran 1968 tarihinde yapılan yerel seçimlerdir. Normalde 17 Eylül 1967 tarihinde yapılması gereken bu seçim, seçim tarihinde yapılan değişiklik sonucu 2 Haziran 1968'e ertelenmiştir. Adalet Partisi; Ankara, İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 35 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. O'nu 21 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi izlemektedir. Güven Partisi 3 ilde seçimleri kazanmıştır. 8 ilde ise belediye başkanlığını bağımsız adaylar kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1984 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1984 Türkiye yerel seçimleri, 25 Mart 1984'te yapılan yerel yönetim seçimleridir. 12 Eylül Darbesinden sonra yapılan ilk mahalli idareler seçimi olan bu seçimlerde İl Genel Meclisi oy oranları baz alındığında Anavatan Partisi (ANAP) %41,5 oy alarak birinci parti olmuştur. ANAP'ın Belediye Başkanlığı Seçimlerindeki oyu %43'ken, Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimlerindeki oyu ise %50'dir. Bu sonuçlara göre 67 ilden İstanbul, Ankara ve İzmir ile birlikte 55'inde ANAP, 8'inde SODEP, 2'sinde MDP ve 2'sinde Refah Partisi seçimleri kazandılar.

<span class="mw-page-title-main">Çolaklı, Manavgat</span>

Çolaklı, Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Recep Tayyip Erdoğan'ın seçimler tarihi</span> Recep Tayyip Erdoğanın aday olduğu seçimlerin listesi

Siyasi kariyerine 1975 yılında Millî Selamet Partisi Beyoğlu Gençlik Kolu Başkanlığına seçilerek başlayan Recep Tayyip Erdoğan, ertesi yıl seçildiği İstanbul İl Gençlik Kolları başkanlığı görevini, Millî Selamet Partisi'nin 12 Eylül Darbesi sonrasında kapatılmasına dek görevini sürdürdü. 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasete döndü ve 1984 yılında partinin Beyoğlu ilçe başkanı oldu. Ertesi yıl düzenlenen genel kongrede Merkez Karar ve Yürütme Kurulu üyesi seçilirken aynı yıl partinin İstanbul il başkanlığına getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Haziran 1992 Türkiye ara yerel seçimleri</span>

Haziran 1992 Türkiye ara yerel seçimleri, 7 Haziran 1992 tarihinde yapılan ara yerel seçimlerdir. Bu ara yerel seçimler Van ve Şanlıurfa il merkezleri ile 9 ilçe ve 330 beldede yapılmıştır. DYP ve RP tüm merkezlerde seçime girerken; SHP 83, ANAP 64, MÇP 187, SP 238, DSP ise 100'den fazla merkezde seçimlere katılmıştır. IDP ise sadece Tokat ilinin Artova ilçesinin Çelikli beldesinde seçime katılmıştır. Belediye başkanları seçimi sonuçları:

<span class="mw-page-title-main">Kasım 1992 Türkiye ara yerel seçimleri</span>

Kasım 1992 Türkiye ara yerel seçimleri, 1 Kasım 1992 tarihinde yapılan ara yerel seçimlerdir. Bu ara yerel seçimlerde 20 merkezde belediye başkanlığı için, 2 ilçede sadece il genel meclis üyeliği için, bir ilçede de sadece belediye meclis üyeliği için seçim yapılmıştır. 23 merkezde kullanlan 592.007 geçerli oyun, 142.541'ini alan RP, %24.07'lik oy yüzdesi ile birinci parti oldu. İstanbul'daki 6 seçim merkezinden dördünü kazanan RP, İstanbul dışında sadece Tokat'ın Niksar ilçesine bağlı Başçiftlik'te belediye başkanlığını kazandı. 1991 Türkiye genel seçimleri ile kıyaslandığında RP oylarını % 7,02 artırırken diğer tüm ana akım partileri oy kaybetti. Bunlar içerisinde %5,03'lük bir düşüşle en fazla oy kaybeden parti DSP oldu.

Aziz Duran, Türk siyasetçi, bürokrat ve yönetici ve eski Sakarya Büyükşehir Belediyesi başkanı (1994-2009).

1994 Türkiye ara yerel seçimleri, 4 Aralık 1994 tarihinde yapılan ara yerel seçimlerdir. Bu ara yerel seçimler, belediye başkanlığı çeşitli nedenlerle boşalan ya da yeni belediye teşkilatı kurulan 15 ile bağlı 3 ilçe ve 12 beldede yapılmıştır. Toplam 22.593 seçmenin 79 sandıkta oy kullandığı bu ara yerel seçimdeki 15 seçim merkezinin 5'inde RP, 4'ünde DYP, 3'ünde ANAP, 2'sinde SHP kazanırken birinde ise bağımsız aday kazanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.