İçeriğe atla

1965 Bulgaristan darbe girişimi

1965 Bulgaristan darbe girişimi
Çin-Sovyet ayrılığı
Tarih 1965
Yer Bulgaristan Halk Cumhuriyeti
Sebep Çin-Sovyet ayrılığının bir sorucu olarak Josef Stalin yanlıları ile Nikita Kruşçev yanlıları arasındaki politik rekabet
Yöntem Askeri müdahale
Son durum Girişim bastırıldı.
 • 1990 yılında darbe girişimine katılanlara itibarları iade edildi.

1965 Bulgar darbesi girişimi, Bulgar Komünist Partisi yetkilileri ve Bulgar Halk Ordusu mensupları tarafından partinin önderliğini, özellikle de Genel Sekreter Todor Jivkov'u görevden alma girişimi. gerçekleşebilmesi için Nisan 1965'te darbe girişimi önlendi.

Arka plan

Josef Stalin 1953'te öldükten sonra Nikita Kruşçev liderliğindeki yeni Sovyet liderliği destatizasyon sürecine başladı. Bu, Bulgar Komünist Partisi içinde reformlara karşı çıkan Hardliners ve Kruşçev destekçileri arasında güç mücadelesi yarattı. Uluslararası olarak 60'lı yılların başında Çin-Sovyet ayrılığının etkisiyle tüm dünya iki komünist kutba bölündü.

Bulgaristan'da Stalin destekçisi Vulko Çervenkov, 1954'te partinin önderliğinden ve ardından 1956'da Başbakanlık görevinden alındı. Yeni Parti Genel Sekreteri Todor Jivkov, Bulgar Komünist Partisi'nde Stalinizm etkisinin kaldırılmasına yönelik çalışmalara başladı. Anton Yugov, Başbakan olarak Çervenkov'un yerine geçti, ancak 1962'de Jivkov'un görevine son verildi.

Ekim 1964'te, Bulgar Komünist Partisi Merkez Komitesi'nden iki üye, Ivan Todorov-Gorunia ve Tzolo Krastev, Jivkov'a karşı faaliyet yürütmeye başladı. Bu grup, Komünist Partinin "fırsatçı ve revizyonist Sovyet lideri Nikita Kruşçev'i takip etme yönündeki" liderliğini kınayan Mao Zedong'un düşüncelerinden etkilenen komünistlerden oluşuyordu.[1] Kruşçev 14 Ekim'de görevden alınsan da grup "daha" Marksist-Leninist bir Bulgaristan kurmayı ve ülkenin "oportünist" ve "revizyonist" SSCB'ye boyun eğmesini azaltmayı amaçlıyorlardı.[2] Sofya Garnizonu Komutanı General Tsvyatko Anev de dahil olmak üzere birkaç düzine subay bu girişime katıldı; Savunma Bakanı kişisel kabine başkanı Albay Ivan Velchev ; Bulgaristan Halk Ordusu Genel Sekreteri Мicho Ermenkov Avrupa Siyasi Müdürlüğü Genel başkan yardımcısı ve Genelkurmay Başkanlığı Genel Sekreteri, Lyuben Dinov bu girişimin içinde olan bazı isimlerdi.[1]

Plan, Komünist Parti Merkez Komitesinin genel kurulunda Bulgar Halk Ordusu'nun yardımı ile iktidarı ele geçirmekti. Parti liderliğine karşı bir güç gösterisi olarak Sofya, Koruma Dairesi ve Sofya'daki Birinci Ordu merkezini temel alan tank tugayı kullanmayı planladılar.[1]

Açığa çıkması

Grup şüphe uyandırdı ve 28 Mart - 12 Nisan 1965 arasında gerçekleştirilen istihbarat teşkilatı planı ortaya çıkardı ve katılanları tutukladı. Bazı kaynaklar parti liderliği tarafından tam olarak güvenilmemesinden kaynaklı bu kişilere 1964'ten önce bile casusluk faaliyetleri yapıldığını söylemektedir.[3] İlk tutuklanan 8 Nisan 1965'te General Anev oldu. Darbenin lideri Todorov-Gorunia tutuklanmasının ardından evinde intihar etti. 12 Nisan'da, grubun geri kalanı da tutuklandı. Bunlardan dokuzu mahkemede yargılandı ve 8-15 yıl arasında değişen cezalar verildi. Bunun dışında 192 kişiye de idari cezalar verildi.[1]

Yerel etkiler

Sofya'nın her yerine yüksek rütbeli bir parti görevlisinin intiharı ve mevcut liderliğe karşı darbe olasılığı hakkında söylentiler yayıldı. Ancak devlet kontrolündeki medya tüm söylentileri "fantastik fabrikasyonlar ve kötü niyetli propaganda" olarak nitelendirdi.[4]

İtibarın geri verilmesi

15 Haziran 1990'da Yüksek Askeri Mahkeme hükümlü grubun itibarlarının geri gerilmesine karar verdi. Mahkeme “Bu yapılanlar sosyal olarak gerekliydi ve kesinlikle diktatör olduğu kanıtlanmış bir rejimin yıkılmasını hedef aldı” ifadelerini kullandı.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Баев, Йордан (2005). A Handbook of the Communist Security Apparatus in East Central Europe 1944-1989. Varşova. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  2. ^ Crampton, R.J. (2005). A Concise History of Bulgaria. New York: Cambridge University Press. s. 193. 
  3. ^ "КОЙ БЕШЕ ГОРУНЯ". BG History. BG History. 1 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  4. ^ "The Black Sheep". Time Magazine. Time Magazine. 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  5. ^ "Заговорът на Горуня". Afera.bg. Afera.bg. 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Georgi Dimitrov</span> Bulgar siyasetçi (1882-1949)

Georgi Dimitrov Mihaylov veya bilinen adıyla Georgi Mihayloviç Dimitrov, Bulgaristan'da sosyalist yönetimin kurucusu ve ilk başbakanı olan Bulgar siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikita Kruşçev</span> 1953ten 1964e kadarki Sovyetler Birliği lideri

Nikita Sergeyeviç Kruşçev, Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri. Doğru okunuşu ve Türkçe yazım kurallarına göre soyadının doğru yazılışı Hruşçov olmasına rağmen, Türkçeye İngilizce Khrushchev kelimesinin okunuşu olan Kruşçev kelimesi geçmiş ve yaygınlık kazanmıştır.

Parti sekreteri, Marksist-Leninist modele göre örgütlenmiş siyasi partilerde en yüksek makam.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Doğan</span> Türk asıllı Bulgar siyasetçi

Ahmed Demir Doğan, Türk asıllı Bulgar siyasetçidir. Bulgaristan Türklerinin haklarını savunan Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin kurucusu ve eski genel başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'ın illeri</span> Bulgaristan sınırları içerisinde yer alan şehirler ya da bölgeler

Bulgaristan, 1999'dan beri 28 ile bölünmüştür. 1987'den önce de 28 okruga bölünmüş olan ülke, 1999'a kadar 9 büyük ile bölünmüş olarak yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Destalinizasyon</span> Stalinin ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan bir dizi siyasî reform

Destalinizasyon, Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan süreci ifade eden terim. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 20. Kongresi, Stalin'in ölümünden 3 yıl sonra 14 Şubat-25 Şubat 1956'da yapıldı ve bu tarihten itibaren Stalin dönemine ait uygulamalar, "kişinin putlaştırılması" olarak değerlendirildi ve destalinizasyon süreci başlatılmış oldu. Stalin'e ait görüşlerin etki ve gücünün çözülmesi, buna bağlı hiyerarşik yapı ve ideolojik hâkimiyetin geriletilmesi girişimi; destalinizasyon olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Todor Jivkov</span> 36. Bulgaristan başbakanı (1911-1998; hd. 1962-1966)

Todor Hristov Jivkov, 1954-1989 arasında Bulgar Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri ve 1971-1989 arasında Bulgaristan Başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar Komünist Partisi</span> Bulgaristan Halk Cumhuriyetinin 1946-1990 arasında iktidar partisi

Bulgar Komünist Partisi Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin 1946-1990 yılları arasında iktidardaki partisiydi. Vatan Cephesi'ne liderlik eden parti 1944 yılında II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru, Bulgar partizanlar hükûmeti devirmesi sonucu iktidara geldi.

<span class="mw-page-title-main">Vılko Çervenkov</span>

Vılko Velev Çervenkov Bulgar siyasetçi. Bulgar Komünist Partisi genel sekreteri ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Halk Cumhuriyeti</span> Bulgar Komünist Partisi tarafından yönetilen sosyalist cumhuriyet (1946-1990)

Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, 1946 ile 1990 yılları arasında Bulgaristan'ın resmî adı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri</span> Fiilen Sovyetler Birliğinin lideri

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri, 1924'ten 1991'de birliğin dağılmasına kadar, makam sahibi Sovyetler Birliği'nin tanınmış lideriydi. Genel Sekreter Komünist Parti'yi doğrudan tek başına kontrol ediyordu. Bununla birlikte, parti siyasi güç üzerinde tekele sahip olduğundan, Genel Sekreter Sovyetler Birliği hükûmetini yürütme kontrolüne sahipti. Makamın devletin hem dış hem de iç politikalarını yönlendirme kabiliyeti nedeniyle Sovyetler Birliği'nin fiili olarak en yüksek makamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Traykov</span>

Georgi Traykov Girovski,, Bulgar politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Andrey Lukanov</span> 40. Bulgaristan başbakanı

Andrey Karlov Lukanov, Bulgar politikacı ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin son başbakanıydı.

Georgi (Grişa) Stançev Filipov, Bulgar Komünist Partisinin önde gelen bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Stanko Todorov</span>

Stanko Todorov Georgiev, Bulgar komünist bir siyasetçiydi.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesi Sekreterliği, çoğunlukla Politbüro tarafından idare edilen hükûmet politikasının hazırlanmasından ziyade partinin merkezi yönetiminden sorumluydu. Üyeleri Komünist Parti Merkez Komitesi tarafından seçildi, ancak ilk yıllarında oy kullanmadan önce kıdemli liderler tarafından kararlar alındığından seçimler resmiyetsizdi. Aynı zamanda Politbüro üyesi olan SBKP Genel Sekreteri, Sekreteryanın ve partinin lideriydi. Sekreterya ve Politbüro'daki ikili üyelik, Sovyet liderliğinin iki ya da üç çok üst düzey üyesi için ayrılmıştı ve Joseph Stalin sonrası dönemde nihai bir güce adım atmıştı. Son beş Sovyet liderleri birinci veya genel sekreter olmadan önce üst düzey sekreterlerdi. Buna ek olarak, Georgi Malenkov kısa bir süre Sekretarya'nın en üst üyeliği nedeniyle Stalin'in ölümünün ardından bir hafta partinin genel başkanı olarak değerlendirildi.

Bulgaristan-Sovyetler Birliği ilişkileri, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti ile Sovyetler Birliği arasındaki diplomatik ilişkilerdir.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ndeki muhalefet gruplarının yasaklanması, ilk olarak 1921'de gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Hindistan ilişkileri</span>

Bulgaristan-Hindistan ilişkileri, Bulgaristan Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti devletleri arasında sürdürülen ikili ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Lyudmila Jivkova</span> Bulgar siyasetçi ve tarihçi (1942-1981)

Lyudmila Todorova Jivkova, kıdemli Bulgar Komünist Partisi ve Politbüro üyesi Bulgar siyasetçi. Bulgar komünist lider Todor Jivkov'un kızıydı ve öncelikle uluslararası alanda Bulgar sanatlarını ve kültürünü koruma ve tanıtma konusundaki ilgisiyle tanınıyordu. Jivkova, ezoterik Doğu dini ve maneviyatına olan ilgisi nedeniyle eski Doğu bloku içinde de tartışmalı bir figürdü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.