İçeriğe atla

1981 Kosova protestoları

1981 Kosova protestoları
Tarih11 Mart 1981 (1981-03-11)
KonumPriştine, Kosova Özerk Sosyalist Bölgesi
Can kaybı9[1]
Yaralı250[2]
Hüküm4,200

1981 Kosova protestoları, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'ne bağlı özerk cumhuriyet olan Kosova Özerk Sosyalist Bölgesi'nin başkenti Priştine'de 11 Mart 1981 tarihinde başlayan ve 3 Nisan 1981'e kadar devam eden protestolar dizisi. Mitroviça'da da olayların patlak vermesi üzerine Yugoslavya predizyumu, olağanüstü hâl ilan etmiş ve birçok kişi ölmüştür.

Protestolar, Kosova'nın ekonomik ve politik durumundaki kötüleşme nedeniyle ortaya çıktı ve özellikle Kosova'nın başkenti Priştine'de yoğunlaştı ve geniş çaplı grevler, gösteriler ve çatışmaların yaşandığı bir dizi olaya dönüştü. Kosova'daki genç Müslümanlar, özellikle üniversite öğrencileri, protestolara öncülük etti.

Protestoların ana nedeni, Kosova'nın Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nde resmen özerk bir bölge olarak kabul edilmesine rağmen, gerçekte Kosova'daki Sırp yönetimi tarafından baskı altında tutulmasıydı. Sırp hükûmeti, Kosova'nın özerkliğini ortadan kaldırmaya çalışarak, Kosova'daki ekonomik kaynakları ve yönetimi ele geçirmeye çalıştı.

Protestolar, Sırp polisinin sert müdahalesiyle bastırıldı ve onlarca insan öldü veya yaralandı. Bu olaylar, Kosova'nın Sırp yönetimi altında ezilmişlik hissini artırdı ve daha sonra Kosova'nın bağımsızlık mücadelesinin ateşleyici etkisi oldu.

Priştine Üniversitesi'nde okuyan bazı öğrencileri ülkedeki yoksulluk ve mezun olunduktan sonraki iş olanakları hakkında protesto gösterileri düzenlemişlerdir. Ardından çeşitli milliyetçi söylemler baş göstermiş ve olaylar büyüyerek etnik çatışmalara dönüşmüştür. Kosova'da yaşayan bazı Arnavut milliyetçilerinin olayları körüklediği belirtilmiştir.[3]

Kaynakça

  1. ^ "One Storm has Passed but Others are Gathering in Yugoslavia". New York Times. 19 Nisan 1981. 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013. 
  2. ^ "6 More Yugoslavs Sentenced For Ethnic Rioting in Kosovo". New York Times. 30 Temmuz 1981. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2013. 
  3. ^ Jović, Dejan (2009). Yugoslavia: A State That Withered Away 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Purdue University Press. s. 185.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Karadağ</span> Balkanlarda federal cumhuriyet (1992-2003) ve siyasi birlik (2003-2006)

Sırbistan-Karadağ Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin bir arada kalan son parçaları olan Sırbistan ve Karadağ devletleri arasında kurulan devlet birliği. 1992 yılından Yugoslavya Federal Cumhuriyeti adı altında kuruluşlarını ilan ettiler. Yeni devletin bu adı alması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin yasal mirasçısı olduğu sonucunu çıkarıyordu. Bu duruma Yugoslavya SFC'den kopan diğer devletlerin karşı çıkmaları üzerine Birleşmiş Milletler bu yeni devletin üyeliğini reddetti. 2003 yılında Sırbistan-Karadağ adı altında yeni bir devletin kuruluşu ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan</span> Güneydoğu Avrupa ve kısmen Orta Avrupada yer alan ülke

Sırbistan, resmî adıyla Sırbistan Cumhuriyeti (

<span class="mw-page-title-main">Banja Luka</span> Bosna-Hersekte şehir

Banja Luka ya da Banaluka, Bosna-Hersek'te bir şehir ve aynı zamanda Bosna-Hersek'te bulunan özerk yönetim Sırp Cumhuriyeti'nin fiilî başkentidir. Osmanlı kaynaklarında Banaluka (بنالوقه) olarak geçen şehir 1639 yılında değin Bosna beylerbeyinin ikâmetgâhı olarak büyük bir gelişme gösterdi. Daha sonra eyalet merkezinin Saraybosna'ya taşınmasıyla eski önemini yitirdi.

<span class="mw-page-title-main">Priştine</span> Kosovanın başkenti ve en büyük şehri

Priştine Kosova'nın başkenti ve en büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kosova</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Kosova, resmî adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da bulunan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999'da Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008'de Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Mart 2020 itibarıyla 97 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan Sırbistan, bölgeyi kendisine bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi olarak kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

Kosova tarihi günümüzdeki bağımsız Kosova Cumhuriyeti’nin sınırları içinde kalan toprakların tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Federal Cumhuriyeti</span>

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Balkanlar’da yer alan, iki cumhuriyetten oluşan ve 1992-2003 yıllarında yaşamış olan bir devlettir. Ülke iç savaşta parçalanan Yugoslavya SFC'nin sınırları değişen devamı sayılabilir. 2003'te devletin resmi adı değişti ve Sırbistan-Karadağ adı alındı. Devletin bulunmuş olduğu alanda bugün Sırbistan, Karadağ ve Kosovatanınma süreci bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Glogofça</span>

Glogofça veya Glogovaç, Kosova'nın orta bölgesinde, Kosova Ovası'nın batısında uzanan bir kasaba ve belediyedir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

Kosova'daki Yahudilerin tarihi bazı istisnalar hariç Sırbistan'daki Yahudilerin tarihinin aynasıdır. İstisnalardan biri Holokost sırasında İtalya hakimiyetindeki Arnavutluk'a bağlı Kosova döneminde yaşananlar ve bir diğer istisna da 1999'da Sırbistan'dan ayrılırken gerçekleşen 1998-1999 Kosova Savaşı dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ni oluşturmuş olan anayasal-federal cumhuriyettir. 1963 yılına dek “Sırbistan Halk Cumhuriyeti” olan cumhuriyetin adı, 1963 tarihinde Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Özerk Sosyalist Bölgesi</span>

Kosova Özerk Sosyalist Bölgesi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ni oluşturmuş olan anayasal özerk iki bölgeden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Voyvodina Özerk Sosyalist Bölgesi</span>

Voyvodina Özerk Sosyalist Bölgesi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’ni oluşturmuş olan anayasal özerk iki bölgeden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandar Ranković</span> Yugoslav politikacı

Aleksandar Ranković, Yugoslavya'da devlet başkanlığı yardımcısı, içişleri bakanı ve Ulusal Güvenlik Dairesi (OZNA) başkanı olarak görev almış Yugoslav siyasetçi. Ranković, Josip Broz Tito ve Edvard Kardelj'den sonra Yugoslavya'nın üçüncü güçlü adamı olarak kabul edilmekteydi. Ranković Sırp birliğinin çıkarlarına karşı olarak gördüğü federal bir Yugoslavya'ya karşı üniter yapıyı savunmuştur. Kosova'da Arnavutlara karşı baskıcı politikalar uygulamıştır ve Kosova Özerk Sosyalist Bölgesi'nin nomenklaturasında Sırpları çoğunluk hale getirdi. 1966 yılında Tito'ya karşı bir darbe girişimi planladığı gerekçesiyle tüm görevlerinden alındı.

<span class="mw-page-title-main">Rrahman Morina</span>

Rrahman Morina, Yugoslav komünist politikacı, Kosova Komünistler Ligi'nin 27 Ocak 1989 - 12 Ekim 1990 tarihleri arasında görev yapan son parti genel sekreteridir. Kosova Arnavutu olan Morina Arnavutluk ve Kosova'nın Birleşmesina karşı çıkan sıkı bir Arnavut ayrılıkçılığı karşıtı idi.

<span class="mw-page-title-main">Fadıl Hoca</span>

Fadıl Hoca, Yugoslav siyasetçi. Hoca, II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi'nin icra kurulu başkanlığı görevini üstlenmiştir. Hoca bunun haricinde 1974 ile 1984 yılları arasında Kosova bölgesi adına Yugoslavya başkanlık konseyi üyeliğinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sırp milliyetçiliği</span>

Sırp milliyetçiliği, Sırpların bir ulus olduğunu iddia ediyor ve kültürel birliğini destekliyor. Sırp dilbilimci Vuk Stefanović Karadžić ve Sırp devlet adamı Ilija Garašanin'in etkisi altında, başlangıçta Balkanlar'daki Osmanlı egemenliği sırasında milliyetçiliğinin genel yükselişi bağlamında ortaya çıkan etnik bir milliyetçiliktir. Sırp milliyetçiliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesine katkıda bulunan Balkan Savaşları sırasında, I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun dağılmasına katkıda bulunduğunda ve yine 1990'larda Yugoslav Savaşları ve Yugoslavya'nın dağılmasında önemli bir faktördü.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Demokratik Birliği</span>

Kosova Demokratik Birliği Kosova'daki en eski ve en büyük siyasi partilerden biridir.