İçeriğe atla

1959 Musul Ayaklanması

1959 Musul Ayaklanması
Arap Soğuk Savaşı'nın parçası ve 14 Temmuz Devrimi'nin sonrası

Darbe lideri Albay Abdülvehhab eş-Şavaf
Tarih7-11 Mart 1959
Bölge
Musul, Irak
Sonuç

Darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlandı

Taraflar

Irak Irak Hükûmeti

Destek:
 Sovyetler Birliği

Irak Arap milliyetçileri

Destek
 Mısır[1][2][3]
Komutanlar ve liderler
Irak Abdülkerim Kasım
(Irak Başbakanı)
Irak Kamil Kazancı (ölü)
(Yürüyüşçü komünistlerin lideri)		Irak Albay Abdülvehhab eş-Şavaf (ölü)
(Irak Ordusu Musul Garnizon Komutanı)
Irak Şeyh Ahmed Acil (ölü)
(Şammar Kabilesinin Lideri)
Birleşik Arap Cumhuriyeti Cemal Abdünnasır
(Birleşik Arap Cumhuriyeti Devlet Başkanı)
Kayıplar
2426[4]

1959 Musul Ayaklanması, o zamanki Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı devirmek ve daha sonra Irak Cumhuriyeti'ni Birleşik Arap Cumhuriyeti ile birleştirecek bir Arap milliyetçi hükûmeti kurmak isteyen Musul'daki Arap milliyetçilerinin bir darbe girişimiydi. Darbenin başarısız olmasının ardından, kaosu siyasi ve kişisel hesapları halletmek için kullanmaya çalışan çeşitli gruplar arasında günlerdir şiddetli sokak savaşlarına sahne olan Musul'da asayiş ve düzen bozuldu.

Arka plan

Daha fazla bilgi: 14 Temmuz Devrimi

Kasım'ın görev süresi boyunca, Irak'ın Cemal Abdünnasır liderliğindeki Birleşik Arap Cumhuriyeti'ne katılıp katılmaması konusunda çok fazla tartışma vardı. Ürdün Haşimi Krallığı, Kasım'ın Irak'taki tüm kraliyet ailesini ve Başbakan Nuri es-Said'i öldürmesinin ardından Arap Federasyonu'nu feshetti.

Kasım'in Irak Komünist Partisi ile artan bağları, Kuzey Irak şehri Musul'da askerî birliklerden sorumlu Arap milliyetçilerinin önderlik ettiği bir isyana yol açtı. Potansiyel bir darbe planlayan herhangi bir kişiyi korkutmak amacıyla Kasım, 6 Mart 1959'da Musul'da komünist destekli Barış Partizanları mitingini teşvik etmişti. Yaklaşık 250.000 Barış Partizanı ve komünist, 6 Mart'ta Musul sokaklarını doldurdu ve miting barışçıl bir şekilde geçmesine rağmen, 7 Mart'a kadar komünistler ve milliyetçiler arasında çatışmalar çıktı. Bu, sonraki günlerde yerel bir iç savaşa dönüştü.

Darbe girişimi

Kasım'ın muhalefeti durdurma girişimi bir dereceye kadar başarılı oldu. Irak Ordusu Musul Garnizonunun 40 yaşındaki tıknaz Arap milliyetçisi Komutanı Albay Abdülvehhab Şavaf, komünistlerin güç gösterisinden rahatsızdı. Komünist Parti'nin Halk Direnişi Milisleri ile yerel Nasırcılar arasında bir Nasır lokantasının yakılmasıyla sonuçlanan çatışmalarının ardından Şavaf, emri altındaki askerleri düzeni sağlamak için kullanma izni istemek için Bağdat'ı aradı.[5]

Şavaf'a Bağdat'tan belirsiz bir yanıt verildi. Böylece Şavaf, 7 Mart'ta bir darbe denemeye ve gerçekleştirmeye karar verdi. Şavaf, bu çabasında esas olarak önde gelen Arap Sünni ailelerden gelen ve Kasım'in Irak Komünist Partisi ile artan ilişkisine karşı çıkan diğer hoşnutsuz Hür Subaylar tarafından desteklendi.[6] Şavaf, komutası altındaki Beşinci Tugaya, liderleri idam edilen tanınmış bir Bağdat avukatı ve politikacısı Kamil Kazancı da dahil olmak üzere Komünist Barış Partizanlarının 300 üyesini toplamasını emretti.[5]

Şavaf, diğer kuzey Irak Ordusu komutanlarını darbe girişimine katılmaya ikna etmek için haber gönderdi. Irak Petrol Şirketi'nden bir İngiliz teknisyeni ve taşınabilir radyo vericisini kaçırdı ve Iraklıları Kasım'a karşı ayaklanmaya teşvik etmek için kullanmaya çalıştığı Radyo Musul'u devraldı. Şavaf ayrıca, binlercesi daha sonra desteklerini göstermek için Musul'a giden Şammar da dahil olmak üzere, sempatik yerel aşiret üyelerine haber gönderdi.[5]

8 Mart sabahı Şavaf iki Fury'yi hava bombardımanı için Bağdat'a gönderdi. Uçak mürettebatına Bağdat Radyosunun merkezini bombalama emri verilmişti. Uçakların çok az hasar verdiği baskın başarısızlıkla sonuçlandı. Başkenti bombalayan iki pilottan biri tutuklandı. Biri tutuklandı, diğeri Suriye'ye kaçmaya çalıştı ama Irak topraklarına inerek intihar etti, adı Saib Sabri es-Safi'ydi.[7] Buna karşılık Kasım, Musul'un yukarısındaki bir kayalıkta bulunan Şavaf'ın karargahına saldırmaları için dört adet Irak Hava Kuvvetleri uçağı gönderdi. Karargâha yapılan saldırıda altı ya da yedi subay öldü ve Şavaf yaralandı. Şavaf kendisini bandajlarken, darbenin başarısız olduğuna inanan çavuşlarından biri tarafından öldürüldü.[5]

Ardından gelen şiddet

Şavaf ölmüş olsa da şiddet henüz bitmemişti. Musul kısa süre sonra komünistler ve Arap milliyetçilerinin yanı sıra isyancı ve sadık askerler arasında bir hesaplaşma sahnesi haline geldi. Şavaf'ın ölümünden önce darbeyi desteklemeye çağırdığı bedevi aşiret üyeleri de yağmacılık yapmış, Musul'daki şiddet kimileri tarafından özel hesapları kapatmak için bir örtü olarak kullanılmıştır. Şavaf'ın cesedi, bir arabaya atılıp Bağdat'a götürülmeden önce dövüldü ve Musul sokaklarında sürüklendi.[5]

Hükûmet yanlısı üç Kürt aşireti Musul'a girdi ve uzun zamandır Şammar'ın Şavaf çevresinde toplanmış muhalifleri olan Arap Şammar aşiret üyeleriyle savaştı. Şemmarların şefi Şeyh Ahmed Acil, arabasında Kürt milisler tarafından görüldü ve şoförüyle birlikte öldürüldü ve ikisi de daha sonra Dicle üzerindeki bir köprüden çıplak olarak asıldı.[5] Dördüncü gün hükûmet birlikleri düzen getirmeye, yolları temizlemeye ve lamba direklerine asılmış çıplak ve parçalanmış cesetleri kaldırmaya başladı. Toplam ölü sayısı yaklaşık olarak 500 kişi şeklinde tahmin edildi.[5]

Aynı dönemde IKP üyeleri Basra'da "gerici" olduğu iddia edilen kişilere şiddetle saldırdılar.[8]

Sonrası

İsyan ordu tarafından bastırılsa da Kasım'in konumunu etkileyecek bir takım olumsuz etkileri oldu. Birincisi, komünistlerin gücünü artırdı. İkincisi, (14 Temmuz Devrimi'nden bu yana istikrarlı bir şekilde büyüyen) Baas Partisinin fikirlerini teşvik etti. Baas Partisi, komünizmin saran dalgasını durdurmanın tek yolunun Kasım'a suikast düzenlemek olduğuna inanıyordu.

Kasım'ın kabinesinin 16 üyesinden 12'si Baas Partisi üyesiydi. Ancak parti, Kasım'ın Cemal Abdünnasır'ın Birleşik Arap Cumhuriyeti'ne katılmayı reddetmesi nedeniyle Kasım'in aleyhine döndü.[9] Hükûmet içindeki konumunu güçlendirmek için Kasım, herhangi bir pan-Arabizm kavramına karşı olan Irak Komünist Partisi ile bir ittifak kurdu.[10] O yılın sonlarında, Baas Partisi liderliği Kasım'a suikast düzenlemeyi planlıyordu. Saddam Hüseyin operasyonun önde gelen üyelerindendi. O zamanlar Baas Partisi, güçlü bir hükûmet karşıtı savaş makinesi olmaktan çok ideolojik bir deneydi. Üyelerinin çoğunluğu ya eğitimli meslek saihpleri ya da öğrencilerdi.[11] Tarihçi Con Coughlin'e göre Saddam'ın seçimi "pek de şaşırtıcı değildi". Kasım'a suikast yapma fikri Nasır'a ait olabilir ve operasyona katılanlardan bazılarının o zamanlar BAC'nin bir parçası olan Şam'da eğitim aldığına dair spekülasyonlar var. Ancak, "Nasır'ı doğrudan komploya dahil etmek için hiçbir kanıt üretilmedi."[12]

Suikastçılar 7 Ekim 1959'da Kasım'i er-Raşid Caddesi'nde pusuya düşürmeyi planladılar: bir adam arabanın arkasında oturanları, geri kalanı öndekileri öldürecekti. Pusu sırasında Saddam'ın vaktinden önce ateş etmeye başladığı ve bu da tüm operasyonun düzenini bozduğu iddia edilir. Kasım'ın şoförü öldürüldü ve Kasım kolundan ve omzundan vuruldu. Suikastçılar onu öldürdüklerine inandılar ve hızla karargahlarına geri çekildiler, ancak Kasım hayatta kaldı.[13]

Komünizmin artan etkisi 1959 boyunca hissedildi. Musul İsyanı'nın ardından silahlı kuvvetlerde komünist destekli bir tasfiye gerçekleştirildi. Irak kabinesi, birkaç komünist sempatizanın kabinede yer almasıyla radikal sola doğru kaymaya başladı. Kasım, Irak'ı 24 Mart'ta Bağdat Paktı'ndan çıkardığı ve daha sonra kapsamlı ekonomik anlaşmalar da dahil olmak üzere SSCB ile daha yakın ilişkiler geliştirdiği için Irak'ın dış politikası bu komünist etkiyi yansıtmaya başladı.[14] Ancak komünist başarılar, konumlarını genişletme girişimlerini teşvik etti. Komünistler Musul'daki başarılarını Kerkük'te de benzer bir şekilde tekrarlamaya çalıştılar. 14 Temmuz için bir miting düzenlendi. Bu miting muhafazakar unsurları sindirmek için tasarlandı. Bunun yerine, yaygın kan dökülmesine neden oldu.[15] Sonuç olarak Kasım, komünistlerle ilişkilerini soğuttu ve bu, Irak hükûmeti üzerindeki etkilerinin (hiçbir şekilde tam olarak kesilmemesine rağmen) azalmasının sinyalini verdi.[]

Kasım ve destekçileri, BAC'yi isyancıları desteklemekle suçladı[5] ayaklanma, BAC basınının Kasım'i Arap milliyetçiliği fikirlerini satmakla suçlamasıyla devam eden Irak-BAC propaganda savaşının[16] yoğunlaşmasıyla sonuçlandı. Kasım ve Kahire arasındaki anlaşmazlıklar, BAC'nin Arap milliyetçiliğinin tek sesi olmayı başaramadığı gerçeğini de vurguladı ve BAC, birçok Iraklı'nın Kahire'nin liderliğini tanımaya isteksiz olduğunu kabul etmek zorunda kaldı ve böylece Nasır'ın gücünün sınırlarını diğer Arap hükûmetlerine ifşa etti.[17]

BAC katılımının kapsamı

Darbe girişimi, kısmen Arap milliyetçiliği hissi ve Birleşik Arap Cumhuriyeti'ne katılma arzusu tarafından yönlendirilmiş olsa da BAC'nin darbeye katılımının tam kapsamı büyük ölçüde belirsizdi. Şavaf, darbe girişiminin gelişimi sırasında BAC ile yakın temasta kaldı, bazıları Bağdat'taki BAC büyükelçisinin BAC ve isyancılar arasında bir aracı olarak hareket ettiğini iddia etti. Ayrıca Musul Radyosunun sınırın Suriye tarafından yayın yapıyor olabileceğini gösteren kanıtlar da var.[18]

Kaynakça

  1. ^ "Archived copy". 2 April 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. 
  2. ^ Wolf-Hunnicutt, Brandon (2011). The End of the Concessionary Regime: Oil and American Power in Iraq, 1958-1972. Stanford University. s. 36. 
  3. ^ Davies, Eric (2005). Memories of State: Politics, History, and Collective Identity in Modern Iraq. University of California Press. s. 118. ISBN 9780520235465. 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2021. 
  4. ^ Podeh, Elie (1999). The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arab Republic. Sussex Academic Press. s. 85. ISBN 1-902210-20-4. 
  5. ^ a b c d e f g h "IRAQ: The Revolt That Failed". Time. 23 Mart 1959. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. 
  6. ^ "Iraqi Revolution and Coups". 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2021. 
  7. ^ Dan, Uriel (1969). Iraq under Qassem: A Political History, 1958–1963 (İngilizce). Londra: Pall Mall Press. s. 1969. ISBN 978-0269670640. 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023. 
  8. ^ Ahram, Ariel Ira (2011). Proxy Warriors: The Rise and Fall of State-Sponsored Militias. Stanford University Press. ss. 74-75. ISBN 9780804773591. 
  9. ^ Saddam: His Rise and Fall. Harper Perennial. 2005. ss. 24-25. ISBN 0-06-050543-5. 
  10. ^ Saddam: His Rise and Fall. Harper Perennial. 2005. ss. 25-26. ISBN 0-06-050543-5. 
  11. ^ Saddam: His Rise and Fall. Harper Perennial. 2005. s. 26. ISBN 0-06-050543-5. 
  12. ^ Saddam: His Rise and Fall. Harper Perennial. 2005. s. 27. ISBN 0-06-050543-5. 
  13. ^ Saddam: His Rise and Fall. Harper Perennial. 2005. s. 30. ISBN 0-06-050543-5. 
  14. ^ Marr, Phebe; “The Modern History of Iraq”, page 164
  15. ^ The Old Social Classes & The Revolutionary Movement In Iraq (PDF). Saqi Books. 2004. ss. 912-921. ISBN 978-0863565205. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  16. ^ Podeh, Elie (1999). The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arab Republic. Sussex Academic Press. s. 87. ISBN 1-902210-20-4. 
  17. ^ The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arab Republic. Sussex Academic Press. 1999. s. 88. ISBN 1-902210-20-4. 
  18. ^ The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arab Republic. Sussex Academic Press. 1999. s. 86. ISBN 1-902210-20-4. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim Kasım</span> Irakın 47. Başbakanı

Abdülkerim Kasım,, Iraklı askerdir. 1958 Irak Devrimi'nden sonra çağdaş Irak Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Cumhuriyeti</span> Orta Doğuda bir ülke (1958-1971)

Birleşik Arap Cumhuriyeti 1958'den 1971'e kadar Orta Doğu'da bulunan egemen bir devletti. Başlangıçta 1958'den 1961 Suriye Darbesi'nden sonra Suriye birlikten ayrılana kadar Mısır ve Suriye arasında siyasi bir birlikti. Mısır 1971 yılına kadar resmi olarak Birleşik Arap Cumhuriyeti olarak bilinmeye devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Baasçılık</span> Pan-Arabist ve milliyetçi ideoloji

Baasçılık, ilerici bir devrimci hükûmet üzerinde öncü bir partinin liderliği aracılığıyla birleşik bir Arap devletinin gelişmesini ve yaratılmasını destekleyen bir Arap milliyetçiliği ideolojisidir. İdeoloji resmi olarak Suriyeli entelektüeller Mişel Eflak, Zeki el-Arsuzi ve Selahaddin el-Bitar'ın teorilerine dayanmaktadır. Modern çağın Baasçı liderleri arasında Irak'ın eski lideri Saddam Hüseyin ve Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baas döneminde Irak</span> 1968 ve 2003 yılları arasında Irak tarihinin dönemi

Baas döneminde Irak ya da resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Irak tarihinde ülkenin Arap Sosyalist Baas Partisi tarafından yönetildiği 1968 ila 2003 arasındaki dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">17 Temmuz Devrimi</span> Irakta 1968 Baas darbesi

17 Temmuz Devrimi, 1968'de Irak'ta Ahmed Hasan el-Bekir, Abdurrezzak en-Naif ve Abdurrahman el-Davud liderliğinde, Cumhurbaşkanı Abdurrahman Arif ve Başbakan Tahir Yahya'yı deviren ve Arap Sosyalist Baas Partisinin Irak Bölgesel Şubesini iktidara getiren bir darbeydi. Darbeye ve ardından Naif liderliğindeki ılımlı fraksiyonun tasfiyesine katılan Baasçılar, Hardan et-Tikriti, Salih Mehdi Ammaş ve gelecekteki Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'i içeriyordu. Darbe öncelikle Yahya'ya yönelikti. Yahya, Arif'in ılımlı hükûmetini Irak'ın petrolünü İsrail'e karşı savaşta bir silah olarak kullanmak için Birleşik Krallık ve ABD'nin sahip olduğu Irak Petrol Şirketi'ni (IPC) kamulaştırmaya zorlamak için Haziran 1967 Altı Gün Savaşı'nın yarattığı siyasi krizi istismar eden açık sözlü bir Nasırcıdır. IPC'nin tam olarak kamulaştırılması, Baas yönetimi altında 1972 yılına kadar gerçekleşmedi. Darbenin ardından yeni Irak hükûmeti, sözde Amerikan ve İsrail entrikalarını ifşa ederek daha geniş bir tasfiyenin ortasında 14 kişiyi - 9 Irak Yahudisi de dahil - uydurma casusluk suçlamalarıyla alenen infaz ederek ve Irak'ın Sovyetler Birliği ile geleneksel olarak yakın ilişkilerini genişletmeye çalışarak gücünü pekiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kasım 1963 Irak askerî darbesi</span> Irakta bir askeri darbe

Kasım 1963 Irak askerî darbesi, 13 - 18 Kasım 1963 tarihleri arasında, parti içindeki bölünmelerin ardından Nasır yanlısı Iraklı subayların Baas Partisi yönetimine karşı gerçekleştirdiği bir askeri darbedir. Darbenin kendisi kansız olmasına rağmen, ilgili eylemlerde 250 kişi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Birliği (Irak)</span>

Irak Arap Sosyalist Birliği Nasırcı Arap sosyalizminin ilkelerine dayanan bir Irak siyasi partisiydi. Diğer Arap ülkelerinde kurulan Arap Sosyalist Birliği partilerinin kardeş partisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Münif Razzaz</span> Suriyeli siyasetçi

Münif er-Razzaz, Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi (Irak ağırlıklı hizip)</span> Irak siyasi partisi (1963-2003)

Arap Sosyalist Baas Partisi, Irak yanlısı Baas hareketi olarak da anılan merkezi 2003 yılına kadar Irak'ın Bağdat kentinde bulunan Baasçı bir siyasi partidir. Orijinal Baas Partisi'nin 1966'daki bölünmesinden sonra ortaya çıkan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cumhuriyeti (1958-1968)</span> Irak tarihinin dönemi

Irak Cumhuriyeti, halk arasında Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen, 1958'de Cumhurbaşkanı Muhammed Necib er-Rubai ve Başbakan Abdülkerim Kasım'ın yönetimi altında kurulan bir devletti. Rubai ve Kasım ilk olarak Irak Krallığı'nın Haşimi monarşisinin devrildiği 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi. Sonuç olarak, Krallık ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu. Dönem, 1968'de Baasçıların iktidara gelmesiyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Fuad er-Rikabi</span> Iraklı siyasetçi (1932-1971)

Fuad er-Rikabi Iraklı bir politikacıdır. Arap Sosyalist Baas Partisinin Irak Bölgesel Şubesinin kurucusudur. Rikabi 1954'te Baas Partisi Irak Bölge Komutanlığı Sekreteri oldu ve 1959'a kadar bu görevde kaldı. Irak Bölgesel Şubesi'ndeki liderliği boyunca partinin üyeliğini genişletti ve Irak'ın siyasi manzarasında lider bir parti haline geldi. Monarşiyi deviren 14 Temmuz 1958 Devrimi'nin ardından Rikabi, Abdülkerim Kasım'ın birlik hükûmetine Kalkınma Bakanı olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi</span> Bölünme sonrası Irak Baas Partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi, resmi olarak Irak Bölgesel Şubesi, 1951 yılında Fuad er-Rikabi tarafından kurulmuş bir Irak Baasçı siyasi partisidir. Orijinal parti içindeki 1966 bölünmesinin ardından Irak egemenliğindeki Baas hareketine olan bağlılığını değiştirmeden önce, orijinal Baas Partisi'nin Irak bölgesel şubesiydi. Parti, 2003 yılında Amerika'nın Irak'ı istilasından sonra resmen yasaklandı, ancak buna rağmen hâlâ yeraltında çalışmaya devam ediyor.

Irak Devrimci Komuta Konseyi, 1968'deki askeri darbeden sonra kuruldu ve 2003'teki Amerikan işgalinden önce Irak'taki nihai karar alma organıydı. Konsey, konseyin üçte iki çoğunluğu tarafından seçilen başkan ve başkan yardımcısı ile ülkede hem yürütme hem de yasama yetkisini kullandı. Başkan ayrıca daha sonra Irak cumhurbaşkanı ilan edildi ve bir cumhurbaşkanı yardımcısı seçmesine izin verildi. Saddam Hüseyin'in 1979'da Irak cumhurbaşkanı olmasının ardından konseye başkan yardımcısı İzzet İbrahim ed-Duri, başbakan yardımcısı Tarık Aziz ve Saddam'ı 1960'lardan beri tanıyan Taha Yasin Ramazan başkanlık etti. Ülkenin yasama organı; DKK, Ulusal Meclis ve ülkeyi yöneten 50 üyeli bir Kürt Yasama Konseyi'nden oluşuyordu. Başkanlığı sırasında Saddam, DKK başkanı ve cumhurbaşkanıydı. DKK'nin diğer üyeleri arasında, 1968 ve 1970 yılları arasında bu görevde olan Saddam'ın üvey kardeşlerinden Salah Ömer el-Ali, Barzan İbrahim et-Tikriti, Taha Yasin Ramazan, Adnan Hayrullah, Sa'adun Şakir Mahmud, Tarık Aziz, Hasan Ali Nasır en-Namiri, Naim Hamid Haddad ve Taha Muhyeddin Maruf vardı. 2003 yılında, Geçici Koalisyon Yönetiminin 2 No'lu Emri uyarınca Paul Bremer tarafından DKK, resmen feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Sudan Bölgesi</span> Sudanda bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Sudan Bölgesi, Sudan'da bir siyasi partidir. Daha önceleri Arap Sosyalist Baas Partisi - Sudan Ülkesi olarak biliniyordu. Parti, Irak liderliğindeki Baas Partisinin Sudan'daki bölgesel şubesidir. Şube her zaman küçük olmasına ve 2003 yılında tahmini 1000 üyeye sahip olmasına rağmen, çoğunlukla şubenin Irak tarafından finanse edilmesi nedeniyle yetersiz üyelik sayılarından daha büyük bir etkiye sahip olabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Salih es-Sadi</span> Iraklı siyasetçi (1928-1977)

Ali Salih es-Sadi Iraklı bir siyasetçiydi. 1950'lerin sonlarından Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Baas Partisinin Irak kolunun genel sekreterliğini yaptı. 8 Şubat 1963'ten Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Ahmed Hasan el-Bekir'in başbakan yardımcısı, içişleri bakanı ve Ulusal Muhafızlar komutanı olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.