İçeriğe atla

1985 Kırkkuyu Saldırısı

Kırkkuyu Köy Yolu Saldırısı
BölgeKırkkuyu, Siirt (günümüzde Şırnak)
Tarih3 Nisan 1985
Saldırı türü
Silahlı saldırı
Ölü3 sivil (ve 2 güvenlik görevlisi)
Yaralı1 idari yönetici
İşleyenlerPKK

Kırkkuyu Saldırısı ya da Kırkkuyu Köy Yolu Saldırısı, 3 Nisan 1985 tarihinde,[1] Siirt'in merkez ilçesine bağlı (sonradan Şırnak'a bağlanan) Gabar Dağı'nda bulunan Kırkkuyu köyü (Kurmanç Kürtçesi: Deştê lalan (gelincik tarlası)[2]) yolu üzerinde PKK militanlarının saldırısı sonucu 2'si sağlık görevlisi 3 sivil ve 2 güvenlik görevlisi toplam 5 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının öldüğü ve 1 idari yöneticinin yaralandığı bir silahlı saldırıdır.[3][4] Saldırıyı HRK üstlenmiştir.[5]:2

Olay

Kamuya açık kaynaklar arasında hadiseye ayrıntılarıyla yer veren en detaylı kaynak, saldırıda yaralanan dönemin Şırnak kaymakamı Halil Uymaz ile yapılan röportaj haberdir.[6]Halil Uymaz'a göre hadise şu şekilde gerçekleşmiştir:

Şırnak'ın 39 köyü var. Biz bu köylerden 25'inde sağlık taramasını tamamladık. Akaryakıttan tasarruf sağlamak amacıyla daha önce de olduğu gibi Kırkkuyu köyüne de tek araçla gittik. Makam arabama her zaman olduğu gibi sağlık ekibini, ziraat teknisyeni ve veterinerini de alıyordum.

Kırkkuyu köyünde 55 kişinin sağlık muayenesini tamamladık. Köylüler ve çocuklarına koruyucu aşıları yapıldı. Olayda şehit olan ebe Emine Karahan, hamile olan kadınlara öğütlerde bulundu. Bu sağlık hizmeti devlet olarak bizim görevimizdi.

Köydeki görevimizi tamamladıktan sonra saat 13.00 sıralarında, şehit olan beş arkadaşımla birlikte yola çıktık. Köyden sanırım üç kilometre kadar uzaklaşmıştık. Yol çok bozuk olduğundan yavaş gidiyorduk. Bir yamacın eteğine geldiğimizde, aracımıza üç yönden otomatik silahlarla ateş açılmaya başlandı. Kurşunlardan kaçmak için kapıyı açıp arabadan çıkmak istedim. Bu sırada omzumdan yaralandım. Araç ise birden durdu. Kendimi dışarı attığımda ebe Emine Karahan da can çekişerek üzerime düştü. Gözü dönmüş eşkıya daha sonra aracın da durmasını fırsat bilip sürekli ateş ederek bu kez arabanın yanına geldiler. Arabanın içine ateş ettiklerini hissediyordum.

Üç kişi olduklarını hayal meyal hatırlıyorum. Sonra bayıldım, bir süre sonra, ki, bu sürenin ne kadar olduğunu bilmiyorum. Kendime geldim. Omuzum çok acıyordu. Ancak çevremde de hiçbir hayat belirtisi yoktu. Sol kolum tutmuyordu. Şehit olan makam şoförü Ali Batmaz'ı çeke çeke güçlükle araçtan indirdim. Amacım, yakındaki Kızılsu bucağına gitmekti. Bucak yakınlarında çamura saplandığımı hatırlıyorum. Tekrar bayılmışım.

Kendime geldiğimde bir askeri aracın içindeydim. Silah sesleri üzerine sanırım köyden jandarmaya haber verilmiş.

Köyden Kızılsu bucağına giderken, şehit üsteğmen Mehmet Ekin, Doktor Uluçay Bayram ve polis memuru Mehmet İşler'in cesetlerinin araçta olduğunu hatırlıyorum. O an sanırım bu şehitlerimizin yaralı olduğunu düşünerek Kızılsu bucağına bir an önce yetişmek istedim.

Diyarbakır AA, Milliyet, 28 Eylül 1985

Şemdin Sakık'a atfedilen bazı mektuplaşmalara göre ise saldırı şu şekilde gerçekleşmiştir:[7]

... Metin (Şahin Baliç), belli bir eğitimden sonra Türkiye’ye döndü. Deşta Lalo isimli köyünün de bulunduğu Gabbar dağında faaliyet yürüten gruba bir savaşçı olarak katıldı. O günlerde bir teftiş için köye Şırnak’tan bir heyet geliyor, köylüler koşup gizlendikleri yerde onlara haber veriyorlar, yola inip pusu kuruyorlar, heyet köyden dönünce içinde Şırnak kaymakamı, “o zaman Şırnak henüz kazaydı” yüzbaşı, savcı, hâkim ve hekimi taşıyan aracı pusuya düşürüyorlar, hepsini öldürüyorlar, üzerlerine gidip silahlarını da alıyorlar.

Batman Gündem, Selim Çürükkaya-Şemdin Sakık mektuplar, 12 Haziran 2021

Saldırı sonucu şoför Ali Batmaz (Şırnak), Şırnak ilçe jandarma bölük komutanı üsteğmen Mehmet Esin (Aydın), polis memuru Mehmet İşler (İzmir), hemşire ebe Emine Karahan (Isparta) ve hekim Olcay Dayan (Kayseri) (Ulucan Dayan[8]) isimli üçü sivil beş birey yaşamını yitirmiş; Şırnak kaymakamı Halil Uymaz isimli bir birey de yaralanmıştır.[9]

Sonrası

Saldırının, Şahin Baliç isimli Kırkkuyu köyünden PKK'ya katılmış bir PKK militanının liderliğinde bir militan grup tarafından gerçekleştirildiği belirtilmiştir.[7] Şahin Baliç ve grubu ise o günlerde Türkiye Cumhuriyeti tarafından yakalanamaz.[10] Aksine Şemdin Sakık'a göre,[7] bu saldırı vesilesiyle Şahin Baliç PKK içinde yükselir. 1990 yılında ise Abdullah Öcalan'ın emriyle Bekaa Vadisi'nde PKK tarafından infaz edilir.[7][11][12]

22 Ekim 1985 günü, bu hadise hakkında o güne kadar gözaltına alınan 6 zanlı için 7. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Diyarbakır Askeri Mahkemesi'nde gerçekleştirilen ilgili duruşmada, askeri savcı tarafından tüm zanlılar için ikişer kez idam cezası istenmiştir.[13] 19 Temmuz 1986 günü, bir diğer mahkemede ise o güne kadar gözaltına alınan aralarında Adil Timurtaş'nda bulunduğu toplam 11 zanlı arasında 4 zanlıya 13 kez idam cezası ve 7 zanlıya 15 yıl hapis cezası istenmiştir.[1]

Çelik Harekâtı'nın Türkiye komutanlarından Hasan Kundakçı'ya göre, bu saldırıdan sonra, benzer devlet hizmetlerinin sunulması öncesi güvenlik faaliyetlerinin sağlanması aktivitesi gerçekleştirilmeye başlanmıştır.[10]

1994 yılında Kırkkuyu köyü (İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre köy sakinlerinin, köy korucusu olarak hizmet vermeyi reddetmeleri sebebiyle[14]) boşaltılmıştır ve 2021 itibari ile köyde yerleşik bir nüfus bulunmamaktadır.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "9 eri biz öldürdük". Milliyet Gazetesi. 19 Temmuz 1986. s. 12. 7. Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı Diyarbakır Askeri Mahkemesi'nde görülen davada ... askeri savcı ... Şırnak Kırkkuyu köyünde 3.4.1984 tarihinde sağlık taramasından dönen ... PKK militanlarının pusu kurarak öldürdükleri ... 4 sanık hakkında toplam 13 kez ölüm cezası isterken, 7'si için de 15'er yıl hapis cezası istedi. 
  2. ^ a b Nişanyan, Sevan. "Kırkkuyu". Nişanyan Yer Adları. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  3. ^ "Şırnak'ta pusu: 5 şehit". Cumhuriyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 1. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Kırkkuyu köyünden dönen aracı pusuya düşüren 3 bölücü eşkıya, aracın içindeki Hükümet Tabibi Olcay Sayan, Ebe Emine Karahan, Polis Memuru Mehmet İşler, Şoför Ali Batmaz ve Üsteğmen Mehmet Esin'i öldürdüler. Kaymakam Halil Uymaz ise yaralandı. 
  4. ^ "Şırnak'ta 5 görevliyi pusuya düşürüp, şehit ettiler". Milliyet Gazetesi. 5 Nisan 1985. s. 6. 
  5. ^ "Yaşasın Ulusal Kurtuluş Cephemiz!". Serxwebun. Eylül 1985. s. 2. 
  6. ^ "Şırnak'ta saldırıya uğrayan kaymakam anlatıyor:"Üç yönden otomatik silahlarla tarandık"". Milliyet Gazetesi. 8 Nisan 1985. s. 11. 
  7. ^ a b c d "Şemdin Sakık'tan İtiraflar". Batman Gündem. 12 Haziran 2021. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  8. ^ "Şehit doktor babası: 27 yıldır evlat acısı yaşıyorum Kürtleri hiç suçlamadım". Medimagazin Dergisi. 2 Mart 2012. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 1984 yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ni bitiren genç ve idealist doktor Ulucan Dayan, Şırnak'ın Kızılsu Köyü Sağlık Ocağı'na atanır. 
  9. ^ "Şırnak'ta hazin tören". Milliyet Gazetesi. 6 Nisan 1985. s. 12. 
  10. ^ a b Kundakçı, Hasan (2004). Güneydoğu'da unutulmayanlar. Cağaloğlu, İstanbul: Alfa. s. 106. ISBN 9789752975521. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı. 
  11. ^ "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". Milliyet Gazetesi. 13 Ocak 2013. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Ancak, Şahin Baliç ve grubu o günlerde yakalanamadı. ... Yeni önlemler alınmasına neden oldu. Artık, devlet yetkililerinin yapacakları bu tip hizmetler de programa alındı, güvenlikleri önceden sağlandı. 
  12. ^ "Öcalan davası hakkındaki savcılık iddianamesi". 4 Ağustos 1997. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Sanık Abdullah ÖCALAN’ın Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcılarına, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Yedek Hakimliği’ne verdiği ifadeleri ve sanık ile vekillerinin duruşma aşamasında verdiği yazılı ve sözlü savunmaları ana hatlarıyla ve özet olarak aşağıdaki şekildedir. 1- Sanık Abdullah ÖCALAN, Ankara DGM. C. Savcılığınca alınan 22.02.1999 günlü ifadesinde: ... (Mete Kod) Şahin BALİÇ gibilerini cezalandırdığını ... 
  13. ^ "2 davada 13 sanığın idamı isteniyor". Cumhuriyet Gazetesi. 22 Ekim 1985. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. Siirt'in Şırnak ılçesınde sağlık ekibini taşıyan aracın silahla taranarak, beş kamu görevlisinin şehit edilmesi ... Savcı iddianamesinde her iki olaya katıldıkları bildirilen Abdulgaffur Yıldız, Ahmet Yıldız, Mehmet Şefik Bayram, Yusuf Fidan, Sadık Fırat ve Selahattin Inal adlı sanıklar hakkında iki kez idam cezası verilmesini istedi. 
  14. ^ Cartner, Holly. "Köy korucu sisteminin kaldırılması, köy korucularının katıldıkları suistimallerin soruşturulması ve sorumlu tutulmalarının garan". 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. Kırkkuyu köyü sakinleri, köy korucusu olarak hizmet vermeyi reddettikleri için 1994 yılında güvenlik güçleri tarafından yerlerinden edildiler. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">PKK</span> Kürt milliyetçisi ayrılıkçı silahlı örgüt

PKK veya tam adı ile Partiya Karkerên Kurdistanê, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede öz yönetim kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu topraklara sahip olabilmek için askerî hedeflere, köy korucularına ve sivillere karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt. Abdullah Öcalan yakalandıktan sonra; KADEK ve Kongra-Gel isimlerini de kullanmıştır. 1978 yılında, Lice'nin Fis köyünde Abdullah Öcalan ve kendisini destekleyen 21 kişi tarafından kurulan PKK'nın ideolojisi, 2005 yılına kadar Marksizm-Leninizm, ardından demokratik konfederalizm üzerine kurulu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucu lideri (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ali Birand</span> Türk gazeteci, sunucu ve yazar (1941–2013)

Mehmet Ali Birand, Türk gazeteci, yazar, köşe yazarı, haber sunucusu, televizyon yapımcısı. 1964 yılının temmuz ayında Abdi İpekçi'nin vasıtasıyla Milliyet gazetesinde mesleğe başladı. Bu dönemde Brüksel'e yerleşerek burada yirmi yıl yaşadı ve 1985 yılında TRT 1'de 32. Gün adlı bir aylık haber programı yapmaya başladı. Program oldukça başarılı oldu ve Birand, bu programla birlikte tanındı. 1991'de Türkiye'ye dönerek gazeteciliğe ve sunuculuğa farklı yayın organlarında devam etti. Ayrıca hakkında çeşitli davalar açıldı.

Erol Özkasnak, Türk asker. Eski Genelkurmay genel sekreteri.

Şemdin Sakık, kod adı ile Parmaksız Zeki, eski üst düzey PKK militanı. 1993 Bingöl saldırısı olmak üzere PKK'nın gerçekleştirdiği çeşitli eylemleri planlamış ve yönetmiştir. Ergenekon davasında ise ''Deniz'' kod adı ile gizli tanıklık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mahsum Korkmaz</span> PKKnın ilk komutanı

Mahsum Korkmaz ya da kod adıyla Agît, PKK'nın ilk komutanıdır. 28 Mart 1986 tarihinde, 24 kişilik bir grup ile keşif amacıyla gittikleri Gabar Dağı'nda faili meçhul bir şekilde öldü.

<span class="mw-page-title-main">Çözüm Süreci</span>

Çözüm süreci, açılım süreci, demokratik açılım veya Kürt açılımı, uzun yıllardır süren Türkiye-PKK çatışmasını çözmeye yönelik olarak Adalet ve Kalkınma Partisi Hükûmeti tarafından başlatılan sürecin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hendek operasyonları</span> TSK ve Türk Emniyetinin bölücü terör örgütü PKKya karşı Güneydoğu Anadoluda düzenlediği operasyonlar

Hendek operasyonları; Türk Güvenlik Güçlerince, PKK militanlarına karşı ortak olarak gerçekleştirilen Sur, Cizre ve Nusaybin merkezli askerî operasyonlardır. Bu operasyonların gerçekleştirildiği bölgelerin bazılarında sokağa çıkma yasakları uygulanmış ve bazıları geçici süreyle askerî güvenlik bölgesi ilan edilmiş; PKK militanlarının etkisiz hâle getirildiği, hendeklerin kapatıldığı, barikatların kaldırıldığı ve güvenliğin sağlandığı bölgelerde sokağa çıkma yasakları kaldırılmıştır.

PKK saldırıları (2015-günümüz), Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri ardından PKK üyelerinin sık sık yol kesip araç yakma ve şantiye basarak kamu malına zarar vermesi, son olarak Şanlıurfa'da Ceylanpınar saldırısı olarak bilinen PKK üyelerince 2 polisin öldürülmesinin akabinde artan PKK'nın saldırıları sonrası çözüm süreci ve ateşkesin durdurulmasının hemen ardından 8 Ağustos 2015 tarihinde başlayan çatışmaların PKK üyelerinin güvenlik güçlerine karşı düzenlediği Iğdır, Dağlıca ve Siirt saldırıları sonrası Türkiye'de yapılan Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinin ardından doğu ve güneydoğu gölgelerinde özyönetim ve halk ayaklanması başlatma teşebbüsünde bulunan PKK miitanlarına karşı başlatılan Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ile ortak yürütülen özel harekat polisleri ve SAS komandolarının da destek verdiği kamuoyundan hendek operasyonları olarak bilinen operasyonların başlatılmasıyla devam eden silahlı çatışma süreci.

<span class="mw-page-title-main">1992 Taşdelen saldırısı</span> Pkknın Taşdelen Jandarma Sınır Karakoluna Yaptığı Kanlı Baskın

1992 Taşdelen saldırısı, Şırnak'a bağlı Taşdelen, Uludere'deki kaçakçılığı önlemekle görevli karakol komutanı üsteğmen, altı asteğmen, bir astsubay ve yaklaşık 108 askerin görev yaptığı Taşdelen Jandarma Karakolu'na gece saatlerinde 600 kişilik PKK grubunun ağır makineliler, uçaksavar ve havan mermileri ile düzenlediği saldırı sonrası karakol komutanı üsteğmen ve 26 er ölmüş, Jandarma Er Aydın Şahin ve Engin Ekşi ise PKK tarafından kaçırıldığı açıklanmıştır. 15 Ekim ile 16 Kasım tarihleri arasında hava ve kara desteli sınır ötesi operasyonlar başlatıldı. Kızılhaç görevlileri, Aydın Şahin'e ulaştı ve 27 Temmuz 1992'de yazdığı mektubu ailesine ulaştırdı. Şahin mektubunda, "Anne ellerinden öperim, senin en yaramaz oğlunum, benim için üzülme, salıverileceğim günü sabırsızlıkla bekliyorum" demiş ancak bir daha haber alınamamıştır.

2016 Cizre saldırısı, 26 Ağustos 2016 tarihinde yerel saatte 06:45'te Türkiye'nin Şırnak ilinin Cizre ilçesindeki İlçe Emniyet Müdürlüğü Çevik Kuvvet Grup Amirliği polis kontrol noktasına, PKK üyesi Mustafa Aslan tarafından bombalı araç ile düzenlenen intihar saldırısı. 12'si emniyet personeli ve biri saldırgan olmak üzere toplam 13 kişinin öldüğü saldırıda, üçü sivil 78 kişi yaralandı.

Balgat Katliamı, 10 Ağustos 1978'de Ankara'nın Balgat semtinde genellikle sol görüşlü kişilerin gittiği dört kahvehaneye Mustafa Pehlivanoğlu ve diğer Ülkücüler tarafından bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açılması sonucu 5 kişinin öldüğü saldırı. Katliamın faillerinden Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Öcalan Davası; Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı 1984'ten beri isyan eden ve Avrupa Birliği, NATO, ABD ile Türkiye gibi çeşitli devlet ve kuruluşlar tarafından bir terör örgütü olarak kabul edilen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu Abdullah Öcalan'ın, "silahlı terör örgütü kurmak ve yönetmek" suçuyla Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından idama mahkûm edilmesiyle sonuçlanan yargı sürecidir.

Karageçit Köyü Katliamı, 8 Kasım 1984 tarihinde, Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Karageçit köyüne PKK militanlarının saldırısı sonucu 5'i kadın 4'ü çocuk 9 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sivilin öldüğü ve PKK'nın ilk kitlesel sivil saldırısı olduğu iddia edilen bir katliamdır. Bu hadise, PKK'nın aynı köye gerçekleştirdiği üç saldırıdan ikincisidir.

Sığırlı Mezrası Baskını veya Sığırlı Mezrası Katliamı, 15 Aralık 1984 tarihinde, Siirt'in Pervari ilçesine bağlı Erkent köyünün Sığırlı mezrasında, PKK militanlarının saldırısı sonucu 3 Kürt asıllı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sivilin yaşamını yitirdiği ve PKK'nın aynı yıl 15 Ağustos 1984 PKK saldırılarını ve Karageçit Köyü Katliamı'nı gerçekleştiren militan grup içerisindekiler tarafından gerçekleştirildiği iddia edilen bir katliamdır. Bu hadise, PKK'nın 1985'e kadar aynı köye gerçekleştirdiği iki saldırıdan birincisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kırkkuyu, Şırnak</span>

Kırkkuyu, Şırnak ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Çiftekavak Mezrası Katliamı, 22 Eylül 1987 tarihinde, Siirt'in Şırnak ilçesine bağlı Güneyce köyüne ait Çiftekavak mezrasına ARGK militanlarının saldırısı sonucu 4'ü çocuk 6'sı kadın 12 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sivilin yaşamını yitirdiği bir katliamdır. Saldırıyı PKK'nın silahlı kanadı ARGK üstlenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.