İçeriğe atla

1989 Büyük Bulgaristan Göçü

Zorunlu Göç
Yeniden Canlanma Süreci'nin bir parçası
BölgeBulgaristan
TarihMayıs – Ağustos veya Aralık 1989[Not 1][1]
HedefPomaklar (kurbanların %90'ı Bulgaristan Türkleri idi)[1]
Saldırı türü
Zulüm, Etnik temizlik, Tehcir
Kurbanlar310.000[Not 2] -400.000[Not 3][1]
İşleyenlerBulgaristan Halk Cumhuriyeti, Bulgar Komünist Partisi
SebepTürk karşıtlığı, İslamofobi, Bulgarlaştırma

"1989 göçü" veya "Büyük Göç" olarak da bilinen, resmi adıyla "Büyük Gezi" (Bulgarca: Голямата екскурзия, romanizasyonu: Goliamata Ekskurziya), Bulgaristan Müslümanlarına karşı Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin komünist hükûmeti tarafından 1989 yılında yapılan etnik temizlik idi. Mayıs ve Ağustos 1989 arasında Bulgaristan Müslümanlarından ve Bulgaristan Türklerinden 360.000 sınırı geçerek Türkiye'ye geçti.[2] Aralık 1989 sonlarında, Bulgar Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri Todor Jivkov'un istifasından bir ay sonra, yeni hükûmetin Bulgaristan Müslümanlarının ve Türklerinin haklarını geri verme sözü vermesiyle "Büyük Gezi" gerçek anlamda sona erdi.[3] 1990 yılı sonuna gelindiğinde Bulgaristan Müslümanları ve Türklerinden 150.000 civarında kişi yurt dışından dönmüştü.[4]

Mirası

Bulgaristan

2012 yılında Bulgaristan parlamentosu "Büyük Gezi"yi resmi olarak etnik temizlik olarak tanıdı ve sorumluların yargılanması çağrısında bulundu.[3] Fakat bu deklarasyon bilim insanları tarafından büyük ölçüde göz ardı edilmiş[5] ve bugüne kadar etnik temizliği Bulgaristan resmi makamları resmi olarak anmamış ve faillerinden hiç kimse hakkında suç duyurusunda bulunmamıştır. Fakat artık ölen Todor Jivkov Bulgaristan resmi yetkilileri tarafından doğum yıl dönümlerinde sık sık anılmış, örneğin, eski başbakan Boyko Borisov ondan "Bulgar Ulusunun Büyük Babası" olarak bahsetmiştir.[6]

Türkiye

Türkiye'de bile bu konuda çok az yazı yayımlanmıştır. Şimdiye dek yayımlanan kitaplar öncelikle sınır dışı edilenlerin bireysel anlatımlarıyla ilgilidir ve bunlar genellikle sınırlı sayıda basılmıştır.[7]

Notlar

  1. ^ Sınır dışı etmeler 22 Ağustos 1989'da resmen sona erdi, fakat Todor Jivkov'un rejimi Jivkov'un iktidardan uzaklaştırıldığı aynı yılın 10 Kasım'ına kadar devam etti. Sonraki Petır Mladenov hükümeti aynı yıl 29 Aralık'ta Bulgaristan Müslümanlarına ve Bulgaristan Türklerine yönelik zorla asimilasyon politikalarını tersine çevirdi.
  2. ^ 30 Mayıs-22 Ağustos 1989 tarihleri arasında 310.000-322.000 Türk ve Müslüman Bulgaristan'dan Türkiye'ye sınır dışı edildi.
  3. ^ Sınır dışı edilenlerin daha sonra sürgünde kendilerine katılan aile üyeleri de dahil edildiğinde, "Büyük Gezi" mağdurlarının toplam sayısı 360.000 kişiye ulaşır, fakat bazı bilim insanları bu ikinci sayının gerçekte 400.000 kişiye yakın olduğunu tahmin etmektedir. Daha sonra daha fazla Türk ve Müslüman ayrımcılığa maruz kalarak ülkeden kaçmaya devam etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c Kamusella 2019, ss. 1.
  2. ^ Caucaso, Osservatorio Balcani e. "The "Big Excursion" of Bulgarian Turks". OBC Transeuropa (İtalyanca). 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023. 
  3. ^ a b Tomasz Kamusella (25 Şubat 2019). "Words matter. Bulgaria and the 30th anniversary of the largest ethnic cleansing in cold war Europe". Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  4. ^ "Защо българските турци се завръщат в началото на 90-те години на ХХ в". 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024. 
  5. ^ Kamusella 2020, ss. 2.
  6. ^ Tomasz Kamusella (25 Şubat 2019). "Bulgaria: an unlikely personality cult". 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2018. 
  7. ^ Kamusella 2020, ss. 10.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Bulgaristan, resmî adıyla Bulgaristan Cumhuriyeti, Balkanlar'da yer alan ülkedir. Batıda Sırbistan ve Kuzey Makedonya, doğuda Karadeniz, kuzeyde Romanya, güneyde Yunanistan güneydoğuda Türkiye ile çevrilidir. 110.994 kilometrekarelik yüz ölçümüyle Avrupa'nın en büyük 16. ülkesidir. Balkan, Rodop ve Rila gibi dağlar yüzey şekillerini belirler. Rila Dağı üzerindeki Musala Zirvesi, Doğu Avrupa ve Balkanlar'ın en yüksek doruk noktasıdır. Kuzeydeki Tuna Ovası ve güneydeki Yukarı Trakya Ovası da Bulgaristan'ın alçak ve verimli bölgeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Dobriç</span> Bulgaristanda şehir

Dobriç, Osmanlı Devleti zamanında ve bölgede yaşayan Türkler arasında Hacıoğlu Pazarcık olarak adlandırılan, Bulgaristan'ın kuzeydoğusunda, Tuna düzlüğünün doğusunda, Dobruca platosunun güneyinde 43˚34' kuzey enlemi 27˚50' doğu boylamında bir şehirdir. Aynı adı taşıyan eyaletin (oblast) merkezidir. Sahil şeridinde önemli turistik merkezler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Doğan</span> Türk asıllı Bulgar siyasetçi

Ahmed Demir Doğan, Türk asıllı Bulgar siyasetçidir. Bulgaristan Türklerinin haklarını savunan Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin kurucusu ve eski genel başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'ın illeri</span> Bulgaristan sınırları içerisinde yer alan şehirler ya da bölgeler

Bulgaristan, 1999'dan beri 28 ile bölünmüştür. 1987'den önce de 28 okruga bölünmüş olan ülke, 1999'a kadar 9 büyük ile bölünmüş olarak yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Türkleri</span> Bulgaristanda yaşayan Türkler

Bulgaristan Türkleri, soyları Osmanlı İmparatorluğu döneminden itibaren iskan politikası ile Balkanlar'a göç etmiş Türklerden ve başka bir Türk kavmi olan Ön Bulgarlardan gelen, günümüzde Bulgaristan topraklarında yaşayan Türklerdir. 2021 yılında 514,836 Türk asıllı Bulgaristan vatandaşı vardır ve bu da onları ülkenin en büyük etnik azınlığı yapmaktadır. Bulgaristan Türkleri aynı zamanda Balkanlar'daki en büyük Türk nüfusunu oluşturmaktadır. Genel olarak güneydeki Kırcaali ilinde ve kuzeydoğudaki Şumnu, Silistre, Razgrad ve Eski Cuma illerinde yaşarlar.

Bulgarlaştırma, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nde çoğunlukla Türklere, Kırım Tatarlarına ve Pomaklara uygulanan asimilasyon politikasıdır. Politika çerçevesinde Türklerin ve Pomakların adlarının Bulgar adlarıyla ile değiştirilmesi ve din olarak da Hristiyanlığı kabul etmeleri amaçlanmıştır. Bu sürece karşı çıkan Türk aydınlarını ise Belene Kampı gibi sürgün kamplarına göndermiş ve türlü işkencelere maruz bırakmıştır. Todor Jivkov döneminde yaklaşık 300.000 Türkün bir kısmı sınır dışı edilmiş, bir kısmı da dış baskılara dayanamayıp Bulgaristan'ı terk etmiştir. Ülkeyi terk edenlerin büyük çoğunluğu Türkiye'ye göç etmişlerdir. Bu olayların ardından Türkiye - Bulgaristan ile ilişkileri kesmiş ve nota vermiştir. Türkiye Bulgaristan'a ambargo uygulamıştır. Bu olay Bulgaristan'ın ekonomisinin çökmesine sebep olmuş, Bulgaristan yaptığı tüm yanlışlıkları kabul etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgarlar</span> Güney Slav etnik grubu

Bulgarlar, Bulgaristan nüfusunun çoğunluğunu oluşturan bir Güney Slav halkıdır. Etnik Bulgarlar, 6,5 milyonluk Bulgaristan nüfusunun %85'ini oluşturmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Todor Jivkov</span> 36. Bulgaristan başbakanı (1911-1998; hd. 1962-1966)

Todor Hristov Jivkov, 1954-1989 arasında Bulgar Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri ve 1971-1989 arasında Bulgaristan Başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar Komünist Partisi</span> Bulgaristan Halk Cumhuriyetinin 1946-1990 arasında iktidar partisi

Bulgar Komünist Partisi Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin 1946-1990 yılları arasında iktidardaki partisiydi. Vatan Cephesi'ne liderlik eden parti 1944 yılında II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru, Bulgar partizanlar hükûmeti devirmesi sonucu iktidara geldi.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Türkiye ilişkileri</span>

Bulgaristan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ile Bulgaristan'ın sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

Belene Kampı ya da Belene Ölüm Kampı Bulgaristan'da Belene bölgesinde Tuna nehri kenarında II. Dünya Savaşı sonrasında rejim muhalifleri için kurulan toplama kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Halk Cumhuriyeti</span> Bulgar Komünist Partisi tarafından yönetilen sosyalist cumhuriyet (1946-1990)

Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, 1946 ile 1990 yılları arasında Bulgaristan'ın resmî adı.

<span class="mw-page-title-main">Andrey Lukanov</span> 40. Bulgaristan başbakanı

Andrey Karlov Lukanov, Bulgar politikacı ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin son başbakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Stanko Todorov</span>

Stanko Todorov Georgiev, Bulgar komünist bir siyasetçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Boyko Borisov</span> 50. Bulgaristan başbakanı

Boyko Metodiev Borisov, 2009-2021 yılları arasında Bulgaristan Başbakanı olan Bulgar politikacı.

1965 Bulgar darbesi girişimi, Bulgar Komünist Partisi yetkilileri ve Bulgar Halk Ordusu mensupları tarafından partinin önderliğini, özellikle de Genel Sekreter Todor Jivkov'u görevden alma girişimi. gerçekleşebilmesi için Nisan 1965'te darbe girişimi önlendi.

Yeniden Canlanma Süreci, Bulgaristan Türkleri ve diğer Müslüman etnik azınlık mensuplarına karşı uygulanan zorla asimilasyon politikasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Belasitsa Muharebesi</span> Bizans-Bulgar savaşlarının parçası

Belasitsa Muharebesi 29 Temmuz 1014'te Bizans İmparatorluğu ile Birinci Bulgar İmparatorluğu arasında gerçekleşti. Bu, Bizans İmparatoru II. Basileios ile Bulgar İmparatoru Samuil arasında 10. yüzyılın sonlarında ve 11. yüzyılın başlarında yaklaşık yarım yüzyıl süren mücadelenin sonucuydu. Sonuç, kesin bir Bizans zaferiydi.

<span class="mw-page-title-main">Todor Pavlof</span> 1878 doğumlu Makedon asıllı Osmanlı ve Bulgar siyasetçi

Todor Pavlof Efendi, Bulgar diplomattır, İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün bir aktivistidir ve Bulgar Eksarhlığı'nda barış danışmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Hindistan ilişkileri</span>

Bulgaristan-Hindistan ilişkileri, Bulgaristan Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti devletleri arasında sürdürülen ikili ilişkilerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.