1966 FIFA Dünya Kupası
| Turnuva detayları | |
|---|---|
| Ev sahibi ülke |  İngiltere |
| Takım | 16 |
| Final durumu | |
| Şampiyon |  İngiltere (1. kez) |
| İkinci |  Batı Almanya |
| Üçüncü |  Portekiz |
| Dördüncü |  Sovyetler Birliği |
| Turnuva istatistikleri | |
| Oynanan maç | 32 |
| Atılan gol | 89 (maç başına 2,78) |
| Seyirci | 1.635.000 (maç başına 51.094) |
| Gol kralı |  Eusébio(9 gol) |
← 1962 1970 → | |
1966 FIFA Dünya Kupası, FIFA Dünya Kupası organizasyonun sekizincisidir. 11 Temmuz-30 Temmuz tarihlerinde İngiltere'de düzenlenmiştir. İngiltere finalde Batı Almanya ekibini 4-2 yenerek kupayı kaldırmıştır. İlk kez birinci gelmelerinin yanı sıra Uruguay ve İtalya'dan sonra kupayı kaldıran üçüncü ev sahibi olmuşlardır. Bu turnuva ayrıca televizyondan canlı yayınlanan ilk Dünya Kupası olmuştur.
Ev sahibi ülke seçimi
İngiltere 22 Ağustos 1960 tarihinde Roma, İtalya'da, Batı Almanya ve İspanya'yı geride bırakarak 1966 Dünya Kupası'nı düzenleme hakkı kazandı.
Elemeler
1966 Dünya Kupası daha müsabakalar başlamadan acı bir anlaşmazlık konusu oldu. 16 Afrika ülkesi, 1964 FIFA'nın aldığı Afrika şampiyonunun finallere gidebilmek için Asya veya Okyanusya şampiyonlarından biriyle ön eleme müsabakası oynamasını öngören kararını protesto için turnuvayı boykot etti. Afrikalılara göre kıta şampiyonu takım finallere direkt olarak katılmayı hak etmekteydi.
Afrika ülkeleri katılmamasına rağmen, 70 ülke ile o zamana kadarki en yüksek katılım rekoru kırıldı. Bütün tartışmalardan sonra, FIFA kupaya Avrupa'dan 10, Güney Amerika'dan 4, Asya ve Orta-Kuzey Amerika'dan ise birer takımın katılmasına karar verdi.
Portekiz ve Kuzey Kore ilk kez finallere katılmayı başardı. İki ülkeden Portekiz buradan sonra 1986 ya kadar, Kuzey Kore ise 2010 yılına kadar finallerde boy göstermeyi başaramadı. Bu ülkelere ek olarak İsviçre 1966'dan sonra finallere 1994 yılına kadar kupada yer alamadı. Turnuvaya katılamayan en önemli ülkelerden bazıları Yugoslavya ve 1962'de finalisti olan Çekoslovakya olmuştur.
Sistem
1966 finalleri 1962 ile aynı sistemde yapılmıştır. Buna göre 16 takım dörderli 4 grupta mücadele etmiş, her galibiyet için 2 ve her beraberlik için 1 puan verilmiş, aynı puandaki takımların sıralanması için gol averajı uygulanmıştır. Grupta ilk iki sırayı alan takımlar bir üst tura yükselmiştir.
Eleme turlarında eğer 90 dakika boyunca eşitlik bozulmamış ise 30 dakika uzatma bölümüne geçilmiştir. Final dışındaki karşılaşmalarda uzatma dakikalarından da beraberlik çıkarsa kazanan kura ile belirlenecek, finalde beraberlik durumunda ise karşılaşma tekrar oynanacaktı. Bu kurala karşın turnuvada herhangi bir tekrar maçı veya kura çekimine gerek duyulmamıştır.
Maskot
Willie, FIFA Dünya Kupası tarihindeki turnuvaların maskotu olan ilk karakterdir. World Cup Willie isimli karakter bir aslandı ve üzerinde Birleşik Krallık'ın bayrağı olan bir giysi giymişti. Bayrak üzerindeki yatay hat üzerinde "WORLD CUP" (Dünya Kupası) yazmaktaydı.
Stadyumlar
Londra'daki White City Stadyumu yalnızca Grup 1'deki Uruguay-Fransa maçında kullanıldı. Cuma günü Wembley'de oynanması planlanan bu maç, aynı gün stadyumda düzenli olarak Greyhound yarışı olarak anılan köpek yarışlarının yapılması ve Wembley'in sahibinin bu yarışları ertelemeyi kabul etmemesi üzerine, alternatif olarak bu stadyuma alınmıştır.
| Londra | Liverpool | Sheffield | Sunderland |
|---|---|---|---|
| Wembley Stadyumu | Goodison Park (Everton) | Hillsborough Stadyumu (Sheff Wed.) | Roker Park (Sunderland) |
| Kapasite: 100.000 | Kapasite:55.000 | Kapasite: 42.730 | Kapasite: 40.310 |
 |  |  |  |
| Londra | Birmingham | Manchester | Middlesbrough |
| White City Stadyumu | Villa Park (Aston Villa) | Old Trafford (Man.Utd) | Ayresome Park (Middlesbrough) |
| Kapasite: 76.567 | Kapasite:55.000 | Kapasite: 42.730 | Kapasite: 40.310 |
 |  |  |  |
Hakemler
|
- Avrupa
|
|
Kura Çekimi
| 1. Torba: Güney Amerika | 2. Torba: Batı Avrupa | 3. Torba: Avrupa II | 4. Torba: Dünyanın Geri Kalanı |
|---|---|---|---|
|
Kadrolar
Turnuva özeti
Grup aşaması
A Grubu
A Grubu'nda ev sahibi İngiltere, ilk maçında 2 Dünya Kupası kazanmış Uruguay ile karşılaştı. İki takım da kontrollü oyun sergiledikleri maçta birbirlerine karşı gol atma başarısı gösteremeyerek sahadan 0-0 berabere ayrıldılar. Grubun diğer maçı Fransa ile Meksika arasında oynandı. Sahadan her iki takım da 1-1'lik beraberlikle ayrılırken Meksika kalecisi Antonio Carbajal beşinci kez finallere katılma başarısını göstererek bu alandaki rekoru uzun yıllar elinde tuttu. Bu rekoru, 32 yıl sonra 1998 FIFA Dünya Kupası'na katılan Alman futbolcu Lothar Matthäus egale etti. İkinci maçlarda, Uruguay geriye düştüğü maçta Fransa'yı 2-1 mağlup ederken İngilizler, Meksika karşısında Bobby Charlton ve Hunt ile sonuca gitti. İngilizler, Fransa'yı son maçta Hunt'ın ayağından gelen 2 golle evlerine gönderirken, Uruguay, Meksika karşısında kontrollü futbol ile 0-0 berabere kalarak grup ikincisi oldu ve çeyrek final vizesini kaptı. Meksika ise, bir kez daha katıldığı kupada çeyrek final yüzü göremezken, Fransa 1 puan ile grubunu sonuncu sırada tamamladı ve Dünya Kupası başarısızlıklarına bir yenisini daha ekledi.
B Grubu
Batı Almanya, grubun açılış maçında İsviçre'yi 5-0'la geçerken, golcü Haller ile birlikte genç yıldız Franz Beckenbauer attıkları goller ile takımını farka taşıyan isimler oldular. Grubun diğer maçında Arjantin ile 1964 Avrupa Şampiyonu İspanya karşı karşıya geldi. Oldukça çekişmeli geçen ve sertliğin üst seviyede olduğu maçta Artime attığı iki gol ile Tangocuları Boğalar karşısında galibiyete taşıdı. İkinci maçlarda, Arjantin-Batı Almanya maçından gol sesi çıkmazken, Boğalar İsviçre engelini 2-1 ile geçti. Batı Almanya, Uwe Seeler'in son dakikalarda attığı gol ile İspanyolları 2-1 yenip turnuvanın dışına itti ve grubunu lider tamamlayarak çeyrek final vizesini aldı. Arjantin de grubun zayıf takımı İsviçre engelini 2-0 ile geçti ve averaj ile ikinci sırada yer alarak çeyrek finale çıkan diğer takım oldu.
C Grubu
Grubun açılış maçında Brezilya, Bulgaristan karşısında zorlanmadı ve yıldızları Pelé ve Garrincha ile 2-0'lık bir galibiyet aldı. Diğer maçta Portekiz, Macaristan'ı 3-1 ile geçerek turnuvaya galibiyetle başladı. Portekiz, ikinci maçında Bulgaristan'ı 3-0 ile rahat geçti ve gruptan çıkmayı garantiledi. Brezilya'nın Macaristan'ı geçmesi beklense de, Tostão ile öne geçen Sambacılar, ikinci yarıda karşılarında beklemedikleri bir Macaristan bularak maçı 3-1 kaybettiler ve çeyrek final şanslarını zora soktular. Macaristan son maçında Bulgaristan'ı 3-1 yenerek çeyrek final vizesi alırken, Eusébio'nun 2 gol kaydettiği maçta Portekiz, 3-1'lik galibiyetle Sambacıları henüz ilk turda evlerine gönderdi.
D Grubu
D Grubu'ndaki ilk maçlar sonucunda, Sovyetler Birliği, Kuzey Kore'yi 3-0 ile geçerken, İtalya da Şili engelini 2-0'la geçerek Santiago Savaşı'nın intikamını almış oldu. Sovyetler, mücadeleli geçen maçta İtalyanları 1-0'la geçerek grup birinciliğini garantilerken, Kuzey Kore de Şili karşısında 1-1 berabere kalarak sürpriz bir skora imza attı. Sovyetler, son maçta, Şili'yi 2-1 ile geçerken, Kuzey Kore-İtalya maçında, İtalya'nın maçı rahat bir şekilde alarak gruptan çıkması bekleniyordu. Ancak, maç beklenenin aksine Pak Doo Ik'in 42. dakikada gelen golü ile 1-0 Kuzey Kore lehine bitti ve İtalyanlar kupadan erken elendi.
Çeyrek final
İlk çeyrek final maçında, turnuvanın sürpriz takımı Kuzey Kore ile Portekiz karşı karşıya geldi. Maça fırtına gibi başlayan Uzak Doğu ülkesi, ilk dakikalarda bulduğu goller ile skor tabelasını 25. dakikada 3-0'a taşıdı. Ancak, sahneye çıkan Eusébio, attığı 4 golle maçın 5-3 Portekiz lehine kazanılmasında ve yarı finale çıkılmasında büyük pay sahibi oldu. Sovyetler Birliği ise, Macaristan karşısında kalecisi Lev Yaşin'in yıldızlaştığı maçta 2-1'lik galibiyet aldı.
Panzerler, Güney Amerika temsilcisi Uruguay'ı gol yağmuruna tuttu. Haller, Beckenbauer ve Seeler gollerine devam ederken maçın sonucu 4-0 olarak neticelendi. Alf Ramsey ve öğrencileri, çeyrek finalde Arjantin ile eşleşti. Oldukça gergin geçen maçta, hakemin Arjantin kaptanını oyundan atması tartışmalara neden oldu. 10 kişi kalan Arjantin karşısında 78. dakikada Hurst ile öne geçen İngilizler, zor da olsa yarı finale çıkan taraf oldu.
Yarı final
Yarı final maçlarında, Batı Almanya'da Haller ve Beckenbauer attıkları gollerle takımlarını finalist yaparken, Sovyetler Birliği'nde Yaşin'in kurtarışları takımını finale taşımaya yetmedi. Wembley'de İngilizlerin karşısında bu kez Eusébio'nun takımı Portekiz vardı. Baştan sona üstün oynayan ve Arjantin maçındaki tutuk futbolunu üzerinden atan İngilizler, Portekiz'e karşı 2 gol kaydettiler. Son dakikalarda Eusébio'nun ayağından gelen penaltı golü sonucu değiştirmeye yetmedi.
Üçüncülük maçı
Üçüncülük maçında Portekiz, Sovyetler'i 2-1 ile geçerek üçüncülük elde ederken, Kara Panter attığı 9 gol ile turnuvayı gol kralı olarak tamamladı.
Final maçı
Sonuçlar
Grup aşaması
1. Grup
| Sıra | Takım | O | G | B | M | AG | YG | GO | P | Eleme |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | İngiltere (H) | 3 | 2 | 1 | 0 | 4 | 0 | — | 5 | Çeyrek finale |
| 2 |  Uruguay | 3 | 1 | 2 | 0 | 2 | 1 | 2,000 | 4 | |
| 3 |  Meksika | 3 | 0 | 2 | 1 | 1 | 3 | 0,333 | 2 | |
| 4 |  Fransa | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 5 | 0,400 | 1 |
2. Grup
| Sıra | Takım | O | G | B | M | AG | YG | GO | P | Eleme |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Batı Almanya | 3 | 2 | 1 | 0 | 7 | 1 | 7,000 | 5 | Çeyrek finale |
| 2 |  Arjantin | 3 | 2 | 1 | 0 | 4 | 1 | 4,000 | 5 | |
| 3 |  İspanya | 3 | 1 | 0 | 2 | 4 | 5 | 0,800 | 2 | |
| 4 |  İsviçre | 3 | 0 | 0 | 3 | 1 | 9 | 0,111 | 0 |
Sıralama kuralları: 1) Puan 2) Gol oranı 3) Atılan gol sayısı 4) Kura
3. Grup
| Sıra | Takım | O | G | B | M | AG | YG | GO | P | Eleme |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Portekiz | 3 | 3 | 0 | 0 | 9 | 2 | 4,500 | 6 | Çeyrek finale |
| 2 |  Macaristan | 3 | 2 | 0 | 1 | 7 | 5 | 1,400 | 4 | |
| 3 |  Brezilya | 3 | 1 | 0 | 2 | 4 | 6 | 0,667 | 2 | |
| 4 |  Bulgaristan | 3 | 0 | 0 | 3 | 1 | 8 | 0,125 | 0 |
Sıralama kuralları: 1) Puan 2) Gol oranı 3) Atılan gol sayısı 4) Kura
4. Grup
| Sıra | Takım | O | G | B | M | AG | YG | GO | P | Eleme |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Sovyetler Birliği | 3 | 3 | 0 | 0 | 6 | 1 | 6,000 | 6 | Çeyrek finale |
| 2 |  Kuzey Kore | 3 | 1 | 1 | 1 | 2 | 4 | 0,500 | 3 | |
| 3 |  İtalya | 3 | 1 | 0 | 2 | 2 | 2 | 1,000 | 2 | |
| 4 |  Şili | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 5 | 0,400 | 1 |
Sıralama kuralları: 1) Puan 2) Gol oranı 3) Atılan gol sayısı 4) Kura
Eleme aşaması
| Çeyrek finaller | Yarı finaller | Final | ||||||||
| 23 Temmuz - Londra | ||||||||||
| İngiltere | 1 | |||||||||
| 26 Temmuz - Londra | ||||||||||
 Arjantin | 0 | |||||||||
| İngiltere | 2 | |||||||||
| 23 Temmuz - Liverpool | ||||||||||
| Portekiz | 1 | |||||||||
| Portekiz | 5 | |||||||||
| 30 Temmuz - Londra | ||||||||||
| Kuzey Kore | 3 | |||||||||
| İngiltere (uz.) | 4 | |||||||||
| 23 Temmuz - Sheffield | ||||||||||
| Batı Almanya | 2 | |||||||||
| Batı Almanya | 4 | |||||||||
| 25 Temmuz - Liverpool | ||||||||||
| Uruguay | 0 | |||||||||
| Batı Almanya | 2 | Üçüncülük maçı | ||||||||
| 23 Temmuz - Sunderland | ||||||||||
 Sovyetler Birliği | 1 | |||||||||
| Sovyetler Birliği | 2 | Portekiz | 2 | |||||||
 Macaristan | 1 | Sovyetler Birliği | 1 | |||||||
| 28 Temmuz - Londra | ||||||||||
Çeyrek final
| Portekiz | 5 - 3 | Kuzey Kore |
|---|---|---|
Eusébio  27', 43' (pen.), 56', 59' (pen.)José Augusto 80' | Rapor | Pak Seung-Zin 1' Lee Dong-Woon 22'Yang Sung-Kook 25' |
Yarı final
Üçüncülük maçı
Final
Kazanan
| 1966 FIFA Dünya Kupası Şampiyonu |
|---|
 İngiltere (1. kez) |
Golcüler
- 9 gol
- 6 gol
- 4 gol
- Geoff Hurst
Franz Beckenbauer
Ferenc Bene
Valeriy Porkujan
- 3 gol
|
- 2 gol
|
|
|
- 1 gol
|
|
|
- Kendi kalesine
Ivan Davidov (Macaristan maçında)- Ivan Vutsov (Portekiz maçında)
Turnuva sıralaması
| Sıra | Takım | O | G | B | M | AG | YG | GF | P | Eleme |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | İngiltere | 6 | 5 | 1 | 0 | 11 | 3 | +8 | 11 | Şampiyon |
| 2 | Batı Almanya | 6 | 4 | 1 | 1 | 15 | 6 | +9 | 9 | İkinci |
| 3 | Portekiz | 6 | 5 | 0 | 1 | 17 | 8 | +9 | 10 | Üçüncü |
| 4 | Sovyetler Birliği | 6 | 4 | 0 | 2 | 10 | 6 | +4 | 8 | Dördüncü |
| 5 | Arjantin | 4 | 2 | 1 | 1 | 4 | 2 | +2 | 5 | Çeyrek finalde elendi |
| 6 | Macaristan | 4 | 2 | 0 | 2 | 8 | 7 | +1 | 4 | |
| 7 | Uruguay | 4 | 1 | 2 | 1 | 2 | 5 | -3 | 4 | |
| 8 | Kuzey Kore | 4 | 1 | 1 | 2 | 5 | 9 | -4 | 3 | |
| 9 | İtalya | 3 | 1 | 0 | 2 | 2 | 2 | 0 | 2 | Grup aşamasında elendi |
| 10 | İspanya | 3 | 1 | 0 | 2 | 4 | 5 | -1 | 2 | |
| 11 | Brezilya | 3 | 1 | 0 | 2 | 4 | 6 | -2 | 2 | |
| 12 | Meksika | 3 | 0 | 2 | 1 | 1 | 3 | -2 | 2 | |
| 13 | Şili | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 5 | -3 | 1 | |
| 13 | Fransa | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 5 | -3 | 1 | |
| 15 | Bulgaristan | 3 | 0 | 0 | 3 | 1 | 8 | -7 | 0 | |
| 16 | İsviçre | 3 | 0 | 0 | 3 | 1 | 9 | -8 | 0 |
Sıralama kuralları: 1) Puan 2) Gol farkı 3) Atılan gol sayısı
Kaynakça
Dış bağlantılar
- FIFA'nın 1966 Dünya Kupası arşivi 15 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- RSSSF'deki turnuva detayları3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1996 Dünya Kupası bilgileri
- Planet World Cup - İngiltere 1966 11 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- British Pathe'de 1966 Dünya Kupası'ndan görüntüler 10 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC'de Kuzey Kore'nin 1966 Dünya Kupası değerlendirmesi17 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Life'da Never-Seen: 1966 Dünya Kupası
1966 FIFA Dünya Kupası finalistleri | |
|---|---|
| Şampiyon | |
| Finalist | |
| Üçüncü | |
| Dördüncü | |
| Çeyrek finalde elenenler | |
| Grup aşamasında elenenler | |
