İçeriğe atla

1979 Sovyet ekonomik reformu

Aleksey Kosigin (sağda) 22 Ağustos 1974'te Romanya Sosyalist Cumhuriyeti lideri Nikolay Çavuşesku ile el sıkışırken.

1979 Sovyet ekonomik reformu ya da resmi adıyla "Ekonomik Mekanizmanın Üretimde Etkinliğini Arttırma, İş Kalitesini Artırma Üzerindeki Etkilerini Planlama ve Kalkınmayı Geliştirme" , Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi Başkanı Aleksey Kosigin önderliğinde 1979 yılında başlatılan ekonomik bir reform. Leonid Brejnev'in etkisi döneminde Sovyet ekonomisi durgunlaşmaya başlamıştı. Bu döneme kimi tarihçiler tarafından Durgunluk Dönemi adı verildi. 1979 yılında kurulan Kosigin hükûmetinin üstlendiği son önemli reform, iş kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla Parti Merkez Komitesi ile ortaklaşa yapılan 1979 Sovyet ekonomik reformu oldu. Reform, 1965 reformunun aksine bakanlıkların görev ve sorumluluklarını artırarak merkezi hükûmetin ekonomi üzerindeki yetkilerini daha da artırmaya çalıştı. Kosigin'in 1980'deki ölümü ve sonrasında onun yerine seçilen Nikolay Tihonov'un ekonomiye dair reform karşıtı yaklaşımı nedeniyle, reformun çok az bir kısmı gerçekleştirilebildi.[1] Kosigin'in reform girişimlerinden sonra dahi ülkedeki ekonomik durgunluk devam etti. Reform girişimi Sovyetler Birliği Komünist Partisi 26. Kongresi'nde tartışma konusu oldu. Reform beklendiği başarıları elde edemedi. Hatta Brejnev dahi reform uygulanmasının yavaş olduğundan şikayet etti.

Niyetler

Reform, Başbakan Aleksey Kosigin tarafından Parti Merkez Komitesi ve Bakanlar Konseyi ile ortak bir kararla başlatıldı.[2] Reform devletin ve bakanlıkların ekonomik işlevlerini birbirinden ayırmaya çalıştı. Bunu başarmak için her bakanlığın devlet bütçesine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla çeşitli prosedürler oluşturuldu. Tüm bakanlıklara, bakanlığa beş yıllık planları yerine getirememiş olsalar bile sabit bir bütçe verildi. Reform, işletmelere merkezi hükûmetten daha fazla özerklik kazandırmayı ve bakanlıkların haklarını onlara yeni ilkeler vererek genişletmeyi destekledi.[3] Reform, Devlet Standartları Komitesi aracılığıyla yeni üretim göstergeleri getirerek işgücü verimliliğini artırmaya çalıştı.[4] Ayrıca Sovyetler Birliği'ndeki bakanlıkların oluşturduğu sektörel engellerin etkilerini azaltarak bazı ekonomik sorunları çözmeye çalıştı.[5] Reform bölge makamlarına ve Sovyet Cumhuriyetlerine daha fazla güç vermeyi başardı; bu gelişme 1981'de Merkez Komitesi kararı ile kaldırıldı.[6]

Uygulama

1979 reformu, mevcut ekonomik sistemi herhangi bir radikal değişiklik olmadan yeniden düzenlemeye çalıştı. Ekonomik sistem öncekinden daha merkezi bir hal aldı. Planlanan ekonominin etkinliği bazı sektörlerde iyileştirildi, ancak ülkenin durgunluk ekonomisini kurtarmak için yeterli olmadı. Reformun ana hedeflerinden biri "bölgeselcilik" nedeniyle uzun zamandır ihmal edilmiş olan kaynak ve yatırım dağılımını iyileştirmekti. Bir diğer öncelik ise bölgeselciliğin beş yıllık plan üzerindeki etkisinin ortadan kaldırılmasıydı.[7]

1965 Sovyet ekonomik reformu, üretilen malların kalitesini iyileştirmeye çalışmıştı ve bu konuda nispeten başarılı olmuştu. 1979 reformunda Kosigin, brüt çıktıları planlı ekonomideki "komuta yerinden" uzaklaştırmaya çalıştı ve nadir ve kaliteli mallar için yeni düzenlemeler yapıldı.[8] 1979 yılına kadar sermaye yatırımı Sovyet yetkilileri tarafından çok ciddi bir sorun olarak görüldü, genel sekreter Leonid Brejnev ve Başbakan Kosigin, yalnızca işgücü verimliliğindeki bir artışın Estonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti gibi teknolojik olarak daha gelişmiş Sovyet Cumhuriyetlerinin ekonomisinin gelişmesine yardımcı olabileceğini iddia etti.[9] Kosigin 1980'de öldüğünde, reform halefi Nikolay Tihonov tarafından terk edildi.[10] Brejnev 26. Kongre'de reformun uygulanmasının çok yavaş olduğunu söyledi.[11] Tihonov'un 26. Kongre'de yaptığı konuşmada ise delegelere reformun bazı bölümlerinin On Beşinci Beş Yıllık Plan'da (1981-1985) uygulanacağını söyledi.[12] %6,1'lik bir büyüme hedefi olan Onuncu Beş Yıllık Plan bu hedefe ulaşamadı. Benzer olarak On Birinci Beş Yıllık Plan da başarısızlıkla sonuçlandı, büyümedeki değişim %4-5 oranında kaldı.[13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Предшественник Гайдара? 30 лет назад умер Алексей Косыгин" (Rusça). Newsland.ru. 17 Aralık 2010. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019. 
  2. ^ ютуба, любитель (17 Aralık 2010). "30 лет назад умер Алексей Косыгин" [A reformer before Yegor Gaidar? Kosygin died for 30 years ago]. Newsland (Rusça). 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  3. ^ Whitefield, Stephen (1979). Industrial power and the Soviet state. Pennsylvania State University: Oxford University Press. s. 50. ISBN 0-19-827881-0. 
  4. ^ Rutland, Peter (1993). The politics of economic stagnation in the Soviet Union: the role of local party organs in economic management. M.E. Sharpe. s. 97. ISBN 0-521-39241-1. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  5. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 116. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  6. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 98. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  7. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 99. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  8. ^ Ellman, Michael; Kontorovich, Vladimir (1998). The Destruction of the Soviet Economic System: an Insiders' History. Oxford University Press. s. 81. ISBN 0-7656-0264-4. 
  9. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 81. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  10. ^ Ellman, Michael; Kontorovich, Vladimir (1998). The Destruction of the Soviet Economic System: an Insiders' History. M.E. Sharpe: Oxford University Press. s. 97. ISBN 0-7656-0264-4. 
  11. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 110. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  12. ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 112. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019. 
  13. ^ Oliver, Michael J.; Aldcroft, Derek Howard (2007). Economic Disasters of the Twentieth Century (İngilizce). Edward Elgar Publishing. s. 275. ISBN 978-1848441583. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Leonid Brejnev</span> 1964ten 1982ye kadarki Sovyetler Birliği lideri

Leonid İlyiç Brejnev, Ukraynalı Sovyet politikacıdır. 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak SSCB'yi yönetmiştir.

Brejnev Doktrini, Soğuk Savaş dönemi sırasında Sovyetler Birliğinin dış politikasını belirleyen bir doktrindir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Kosıgin</span>

Aleksey Nikolayeviç Kosigin -(21 Şubat 1904, Sankt-Peterburg, Rusya Çarlığı - 18 Aralık 1980, Moskova, SSCB) - Rus siyasetçi. Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Başkanı (1943-1946). Sovyetler Birliği Bakanlar Kurulu Başkanı (1964-1980). Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi. Komünist Parti Merkez Komitesi üyesi (1939-80). Politbüro üyesi (1960-1980). Yüksek Sovyet meclisi üyesi(1946-1980). Soğuk Savaş sırasında uluslararası devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği başbakanları listesi</span> Vikimedya madde listesi

Sovyetler Birliği Başbakanı, Sovyetler Birliği'ndeki hükûmet başkanının resmi olmayan adıdır. Bu makamın resmi adı, farklı yıllarda farklı şekilde olmuştur.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Prezidyumu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Kongresi sonucu seçilen 22. prezidyumdur.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Demokratik Cumhuriyeti</span> Ülke

Afganistan, resmi adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, 1987'den sonra Afganistan Cumhuriyeti, Afganistan'da 1978-1992 yılları arasında, sosyalist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) yönetimde olduğu dönemi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi</span>

Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Bakanlar Konseyi veya Soviet of Ministers teriminden İngilizce kısaltmayla Sovmin, Sovyetler Birliği'nin 1946-1991 yılları arasındaen üst düzey yürütme ve idari organını oluşturan de jure hükûmeti. 1977 Anayasası uyarınca Bakanlar Konseyi Başkanı aynı zamanda hükûmet başkanı idi. Bakanlar Konseyi Başkanı'nın görevleri birinci dünya ülkelerindeki başbakanla eşdeğerdi. Buna karşın siyasi sistemi oluşturan iktidar tüm sovyetler arasında paylaştırılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Podgorni</span>

Nikolay Podgorni,, Ukrayna asıllı Bolşevik lider, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) üyesidir.

Leonid Brejnev'in etkisi, 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri görevi yapan ve iki kere Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olan Leonid Brejnev'in Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu'ndaki etkileridir. 1964-1982 yılları arasında yüksek politik mevkilerde görev yapan Brejnev uluslararası ilişkilerdeki rolü ve savunma politikalarındaki yöntemleri ile Sovyetler Birliği'ni bir süper güç olarak dünya siyasetinde güçlü bir aktör hâline getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sekizinci Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)</span>

Sekizinci Beş Yıllık Plan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin 1966-1970 yılları arasında üretim hedeflerini ekonomiyi yönetmek için hazırladığı planlar dizisi. Planda özellikle taşıt ve araçlarda olmak üzere, endüstriyel üretim için yüksek hedefler konuldu. Sekizinci Beş Yıllık Plan içeriğiSovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi ve Parti'nin 23. Kongresi tarafından onaylandı, ancak kesin olarak hiçbir nihai versiyonu Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti tarafından onaylanmadı.

<span class="mw-page-title-main">Dokuzuncu Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)</span>

Dokuzuncu Beş Yıllık Planı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin, 1971-1975 yılları arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için planladığı ekonomik plan. Plan, 1971'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 24. Kongresinde Bakanlar Kurulu Başkanı Aleksey Kosigin tarafından sunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Onuncu Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)</span> Sovyetler Birliğinde ekonomiyi güçlendirmek için planlanan ekonomik plan

Onuncu Beş Yıllık Plan veya resmi adıyla Kalite ve Verimlilik Planı, 1976-1980 yılları arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için planlanan ekonomik hedefler planı. Plan, Bakanlar Konseyi Başkanı Aleksey Kosigin tarafından Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 25. Kongresi'nde sunuldu.

<span class="mw-page-title-main">On Birinci Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)</span>

Onbirinci Beş Yıllık Plan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin 1981-1985 tarihleri arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için tasarladığı plan. Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi Başkanı Nikolay Tihonov Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 26. Kongresi'nde planı sundu.

<span class="mw-page-title-main">Brejnev Dönemi</span>

Brejnev Dönemi veya 1964-1982 Sovyetler Birliği tarihi, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin Leonid Brejnev liderliğini kapsayan dönem. Bu dönem yüksek ekonomik büyüme ve yükselen refahla başladı, ancak zaman içinde sosyal, politik ve ekonomik alanlarda önemli sorunlar yaşandı, bu nedenle bu dönem genellikle Durgunluk Dönemi olarak tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Hanin</span>

Grigori İsaakoviç Hanin, resmi Sovyetler Birliği ekonomisi büyüme istatistiklerini 1987 yılında yeniden hesaplamasıyla tanınan Sovyet Rus iktisatçı ve iktisat bilimleri doktoru. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'nın ekonomik istatistiklerini yeniden hesaplamaya başladı. Yeniden hesaplamaları, özellikle sermaye stokunun değerleri bazında resmi rakamlardan büyük ölçüde farklıydı.

Yeni Ekonomik Mekanizma, 1968'de Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde başlatılan geniş kapsamlı ekonomik reform. Reformun etkisi 1972 ve 1978 arasında Doğu Bloku ülkelerini ortak siyaseti sonucu azaldı. Ancak 1989 Devrimleri sona erene kadar, reform ilkeleri adı vurgulanmasa bile Macaristan ekonomisini etkilemeye devam etti. Reform nedeniyle, 1980'lerde Macaristan, market mekanizmasını merkezi planlamaya oranla yüksek tuttu. Bu durum Sovyet ekonomisinden oldukça farklı bir yol izlemesine ve aynı oranda politik zorluklara yol açtı. Gulaş Komünizmi adıyla bir karışım politikası uygulandı. Batılı kaynaklar reform ilkelerinin etkisi altındaki Macar ekonomisinin, diğer Doğu Bloğu ekonomilerinden daha iyi performans gösterdiğini belirtti ve "Macaristan'ın kışla komünizminde en mutlu kışla olan ülke" olduğunu ifade ettiler. Pek çok Sovyet ve Doğu Avrupalı insan, Macaristan'daki ekonomik ve kültürel çevre nedeniyle Macaristan'a gitti.

<span class="mw-page-title-main">Sovnarhoz</span>

Sovnarhoz veya Bölgesel Ekonomik Sovyeti, Sovyetler Birliği'nde ayrı ekonomik bölgeleri yönetmek için kurulan kuruluşlardır. Tamamı Ulusal Ekonomi Yüksek Sovyeti'ne bağlıydı. Bu kuruluşlar Sovyetler Birliği'nin iki tarihsel döneminde var oldu, ilki kapsar 1917-1932 arası dönemde, ikincisi ise 1957-1965 yıllarındaki ekonomik reformlar sonrası kuruldu.

1965 Sovyet ekonomik reformu, Kosıgin reformu veya Liberman reformu, Sovyetler Birliği ekonomisinde planlanan bir dizi değişikliği içeren reform. Bu değişikliklerin merkezinde, kârlılığın ve satışların kurumsal başarının iki önemli göstergesi olarak tanıtılması oldu. Bir işletmenin kârının bir kısmı, çalışanları ödüllendirmek ve üretimlerini genişletmek için kullanılan üç fona gidecekti, öncesinde çoğu merkezi bütçeye gitmekte idi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali</span>

Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali, Sovyetler Birliği'nin Molotov-Ribbentrop Paktı'na göre Estonya, Letonya ve Litvanya olmak üzere üç Baltık devletini Haziran 1940'ta askeri işgalidir. İşgalden sonra Ağustos 1940'ta kurucu cumhuriyetler olarak Sovyetler Birliği'ne ilhak edildiler. Bu ilhak, Batılı ülkeler ve çoğu kuruluşlar tarafından asla tanınmadı. 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ne saldırdı ve birkaç hafta içinde Baltık topraklarını işgal etti. Temmuz 1941'de Nazi Almanyası, Baltık bölgesini Reichskommissariat Ostland'a dahil etti. Kızıl Ordu'nun 1944'teki Baltık Taarruzu'nın bir sonucu olarak Sovyetler Birliği, Baltık devletlerinin çoğunu yeniden ele geçirdi ve 1945'te resmi olarak teslim olana kadar geri kalan Alman kuvvetlerini Kurlandiya Kuşatması'nda tuttu. Sovyetler Birliği'nin Baltık ülkelerini "ilhak işgali" veya sui generis işgali Ağustos 1991'de bağımsızlıklarını yeniden kazanmasına kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Valentin Pavlov</span> Sovyet yetkilisi ve Rus bankacı (1937-2003)

Valentin Sergeeviç Pavlov ; 27 Eylül 1937 - 30 Mart 2003), Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Rus bankacı olan bir Sovyet görevlisiydi. Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olan Moskova şehrinde doğdu. Pavlov siyasi kariyerine 1959'da Maliye Bakanlığı'nda başladı. Daha sonra Brejnev döneminde, Devlet Planlama Komitesi'nin Mali Dairesi başkanı oldu. Pavlov, Mihail Gorbaçov Dönemi'nde Devlet Fiyatlar Komitesi Başkanlığına atandı ve daha sonra Nikolay Rıjkov'un ikinci hükûmetinde Maliye Bakanı oldu. Sovyetler Birliği Başbakanı olarak Rıjkov'un yerine hükûmet başkanı olarak atandı.