İçeriğe atla

1976 Arjantin Darbesi

1976 Arjantin Darbesi, ABD destekli Cordon Operasyonu sonucunda Arjantin Ordusunun dönemin ünlü simgelerinden biri olan ve aynı zamanda Arjantin başbakanı olan Maria Estela Martinez de Peron hükûmetini devirerek hükûmete el koyması olayıdır.

Buenos Aires Olayları

''Ulusal Yeniden Yapılanma Süreci'' adı verilen ve ülkeyi 1976 yılından 1983 yılına kadar yöneten askeri cuntanın başında Jorge Rafael Videla, Roberto Eduardo Viola, Leopoldo Fortunato Galtieri ve Reynaldo Benito Bignone vardı.

30 Ekim 1983 yılında halkın zorlaması sonucu bir genel seçim yapıldı ve genel seçim sonucunda oyların %51'ini alan Raul Alfonsin seçimi kazandı. Aynı yılın aralık ayında göreve geldi. Göreve gelmesiyle 1930 yılından beri Arjantin'de süre gelen ve ''Darbeler Çağı'' olarak adlandırılan dönem sona ermişti. Bu olayla birlikte Arjantin'de demokrasinin tohumları yeniden ekilmeye başlanmıştı. Ülkede 1987-90 yılları arasında ordu içindeki militan gruplar 4 defa darbe yapmaya kalkıştı fakat hiç biri başarılı olamadı. Buna rağmen ordu sık sık Raul Alfonsin ve kendisinden sonra başkan olan Carlos Menem'i tehdit ediyorlardı ve çeşitli mektuplar gönderiyorlardı. Mektuplarda ''cezasızlık yasalarının'' çıkarılmasını talep ediyorlardı ve istedikleri de oldu. Bütün bu baskılara dayanamayan bu iki başkan cezasızlık yasalarının devreye girdiğini açıkladı. Bu yasalar kısaca, daha önceleri yaşanan darbeler nedeniyle tutuklanan askerlerin serbest bırakılmasını ve haklarında soruşturma başlatılan askerlerin soruşturmalarının kaldırılmasını içeriyordu.

Fakat 20 yıl sonra demokrasiyi canlandırmak amacıyla cezasızlık yasaları kaldırıldı ve darbe girişiminde bulunan bütün askerler yakalanarak cezaevine gönderildi, soruşturması kapanan askerlerinde soruşturma dosyaları yeniden açılarak yargılandılar.

7 yıl süren askeri cunta yönetiminde yüzlerce insanlık suçu işlenmişti. İşkence, idam, cinayet, tecavüz ve bebek hırsızlığı bunlardan birkaçıdır.

Askeri Cunta Yönetiminde İşlenen İnsani Suçlar

1-Ölüm Uçuşu

Ölüm uçuşları cunta döneminde tutuklanan askerleri idam etmek için kullanılan ve oldukça popüler olan bir işlemdi. İşlem kısaca şöyle yapılıyordu; tutuklanan askerler öncesinde toplama kamplarına gönderilirdi. Daha sonra askerlere hapishaneye götürülecekleri söylenerek onları uçağa bindirirlerdi. Asker uçağa bindikten sonra askere gizlice anestezi uygulanarak denize atılırdı ve asker ortadan kaldırılmış olurdu.

2-Doğum Sonrası Çalınan Bebekler

Bu yöntem nadiren yapılmaktadır ve şöyledir; özellikle toplama kampına getirilen hamile veya daha sonrasında hamile kalan, genellikle 25-35 yaş arasındaki kadınların doğumundan sonra bebekleri izinsiz bir şekilde alınarak ordudaki askerlere evlatlık verilirdi. Bu olayın önüne geçmek ve kayıp bebekleri bulmak için 1977 yılında toplama kampından kaçan bir grup insan "Mayıs Meydanı Büyükanneleri" adını verdikleri örgütü kurmuşlardır.

Demokrasinin İlanından Sonra Açılan Soruşturmalar

Cunta yönetiminin yıkılmasından sonra 15 yıl içerisinde açılan 626 soruşturma dosyasından 278'i kovuşturma aşamasında iken 254'ü sonuçlandı, 73'ü hala yargılanıyor ve 21'i hala inceleniyor. 2006 yılına kadar 3 bine yakın kişi incelendi. Bunların 1025'i tutuklandı, 165'i beraat etti, 26 kişi firar etti ve 715 kişi daha soruşturma bitmeden intihar etmiştir.

Cordon Operasyonu

1970 yıllarda CIA tarafından Güney Amerika'nın Arjantin, Uruguay, Brezilya, Şili, Paraguay ve Bolivya gibi ülkelerinde sağcı diktatörleri görev başına getirmek için ''Cordon Operasyonu'' adı altında bir uygulamayı devreye soktu.

İlk olarak Arjantin, Bolivya, Şili, Paraguay ve Uruguay ülkelerinin resmi istihbarat servisleriyle görüşme yapan CIA, daha sonrasında Brezilya, Ekvador ve Peru ülkelerinin istihbarat servisleri ile görüşmelere başlamıştır.

Operasyonun asıl amacı, Amerika kıtasında gitgide büyüyen sol ve aşırı sol yönetimlerin etkisini azaltmak ve sağ ideolojiye sahip yönetimler oluşturmaktı.

Bu operasyon nedeniyle sol görüşe sahip olan 60 binden fazla insanın katledildiği ortaya çıkmıştır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uruguay</span> Güney Amerika ülkesi

Uruguay veya resmî adıyla Uruguay Doğu Cumhuriyeti, Güney Amerika'nın güneydoğusunda bulunan ülkedir. Batı ve güney batısında Arjantin, kuzeyi ve kuzeydoğusunda Brezilya bulunan ülke yaklaşık 176.000 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Coğrafi olarak Surinam'dan sonra Güney Amerika’ın en küçük ülkesidir. Nüfusu 3,51 milyon olan Uruguay’da, başkent Montevideo yaklaşık 1,8 milyon kişiye ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paraguay</span> Güney Amerikada ülke

Paraguay Cumhuriyeti, Güney Amerika'da bir ülkedir. Denize kıyısı olmayan bir ülke, güneyi ile güneybatısında Arjantin, kuzeyi ile kuzeydoğusunda Brezilya, kuzeybatısında ise Bolivya ile çevrelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin</span> Güney Amerikada yer alan bir ülke

Arjantin, resmî adıyla Arjantin Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Güney Amerika kıtasının güneyini kaplayan Güney Konisi’nde yer alan ülke. Arjantin 2.791.810 kilometrekare (1.077.924 sq mi)'lik toplam yüzölçümü ile Güney Amerika'da ikinci, dünyada ise en büyük sekizinci ülkedir. Kuzeyde Bolivya ve Paraguay, kuzeydoğuda Brezilya, batıda Şili, doğuda ise Uruguay komşusudur. Güneyini Drake Boğazı, batısını And Dağları ve doğusunu Atlas Okyanusu çevreler.

<span class="mw-page-title-main">CONMEBOL</span> Güney Amerikada futbolun yönetim organı

CONMEBOL, Güney Amerika'da futbolu yöneten kuruluştur. Güney Amerika'daki 10 ülkenin bağlı olduğu konfederasyon, CONMEBOL Libertadores ve Copa Sudamericana turnuvalarını da düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Solano López</span>

Francisco Solano López, Carlos Antonio Lopez'in büyük oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Alfredo Stroessner</span> Paraguaylı asker ve diktatör

Alfredo Stroessner Matiauda, 1954 ve 1989 yılları arasında Paraguay'ı yöneten askeri diktatör. Latin Amerika'da 20. yüzyılın en uzun süren diktatörlüğünü kurdu.

<span class="mw-page-title-main">João Goulart</span> 24. Brezilya devlet başkanı

João Goulart, lakabı Jango, 1961-1964 arasında Brezilya'nın reformcu devlet başkanı. 1964'te askeri bir darbeyle devrilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Mongoose Operasyonu</span>

Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu, ABD Başkanı John Kennedy döneminde CIA tarafından örtülü olarak başlatılan operasyon. Başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra 30 Kasım 1961 tarihinde Küba’daki Fidel Castro yönetimine karşı örtülü saldırılara Kennedy tarafından onay verilmiştir. Operasyona Hava Kuvvetleri Generali Edward Lasdale komuta ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin-Türkiye ilişkileri</span> ikili diplomasi ilişkiler

Türkiye-Arjantin ilişkileri, iki ülke elçiliklerince imzalanan 1909 tarihli bir anlaşma ile başlar. İki ülke arasında büyükelçilik düzeyinde ilişki vardır. Türkiye'nin Buenos Aires Büyükelçiliği Arjantin, Bolivya, Paraguay ve Uruguay ile ilişkilerden sorumlu iken Arjantin'in Ankara Büyükelçiliği Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan'la ilişkilerden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Condor Planı</span> 1970li yıllarda Latin Amerikadaki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon

Condor Planı veya Condor Operasyonu, 1970'li yıllarda Latin Amerika'daki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon. Bill Clinton döneminde (2000) açıklanan belgeler sonucunda CIA desteği daha açık biçimde ortaya konmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kolombiya pasaportu</span>

Kolombiya pasaportu, Kolombiya vatandaşlarına uluslararası seyahat amaçlı verilen bir seyahat belgesidir. Ağustos 2010'dan bu yana makine tarafından okunabilir çipli Biyometrik pasaport getirilmiştir. Bir önceki eski sürüm pasaportlar Kasım 2015 tarihine kadar kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya pasaportu</span> Passaport

Bolivya pasaportu, Dirección General de Migración tarafından Bolivya vatandaşlarına yurt dışı seyahatleri için verilen belgedir. Bolivya pasaportu verildiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle geçerlidir. Diğer MERCOSUR ülkelerine yapılan seyahatlerde pasaport gerekmez. Vatandaşlara bu ülkeler için hükûmet tarafından verilen kimlik kartları kullanılabilir.

1990 FIFA Dünya Kupası için olan elemelerin Güney Amerika (CONMEBOL) bölgesinde 9 takımdan 2'si direkt finale çıktı. 1 tanesi de kıtalararası play-off'a katıldı. CONMEBOL üyelerinden Arjantin 1986 şampiyonu olarak otomatikman finallere katıldı. Eleme süreci 30 Temmuz 1989'da başladı ve 24 Eylül 1989'da bitti.

<span class="mw-page-title-main">2015 Copa América</span> 44. Güney Amerika Futbol Turnuvası

Copa América 2015, 11 Haziran-4 Temmuz 2015 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından kırk dördüncüsü Şili'de düzenlenmiş Güney Amerika futbol turnuvasıdır. 2015 Copa América, Şili'nin 1920, 1926, 1941, 1945, 1955 ve 1995'ten sonra yedinci kez ev sahipliği yaptığı turnuvadır. On Güney Amerika ekibi ile davet edilen Meksika ve Jamaika dahil on iki takım turnuvada mücadele etti. Kupayı finalde Arjantin'i seri penaltılarda 4-1 yenen ev sahibi Şili kazandı. Böylece Şili, Rusya'da düzenlenecek olan 2017 FIFA Konfederasyonlar Kupası'nda Güney Amerika'yı temsil etmeye hak kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kirli Savaş</span>

Kirli Savaş ya da taraftarları tarafından isimlendirilen Ulusal Yeniden Yapılanma Süreci, Arjantin'de 1976-1983 yılları arasındaki kolluk kuvvetleri tarafından düzenlenen antikomünist saldırılar dönemini anlatan terim.

<span class="mw-page-title-main">Hüsnü Zaim</span> Suriyeli siyasetçi ve asker (1897-1949)

Hüsnü Zaim, Kürt kökenli bir Suriye askeri subayı ve politikacısıydı. Hüsnü Zaim, Osmanlı Ordusunda bir subaydı. Fransa, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Suriye üzerindeki sömürge mandasını kurduktan sonra, Fransız Ordusunda subay oldu. 1946'da Suriye'nin bağımsızlığından sonra genelkurmay başkanlığına getirildi ve 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda Suriye Ordusunu, İsrail Ordusuna karşı savaşa sokması emredildi. Arap Birliği güçlerinin bu savaşta yenilmesi Suriye'yi ve ülkenin kaotik parlamenter demokrasisine olan güveni sarstı ve Zaim'in 1949'da iktidarı ele geçirmesine izin verdi. Ancak devlet başkanı olarak yönetimi kısa sürecekti: Birkaç ay içinde idam edildi.

Jorge Isaac Anaya Arjantinli asker ve devlet adamı. 1976-1983 döneminde ülkede iktidar olan cunta rejiminde 1981-1982 yılları arasında Leopoldo Galtieri ve Basilio Lami Dozo ile birlikte görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Yeniden Yapılanma Süreci</span>

Ulusal Yeniden Yapılanma Süreci 1976-1983 dönemi arasında Arjantin devletini yöneten askerî diktatörlük dönemini anlatır. Rejimin temeli 24 Mart 1976 tarihinde Devlet Başkanı Isabel Martínez de Perón'a karşı düzenlenen başarılı darbeyle atılır. İktidarı alan cunta, Kirli Savaş adı verilen ve sivil halka karşı çok çeşitli suçların işlendiği bir süreç başlatmıştır. Rejim 1982 yılında İngiltere'ye karşı başlattığı Falkland Savaşı'nda yenilince toplumsal muhalefet yükselişe geçmiş ve cuntacılar 1983 yılında iktidarı bırakmak durumunda kalmıştır. Takip eden demokrasi döneminde hayatta kalmış olan önde gelen darbecilerin çoğu mahkeme önüne çıkmış ve hapis cezaları almıştır.

Brezilya'da askerî diktatörlük dönemi, Brezilya'da 1 Nisan 1964 ile 15 Mart 1985 tarihleri arasında birbirini izleyen askeri hükûmetlerin sürdürdüğü baskıcı rejimi anlatır. Askerî diktatörlük dönemi demokratik olarak seçimle başa gelmiş olan Devlet Başkanı João Goulart'ın devrilmesiyle başlamıştır. Rejim José Sarney'in 15 Mart 1985'te Devlet Başkanı seçilmesiyle sona ermiştir. Askeri diktatörlük rejimi ilk başlarda kısa süreli olacağı belirtilmesine rağmen 21 yıl sürmüştür. Rejim Atos Institucionais adı verilen kararnâmeler yayınlamış ve bunlar aracılığıyla çeşitli hukuksal düzenlemeler getirmiştir. 1946 Anayasasının yerine 1967 Anayasası getirilmiş, Ulusal Kongre kapatılmıştır. Sivil özgürlükler baskılanmış ve Brezilya ordu ve emniyet teşkilatlarının "şüpheli" gördükleri herkesi yakaladığı ve hapse attığı uygulamalar yaygınlaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin Ordusu</span> Arjantin silahlı kuvvetleri

Arjantin Ordusu, Arjantin Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin kara kuvvetleri kolu ve Arjantin'in üst düzey askerlik hizmetidir. Arjantin Anayasası'na göre, Arjantin Devlet Başkanı Silahlı Kuvvetlerin başkomutanıdır ve komuta yetkisini Savunma Bakanı aracılığıyla kullanır.