1987 Mekke olayı
| 1987 Mekke olayı | |
|---|---|
| İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları | |
 Tahran'daki Behişt-i Zehra mezarlığındaki kurbanlar için yapılan anıt | |
| Bölge | Mekke, Suudi Arabistan |
| Tarih | 31 Temmuz 1987 |
| Hedef | Şii hacılar |
| Ölü | 402 |
| Yaralı | Tahmini 649 - 2.000 |
| İşleyenler | Suudi Arabistan güvenlik güçleri |
| Sebep | Şii - Sünni gerginliği |
1987 Mekke olayı, 31 Temmuz 1987'de Mekke'de Hac ibadeti sırasında Şii hacılar ile Suudi Arabistan güvenlik güçleri arasında çıkan çatışma 400'den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan olay.[1] Olay çeşitli şekillerde "isyan" veya "katliam" olarak tanımlanır.
Olay, 1979 İran Devrimi'nden bu yana Şii İran ile Sünni Suudi Arabistan arasında artan gerilimden doğdu. 1981'den beri İranlı hacılar her yıl Hac'da İsrail ve ABD'ye karşı siyasi bir gösteri düzenliyorlardı.[2][3] 1987'de Suudi polisi ve Suudi Arabistan Ulusal Muhafızlarından oluşan bir ekip gösterileri engellemek için önlem aldıktan sonra, şii hacılarla karşı karşıya geldi.[4] Bu durum şiddetli bir çatışmaya dönüştü ve ardından ölümcül bir izdiham yaşandı.[5][6][7]
Kaç hacının öldüğü ve nasıl öldüğü tartışmalıdır. İran ve Suudi Arabistan can kaybından birbirini suçluyor.[8] Ölüm tahminleri 400 ile binlerce yaralı arasında değişiyor.[9] Resmi açıklama 402 kişi olarak verildi, bunların 275'i İranlı hacılardan oluşurken, 85'i Suudi polisi ve 42'si diğer ülkelerden hacılardı.[3][8] Suudi yetkililer hacıların silahlı olduğunu ve izdihamda öldüğünü iddia etti.[10] İranlı yetkililer ise birçok kişinin Suudilerin açtığı ateş sonucu öldürüldüğünü iddia etti.[11]
Olayın ardından İran Cumhurbaşkanı Ali Hamaney, "Şimdi propaganda yapıyorlar ve bu olayın Şii ve Sünni arasında bir savaş olduğunu iddia ediyorlar. Bu bir yalandır! Elbette bir savaş var ama bu savaş Amerika'nın İslam algısı ile gerçek devrimci İslam arasında bir savaş" ifadelerini kullandı.[12]
3 Ağustos 1987'de bir milyon İranlı Tahran'daki İslam Konseyi binasının önünde bir araya gelerek "İntikam" sloganları attı.[13][14] Aynı gün İran lideri Ruhullah Humeyni, hacıların ölümlerinin intikamını almak için Suudileri Suud Hanedanı'nı devirmeye çağırdı.[15]
1987 olayından sonraki üç yıl boyunca İran hükûmeti İranlıların Hac'a gitmesini yasakladı, ancak diplomatik bağlar 1991'de yeniden tesis edildi.[16] Olayın ardından Suudi Arabistan, İran'la diplomatik ilişkilerini sonlandırdı ve izin verilen İranlı hacı sayısını önceki yıllarda 150.000'den 45.000'e düşürdü.[17] 1991 yılında İran ve Suudi Arabistan, İranlı hacıların Hac ibadetini bir kez daha yapmalarına izin verilmesi konusunda anlaştıktan sonra diplomatik ilişkileri yeniledi. Toplam hacı sayısı 115.000 olarak belirlendi ve İranlıların gösterilerine yine Suudiler tarafından izin verilen belirli bir yerde izin verildi. Bu anlaşmayla İranlı hacılar 1990'lı ve 2000'li yıllarda yıllık gösterilerine çok az olayla veya hiç olay olmadan devam ettiler. Gösterilerini Mekke'deki yerleşkelerinin sınırlarıyla sınırladılar.[18]
Kaynakça
- ^ "Timeline of tragedies during hajj pilgrimage in Mecca". The Guardian. 24 Eylül 2015. 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2015.
- ^ Sivan, Emmanuel; Friedman, Menachem (29 Ağustos 1990). Religious Radicalism and Politics in the Middle East. SUNY Press. s. 183.
- ^ a b Kifner, John (2 Ağustos 1987). "400 Die As Iranian Marchers Battle Saudi Police in Mecca; Embassies Smashed in Teheran – Gulf Tensions Rise – Angry Crowds Rampage at the Saudi, Kuwaiti and French Offices". The New York Times. s. 1. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2017.
- ^ "Hajj: Major incidents". aljazeera. 13 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2009.
- ^ Sivan, Emmanuel; Friedman, Menachem (29 Ağustos 1990). Religious Radicalism and Politics in the Middle East. SUNY Press. ISBN 9780791401590.
- ^ Sivan and Friedman, Religious Radicalism and Politics in the Middle East, p.190
- ^ Barkan, Elazar; Barkey, Karen (11 Kasım 2014). Choreographies of Shared Sacred Sites: Religion, Politics, and Conflict. Columbia University Press. s. 14. ISBN 9780231538060.
- ^ a b "Khomeini's Messengers in Mecca", Arab Awakening and Islamic Revival, Transaction Publishers, 30 Eylül 1996, ISBN 978-1560002727 Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Sivan and Friedman, Religious Radicalism and Politics in the Middle East, p. 190
- ^ "Saudis Report Broad Support for Mecca Policy : Envoy Says Heads of 40 Nations Hail Tough Stand Against Iranian Rioters". Los Angeles Times. 7 Ağustos 1987. 30 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024.
- ^ In the Name of God: The Khomeini Decade by Robin Wright, p166
- ^ Kramer, Martin Seth (31 Aralık 2011). Arab Awakening and Islamic Revival: The Politics of Ideas in the Middle East. Transaction Publishers. s. 162. ISBN 9781412817394.
- ^ Kifner, John (3 Ağustos 1987). "Iranian Officials Urge 'uprooting' of Saudi Royalty". The New York Times. New York Times. 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023.
- ^ "A spontaneous demonstration in Tehran on 1 August ended in attacks on the Saudi and Kuwaiti embassies." The longest war: the Iran-Iraq military conflict, page 225
- ^ "Khomeini called for the overthrow of the Saudi royal family to avenge the pilgrims' deaths" Saudi Arabia A Country Study, page 271
- ^ "Saudi-Iran war of words escalates over Hajj row". aljazeera. 8 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
- ^ Kramer, Martin Seth (2011). "The Three-Year Boycott". Arab Awakening and Islamic Revival: The Politics of Ideas in the Middle East. Transaction Publishers. s. 176. ISBN 978-1412817394.
- ^ Kramer, Martin Seth (2011). "An Understanding Renewed?". Arab Awakening and Islamic Revival: The Politics of Ideas in the Middle East. Transaction Publishers. s. 178. ISBN 978-1412817394.
