İçeriğe atla

1972 İran kar fırtınası

Şubat 1972'deki İran kar fırtınası, Guinness Rekorlar Kitabı'na giren tarihin en ölümcül kar fırtınasıydı .[1][2] 3–9 Şubat 1972'de süren bir haftalık düşük sıcaklıklar ve şiddetli kış fırtınaları 4.000'den fazla insanın ölümüyle sonuçlandı.[3] Fırtınalar kuzeybatı, orta ve güney İran'daki kırsal alanlara 3 metre (9 ft 10in) yüksekliğinde kar yağdırdı.[4] Kar fırtınası dört yıllık kuraklığın ardından geldi.[5]

Güney İran, 8 metreye ulaşan ve en az 4,000 kişiyi gömen kar gördü. Ettela'at gazetesinin güncel haberlerine göre, en çok Ardakan şehri ve çevredeki köyler etkilendi ve Kakkan veya Kumar'da hayatta kalan olmadı. Kuzeybatıda, Türkiye sınırına yakın Shaklabad köyü ve 100 sakini kar altında kaldı. Bazı uzmanlara göre yaklaşık 200 köy kar altında kaldı ve haritadan tamamen silindi.[6][7]

Olaylar

1972 İran kar fırtınası sırasında 13 Şubat 1972'de yayınlanan Etella'at gazetesinin ilk sayfasından bir bölüm. Başlıklar, 1972 İran kar fırtınasına atıfta bulunarak "kar altında boğulan 60 kişi" ve " Saint Moritz'de Kral ve Kraliçe " içeriyor.

Ocak ayının sonunda bir dizi kar fırtınası İran'ın batısında çoktan birikmişti. 3-8 Şubat tarihleri arasında Azerbaycan'dan İran'a geçen kar fırtınası, geride 8 metreye (26 ft) kadar kar bıraktı.[1] Rüzgar ve kar, ağaçların ve elektrik hatlarının kırılmasına neden oldu. Kar, rayları, yolları ve birçok köyü gömdü ve araçları ağırlığı altında ezdi.

Yetkililer, fırtınanın doruk noktasında, İran'ın batısının tamamını kapsayan bir bölgenin bir hafta boyunca karın altında kaldığını tahmin ediyor.[1] Yiyecek ve ilaç tedariki tükenmişti ve sıcaklık -25 °C (-13 °F)'ye düştü, bu da kar fırtınasının kurbanlarının hayatta kalmasını belirsiz hale getirdi. Ayrıca, kışın başında kırsal bölgeleri vurmaya başlayan bir grip salgını şimdiden çok sayıda cana mal olmuştu.[1]

Kar fırtınası Azerbaycan'daki yüzlerce köyün bağlantısını kesti; İnsan taşıyan 20 otobüs Heyran dağ geçidinin iki yakasında mahsur kaldı ve 30 yolcu taşıyan bir otobüs Heyran dağ geçidinde çarparak tüm yolcularını öldürdü. Sovyet Ordusu birlikleri, mahsur kalan Sovyet vatandaşlarını kurtarmak için çok geç geldi. Çığ Chalus yoluna indi ve Anzali limanında elektrik kesildi. Yüzlerce yolcu ve sürücü yollarda mahsur kalırken, ülkenin ana yolları ve Azerbaycan'ın tren seferleri durduruldu. Tebriz'de bazı kişiler soğuktan bayıldı. Yabancı jet pilotları Mehrabad'a inmeye cesaret edemedi ve Hemedanlılar evlerinde mahsur kaldı. 15 ilde okulların yanı sıra haber niteliği taşıyan çok sayıda başka olay da tatil edildi.[8]

9 Şubat'ta 24 saatlik bir durgunluk sırasında kurtarma helikopterleri bölgenin bir kısmına ulaşabildi. Köylerin olduğu yerlerde, ilk yardım görevlileri büyük kar yığınları buldu; kazıldığında, genellikle donmuş cesetler ortaya çıkarıldı. Şeklab köyünde, 11 Şubat'ta başka bir kar fırtınası çıkmadan önce 18 ceset buldular ve sonrasında kurtarma görevlileri tahliye edilmek zorunda kaldı.[1]

Askeri helikopterler, köylerin etrafındaki kar yığınlarına dağılmış şekilde ekmek ve hurma olmak üzere iki ton erzak bıraktı. Bu, bölge sakinlerinin bulundukları yerden bir tünel kazabilmeleri durumunda yemek ikmali yapabilmeleri umuduyla yapıldı. Ancak çok az kişi bundan faydalanabildi. Sheklab'ın 100 sakininden kimse hayatta kalmadı.[1]

Tarihin en ölümcül kar fırtınası olan 1972 İran kar fırtınası sırasında 23 Ocak 1972'de yayınlanan Etella'at gazetesinin ilk sayfasından bir bölüm. Bazı başlıklarda "Yoğun kar ve soğuk nedeniyle Tahran'da olağandışı koşullar" ve "Kar, Azerbaycan vilayetinde 3750 köyün bağlantısını kesti" yazıyordu.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Edwards, Haley Sweetland (7 Şubat 2012). "40 Years Ago, Iran Was Hit by the Deadliest Blizzard in History". Mental Floss. 11 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2019. 
  2. ^ Subramanian. Disaster Management (İngilizce). Vikas Publishing House. ISBN 978-93-5271-870-2. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  3. ^ "NOAA News Online (Story 334b)". noaa.gov. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2007. 
  4. ^ 1972 Blizzard: Iran's and World's Harshest blizzard in the history | Sky and Weather Network 21 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Farsça)
  5. ^ Glantz, Mickey (16 Mayıs 2003). Climate Affairs (İngilizce). Island Press. ISBN 978-1-55963-919-4. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  6. ^ "Missing Put at 6,000 in Iranian Blizzard". The New York Times. 11 Şubat 1972. s. 4. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  7. ^ "Thousands Missing in Iran Snow". Oakland Tribune. 10 Şubat 1972. s. 1. 
  8. ^ "The deadly blizzard of 1972 and the pleasure trip which was not canceled". The Latest News (Farsça). 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">İranlılar</span>

İranlılar, İran vatandaşı ya da İran milletinden olan. İranlı, ülkedeki tüm etnik unsurları kapsayan bir terimdir. Farsça konuşanlara Farsi ya da Pers denilmekte iken tarihsel anlamda Arap-Fars ayrımını belirtmek için Acem sıfatı da kullanılmıştır. İranlı olarak tanımlanan halklar genellikle İran dillerini konuşmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Güney Azerbaycan</span> İranın kuzeybatı bölgesi

Azerbaycan, Güney Azerbaycan veya İran Azerbaycanı, İran'ın kuzeybatısında yer alan tarihi bölge. Günümüzde İran'ın Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil və Zencan Eyaletlerini Kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Talışlar</span> İranî etnik grup

Talışlar veya Talişler, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin güneydoğu rayonları Lenkeran, Astara, Masallı ve Lerik), Baküde ve İran'ın kuzeydoğu eyaletleri Gilan ve Erdebil'de yaşayan İrani bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Dolu</span> katı bir yağış türü

Dolu, bir yağış türü. Kule tipi bulutlardaki düşey hava sirkülasyonuna kapılan bulut damlacıklarının bulut içindeki 0 ile -40 derece santigrat seviyelerini geçerken tabaka tabaka büyümesi ile oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan tarihi</span> Azerbaycanın tarihi

Azerbaycan, Avrasya'nın Kafkasya bölgesinde bir ülke. Doğuda Hazar Denizi, kuzeyde Rusya'nın Dağıstan bölgesi, kuzeybatıda Gürcistan, güneybatıda Ermenistan ve Türkiye ve güneyde İran ile sınırlıdır. Azerbaycan Cumhuriyet'nin yaklaşık 10 milyona yaklaşan nüfusunu bir Türk etnik grubu olan Azerbaycanlılar ve çeşitli diğer etnik gruplar oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maku</span> Batı Azerbaycan Eyaleti, İranda şehir

Maku İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde bir şehirdir. 2016 nüfus sayımına göre nüfusu 46.581'dir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kürdistan</span>

Doğu Kürdistan veya İran Kürdistanı, Kürdistan'ın İran'da kalan kısmına verilen ismidir. İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler; Kürdistan, Kirmanşah, Batı Azerbaycan, İlam ve Hemedan eyaletleridir.

<span class="mw-page-title-main">İran Yahudileri</span>

İran Yahudileri, eskiden Pers İmparatorluğu ya da İran'da yaşamış veya hâlen İran'da yaşamakta olan Yahudiler'e denir.

<span class="mw-page-title-main">İran Azerileri</span> İran Azerbaycanı Türkleri

İran Azerileri, Kuzey İran Azerileri, Güney Azerileri, Güney Azerbaycanlılar, İran Azerbaycanlıları ya da İran Türkleri;, İran'da Güney Azerbaycan denen ve Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan sınırına yakın bölgelerde yaşayan ve İran Türklerinin büyük çoğunluğunu oluşturan Azerilerdir. 70 milyon nüfuslu İran'ın üçte birinden fazlasını oluştururlar. İran'da Azeriler en büyük Türk grubudur ve Farsçadaki İran Türkleri adı öncelikle İran Azerileri için kullanılmaktadır. Tebriz, Erdebil, Zencan ve Urumiye bölgelerinde de yoğun olarak yaşayan Azerilerin başkent Tahran'daki nüfusları da oldukça yüksek ve Tahran pazarına büyük oranda Azeri tüccarlar hakimdir. Çok heterojen etno-linguistik grubun üyeleri olan Azeriler, çok farklı sosyoekonomik koşullar altında yaşamlarını sürdürür.

<span class="mw-page-title-main">Kar fırtınası</span> kar fırtınası türü

Kar fırtınası veya tipi, hızı en az 56 km/sa olan güçlü, sürekli rüzgarların neden olduğu ve uzun bir süre boyunca devam eden karla ilişkili fırtına çeşididir. Şiddetli kar fırtınasında rüzgarın hızı 72 km/sa (45 mph) üzerinde ve hava sıcaklığı -12 °C (10 °F) altında olurken görüş mesafesi sıfıra yakın bir hale gelir. Bir zeminsel kar fırtınasında ise kar yağmadığı halde zemindeki gevşek kar güçlü rüzgarlar tarafından kaldırılır ve fırtına hali oluşturulur.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Stepanos Manastırı</span>

Aziz Stepanos Manastırı, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin kuzeybatısındaki Ermeni manastırıdır. Culfa şehristanının merkezi olan Culfa kentinin yaklaşık 15 km kuzeybatısında, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile İran arasındaki sınırın İran tarafındaki Aras nehri boyunca derin bir kanyonun içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dzordzor Şapeli</span>

Dzordzor Şapeli veya Tzortzor Şapeli, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Maku şehristanında, Zangmar Nehri üzerindeki Barun köyünde bulunan bir Ermeni manastırı ve kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Azize Astvatsatsin Kilisesi</span>

Azize Astvatsatsin Kilisesi veya Tanrının Kutsal Annesi Kilisesi, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ndeki Culfa şehristanının merkezi olan Culfa kentinde Daraşamb yakınındaki bulunan Ermeni kilisesidir. Culfa şehrinin yaklaşık 15 km kuzeybatısında, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile İran arasındaki sınırı çizen Aras nehrinin İran tarafındaki kıyısındadır.

<span class="mw-page-title-main">2020 İran-Türkiye depremleri</span>

2020 İran-Türkiye depremleri, 23 Şubat 2020 tarihinde merkez üssü İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Hoy şehri olan, Türkiye'nin Van ilinin Saray ilçesinin 25 km güneydoğusunda yerin 6.4 km altında richter ölçeği'ne göre 5.8 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem. Bu depremden 10 saat sonra 5.9 Mw büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da COVID-19 pandemisi</span>

Azerbaycan'da ilk koronavirüs vakası 28 Şubat 2020 tarihinde tespit edildi.

<span class="mw-page-title-main">1992 Azerbaycan Mil Mi-8 helikopterinin düşürülmesi</span>

28 Ocak 1992'de Azerbaycan Hava Kuvvetleri'ne ait bir Mil Mi-8, Şuşa şehrinin yakınlarında kızılötesi güdümlü bir füze ile vuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-İran ilişkileri</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti arasında resmi diplomatik ilişkiler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının (1991) ardından kurulmuştur. İran ve Azerbaycan büyük ölçüde aynı tarihi, dini, etnik kökeni ve kültürü paylaşıyor. Şu anda Azerbaycan Cumhuriyeti olarak adlandırılan topraklar, İran'dan ancak 19. yüzyılın ilk yarısında, Rus-İran Savaşları ile ayrıldı. Aras nehrinin kuzeyindeki bölgede, çağdaş Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprakları, Rusya tarafından işgal edilene kadar İran topraklarıydı. İran ve Azerbaycan ayrıca çoğunluğu Şii Müslüman olan iki ülkedir. Sırasıyla dünyadaki en yüksek ve ikinci en yüksek Şii nüfus yüzdesine sahipler, ve her iki komşu milletin nüfusunun çoğunluğu ağırlıklı olarak Sünni iken tarihin tam olarak aynı anından itibaren her iki ülkede de Şiilik kök salmıştır. Ancak siyasi uyum zaman zaman değişebileceğinden iki ülke arasında bazı gerginlikler yaşanıyor. Azerbaycan Cumhuriyeti, İsrail, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri ile müttefik olan Batı yanlısı bir hükûmete sahipken, İran ise ABD ile düşmanlığı nedeniyle sıkı bir şekilde Rusya ve Çin yanlısı desteğe sahip ve yaptırımlarla hedef alınıyor.

Malik Rahmeti, İranlı siyasetçi ve eski Doğu Azerbaycan Genel Valisi. 2023'ten 2024'e kadar İran Özelleştirme Örgütü'ne başkanlık etmiştir.