İçeriğe atla

1969 Sudan askerî darbesi

1969 Sudan darbesi, Albay Cafer Numeyri liderliğinde ve Başkan İsmail el-Ezhari hükûmetine karşı gerçekleştirilen başarılı bir darbeydi. Darbe, Sudan'ın ikinci demokratik döneminin sonu ve Numeyri'nin 16 yıllık iktidarının başlangı idi.

Numeyri hükûmeti, radikal Arap milliyetçisi ve solcu bir yönetim izliyordu ve sosyal ve ekonomik kalkınma için sosyalist bir program getirmişti. Ayrıca özel mülkiyet yaygın şekilde millileştiriliyordu. Hükûmet ayrıca, yaklaşık 14 yıldır devam eden Birinci Sudan İç Savaşı'nın sona ermesi için de baskı uyguluyordu. Barışın sağlanması amacıyla hareket eden hükûmet, aflar uyguladı ve 9 Haziran 1969'da güney Sudan için bölgesel özerklik ilan etti.[1]

Arka plan

1 Ocak 1956'da bağımsızlığın kazanılmasının ardından Demokratik Birlik Partisi'nden (NUP) İsmail el-Ezheri Başbakan oldu. Ancak siyasi istikrarsızlık sonucu Temmuz 1956'da Ezheri'nin yerine Ümmet Partisi'nden (UP) Abdullah Halil başa geçti. Bu yıllarda güç dinamiklerinde ve yasama seçimlerinde değişimler yaşandı.[2]

Kasım 1958'de Korgeneral İbrahim Abboud ve Abdullah Halil birlikte askeri bir öz darbe düzenledi. Anayasayı askıya aldı, parlamentoyu dağıttı ve Silahlı Kuvvetler Yüksek Konseyi'ni (SCAF) kurdu. Bu durum olağanüstü hal ilan edilmesine neden oldu.[2]

Abboud'un yönetimine karşı protestoların patlak vermesiyle birlikte Ekim 1964 Devrimi yaşandı. Devrim, Wad Medani şehrinde ve öğrencilerin önderlik ettiği gösterilerle başladı. Protestolar hızla Sudan'ın başkenti Hartum dahil diğer şehirlere de yayıldı.[3][4] Devrim sonucu Abboud 16 Kasım 1964'te istifa etti.[5]

Abboud'un istifasının ardından geçici bir hükûmet kuruldu. Zorluklara rağmen Muhammed Ahmad Mahgoub Haziran 1968'de Sovyet askeri yardımıyla bir koalisyon hükûmeti kurdu.

Darbe

Albay Cafer Numeyri liderliğindeki darbe, 25 Mayıs 1969 sabahı erken saatlerde başladı ve sabah saat 4:00'te Hartum - Bahri - Omdurman bölgesindeki önemli tesisler işgal edildi ve Sudan Ordusu'nun önde gelen generalleri tutuklandı.

Kaynakça

  1. ^ Historical Dictionary of the Sudan. 3rd. Scarecrow Press. 2002. s. xlviii. ISBN 0-8108-4100-2. 
  2. ^ a b "69. Republic of the Sudan (1956-present)". uca.edu (İngilizce). 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023. 
  3. ^ Mahmoud.Munir. [Sudanese Stories from the Thirties] |çeviri-başlık= kullanmak için |başlık= gerekiyor (yardım). Alaraby (Arapça) https://www.alaraby.co.uk/culture/%22%D8%A8%D8%B1%D8%AF%22-%D9%82%D8%B5%D8%B5-%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%AA |url= eksik başlık (yardım). 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2022. 
  4. ^ "Queen Elizabeth II and Africa: In pictures". BBC News (İngilizce). 9 Eylül 2022. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
  5. ^ Hasan, Yusuf Fadl (1967). "The Sudanese Revolution of October 1964". The Journal of Modern African Studies. 5 (4): 491-509. ISSN 0022-278X. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sudan</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Sudan, resmî adıyla Sudan Cumhuriyeti, Kuzey Doğu Afrika'da bir ülkedir. Başkenti Hartum, en yüksek nüfuslu şehri Omdurman'dır. Sudan kuzeyden Mısır, kuzey doğudan Kızıldeniz, doğudan Etiyopya ve Eritre, güneyden Güney Sudan, batıdan Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad, kuzey batıdan da Libya'yla çevrilidir. Yüz ölçümü bakımından Afrika'nın en büyük üçüncü ülkesidir. Nil, Sudan'ı Batı ve Doğu Sudan olmak üzere ikiye ayırır. Hartum'un Rafediye bölgesi yakınlarında Beyaz Nehir ile Mavi Nehir birleşir. Sudan'ın ortasından, dış ilişkilerinde kültürel, toplumsal ve ekonomik olarak büyük rol oynayan Nil Vadisi geçer.

<span class="mw-page-title-main">Uday Hüseyin</span>

Uday Hüseyin el-Tikriti, devrik Irak lideri Saddam Hüseyin'in büyük oğludur. Uday yıllarca babasının vârisi olarak görüldü, ancak kimilerine göre 1996'daki bir suikast girişiminin sebep olduğu yaralanmalar yüzünden küçük kardeşi Kusay'in vâris olarak yerine geçtiği iddia edildi.

<span class="mw-page-title-main">Albaylar Cuntası</span>

1967-1974 Yunanistan Askerî Cuntası, 1967 ile 1974 yılları arasında Yunanistan'da iktidarı ellerinde bulunduran bir dizi sağ-kanat askerî hükûmete verilen isimdir. Aynı zamanda Albaylar Rejimi, Albaylar Cuntası ya da sadece Cunta olarak da bilinir.

Hasan Ceylan, Türk oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Sudan cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Sudan'ın 1956'daki bağımsızlığından bu yana devlet başkanlarını listeler.

<span class="mw-page-title-main">Abdülfettah el-Burhan</span> Sudanlı politikacı, Sudan Egemenlik Konseyinin başkanı

Abdülfettah Abdurrahman el-Burhan, Sudan'ın fiili yöneticisi olan Sudanlı bir ordu generalidir. Nisan 2019'daki Sudan Devrimi'nin ardından, protestocuların ilk lider Ahmed Avad bin Avf'dan memnuniyetsizliği nedeniyle, kurulduktan bir gün sonra askeri cunta olan Geçici Askeri Konsey'in kontrolü kendisine verildi. Ağustos 2019'da sivillerle imzalanan anayasa deklarasyonu taslağı yürürlüğe girene ve yine başlangıçta el-Burhan'ın başkanlık edeceği kolektif bir devlet başkanı Geçici Egemenlik Konseyi kurulana kadar AGK'nin başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sadık el-Mehdi</span> Sudan başbakanı (1935-2020; hd. 1966-1967 ve 1986-1989)

Sadık el-Mehdi, Sadık es-Sıddık olarak da bilinir, 1966'dan 1967'ye ve 1986'dan 1989'a kadar Sudan başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Ulusal Ümmet Partisinin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı mehdi olduğunu iddia eden Ensar imamı Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.

<span class="mw-page-title-main">Sudan Cumhuriyeti (1956-1969)</span> Sudanın 1956-1969 arası tarihi

1 Ocak 1956'da Britanya-Mısır Sudanı, Sudan Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını kazandı. Ancak 1955'ten önce İsmail el-Ezheri yönetimindeki hükûmet, Mısır ile birliği teşvik etmeyi umarak Sudan'ın kendi kaderini tayin etme yönündeki ilerlemesini geçici olarak durdurmuştu. Mısır yanlısı Ulusal Birlik Partisi'nin (UBP) 1953 parlamento seçimlerinde çoğunluğu kazanmasına rağmen, Ezheri, kamuoyunun böyle bir birliği istemediğini fark etti. "Nil Vadisi'nin birliğinin" en büyük sözcüsü olan Ezheri, bu nedenle UBP'nin duruşunu tersine çevirdi ve Sudan'ın bağımsızlığını destekledi. 19 Aralık 1955'te Ezheri'nin liderliğindeki Sudan parlamentosu oy birliğiyle 1 Ocak 1956'da yürürlüğe girecek olan bir bağımsızlık bildirgesini kabul etti. Ezheri, yabancı birliklerin geri çekilmesi çağrısında bulundu ve kondominyum yetkilerinin önceden bir plebisite sponsor olmasını istedi.

<span class="mw-page-title-main">İsmâil el-Ezherî</span> Sudanlı siyasetçi (1900-1969)

İsmail el-Ezheri Sudanlı milliyetçi ve siyasetçi. 1954-1956 yılları arasında Sudan'ın ilk başbakanı ve 1965'ten 1969'da Cafer Numeyri tarafından devrilinceye kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Birlik Partisi (Sudan)</span> Sudanda bir siyasi parti

Demokratik Birlik Partisi, aynı zamanda Orijinal Demokratik Birlik Partisi olarak da bilinir. Sudan'da Hatmiyye sufi tarikatı ile yakından bağlantılı bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Numeyri</span> Sudanlı asker, siyasetçi (1928-2009)

Cafer Muhammed en-Numeyri, 1969'dan 1985'e kadar Sudan Devlet Başkanı olarak görev yapmış Sudanlı politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kongre Partisi (Sudan)</span> 1998-2019 arası Sudanı yöneten siyasi parti

Ulusal Kongre Partisi, kuruluşundan Sudan Devrimi'ne kadar Sudan'da iç politikaya egemen olan büyük bir siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sudan Demokratik Cumhuriyeti</span> Sudanın 1969-1985 arası tarihi

Sudan Demokratik Cumhuriyeti, 1969'dan 1985'e kadar Sudan'da hâkim olan devlettir.

Nuri el-Cerrah, İngiltere'de ikamet eden Suriyeli şair. Şiirleri Türkçede dahil olmak üzere, İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Farsça, Lehçe, Flemenkçe, İtalyanca gibi pek çok dile tercüme edildi. Arap şiirinde yenilik çabalarıyla bilinen Nuri el-Cerrah, aynı zamanda Arap Coğrafya Merkezi tarafından kurulan İbn Battuta Seyahat Ödülleri'nin komite başkanlığı görevini sürdürmektedir.

Suriye kadın millî futbol takımı, Suriye'nin kadın millî futbol takımıdır. Takım 2005 yılında kuruldu ve Suriye futbolunun yönetim organı olan Suriye Futbol Federasyonu (SFA) tarafından kontrol ediliyor. Takım henüz FIFA Kadınlar Dünya Kupası'na veya AFC Kadınlar Asya Kupası'na katılmaya hak kazanmamış olsa da, en iyi başarıları Batı Asya Futbol Federasyonu Kadınlar Şampiyonası'nın 2005 ve 2022 sürümlerini üçüncü bitirmeleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad el-Nakhalah</span>

Ziyad al-Nakhalah Filistin İslami Cihadı (PIJ) lideri olan Filistinli bir militandır, İsrail'e karşı olan ve 28 Eylül 2018'den bu yana birçok ülke tarafından terör örgütü ilan edilen bir grup. Lübnan'da veya Suriye'de yaşadığı düşünülüyor

<span class="mw-page-title-main">Ardamata Katliamı</span>

8 Kasım 2023 tarihinde, Sudan, Batı Darfur, Ardamata'da, Hızlı Destek Güçleri ve Cancavid milisleri tahminler değişmekle birlikte 800 ile 1,300 arasında kişiyi katletti. Saldırı Sudan Silahlı Kuvvetleri'nin 15. Piyade Tümeni kampının Çad'a çekilmesinin ardından gerçekleşti. Yaşanan şiddet olayları akabinde 20.000 kişi mülteci olarak Çad'a kaçmak zorunda kalmıştır. Raporlar, özellikle Masalit topluluğunun etnik olarak hedef alındığını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Halil (Sudanlı siyasetçi)</span> Sudanlı siyasetçi (1888-1970)

Seyid Abdullah Halil, Sudan'ın ikinci başbakanı olarak görev yapmış önde gelen bir Sudanlı siyasetçiydi.

13 Nisan 2024'te Hamas-İsrail Savaşı sırasında İran, insansız hava araçları ve muhtemelen füzeler kullanarak İsrail'e saldırı düzenledi. İran İslam Devrimi Muhafızları Ordusu, saldırıya Sadık Vaat Harekâtı kod adını verdi. Bu saldırılar 1 Nisan 2024'te İsrail'in İran büyükelçiliğine saldırması sonucu meydana geldi. Bu olay, İran'ın 1979'dan bu yana İsrail'e yönelik ilk doğrudan saldırısıdır.

Yahudilik, Hıristiyanlık ve Hint Dinleri Üzerine Çalışmalar Ziaur Rehman Azmi tarafından dinlerin karşılaştırılması üzerine yazılmış, Al-Rushd Kütüphanesi, Riyad tarafından 2001 yılında yayınlanan bir araştırma kitabıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.