İçeriğe atla

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
25 Eylül 1988 (1988-09-25)
1989 Türkiye yerel seçimleri bir yıl önce yapılmalı mı?
Sonuçlar
Seçim
Oy %
Evet 8.034.933 %&0000000000000035.00000035,00
Hayır 14.921.945%&0000000000000065.00000065,00
Geçerli oy 22.956.878 %&0000000000000096.66000096,66
Geçersiz veya boş oy 793.995 %&0000000000000003.3400003,34
Toplam oy23.750.873%100,00
Kayıtlı seçmen/katılım26.739.227 %&0000000000000088.82000088,82
İllere göre sonuçlar
Makale serilerinden
Türkiye'de anayasal süreç

Meclis-i Umûmî'nin açılışı, 1877.
Tarihçe
Anayasa metinleri
Anayasa referandumları
Değişiklikler
Önemli isimler
Önemli kuruluşlar

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye’de yapılan dördüncü, hayır çıkan ilk halk oylaması. 1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988’de yapıldı. Seçmenlerin yüzde 65’i "hayır", yüzde 35'i "evet" oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa'nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı. Seçime katılım %88,8 civarında oldu.[1]

Sonuçlar

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır Oylar Yüzde
Referandum kabul edilmedi Hayır14.921.945%65.0
Evet 8.034.933 %35.0
Geçerli oy 22.956.878 %96.6
Geçersiz veya boş oy 793.995 %3.4
Toplam oy23.750.873%100.00
Seçmen katılımı %88.8
Seçmen sayısı 26.739.227
İl Sandık sayısı Kayıtlı seçmen Katılım Geçerli oy Geçersiz oy Evet Evet (%) Hayır Hayır (%) Katılım (%)
Adana2.793875.608766.762742.15424.608224.14230,20518.01269,8087,57
Adıyaman756178.361152.090146.7825.30851.15034,8595.63265,1585,27
Afyonkarahisar1.267327.352305.342293.93411.40898.40833,48195.52666,5293,28
Ağrı752149.388129.451125.2264.22538.70430,9186.52269,0986,65
Amasya765191.071175.304169.4835.82156.86433,55112.61966,4591,75
Ankara6.3551.814.7651.586.3151.535.83350.482560.23636,48975.59763,5287,41
Antalya1.864512.258464.471449.37415.097131.86029,34317.51470,6690,67
Artvin535125.877109.617106.1893.42833.15631,2273.03368,7887,08
Aydın1.598438.578408.303393.80414.499149.36937,93244.43562,0793,10
Balıkesir2.152589.677546.726530.71116.015191.30436,05339.40763,9592,72
Bilecik43297.37292.05189.1102.94134.67538,9154.43561,0994,54
Bingöl51986.65178.68073.8294.85126.49335,8847.33664,1290,80
Bitlis49790.63482.26178.8743.38728.86736,6050.00763,4090,76
Bolu1.201289.549267.141258.5148.627106.92141,36151.59358,6492,26
Burdur562144.423134.308129.4254.88346.32435,7983.10164,2193,00
Bursa3.004837.673776.157750.95925.198278.58737,10472.37262,9092,66
Çanakkale1.071265.623247.221240.9676.25485.17335,35155.79464,6593,07
Çankırı669128.620117.740112.6135.12745.84240,7166.77159,2991,54
Çorum1.331308.604281.426273.0368.39097.29035,63175.74664,3791,19
Denizli1.357385.284355.327343.15412.173119.21634,74223.93865,2692,22
Diyarbakır1.463349.177295.547282.75512.79276.88527,19205.87072,8184,64
Edirne818233.210216.837211.8964.94156.47526,65155.42173,3592,98
Elazığ1.044226.529202.267192.8589.40955.33028,69137.52871,3189,29
Erzincan816134.492113.141109.8103.33144.85040,8464.96059,1684,12
Erzurum1.743371.478327.056314.86712.189126.65340,22188.21459,7888,04
Eskişehir1.371380.888352.634341.78110.853114.02533,36227.75666,6492,58
Gaziantep1.803445.833391.994378.05813.936103.46927,37274.58972,6387,92
Giresun984243.804214.237207.2107.02780.70438,95126.50661,0587,87
Gümüşhane678124.511102.50298.3504.15248.08148,8950.26951,1182,32
Hakkari31563.79459.06357.6991.36411.49519,9246.20480,0892,58
Hatay1.609474.999424.203410.63913.564126.10130,71284.53869,2989,31
Isparta736197.313184.465177.9676.49838.13421,43139.83378,5793,49
Mersin1.960551.484491.783475.35916.424154.28132,46321.07867,5489,17
istanbul11.2933.661.3643.030.1952.938.70991.4861.192.31940,571.746.39059,4382,76
izmir4.8241.451.0861.298.8291.260.94437.885411.91732,67849.02767,3389,51
Kars1.222297.812253.546246.0667.48067.09327,27178.97372,7385,14
Kastamonu1.395254.371230.443221.7078.73681.01036,54140.69763,4690,59
Kayseri1.615434.945387.918374.90413.014159.84742,64215.05757,3689,19
Kırklareli650178.693165.538161.3204.21853.80233,35107.51866,6592,64
Kırşehir504125.746110.730106.8613.86938.16035,7168.70164,2988,06
Kocaeli1.576448.251395.311382.82412.487112.94629,50269.87870,5088,19
Konya3.285870.497790.884760.58430.300270.87935,61489.70564,3990,85
Kütahya1.205309.382289.908278.57411.334102.75636,89175.81863,1193,71
Malatya1.246309.832269.707260.2369.471151.55758,24108.67941,7687,05
Manisa2.310611.141579.064561.35217.712187.92133,48373.43166,5294,75
Kahramanmaraş1.305346.555305.508295.7469.76293.52731,62202.21968,3888,16
Mardin1.172242.336209.870200.3779.49363.04431,46137.33368,5486,60
Muğla1.130305.311281.900273.5248.37688.95732,52184.56767,4892,33
Muş556123.078109.321105.3453.97632.04630,4273.29969,5888,82
Nevşehir514144.692129.299124.5204.77942.06633,7882.45466,2289,36
Niğde993261.074232.762224.2938.46974.41333,18149.88066,8289,16
Ordu1.431362.267319.649306.50813.141117.55038,35188.95861,6588,24
Rize763198.925169.812162.9076.90550.72831,14112.17968,8685,36
Sakarya1.350355.649322.090310.73911.351116.03437,34194.70562,6690,56
Samsun2.077587.624525.304508.99416.310154.66630,39354.32869,6189,39
Siirt909185.648165.330157.5367.79449.61231,49107.92468,5189,06
Sinop681144.853128.897123.9834.91442.60934,3781.37465,6388,98
Sivas1.929351.847311.437300.98210.455112.35137,33188.63162,6788,51
Şanlıurfa1350314.711265.616256.5269.09082.08132,00174.44568,0084,40
Tekirdağ851244.167225.117218.8496.26868.84431,46150.00568,5492,20
Tokat1.354335.644304.280295.3398.941108.87936,87186.46063,1390,66
Trabzon1.429380.560336.593322.76913.824118.88536,83203.88463,1788,45
Tunceli49265.68056.30754.9841.3239.92518,0545.05981,9585,73
Uşak602156.158145.772140.5665.20653.27037,9087.29662,1093,35
Van922201.478182.476175.6866.79048.54727,63127.13972,3790,57
Yozgat1073250.322224.664217.4287.23695.94144,13121.48755,8789,75
Zonguldak2.018571.939523.665501.86021.805129.88525,88371.97574,1291,56
Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita
  Hayır
  Evet
Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita
  Hayır
  Evet
Referandumdaki hayır oylarının illere göre oranı. Referandumdaki evet oylarının ilçelere göre oranı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Dieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p254 0-19-924958-X

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu (1924)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1924–1961)

1924 Anayasası, 20 Nisan 1924'te yürürlüğe girdi, 1921 tarihli Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu'nun yerini almıştır. Atatürk ilkeleri de denilen altı ilkenin eklenmesi, devletin dininin İslam olduğuna dair ibarenin kaldırılması ve kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının verilmesi gibi birkaç önemli değişiklikle 1961'e dek yürürlükte kalmıştır. 10 Ocak 1945'te içeriği değiştirilmeden, dili Türkçeleştirilerek yeniden kabul edilmiştir. 27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından, yeni bir anayasa hazırlanarak 1961'de kabul edilmiş ve 1924 Anayasası yürürlükten kalkmıştır.

  1. Madde: Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
  2. Madde: Türk Devleti'nin dili Türkçe, başkenti Ankara'dır.
  3. Madde: Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Bu egemenliğin tek temsilcisi TBMM'dir.
<span class="mw-page-title-main">Türkiye Büyük Millet Meclisi</span> Türkiye Cumhuriyetinin parlamentosu

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama organıdır. 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgaline direniş göstermek üzere kurulmuştur. Asli görevi yürütmeyi denetlemektir ve yasama erkini kullanır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi, TBMM'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">1991 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 19. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

Millî Güvenlik Konseyi, 12 Eylül Darbesi ile ülke yönetimine el konulmasından sonra yasama yetkisini kullanmak üzere Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun'dan oluşan askerî cunta.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Seçim Kurulu (Türkiye)</span> Türkiyede seçim işleriyle ilgili en yüksek devlet kurumu

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Türkiye Cumhuriyeti'nde, Yargıtay ve Danıştay'ın kendi içlerinden çıkardıkları üyelerden oluşan, Türkiye'deki seçimlerin genel yönetimi ile denetimini sağlayan ve seçimlerin yargısal denetimini sağlayan bir karma idari ve yargı merciidir. 1950 yılında kurulun oluşturulması ile seçimler üzerinde yargı denetimi esas alındı. Milletvekili tutanaklarının iptali yetkisi meclise verildi. 1954'te yapılan değişikliklerle bu yetki YSK'ye verildi ve kurulun teşekkülü belirlendi. Kurulun başkanının Yargıtay Başkanı olacağı, üyelerin de Yargıtay ve Danıştay üyelerinden seçileceği, kurulun vereceği kararların kesin nitelikte olduğu hükme bağlandı. 1957 yılında yapılan değişiklikle, partilerin seçimlere ittifak yaparak girmeleri engellendi.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 23. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2007 Türkiye genel seçimleri, 22 Temmuz 2007 tarihinde TBMM 23. dönem üyelerini belirlemek için yapılan seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı</span> Türkiye Cumhuriyetinin devlet ve hükûmet başkanı

Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin devlet ve hükûmet başkanıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanlığını, Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın uygulanmasını ve devlet kurumlarının uyum içinde çalışmasını temin eder. Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 104. maddesinde düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1989 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1989 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü oldu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası</span> 1982 yılından beri yürürlükte olan Türkiye Anayasası

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya resmî olmayan kullanımıyla 1982 Anayasası, Türkiye'nin 9 Kasım 1982'den bu yana geçerli olan anayasasıdır. 12 Eylül Darbesi sonrasında askerî yönetimin emriyle Danışma Meclisi tarafından hazırlanmış, 23 Eylül 1982 tarihinde Danışma Meclisi tarafından ve 18 Ekim 1982 tarihinde Millî Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilmiştir. Devlet Başkanı Kenan Evren, Anayasa'nın ilk üç maddesinin "değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini" dördüncü madde olarak taslağa ekletmiştir. 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu yüzde 91,37 oranında kabul oyu ile kabul edilmiştir.

Yerel seçim, bir bölgedeki il ve ilçe yönetimini seçmek için gerçekleştirilen seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan beşinci halk oylaması

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 21 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'de, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere birtakım anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasıdır. Türkiye'de yapılan beşinci halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye anayasa referandumu</span> Türkiyede yapılan ilk halk oylaması

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan ilk halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan üçüncü halk oylaması

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Çin Anayasası</span>

Çin Anayasası resmi adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası Çin'deki en üst kanundur. Yürürlükte olan anayasa, 1988, 1993, 1999 ve 2004'teki değişikliklerle beraber 5. Ulusal Halk Kongresi'nde değiştirilmiş olandır. Daha önceki anayasalar -1954 Anayasası, 1975 Anayasası ve 1978 Anayasası-birbirinin yerine geçmiştir. Anayasa; giriş, genel ilkeler, temel haklar ve yurttaşların görevleri, (Ulusal Halk Kongresi, Devlet Konseyi, Yerel Halk Kongresi, Yerel Halk Hükümetleri, Halk Mahkemeleri ve Halk avukatları gibi devlet organlarının anlatıldığı) devletin yapısı, ulusal bayrak ve devlet armaları bölümlerinden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de anayasal süreç</span> Türk anayasal sürecinin geçmişi ve bugünü

Türkiye'de anayasal süreç, 1808 tarihinde ilan edilen Sened-i İttifak ile başlayıp günümüze kadar devam etmektedir. II. Mahmud döneminde, Alemdar Mustafa Paşa tarafından hazırlanan Sened-i İttifak, merkezî otoriteyi taşrada hâkim kılmak için Rumeli ve Anadolu âyanları ile Osmanlı Devleti arasında 29 Eylül 1808’de imzalandı. Osmanlı'da Sened-i İttifak ile Türk tarihinde ilk defa devlet iktidarı sınırlandırıldığından, bu belge Türk tarihinde ilk "anayasal belge" kabul edilmektedir. Abdülmecid döneminde 3 Kasım 1839 tarihinde Mustafa Reşid Paşa tarafından hazırlanan Tanzimat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile padişah, fermanda ilân edilen ilkelere ve konulacak kanunlara uyacağına yemin etti. Tanzimat Fermanı'nın tamamlayıcısı ve pekiştiricisi olan Islahat Fermanı, Abdülmecid tarafından 1856 yılında "ferman" olarak ilan edildi. Tanzimat döneminde yetişen ve Genç Osmanlılar olarak bilinen aydın ve yazarlar, Avrupa'dan etkilenerek meşrutiyet yönetimini savunmaya başladılar ve meşrutiyeti ilan ettirmek için Abdülaziz’i tahttan indirerek, yerine II. Abdülhamid’i getirdiler. 23 Aralık 1876'da Mithat Paşa’nın hazırladığı Kanun-i Esasi ilan edilerek meşrutiyete geçildi. Kanun-i Esasî, şekli kritere göre bir anayasa olarak kabul edilmektedir. Türk tarihinin ilk anayasası olan ve 12 bölüm ile 119 maddeden oluşan Kanun-i Esasî'nin 113. maddesi gereğince, padişah olağanüstü durumlarda Anayasa'yı askıya alabilirdi. II. Abdülhamid, 1877 yılında Rus savaşlarını neden göstererek Anayasa'yı askıya aldı. 1908 yılındaki askeri ayaklanma sonucu II. Abdülhamid, 1876 Anayasası'nı tekrar yürürlüğe koydu ve böylece II. Meşrutiyet dönemi başladı. 1909 yılında 31 Mart Vakası'nın meydana gelmesinden sonra tahttan indirilen II. Abdülhamid'den sonra 1909 yılında Anayasa'da önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerle 1876 Anayasası, meşruti bir parlamenter monarşi Anayasası haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan altıncı halk oylaması

2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye'de Anayasa'da yapılan birtakım değişikliklerin 12 Eylül 2010 tarihinde halk oylamasına sunulmasıdır. Yirmi altı maddelik bir değişikliği içeren paket, TBMM tarafından kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu. Referandum sonucunda %57,88 evet ve %42,12 hayır oyu çıkarak anayasa değişiklikleri kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de genel seçimler</span> TBMM yasama dönemi milletvekillerini belirlemek için yapılan seçimler

Türkiye'deki genel seçimler, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yapısını seçimden sonraki beş yıl için belirlemektedir. Milletvekilleri, parti listelerinin kapalı olduğu 87 çok üyeli seçim bölgesinde nispi sistemle veya bağımsız adaylar olarak beş yıllık bir dönem için seçilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2018 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 27. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2018 Türkiye genel seçimleri, 24 Haziran 2018'de yapılan ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 27. döneminin 600 yeni üyesinin belirlendiği seçimlerdir. 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumunda kabul edilen bazı değişikliklerin yürürlüğe girdiği seçimdir. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan yedinci halk oylaması

2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 16 Nisan 2017'de gerçekleşen halk oylamasıdır. Seçmenler, mevcut Türkiye Anayasası'nın 18 maddesi üzerindeki değişikliklerini oyladı. Hükûmetteki Adalet ve Kalkınma Partisi ve kurucularından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından desteklenen madde değişiklikleriyle ilgili tartışmalar uzun süre devam ettikten sonra muhalefetteki Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) desteğiyle birlikte meclisten geçerek halk oylaması kararı alındı. Değişiklik paketi, yürürlükteki parlamenter sistemin kaldırılarak yerine başkanlık sisteminin getirilmesini, başbakanlık makamının ortadan kaldırılmasını, meclisteki vekil sayısının 550'den 600'e çıkarılmasını ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yapısında değişiklikler yapılmasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da seçimler</span>

Azerbaycan'da milletvekili genel seçimleri beş (5) senede bir, 125 üyeli Millî Meclis'e belli yüzde çoğunluğu sistemi ile yapılır. Bir bağımsız veya siyasi parti adayı seçime katıldığı seçim bölgesindeki geçerli oyların belli yüzde çoğunluğunu elde etmelidir. Yerel Seçimler ise yasa gereği beş (5) senede bir yapılmaktadır. Yerel seçimler Azerbaycan Cumhuriyeti'nin yerel yönetimlerini belirlemek amacıyla yapılır. Yerel yönetimlerin etki alanları dar olduğu için Yerel Seçimler Azerbaycan'da çok önem arz etmemektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.