İçeriğe atla

1961 Türkiye anayasa referandumu

1961 Türkiye anayasa referandumu
Pazar, 9 Temmuz 1961 (63 yıl önce) (1961-07-09)
Sonuçlar
Seçim
Oy %
Evet6.348.092%&0000000000000061.74000061,74
Hayır3.933.944 %&0000000000000038.26000038,26
Geçerli oy 10.282.036 %&0000000000000100.000000100,00
Geçersiz veya boş oy 39.075 %&0000000000000000.3800000,38
Toplam oy10.282.036%100,00
Kayıtlı seçmen/katılım12.747.901 %&0000000000000080.66000080,66
İllere göre sonuçlar

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan ilk halk oylamasıdır.

Makale serilerinden
Türkiye'de anayasal süreç

Meclis-i Umûmî'nin açılışı, 1877.
Tarihçe
Anayasa metinleri
Anayasa referandumları
Değişiklikler
Önemli isimler
Önemli kuruluşlar

27 Mayıs Darbesi'nden sonra hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı. 9 Temmuz 1961'deki halk oylaması ile 1961 Anayasası, yüzde 38,3 'hayır' oyuna karşılık, yüzde 61,7 'evet' oyuyla kabul edildi.[1]

Kampanya

Darbeyle iktidara gelen Millî Birlik Komitesi ve başkanı Cemal Gürsel "evet" oyunu desteklediler.[2] Kampanya süreci "'evet' propagandasının serbest ve meşru, 'hayır' propagandasının hukuken serbest, fiilen yasak" olduğu bir süreç olarak betimlenmiştir. Darbeyi destekleyen Cumhuriyet Halk Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi "evet" propagandası yaptı. Kapatılan Demokrat Parti geleneğini temsil eden partilerden Yeni Türkiye Partisi de "evet" oyunu savundu. Aynı gelenekten gelen Adalet Partisi ise ilk başta çekimser bir tutum sergilese de, maruz kaldığı eleştiriler ve medyada çıkan "komünistlik" de dahil olmak üzere suçlamalar üzerine "evet" propagandası yaptı.[3] Partinin bu tavrının kapatılmaktan kurtulmak için olduğu düşünülür.[2]

Referandum sürecinde devlet kaynakları "evet" propagandası için kullanıldı. İstanbul'da vali, belediye başkanı, sıkıyönetim komutanı ve Temsilciler Meclisi üyelerinin de aralarında bulunduğu bir grup "evet" kampanyası planlamasında rol aldı. Benzer faaliyetler muhtarlar, kaymakamlar, öğretmenlerce de yürütüldü. Darbecilerin gençlerle kurduğu yakın ilişki çerçevesinde Türkiye Millî Talebe Federasyonu ve Türkiye Millî Gençlik Teşkilatı da ülke çapında "evet" propagandası yaptı.[3]

Öte yandan, kapatılan Demokrat Parti mensupları açık "hayır" kampanyası yapamadıklarından içinde "hayır" geçen "Hayırda hayır vardır" gibi cümlelerin de dahil olduğu üstü kapalı bir propaganda yöntemi kullandılar.[3]

Sonuçlar

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır Oylar Yüzde
Referendum passed Evet6.348.092%61.7
Hayır 3.933.944 %38.3
Geçerli oy 10.282.036 %99.7
Geçersiz veya boş oy 39.075 %0.3
Toplam oy10.321.111%100.00
Seçmen sayısı 12.747.901
İl Sandık sayısı Kayıtlı seçmen Katılım Geçerli oy Geçersiz oy Evet Evet (%) Hayır Hayır (%) Katılım (%)
Adana1.287291.372220.550219.958592121.45155,2298.50744,7875,69
Adıyaman425102.40886.45286.32113157.51266,6328.80933,3784,42
Afyonkarahisar905217.347180.011179.492519107.03959,6372.45340,3782,82
Ağrı59580.72871.01170.64236958.54382,8712.09917,1387,96
Amasya534122.780108.144107.56458060.80656,5346.75843,4788,08
Ankara2.382577.573469.314468.1271.187320.19968,40147.92831,6081,26
Antalya783191.012134.013133.34966468.36951,2764.98048,7370,16
Artvin38891.40957.72757.61211544.80977,7812.80322,2263,15
Aydın899231.863191.757190.84591283.92443,97106.92156,0382,70
Balıkesir1.420345.132294.428293.0511.377154.50752,72138.54447,2885,31
Bilecik37379.05568.59668.16842840.98160,1227.18739,8886,77
Bingöl35251.67445.63945.45618336.20479,659.25220,3588,32
Bitlis30245.34339.49139.34814326.17466,5213.17433,4887,09
Bolu883173.712143.432142.97046264.24644,9478.72455,0682,57
Burdur36787.37068.53568.29723848.24270,6420.05529,3678,44
Bursa1.455360.035306.079304.5841.495143.43347,09161.15152,9185,01
Çanakkale764171.883147.506146.76973776.58052,1870.18947,8285,82
Çankırı584116.69498.60898.18242654.80255,8243.38044,1884,50
Çorum974213.812186.792185.90488888.78147,7697.12352,2487,36
Denizli824210.934160.522159.91161178.13748,8681.77451,1476,10
Diyarbakır880166.758138.187137.896291101.75773,7936.13926,2182,87
Edirne502133.255116.180115.67650473.01363,1242.66336,8887,19
Elazığ691118.94690.90790.61928857.41663,3633.20336,6476,43
Erzincan636100.36387.49087.34514566.72376,3920.62223,6187,17
Erzurum1.252240.753206.407205.856551121.43358,9984.42341,0185,73
Eskişehir752175.240151.166150.69846898.49165,3652.20734,6486,26
Gaziantep885187.589162.003161.26374091.53156,7669.73243,2486,36
Giresun738185.179121.064120.40765774.54761,9145.86038,0965,38
Gümüşhane614115.51389.13988.93620352.10258,5836.83441,4277,17
Hakkari17925.57421.70521.6307520.09592,901.5357,1084,87
Hatay697183.369144.557144.33422386.17359,7058.16140,3078,83
Isparta474113.55990.10989.64546458.05664,7631.58935,2479,35
Mersin844193.928135.945135.50044572.96353,8562.53746,1570,10
İstanbul3.192936.915706.709704.7521.957545.52677,41159.22622,5975,43
İzmir1.945535.614436.582435.0301.552216.55849,78218.47250,2281,51
Kars981220.769189.249189.082167175.39492,7613.6887,2485,72
Kastamonu1.237219.279187.757187.169588114.77861,3272.39138,6885,62
Kayseri889218.613175.634174.884750103.07658,9471.80841,0680,34
Kırklareli430115.13099.16698.44072658.83759,7739.60340,2386,13
Kırşehir35478.11863.95063.51943158.95692,824.5637,1881,86
Kocaeli571137.004110.103109.47263164.24758,6945.22541,3180,36
Konya1.763445.074352.910351.7391.171218.80762,21132.93237,7979,29
Kütahya786187.251156.867156.06879965.25441,8190.81458,1983,77
Malatya796173.039141.832141.686146125.64788,6816.03911,3281,97
Manisa1.365321.399270.920269.994926118.47643,88151.51856,1284,29
Kahramanmaraş718167.663120.911120.52238961.69751,1958.82548,8172,12
Mardin884148.328133.502133.44260130.36497,693.0782,3190,00
Muğla580151.312112.510111.73777356.74450,7854.99349,2274,36
Muş41365.55857.28756.76552244.88279,0711.88320,9387,38
Nevşehir35487.87070.57770.36920848.90569,5021.46430,5080,32
Niğde591145.859116.372115.95741568.42159,0147.53640,9979,78
Ordu808206.145162.430161.98444697.30260,0764.68239,9378,79
Rize483112.92375.58675.29928745.92060,9829.37939,0266,94
Sakarya731165.376142.081141.42565666.79347,2374.63252,7785,91
Samsun1.232286.962249.189248.193996106.66742,98141.52657,0286,84
Siirt55393.50980.19280.1048873.47491,726.6308,2885,76
Sinop502120.560100.904100.59730770.80470,3829.79329,6283,70
Sivas1.628289.754248.700247.864836185.35674,7862.50825,2285,83
Tekirdağ512131.475110.839110.15268767.43561,2242.71738,7884,30
Tokat924198.545177.321176.550771100.71257,0475.83842,9689,31
Trabzon930243.804134.829134.44838180.15559,6254.29340,3855,30
Tunceli43759.63445.65145.6153643.36795,072.2484,9376,55
Şanlıurfa867163.354132.488132.254234106.10680,2326.14819,7781,10
Uşak39890.73265.28265.15512749.20675,5215.94924,4871,95
Van62480.32770.84670.48735956.93680,7813.55119,2288,20
Yozgat825177.598153.608152.913695103.45467,6649.45932,3486,49
Zonguldak1.106270.246234.861232.0142.847108.79746,89123.21753,1186,91
Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita
  Evet
  Hayır
Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita
  Evet
  Hayır

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Dieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p254 0-19-924958-X
  2. ^ a b "'2. Cumhuriyet'in anayasası'nın oylandığı 1961 referandumu". BBC Türkçe. 3 Nisan 2017. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2017. 
  3. ^ a b c Alkan, Mehmet Ö. (Nisan 2017). "27 Mayıs sonrası darbecilerin büyük kampanyası". #tarih, 35. ss. 64-71. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Sosyalist İşçi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, 1997 yılında Türkiye'de kurulmuş devrimci Troçkist siyasi partidir. Şu ana kadar hiçbir seçime katılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1961 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 12. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir. 1961 Senato seçimleri ile aynı gün yapılan seçimlerde milletvekili seçimi zarfları "pembe", Cumhuriyet Senatosu seçimi zarfları ise "yeşil" renkli olarak belirlenmişti.

<span class="mw-page-title-main">1965 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 13. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1965 Türkiye genel seçimleri, 10 Ekim 1965 tarihinde yapılan bu genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi. İlk kez Millî bakiye sisteminin uygulandığı bu seçimlerde, Türkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi milletvekili çıkararak meclise girdi.

<span class="mw-page-title-main">1973 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 15. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1989 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1989 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mart 1989 günü yapılmıştır. Toplam 7 siyasi partinin katıldığı seçimlerde, il Genel Meclisi seçimleri baz alındığında % 28.7 oy alan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) birinci parti olmuştur. 1984 yerel seçimleriyle karşılaştırıldığında oyları yaklaşık 20 puan gerileyen iktidardaki Anavatan Partisi (ANAP), SHP ve Doğru Yol Partisi'nin (DYP) ardından üçüncü oldu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası</span> 1982 yılından beri yürürlükte olan Türkiye Anayasası

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya resmî olmayan kullanımıyla 1982 Anayasası, Türkiye'nin 9 Kasım 1982'den bu yana geçerli olan anayasasıdır. 12 Eylül Darbesi sonrasında askerî yönetimin emriyle Danışma Meclisi tarafından hazırlanmış, 23 Eylül 1982 tarihinde Danışma Meclisi tarafından ve 18 Ekim 1982 tarihinde Millî Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilmiştir. Devlet Başkanı Kenan Evren, Anayasa'nın ilk üç maddesinin "değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini" dördüncü madde olarak taslağa ekletmiştir. 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu yüzde 91,37 oranında kabul oyu ile kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1961–1982)

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya 1961 Anayasası, 9 Temmuz 1961 tarihli referandum ile kabul edilen ve 12 Eylül Darbesi'ne kadar yürürlükte olan anayasadır.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Soylu</span> Türk siyasetçi

Süleyman Soylu, Türk siyasetçi ve eski Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanıdır. 2015-2016 yılları arasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı olarak görev yaptı. Adalet ve Kalkınma Partisine katılmadan önce 2008-2009 yılları arasında Demokrat Parti Genel Başkanlığı yaptı. İlk defa Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi, Trabzon milletvekili olarak Meclis'e girdi.

<span class="mw-page-title-main">2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan beşinci halk oylaması

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 21 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'de, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere birtakım anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasıdır. Türkiye'de yapılan beşinci halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1982 Türkiye anayasa referandumu</span> Türkiyede yapılan ikinci halk oylaması

1982 Türkiye anayasa referandumu, Türkiye'de yapılan ikinci halk oylamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan üçüncü halk oylaması

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan dördüncü halk oylaması

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye’de yapılan dördüncü, hayır çıkan ilk halk oylaması. 1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda 25 Eylül 1988’de yapıldı. Seçmenlerin yüzde 65’i "hayır", yüzde 35'i "evet" oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa'nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı. Seçime katılım %88,8 civarında oldu.

<span class="mw-page-title-main">2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan altıncı halk oylaması

2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye'de Anayasa'da yapılan birtakım değişikliklerin 12 Eylül 2010 tarihinde halk oylamasına sunulmasıdır. Yirmi altı maddelik bir değişikliği içeren paket, TBMM tarafından kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu. Referandum sonucunda %57,88 evet ve %42,12 hayır oyu çıkarak anayasa değişiklikleri kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu</span> Türkiyede yapılan yedinci halk oylaması

2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, 16 Nisan 2017'de gerçekleşen halk oylamasıdır. Seçmenler, mevcut Türkiye Anayasası'nın 18 maddesi üzerindeki değişikliklerini oyladı. Hükûmetteki Adalet ve Kalkınma Partisi ve kurucularından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından desteklenen madde değişiklikleriyle ilgili tartışmalar uzun süre devam ettikten sonra muhalefetteki Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) desteğiyle birlikte meclisten geçerek halk oylaması kararı alındı. Değişiklik paketi, yürürlükteki parlamenter sistemin kaldırılarak yerine başkanlık sisteminin getirilmesini, başbakanlık makamının ortadan kaldırılmasını, meclisteki vekil sayısının 550'den 600'e çıkarılmasını ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yapısında değişiklikler yapılmasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">1945 Fransa yasama seçimleri</span>

1945 Fransa yasama seçimleri, 21 Ekim 1945 tarihinde Fransa'da yapılan seçimlerdir. Kurucu Meclisi oluşturmak için yapıldı. Nazi Almanyası işgali altında bulunan ülkede II. Dünya Savaşı'nın ardından yapılan ilk seçimdir.

<span class="mw-page-title-main">2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu 'Hayır' kampanyası</span>

2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu 'Hayır' kampanyası, 16 Nisan'da gerçekleşecek olan referandumda 'Hayır' oyunun kullanılmasına yönelik çağrı yapan çeşitli siyasi partiler, oluşumlar ve basın kuruluşları tarafından yürütüldü. Kampanyanın başarılı olması durumunda Türkiye, başkanlık sistemine geçilmesini reddederek mevcut durumda yürürlükte olan parlamenter sistemi devam ettirecekti.

<span class="mw-page-title-main">2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu 'Evet' kampanyası</span>

2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumu 'Evet' kampanyası, 16 Nisan'da gerçekleşecek olan referandumda 'Evet' oyunun kullanılmasına yönelik çağrı yapan çeşitli siyasi partiler, oluşumlar ve basın kuruluşları tarafından yürütüldü. Kampanyanın başarılı olmasında Türkiye, uygulanmakta olan parlamenter sistemi terk ederek başkanlık sistemine geçiş yapacak. 'Evet' kampanyası, 'Hayır' kampanyası yürüten çeşitli parti ve oluşumlarla yarışmaktadır. Her iki kampanya da tek başına aynı yapı ve genellikle siyasi partilerin birbirinden bağımsız düzenlediği siyasi miting ve toplantılarla gerçekleşmektedir.

2020 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti anayasa değişikliği referandumu, 11 Ekim 2020 tarihinde düzenlenen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası'na dair bir değişiklik önerisinin halk tarafından oylanan referandum. Cumhurbaşkanlığı seçimiyle aynı gün düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">1974 İtalya boşanma referandumu</span>

12 Mayıs 1974'te İtalya'da boşanma yasasıyla ilgili referandum yapıldı. Seçmenlere, üç yıl önce kabul edilen ve modern İtalya tarihinde ilk kez boşanmaya izin veren hükûmet yasasını iptal etmek isteyip istemedikleri soruldu. "Evet" oyu verenler, kanunun yürürlüğe girmesinden önce olduğu gibi boşanmayı yasaklamak isterken, "hayır" oyu verenler de kanunu ve yeni kazandıkları boşanma haklarını korumak istemişlerdir. Referandum, 37 milyonluk uygun seçmen sayısına %87,72'lik bir seçmen katılımı oranıyla %59,26'ya %40,74 gibi bir farkla kabul edilmeyerek boşanma yasalarının yürürlükte kalması sağlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.