1979 Sovyet ekonomik reformu
1979 Sovyet ekonomik reformu ya da resmi adıyla "Ekonomik Mekanizmanın Üretimde Etkinliğini Arttırma, İş Kalitesini Artırma Üzerindeki Etkilerini Planlama ve Kalkınmayı Geliştirme" , Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi Başkanı Aleksey Kosigin önderliğinde 1979 yılında başlatılan ekonomik bir reform. Leonid Brejnev'in etkisi döneminde Sovyet ekonomisi durgunlaşmaya başlamıştı. Bu döneme kimi tarihçiler tarafından Durgunluk Dönemi adı verildi. 1979 yılında kurulan Kosigin hükûmetinin üstlendiği son önemli reform, iş kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla Parti Merkez Komitesi ile ortaklaşa yapılan 1979 Sovyet ekonomik reformu oldu. Reform, 1965 reformunun aksine bakanlıkların görev ve sorumluluklarını artırarak merkezi hükûmetin ekonomi üzerindeki yetkilerini daha da artırmaya çalıştı. Kosigin'in 1980'deki ölümü ve sonrasında onun yerine seçilen Nikolay Tihonov'un ekonomiye dair reform karşıtı yaklaşımı nedeniyle, reformun çok az bir kısmı gerçekleştirilebildi.[1] Kosigin'in reform girişimlerinden sonra dahi ülkedeki ekonomik durgunluk devam etti. Reform girişimi Sovyetler Birliği Komünist Partisi 26. Kongresi'nde tartışma konusu oldu. Reform beklendiği başarıları elde edemedi. Hatta Brejnev dahi reform uygulanmasının yavaş olduğundan şikayet etti.
Niyetler
Reform, Başbakan Aleksey Kosigin tarafından Parti Merkez Komitesi ve Bakanlar Konseyi ile ortak bir kararla başlatıldı.[2] Reform devletin ve bakanlıkların ekonomik işlevlerini birbirinden ayırmaya çalıştı. Bunu başarmak için her bakanlığın devlet bütçesine katkıda bulunmasını sağlamak amacıyla çeşitli prosedürler oluşturuldu. Tüm bakanlıklara, bakanlığa beş yıllık planları yerine getirememiş olsalar bile sabit bir bütçe verildi. Reform, işletmelere merkezi hükûmetten daha fazla özerklik kazandırmayı ve bakanlıkların haklarını onlara yeni ilkeler vererek genişletmeyi destekledi.[3] Reform, Devlet Standartları Komitesi aracılığıyla yeni üretim göstergeleri getirerek işgücü verimliliğini artırmaya çalıştı.[4] Ayrıca Sovyetler Birliği'ndeki bakanlıkların oluşturduğu sektörel engellerin etkilerini azaltarak bazı ekonomik sorunları çözmeye çalıştı.[5] Reform bölge makamlarına ve Sovyet Cumhuriyetlerine daha fazla güç vermeyi başardı; bu gelişme 1981'de Merkez Komitesi kararı ile kaldırıldı.[6]
Uygulama
1979 reformu, mevcut ekonomik sistemi herhangi bir radikal değişiklik olmadan yeniden düzenlemeye çalıştı. Ekonomik sistem öncekinden daha merkezi bir hal aldı. Planlanan ekonominin etkinliği bazı sektörlerde iyileştirildi, ancak ülkenin durgunluk ekonomisini kurtarmak için yeterli olmadı. Reformun ana hedeflerinden biri "bölgeselcilik" nedeniyle uzun zamandır ihmal edilmiş olan kaynak ve yatırım dağılımını iyileştirmekti. Bir diğer öncelik ise bölgeselciliğin beş yıllık plan üzerindeki etkisinin ortadan kaldırılmasıydı.[7]
1965 Sovyet ekonomik reformu, üretilen malların kalitesini iyileştirmeye çalışmıştı ve bu konuda nispeten başarılı olmuştu. 1979 reformunda Kosigin, brüt çıktıları planlı ekonomideki "komuta yerinden" uzaklaştırmaya çalıştı ve nadir ve kaliteli mallar için yeni düzenlemeler yapıldı.[8] 1979 yılına kadar sermaye yatırımı Sovyet yetkilileri tarafından çok ciddi bir sorun olarak görüldü, genel sekreter Leonid Brejnev ve Başbakan Kosigin, yalnızca işgücü verimliliğindeki bir artışın Estonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti gibi teknolojik olarak daha gelişmiş Sovyet Cumhuriyetlerinin ekonomisinin gelişmesine yardımcı olabileceğini iddia etti.[9] Kosigin 1980'de öldüğünde, reform halefi Nikolay Tihonov tarafından terk edildi.[10] Brejnev 26. Kongre'de reformun uygulanmasının çok yavaş olduğunu söyledi.[11] Tihonov'un 26. Kongre'de yaptığı konuşmada ise delegelere reformun bazı bölümlerinin On Beşinci Beş Yıllık Plan'da (1981-1985) uygulanacağını söyledi.[12] %6,1'lik bir büyüme hedefi olan Onuncu Beş Yıllık Plan bu hedefe ulaşamadı. Benzer olarak On Birinci Beş Yıllık Plan da başarısızlıkla sonuçlandı, büyümedeki değişim %4-5 oranında kaldı.[13]
Ayrıca bakınız
- 1973 Sovyet ekonomik reformu
- Brejnev Dönemi
Kaynakça
- ^ "Предшественник Гайдара? 30 лет назад умер Алексей Косыгин" (Rusça). Newsland.ru. 17 Aralık 2010. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ ютуба, любитель (17 Aralık 2010). "30 лет назад умер Алексей Косыгин" [A reformer before Yegor Gaidar? Kosygin died for 30 years ago]. Newsland (Rusça). 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Whitefield, Stephen (1979). Industrial power and the Soviet state. Pennsylvania State University: Oxford University Press. s. 50. ISBN 0-19-827881-0.
- ^ Rutland, Peter (1993). The politics of economic stagnation in the Soviet Union: the role of local party organs in economic management. M.E. Sharpe. s. 97. ISBN 0-521-39241-1. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 116. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 98. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 99. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Ellman, Michael; Kontorovich, Vladimir (1998). The Destruction of the Soviet Economic System: an Insiders' History. Oxford University Press. s. 81. ISBN 0-7656-0264-4.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 81. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Ellman, Michael; Kontorovich, Vladimir (1998). The Destruction of the Soviet Economic System: an Insiders' History. M.E. Sharpe: Oxford University Press. s. 97. ISBN 0-7656-0264-4.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 110. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Dellenbrant, Jan Åke (1986). The Soviet regional dilemma: planning, people, and natural resources. M.E. Sharpe. s. 112. ISBN 0-87332-384-X. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
- ^ Oliver, Michael J.; Aldcroft, Derek Howard (2007). Economic Disasters of the Twentieth Century (İngilizce). Edward Elgar Publishing. s. 275. ISBN 978-1848441583.
