İçeriğe atla

1963 Türkiye yerel seçimleri

1963 Türkiye yerel seçimleri
Türkiye
← 195517 Kasım 1963 (60 yıl önce) (1963-11-17)1968 →
Katılım%77,64
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Ragıp Gümüşpalaİsmet İnönüEkrem Alican
Parti APCHPYTP
Aldığı oy 4.335.1933.460.586 624.950
Oran %45,4%36,2 %6,5
İl merkezlerine göre kazanan partiler

1963 Türkiye yerel seçimleri, 17 Kasım 1963 tarihinde yapılmıştır. 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir.

Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) gözetimi ve denetimi altında gerçekleştirilen ilk yerel seçim olan bu seçimler 1960 öncesi döneme göre pek çok yenilik içermiştir. Belediye meclisi ve il genel meclisi seçimlerinde, çoğunluk sistemi yerine ilk kez d'hondt usulü nispi temsil sistemi uygulanmıştır.[1] Aynı zamanda, belediye başkanlığı seçimleri ilk kez tek dereceli olarak yapılmıştır. Yani, belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçilmiştir.[2] Bu yerel seçimlerden önce belediye başkanı seçilen meclis üyelerinin kendi aralarından birini belirlemesi yoluyla seçilmekteydi.

Seçimlerin Türkiye genelindeki galibi ise, 1960 Darbesi sonrası dönemde kapatılan Demokrat Parti'nin oylarına talip olan Adalet Partisi (AP) olmuştur. Adalet Partisi; İzmir dahil 40 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. Onu Ankara ve İstanbul'un da aralarında bulunduğu 25 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) izledi. Adıyaman'da Yeni Türkiye Partisi (YTP) adayı, Kırşehir'de de bağımsız aday seçimi kazandı.

Ankara Belediye Başkanlığına CHP'li Halil Sezai Erkut, İzmir Belediye Başkanlığına AP'li Osman Kibar seçildi. AP'den İstanbul Belediye Başkanlığına seçilen Nuri Eroğan, Denizcilik Bankası Hukuk Müşavirliği görevinden yasal sürede istifa etmediği gerekçesi CHP'nin itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.[3]

Hem gerçekleştirildiği toplumsal ve siyasal atmosfer ve hem de sonuçları bakımından bu yerel seçimler, Türk siyasi hayatında, genel seçim havası estirmiştir. Öyle ki, seçim sonuçları, merkezi hükûmetin istifa etmesine yol açmıştır.[4] Seçimlerden sonra, hükûmet ortakları Yeni Türkiye Partisi (YTP) ile Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) oylarının düştüğü gerekçesiyle hükûmetten çekildiler. 27. hükûmet'in istifasından sonra CHP ile bağımsız milletvekillerinin desteklediği 28. hükûmet kuruldu.

Sonuçlar

İl Genel Meclisi

1963 yerel seçimleri il genel meclisi sonuçları:[5]

Toplam Sandık
Kayıtlı seçmen sayısı13.067.911
Oy kullanan seçmen sayısı10.143.540
Katılım Oranı (%)77,6
Geçerli oy sayısı9.556.532
İl genel meclisleri üyesi1.576
Parti Genel başkan Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Kazanılan üyelik sayısı
Adalet PartisiRagıp Gümüşpala4.335.193% 45,4803
Cumhuriyet Halk Partisiİsmet İnönü3.460.586% 36,2573
Yeni Türkiye PartisiEkrem Alican624.950% 6,5103
Bağımsızlar515.987% 5,453
Millet PartisiOsman Bölükbaşı300.570% 3,126
Cumhuriyetçi Köylü Millet PartisiAhmet Tahtakılıç284.945% 3,017
Türkiye İşçi PartisiMehmet Ali Aybar34.301% 0,41
Toplam9.556.532% 100,001.576

Belediye başkanlıkları seçimi

Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye başkanlığı
sayısı
Adalet Partisi1.366.225% 45,4505
Cumhuriyet Halk Partisi1.062.432% 35,7335
Bağımsızlar306.405% 10,6113
Yeni Türkiye Partisi109.476% 3,658
Millet Partisi77.741% 2,78
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi47.070% 1,49
Türkiye İşçi Partisi17.136% 0,70
Toplam[6]2.986.485 % 100,001.045

Belediye Başkanları

İlParti
AdanaAP
AdıyamanYTP
AfyonAP
AğrıAP
AmasyaCHP
AnkaraCHP
AntalyaAP
ArtvinCHP
AydınAP
BalıkesirAP
BilecikCHP
BingölCHP
BitlisCHP
BoluCHP
BurdurAP
BursaAP
ÇanakkaleAP
 
İlParti
ÇankırıAP
ÇorumAP
DenizliAP
DiyarbakırCHP
EdirneAP
ElazığAP
ErzincanAP
ErzurumCHP
EskişehirAP
GaziantepAP
GiresunCHP
GümüşhaneCHP
HakkâriCHP
HatayAP
IspartaAP
İçelAP
İstanbulCHP
 
İlParti
İzmirAP
KarsCHP
KastamonuAP
KayseriAP
KırklareliAP
KırşehirBağ.
KocaeliAP
KonyaAP
KütahyaAP
MalatyaCHP
ManisaAP
MaraşAP
MardinCHP
MuğlaCHP
MuşCHP
NevşehirAP
NiğdeAP
 
İlParti
OrduAP
RizeCHP
SakaryaAP
SamsunAP
SiirtCHP
SinopAP
SivasCHP
TekirdağAP
TokatAP
TrabzonCHP
TunceliCHP
UrfaAP
UşakAP
VanCHP
YozgatCHP
ZonguldakAP

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Ulusal Siyaset - Yerel Siyaset İlişkisi Bağlamında 1963 Yerel Seçimleri
  2. ^ Tayfun Çınar, “Yerel Seçimlerde Kent Büyüklüğü İle Oy Vermenin Yönü Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1963-1999”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 62, Sayı: 3, (2007), sf. 149.
  3. ^ "Durak, bu kez rövanşı alır". Radikal. 27 Mart 2004. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  4. ^ Akbulut, Ö. (2006). "Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 1963 yılı raporu". TODAİE-YERELNET, 07.02.2006.
  5. ^ "Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları" (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  6. ^ "1963 Belediye Başkanlığı Seçimi - Yerelnet". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Sol Parti</span> Türkiyede bir siyasi parti

Demokratik Sol Parti, 14 Kasım 1985 tarihinde Bülent Ecevit liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "DSP" şeklindedir. Simgesi ak güvercindir. TBMM'de 1 milletvekili ile temsil edilmektedir. Genel başkanı Önder Aksakal'dır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Baykal</span> Türk siyasetçi (1938–2023)

Deniz Baykal, Türk avukat, siyaset bilimci, akademisyen ve siyasetçidir. Cumhuriyet Halk Partisinin 4. genel başkanıdır. 1995-1996 yılları arasında başbakan yardımcılığı görevini yürüttü. Birçok hükûmette yer alan Baykal, kısa aralıklar dışında 1992-2010 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisinin genel başkanlığını yaptı. 2002-2010 yılları arasında CHP'yi ana muhalefet partisi olarak yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Parti (Türkiye)</span> Türkiyede eski bir siyasi parti

Demokratik Parti, 1970-1980 yılları arasında faaliyet göstermiş Türk siyasi partisi. Demokrat Parti'nin gerçek siyasal mirasçısı olma iddiasıyla ortaya çıktı. Celâl Bayar'ın desteğiyle 1973 seçimlerinde başarı sağlayan parti, 1975 yılında çözülmeye başladı. 1977 seçimleri ile birlikte siyasi arenadaki gücünü kaybettiyse de 1978 yılında Bülent Ecevit başkanlığında kurulan 42. Türkiye Hükûmetinde yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 12. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">1965 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 13. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1965 Türkiye genel seçimleri, 10 Ekim 1965 tarihinde yapılan bu genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi. İlk kez Millî bakiye sisteminin uygulandığı bu seçimlerde, Türkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi milletvekili çıkararak meclise girdi.

<span class="mw-page-title-main">1969 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 14. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1969 Türkiye genel seçimleri, 12 Ekim 1969 tarihinde TBMM 14. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1973 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 15. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1977 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 16. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1977 Türkiye genel seçimleri, 5 Haziran 1977 tarihinde TBMM 16. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

TBMM 16. dönem milletvekilleri listesi, 1977 Türkiye genel seçimleri ile seçilen ve 13 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisinde görev yapmış milletvekillerinin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Türkiye Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1973)

Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">1968 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1968 Türkiye yerel seçimleri, 2 Haziran 1968 tarihinde yapılan yerel seçimlerdir. Normalde 17 Eylül 1967 tarihinde yapılması gereken bu seçim, seçim tarihinde yapılan değişiklik sonucu 2 Haziran 1968'e ertelenmiştir. Adalet Partisi; Ankara, İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 35 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. O'nu 21 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi izlemektedir. Güven Partisi 3 ilde seçimleri kazanmıştır. 8 ilde ise belediye başkanlığını bağımsız adaylar kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1977 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1977 Türkiye yerel seçimleri, 11 Aralık 1977 günü Türkiye çapındaki yerel yöneticileri belirlemek üzere yapılan seçimler.

<span class="mw-page-title-main">1955 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1955 Türkiye yerel seçimleri, 25 Eylül - 13 Kasım 1955 tarihleri arasında Türkiye'de iki aşamalı olarak yapılan yerel seçimlerdir. Seçimlere Demokrat Parti ve Türkiye Köylü Partisi katılırken Cumhuriyet Halk Partisi ile Cumhuriyetçi Millet Partisi katılmadı. DP, 877.618 oy ile %63,75'lik orana ulaşarak 597 belediye başkanlığı kazandı. Köylü Partisi 60.823 oy ile %4,4'lük orana ulaşarak 15 belediye başkanlığı kazandı. Büyük bölümü CHP tarafından desteklenen bağımsız adaylar ise 389.702 oy ile %28,21'lik orana ulaşarak 193 belediye başkanlığı kazandı.

<span class="mw-page-title-main">2009 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

2009 Türkiye yerel seçimleri, 29 Mart 2009 tarihinde yapılan ve Türkiye sınırları içindeki yerel yönetimleri belirleyen bir seçimdir. Seçime 19 parti katılmıştır.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yılda bir Mart aynın son pazar günü yapılan yerel seçimlerle belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Adıyaman'da 1963 Türkiye yerel seçimleri</span>

17 Kasım 1963 Yerel Seçimleri'nde Adıyaman Belediyesi ile 6 ilçenin ve 2 beldenin belediye başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'da 1963 Türkiye yerel seçimleri</span>

17 Kasım 1963 Yerel Seçimleri'nde İstanbul Belediyesi ile 5 ilçe ve 11 beldenin belediye başkanı seçilmiştir. 1984 seçimlerine dek; İstanbul Anakent Belediyesi sınırları içerisinde sayılan Adalar, Bakırköy, Beşiktaş, Beykoz, Beyoğlu, Eminönü, Eyüp, Fatih, Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Sarıyer, Şişli, Üsküdar ve Zeytinburnu ilçelerinde resmî olarak bir belediye başkanı seçilmemiş olup bu ilçeler atamayla göreve gelen İstanbul Anakent Belediyesi'ne bağlı şube müdürleri tarafından yönetilmiştir.

17 Kasım 1963 Yerel Seçimleri'nde Bitlis Belediyesi ile 5 ilçenin belediye başkanı seçilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.