1983 Belgrad saldırısı

1983 Belgrad saldırısı, Türkiye'nin Belgrad Büyükelçiliği binası yakınlarında düzenlenen ve Büyükelçi Galip Balkar'ın ölümüyle sonuçlanan suikast.

9 Mart 1983 tarihinde, yerel saatle 11.00 sıralarında, Yugoslav Dışişleri Bakanlığı'nda görüşmeye gitmek üzere ayrıldığı Büyükelçilik binasının 400 metre kadar ilerisinde, otomobilinin içindeyken, silahlı iki kişinin saldırısı sonucunda ağır yaralandı. Bir kurşun Balkar'ın omzundan girip çıkarken diğer kurşun şakağından girerek beyninde hasar meydana getirdi. Aynı saldırıda 36 yaşındaki makam şoförü Necati Kaya da, sol omzundan giren ve sağ omzu civarında kalan mermiyle yaralandı. Dragan Vuković adlı Yugoslav öğrenci arabaya binerek Balkar ve Kaya'yı hastaneye götürdü. Kaya'nın hayati tehlikesinin bulunmadığı anlaşıldı, Balkar ise yoğun bakıma alındı.

Balkar'ın şakağına saplanan kurşun ameliyatla alındı, fakat üç santimlik delik meydana getirdiği için beyni şişmeye ve damarları çatlamaya başladı. Nevrohirvska Klinik Hastanesi, Büyükelçi Balkar'ın 11 Mart 1983 tarihinde, Türkiye saatiyle 19.20'de vefat ettiğini duyurdu.

Katillere engel olmak isteyen Zorica Zolotić adlı genç kız yaralandı; katillere kendi tabancasıyla ateş eden emekli albay Slobodan Brajović ise aldığı iki kurşun yarasıyla sakat kaldı. Zeljko Milivojević adlı 25 yaşındaki öğrenci ise ağır yaralandı ve kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi.

Saldırıyı gerçekleştirenlerden 23 yaşındaki Harutyun Kirkor Levonian (d. 1960) olay yerinde yaralandı ve hastaneye götürüldü; daha sonra belden aşağısı felç oldu. 21 yaşındaki Raffi Alexandre Elbekian (d. 1962) ise kaçtı, fakat sekiz saat sonra Macaristan sınırına yakın bir tren istasyonunda yakalandı. Önce olayı bilmezlikten gelen Elbekian, daha sonradan suçunu itiraf etti.

Üzerlerinden Lübnan pasaportu çıkan iki katil hakkında hazırlanan iddianame 7 Eylül 1983'te mahkemeye sunuldu. Levonian ve Elbekian, Balkar'ı öldürmek ve Kaya'yı yaralamak dışında bir Yugoslav vatandaşını (Milivojević) öldürmek ve bir diğer Yugoslav vatandaşını öldürmeye teşebbüs etmek (Brajović) suçlarıyla itham edildi. Belgrad Bölge Mahkemesi'nde ilk duruşma 6 Aralık 1983'te yapıldı. Suikastın birinci yıldönümü olan 9 Mart 1984'te açıklanan kararla sanıklar, Yugoslavya'da bir sivil mahkemenin verebileceği en yüksek ceza olan "20 yıl ağır hapis cezasına" çarptırıldılar. Savunma avukatları tarafından temyize götürülen dosyanın Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi tarafından incelenmesine 3 Ekim 1984'te başlandı. Yüksek Mahkeme, Levonian'ın cezasını onadı, Elbekian'ın cezasını ise 15 yıla indirdi.

Levonian 1987 Mayıs ayında "sağlık durumunun kötüleştiği ve 2-3 aylık ömrü kaldığı" gerekçesiyle serbest bırakıldı. Toplamda 4 yıl 2 ay hapiste kalan Levonian, Yunanistan üzerinden Lübnan'a gitti. Daha sonra Ermenistan'ın başkenti Erivan'a, ailesinin yanına yerleşti. Adını "Antranik Bogossian" olarak değiştirdi ve fotoğraf malzemesi ithalatıyla uğraşmaya başladı. 28 Temmuz 1998 tarihinde Yunanistan'daki Elefthertipia gazetesinde yayımlanan röportajında "pişman olmadığını" belirtti.

Elbekian ise 3 Aralık 1990 tarihinde serbest bırakıldı. Beyrut'a yerleşti. Yıllar sonra, Belgrad'da yayımlanan DT Magazin adlı haftalık dergiye verdiği röportajda, hapisteyken iyi muamele gördüğünü, kendisini Slobodan Milosevic'in serbest bıraktığını, Galip Balkar'ın "geleceğin başbakanı olarak görüldüğü için hedef seçildiğini" öne sürdü.

Suikasttan sonra Balkar'a "Kordonlu Bayrak Nişanı" veren Yugoslavya Cumhurbaşkanlığı Kurulu, Milivojević'e "Altın Yaldızlı Liyakat Nişanı", Brajović'e ise "Kordonlu Yıldız Nişanı" verilmesini kararlaştırdı.

Türk hükûmeti ise,

• Milivojević ve Brajović'e "Birinci Derecede Altın Şeref Madalyası ve Rozeti"
• Olay sırasında katillerden Kirkor Levonian'ı yaralayan ve adı açıklanmayan güvenlik görevlisine "Üstün Cesaret ve Feragat Madalyası"
• Balkar ve Kaya'yı hastaneye Dragan Vuković ve Jovan Naumović ile olayda yaralanan Zolotić'e "birinci kaliye Bünyan halısı"
• Milivojević'in 20 yaşındaki Branka adlı kardeşine, eğitim masraflarına yardım maksadıyla, 150 bin dinar (450 bin TL) takdim etti.

• Hürriyet gazetesi arşiv 10.03.1983
• Şimşir, Bilal (2000). Şehit Diplomatlarımız (1973-1994) (2015 bas.). Ankara: Bilgi Yayınevi. ISBN 975-494-924-7. 
• "Şehit Edilen Diplomatlarımız/Görevlilerimiz ve Aile Bireyleri". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020. 

• Türk diplomatlara düzenlenen suikastlar listesi
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı