1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
 | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasi yasaklar kaldırılmalı mı? | ||||||||||||||||||||||
| Sonuçlar | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||
 İllere göre sonuçlar | ||||||||||||||||||||||
| Makale serilerinden |
| Türkiye'de anayasal süreç |
|---|
 Meclis-i Umûmî'nin açılışı, 1877. |
1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.
1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda 6 Eylül 1987'de düzenlendi. Seçmen kütüklerinin belirlenmesi amacıyla 12 Temmuz 1987'de tüm yurtta sokağa çıkma yasağı uygulandı.
Kampanya pozisyonları
Referandumda "evet" diyenler mavi rengi, "hayır" diyenler ise turuncu rengi sembol olarak kullandılar. Yasaklı liderlere yakın siyasi partiler, söz konusu referandumda yasakların kaldırılması için yasaklı dört lider tarafından yürütülen 'Mavi Renkli Evet' kampanyasına katıldı. Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Çalışma Partisi, Refah Partisi "evet" oyu verilmesini destekledi. Ayrıca Sosyaldemokrat Halkçı Parti, herhangi bir yasaklı liderin kontrolü altında olmamasına rağmen, 6 Eylül'de 'evet' oyu verilmesi çağrısında bulundu, özellikle lideri Erdal İnönü bu amaçla ülke çapında mitingler düzenledi.[1]
Siyasi partiler
| Seçim | Parti | Lider | Siyasi pozisyon | Ref | |
|---|---|---|---|---|---|
| Evet | SHP | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | Erdal İnönü | Merkez sol | [1] |
| MÇP | Milliyetçi Çalışma Partisi | Ali Koç | Aşırı sağ | [1] | |
| DYP | Doğru Yol Partisi | Hüsamettin Cindoruk | Merkez sağ | [1] | |
| DSP | Demokratik Sol Parti | Rahşan Ecevit | Merkez sol | [1] | |
| RP | Refah Partisi | Ahmet Tekdal | Aşırı sağ | [1] | |
| Hayır | ANAP | Anavatan Partisi | Turgut Özal | Merkez sağ | [2] |
Sonuçlar
Yüksek Seçim Kurulu, halk oylaması sonuçlarını 12 Eylül 1987'de açıkladı. Halk oylamasına 24.436.821 seçmen katıldı. Geçerli 23.347.856 oydan 11.711.461'i "evet" (% 50.16), 11.636.395'i "hayır" (% 49.84) çıktı. Böylece, geçici 4. madde yürürlükten kalktı. Bu referandumda Evet oyları ile Hayır oyları arasında sadece 75.066 oy çıkmıştır.[2] Sonuçların açıklanmasından önce dönemin Başbakanı Turgut Özal erken genel seçim kararı almış ve aynı yıl 29 Kasım'da 1987 Türkiye genel seçimleri yapılmıştır.
| 1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu | ||
|---|---|---|
| Evet ya da hayır | Oylar | Yüzde |
 Evet | 11,711,461 | %50.16 |
| Hayır | 11,636,395 | %49.84 |
| Geçerli oy | 23,347,856 | %95.54 |
| Geçersiz veya boş oy | 1,088,965 | %4.45 |
| Toplam oy | 24,436,821 | %100.00 |
| Seçmen katılımı | %95.03 | |
| Seçmen sayısı | 25,712,760 | |
| Kaynak: ysk.gov.tr | ||
| İl | Sandık sayısı | Kayıtlı seçmen | Katılım | Geçerli oy | Geçersiz oy | Evet | Evet (%) | Hayır | Hayır (%) | Katılım (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana | 2.719 | 837.827 | 775.512 | 739.702 | 35.810 | 408.229 | 55,19 | 331.473 | 44,81 | 92,56 |
| Adıyaman | 709 | 166.889 | 156.721 | 150.697 | 6.024 | 71.350 | 47,35 | 79.347 | 52,65 | 93,91 |
| Afyonkarahisar | 1.250 | 328.881 | 314.318 | 298.205 | 16.113 | 141.337 | 47,40 | 156.868 | 52,60 | 95,57 |
| Ağrı | 736 | 142.673 | 131.835 | 126.666 | 5.169 | 59.912 | 47,30 | 66.754 | 52,70 | 92,40 |
| Amasya | 752 | 186.845 | 179.582 | 170.847 | 8.735 | 80.156 | 46,92 | 90.691 | 53,08 | 96,11 |
| Ankara | 6.075 | 1.769.180 | 1.607.914 | 1.530.432 | 77.482 | 752.674 | 49,18 | 777.758 | 50,82 | 90,88 |
| Antalya | 1.821 | 498.131 | 469.838 | 447.012 | 22.826 | 242.971 | 54,35 | 204.041 | 45,65 | 94,32 |
| Artvin | 526 | 122.351 | 115.426 | 110.878 | 4.548 | 65.751 | 59,30 | 45.127 | 40,70 | 94,34 |
| Aydın | 1.588 | 432.370 | 416.803 | 398.139 | 18.664 | 197.141 | 49,52 | 200.998 | 50,48 | 96,40 |
| Balıkesir | 2.115 | 579.393 | 559.685 | 537.372 | 22.313 | 261.980 | 48,75 | 275.392 | 51,25 | 96,60 |
| Bilecik | 425 | 95.800 | 93.006 | 88.750 | 4.256 | 41.945 | 47,26 | 46.805 | 52,74 | 97,08 |
| Bingöl | 500 | 82.819 | 78.913 | 74.379 | 4.534 | 35.805 | 48,14 | 38.574 | 51,86 | 95,28 |
| Bitlis | 467 | 88.847 | 84.662 | 81.018 | 3.644 | 30.294 | 37,39 | 50.724 | 62,61 | 95,29 |
| Bolu | 1.186 | 284.766 | 274.182 | 263.245 | 10.937 | 106.834 | 40,58 | 156.411 | 59,42 | 96,28 |
| Burdur | 562 | 142.773 | 138.695 | 132.875 | 5.820 | 59.186 | 44,54 | 73.689 | 55,46 | 97,14 |
| Bursa | 2.935 | 819.828 | 784.919 | 753.349 | 31.570 | 367.631 | 48,80 | 385.718 | 51,20 | 95,74 |
| Çanakkale | 1.064 | 262.097 | 253.462 | 244.593 | 8.869 | 115.780 | 47,34 | 128.813 | 52,66 | 96,71 |
| Çankırı | 646 | 125.654 | 121.201 | 115.221 | 5.980 | 44.947 | 39,01 | 70.274 | 60,99 | 96,46 |
| Çorum | 1.327 | 302.067 | 290.845 | 279.519 | 11.326 | 121.225 | 43,37 | 158.294 | 56,63 | 96,28 |
| Denizli | 1.311 | 377.256 | 364.747 | 347.988 | 16.759 | 177.861 | 51,11 | 170.127 | 48,89 | 96,68 |
| Diyarbakır | 1.410 | 330.519 | 300.345 | 283.976 | 16.369 | 170.160 | 59,92 | 113.816 | 40,08 | 90,87 |
| Edirne | 819 | 228.564 | 220.971 | 212.077 | 8.894 | 132.879 | 62,66 | 79.198 | 37,34 | 96,68 |
| Elazığ | 1.030 | 216.995 | 204.856 | 194.541 | 10.315 | 108.912 | 55,98 | 85.629 | 44,02 | 94,41 |
| Erzincan | 810 | 130.288 | 121.441 | 117.375 | 4.066 | 47.886 | 40,80 | 69.489 | 59,20 | 93,21 |
| Erzurum | 1.701 | 359.989 | 336.946 | 323.361 | 13.585 | 121.340 | 37,52 | 202.021 | 62,48 | 93,60 |
| Eskişehir | 1.373 | 358.532 | 342.286 | 325.804 | 16.482 | 157.057 | 48,21 | 168.747 | 51,79 | 95,47 |
| Gaziantep | 1.759 | 430.250 | 401.120 | 383.228 | 17.892 | 223.239 | 58,25 | 159.989 | 41,75 | 93,23 |
| Giresun | 970 | 236.340 | 223.810 | 215.425 | 8.385 | 90.960 | 42,22 | 124.465 | 57,78 | 94,70 |
| Gümüşhane | 664 | 119.974 | 110.791 | 106.504 | 4.287 | 35.145 | 33,00 | 71.359 | 67,00 | 92,35 |
| Hakkari | 291 | 60.584 | 57.563 | 55.486 | 2.077 | 35.152 | 63,35 | 20.334 | 36,65 | 95,01 |
| Hatay | 1.541 | 456.720 | 432.591 | 414.354 | 18.237 | 235.680 | 56,88 | 178.674 | 43,12 | 94,72 |
| İstanbul | 11.000 | 3.486.194 | 3.070.158 | 2.919.399 | 150.759 | 1.458.789 | 49,97 | 1.460.610 | 50,03 | 88,07 |
| İzmir | 4.737 | 1.402.841 | 1.309.352 | 1.252.693 | 56.659 | 729.255 | 58,21 | 523.438 | 41,79 | 93,34 |
| Isparta | 717 | 194.347 | 188.777 | 180.078 | 8.699 | 128.188 | 71,18 | 51.890 | 28,82 | 97,13 |
| Mersin | 1.788 | 529.511 | 497.744 | 472.525 | 25.219 | 254.219 | 53,80 | 218.306 | 46,20 | 94,00 |
| Kars | 1.216 | 283.720 | 264.740 | 254.334 | 10.406 | 130.254 | 51,21 | 124.080 | 48,79 | 93,31 |
| Kastamonu | 1.386 | 250.168 | 239.692 | 229.148 | 10.544 | 108.040 | 47,15 | 121.108 | 52,85 | 95,81 |
| Kayseri | 1.598 | 424.614 | 402.627 | 385.408 | 17.219 | 139.986 | 36,32 | 245.422 | 63,68 | 94,82 |
| Kırklareli | 629 | 175.056 | 168.890 | 162.511 | 6.379 | 95.889 | 59,00 | 66.622 | 41,00 | 96,48 |
| Kırşehir | 495 | 113.329 | 106.108 | 101.132 | 4.976 | 42.840 | 42,36 | 58.292 | 57,64 | 93,63 |
| Kocaeli | 1.554 | 428.571 | 397.938 | 380.819 | 17119 | 229.164 | 60,18 | 151.655 | 39,82 | 92,85 |
| Konya | 3.241 | 850.493 | 816.194 | 773.880 | 42.314 | 313.557 | 40,52 | 460.323 | 59,48 | 95,97 |
| Kütahya | 1.195 | 303.705 | 295.127 | 281.006 | 14.121 | 131.271 | 46,71 | 149.735 | 53,29 | 97,18 |
| Malatya | 1.225 | 298.094 | 275.323 | 265.867 | 9.456 | 76.229 | 28,67 | 189.638 | 71,33 | 92,36 |
| Manisa | 2.293 | 601.818 | 586.128 | 562.689 | 23.439 | 307.705 | 54,68 | 254.984 | 45,32 | 97,39 |
| Kahramanmaraş | 1.245 | 329.828 | 310.374 | 297.419 | 12.955 | 151.254 | 50,86 | 146.165 | 49,14 | 94,10 |
| Mardin | 1.149 | 230.390 | 213.362 | 204.069 | 9.293 | 136.886 | 67,08 | 67.183 | 32,92 | 92,61 |
| Muğla | 1.084 | 299.245 | 287.268 | 274.323 | 12.945 | 151.229 | 55,13 | 123.094 | 44,87 | 96,00 |
| Muş | 544 | 113.093 | 105.465 | 100.120 | 5.345 | 38.144 | 38,10 | 61.976 | 61,90 | 93,26 |
| Nevşehir | 499 | 141.402 | 134.258 | 127.663 | 6.595 | 59.868 | 46,90 | 67.795 | 53,10 | 94,95 |
| Niğde | 934 | 250.378 | 238.646 | 227.618 | 11.028 | 110.294 | 48,46 | 117.324 | 51,54 | 95,31 |
| Ordu | 1.401 | 352.845 | 328.725 | 314.878 | 13.847 | 136.261 | 43,27 | 178.617 | 56,73 | 93,16 |
| Rize | 751 | 191.029 | 178.082 | 171.890 | 6.192 | 102.505 | 59,63 | 69.385 | 40,37 | 93,22 |
| Sakarya | 1.349 | 338.621 | 323.721 | 309.061 | 14.660 | 148.856 | 48,16 | 160.205 | 51,84 | 95,60 |
| Samsun | 2.060 | 571.219 | 538.377 | 517.057 | 21.320 | 271.040 | 52,42 | 246.017 | 47,58 | 94,25 |
| Siirt | 859 | 174.748 | 163.007 | 155.520 | 7.487 | 93.842 | 60,34 | 61.678 | 39,66 | 93,28 |
| Sinop | 674 | 142.034 | 135.629 | 129.734 | 5.895 | 70.318 | 54,20 | 59.416 | 45,80 | 95,49 |
| Sivas | 1.906 | 346.219 | 327.950 | 313.896 | 14.054 | 122.045 | 38,88 | 191.851 | 61,12 | 94,72 |
| Tekirdağ | 841 | 239.963 | 229.941 | 220.076 | 9.865 | 128.471 | 58,38 | 91.605 | 41,62 | 95,82 |
| Tokat | 1.332 | 329.180 | 313.811 | 301.002 | 12.809 | 133.660 | 44,41 | 167.342 | 55,59 | 95,33 |
| Trabzon | 1.370 | 372.522 | 345.314 | 332.273 | 13.041 | 159.642 | 48,05 | 172.631 | 51,95 | 92,70 |
| Tunceli | 488 | 63.374 | 58.946 | 57.327 | 1.619 | 45.130 | 78,72 | 12.197 | 21,28 | 93,01 |
| Şanlıurfa | 1.323 | 296.554 | 275.441 | 263.547 | 11.894 | 130.125 | 49,37 | 133.422 | 50,63 | 92,88 |
| Uşak | 599 | 152.932 | 146.547 | 140.378 | 6.169 | 63.772 | 45,43 | 76.606 | 54,57 | 95,82 |
| Van | 887 | 192.618 | 181.320 | 172.637 | 8.683 | 78.407 | 45,42 | 94.230 | 54,58 | 94,13 |
| Yozgat | 1057 | 241.388 | 231.441 | 223.127 | 8.314 | 74.238 | 33,27 | 148.889 | 66,73 | 95,88 |
| Zonguldak | 1.981 | 554.660 | 531.687 | 504.826 | 26.861 | 312.625 | 61,93 | 192.201 | 38,07 | 95,86 |
| Gümrük toplam | 45 | 253.725 | 253.725 | 244.908 | 8.817 | 106.044 | 43,30 | 138.864 | 56,70 | 100,00 |
 |  |
| Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita Evet Hayır | Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita Evet Hayır |
Kaynakça
- ^ a b c d e f Çelebi, Onur (May 2021). "Siyasi Üslup Meselesi Bağlamında Renklerin Savaşı (6 Eylül 1987 Referandumu)". Tarihçi. 1 (2): 54-78.
- ^ a b Kalafat, Haluk (2 Şubat 2017). "1987 Referandumu: Özal 75 Bin Oyla Kaybetti". Bianet. 8 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2023.
