Çiçek hastalığı veya smallpox Orthopoxvirus cinsine ait olan variola virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Doğal olarak ortaya çıkan son vaka Ekim 1977'de teşhis edilmiş ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 1980 yılında hastalığın küresel olarak yok edildiğini onaylayarak çiçek hastalığını yok edilen tek insan hastalığı haline getirmiştir.
Çiçek virüsü veya Variola virus Poxviridae familyasına, Chordopoxvirinae alt familyasına, Orthopoxvirus cinsine ait olan bir DNA virüsüdür ve çiçek hastalığına sebep olur.
Aşılama, bağışıklık sisteminin bir hastalığa karşı bağışıklık geliştirmesine yardımcı olmak için bir aşının uygulanmasıdır. Aşılar zayıflatılmış, canlı veya öldürülmüş halde bir mikroorganizma veya virüs ya da organizmadan alınan proteinler veya toksinler içerir. Vücudun adaptif bağışıklığını uyararak, bulaşıcı bir hastalıktan kaynaklanan hastalıkları önlemeye yardımcı olurlar. Bir nüfusun yeterince büyük bir yüzdesi aşılandığında, sürü bağışıklığı ortaya çıkar. Sürü bağışıklığı, bağışıklık sistemi baskılanmış - zayıflatılmış bir versiyonu bile kendilerine zarar vereceği için aşı olamayan - kişileri korur. Aşılamanın etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Aşılama, bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde en etkili yöntemdir; çiçek hastalığının dünya çapında ortadan kaldırılmasından ve çocuk felci ve tetanos gibi hastalıkların dünyanın büyük bir kısmından yok edilmesinden büyük ölçüde aşılama sayesinde sağlanan yaygın bağışıklık sorumludur. Bununla birlikte, Amerika'daki kızamık salgınları gibi bazı hastalıklarda, 2010'larda nispeten düşük aşılama oranları nedeniyle - kısmen aşı tereddütlerine atfedilen - artan vakalar görmüştür. Dünya Sağlık Örgütüne göre aşılama sayesinde yılda 3,5-5 milyon ölüm önlenmektedir.
Çiçek aşısı, bulaşıcı bir hastalığa karşı geliştirilen ilk aşıdır. 1796 yılında İngiliz doktor Edward Jenner, nispeten hafif olan sığır çiçeği virüsü enfeksiyonunun ölümcül çiçek virüsüne karşı bağışıklık kazandırdığını göstermiştir. Sığır çiçeği, 20. yüzyılda modern çiçek aşısı ortaya çıkana kadar doğal bir aşı görevi gördü. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 1958'den 1977'ye kadar çiçek hastalığını ortadan kaldıran küresel bir aşılama kampanyası yürütmüş ve çiçek hastalığını ortadan kaldırılan tek insan hastalığı haline getirmiştir. Artık halka rutin çiçek aşısı yapılmasa da aşı biyoterörizm, biyolojik savaş ve mpox'a karşı korunmak için hala üretilmektedir.
Batı Afrika Ebola salgını, Aralık 2013'te Gine'de başlayıp Liberya, Sierra Leone başta olmak üzere Batı Afrika ülkelerine yayılan ve Haziran 2016'da sona eren Ebola kanamalı ateşi salgınıdır. Salgın sonucunda virüs 28 bin 616 kişiye bulaşmış, 11 bin 325 kişi hayatını kaybetmiştir.
İran'da COVID-19 pandemisi, COVID-19 pandemisinin İran'daki etkilerini içermektedir.
COVID-19 pandemisi'nin Şubat 2020'de Kuzey Makedonya'ya ulaştığı doğrulandı. Ülkedeki ilk bulaşma, esas olarak İtalya'da 2020 koronavirüs pandemisi'yle ilişkiliydi. Çünkü Kuzey Makedonya'dan İtalya'ya yaklaşık 70.000 kişi gitti ve birçoğu virüsü beraberinde getirerek Kuzey Makedonya'ya geri döndü.
Ülkedeki ilk vakanın açıklanmasıyla COVID-19 pandemisi'nin Macaristan'a yayıldığı kanıtlanmıştır. İlk koronavirüs nedenli ölüm 15 Mart'ta hükûmetin resmî web sitesinde duyuruldu.
Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının İzlanda'daki ilk tespit edilen COVID-19 vakası 28 Şubat 2020'de açıklandı.
1924-1925 Minnesota çiçek hastalığı salgını en ölümcül çiçek hastalığı salgındır. Çiçek hastalığı nedeniyle ABD'nin Minnesota eyaletinde 500 kişi ölmüştür. Bunların 400'ü Minneapolis-Saint Paul metropol bölgesinde yaşamaktaydı. İkiz Şehirler olarak tanımlanan bu bölgede ölümlerinin neredeyse yüzde 90'ı Minneapolis'te gerçekleşti.
1721'de Boston kötü bir çiçek hastalığı (variola olarak da bilinir) salgını geçirdi. Nisan 1721 ile Şubat 1722 arasında Boston'daki yaklaşık 10.600 kişiden 5.759'u enfekte oldu. Salgın, Püriten bakan Cotton Mather ve Harvardlı doktor Zabdiel Boylston'u, on üç koloni'nin halka açık aşılama konusundaki ilk deneyiminin bir parçası olarak Bostonluları etkiledi. Onların çabaları insanları çiçek hastalığına karşı bağışıklamak için daha fazla araştırmaya ilham verdi. Massachusetts Körfezi Kolonisini ilk aşı tartışmasının merkezine yerleştirdi ve Batı toplumunun hastalığa yönelik tıbbi tedavi yaklaşımını değiştirmiştir. Boston gazeteleri aşı çabalarına karşı çıkan ve destekleyen çeşitli bilgiler yayınlarken, salgın hastalık hakkındaki sosyal ve dini söylemler de çeşitlenmişti.
1775-1782 Kuzey Amerika çiçek hastalığı salgını Batı Yarımkürenin Yeni Dünyası olarak kabul edilen bölgede gerçekleşen salgındır.Kolomb'un Amerika'ya ilk yolculuğunun, çiçek hastalığı virüsünün Amerika'ya ilk gelişine yol açtığı ve Kuzey Amerika kıtasının çoğuna yayılmasını sağladığı söylenebilir. 1775 yılında başlayan salgında en az 130.000 kişinin öldüğü tahmin ediliyordu.
2018 Madagaskar kızamık salgını, 2018 sonbaharında Madagaskar'da ortaya çıkan kızamık salgınıdır. İlk vakalar Eylül ayının başlarında Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da görüldü. Hükûmet sağlık yetkilileri, bölgedeki yoksulluk ve düşük aşılama oranları nedeniyle son derece bulaşıcı hastalığı kontrol altına alamadı ve Madagaskar tarihindeki en büyük kızamık salgınını yaşadı. 115.000'den fazla insan enfekte oldu ve 1200'den fazla kişi bu salgında ölmüştür.
Aralık 1972'de Birleşik Devletler'de 'Londra gribi' vakalarına ilişkin raporlar dolaşmaya başladı. 'Londra gribi', görünüşe göre ilk olarak 1971'de Hindistan'da tanımlanmış, ancak ilk olarak 1972'nin başlarında İngiltere'de farklı bir tür olarak tanımlanmış olan bir influenza virüsünün neden olduğu belirli bir influenza formuydu.
1974 Hindistan çiçek hastalığı salgını, 20. yüzyılın en kötü çiçek hastalığı salgınlarından birisi olarak adlandırılmaktadır. Salgında 188,000 kişi enfekte olmuş ve 31,000 Hint ise hayatını kaybetmiştir. Hindistan salgın sırasında, dünyadaki çiçek hastalığı vakalarının %86'sından fazlasına sahipti.
Bulaşıcı hastalıkların yok edilmesi (eradikasyon), bir bulaşıcı hastalığın küresel konak popülasyondaki prevalansının sıfıra indirilmesidir.
Sığır çiçeği, sığır çiçeği virüsünün (CPXV) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Tarihsel olarak enfekte bir inekle temasın ardından deride büyük kabarcıklar, ateş ve şişmiş bezlerle kendini gösterir, ancak son birkaç on yılda daha sık enfekte kedilerden kaynaklanır. Eller ve yüz en sık etkilenir ve lekeler genellikle çok ağrılıdır.
İnokülasyon, bir kişiye veya başka bir organizmaya bir patojen veya başka bir mikrop veya virüs yerleştirme eylemidir. Çeşitli bulaşıcı hastalıklara karşı yapay olarak bağışıklık kazandırma yöntemidir. "İnokülasyon" terimi ayrıca daha genel olarak mikropları, mikrobu kültürlemek için kullanılan bir Petri kabı gibi herhangi bir büyüme ortamına veya yoğurt gibi kültürlenmiş gıdalar ile bira ve şarap gibi fermente içecekler yapmak için gıda bileşenlerine kasıtlı olarak yerleştirmek anlamında da kullanılır. İnokülasyon, çiçek hastalığını ortadan kaldırmak ve çocuk felci gibi diğer bulaşıcı hastalıkları önemli ölçüde azaltmak için kullanılmıştır. "İnokülasyon", "aşılama" ve "bağışıklama" terimleri sıklıkla birbirlerinin yerine kullanılsa da aralarında önemli farklar vardır. İnokülasyon, bir kişiye veya başka bir alıcıya bir patojen veya mikrop yerleştirme eylemidir; aşılama, birine özel olarak bir aşı yerleştirme veya verme eylemidir; ve bağışıklama, bağışıklık sisteminin bir aşıya veya doğal enfeksiyona verdiği yanıttan kaynaklanan hastalık direncinin geliştirilmesidir.
Vaccinia virüsü, poxvirüs ailesine ait büyük, kompleks, zarflı bir virüstür. Yaklaşık 250 geni kodlayan, yaklaşık 190 kbp uzunluğunda doğrusal, çift sarmallı bir DNA genomuna sahiptir. Virionun boyutları kabaca 360 × 270 × 250 nm'dir ve kütlesi yaklaşık 5-10 fg'dir. Vaccinia virüsü, Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) 1958-1977 yılları arasında küresel bir aşılama kampanyasında çiçek hastalığını ortadan kaldırmak için kullandığı modern çiçek aşısının kaynağıdır. Çiçek hastalığı artık vahşi doğada bulunmamasına rağmen, vaccinia virüsü gen terapisi ve genetik mühendisliği için bir araç olarak bilim insanları tarafından hala geniş çapta incelenmektedir.
Orthopoxvirus, Poxviridae familyasında ve Chordopoxvirinae alt familyasında yer alan bir virüs cinsidir. Memeliler ve insanlar dahil olmak üzere omurgalılar ve eklem bacaklılar doğal konak olarak hizmet eder. Bu cinste 12 tür bulunmaktadır. Bu cinsle ilişkili hastalıklar arasında çiçek hastalığı, inek çiçeği, at çiçeği, deve çiçeği ve maymun çiçeği bulunur. Cinsin en yaygın bilinen üyesi çiçek hastalığına neden olan Variola virüsüdür. Vaccinia virüsünün aşı olarak kullanılmasıyla 1977 yılına kadar küresel olarak ortadan kaldırılmıştır. En son tanımlanan tür, ilk kez 2015 yılında izole edilen Alaskapox virüsüdür.
