İçeriğe atla

1953 Eskimo Tehciri

Thule Hava Üssü.
Thule Hava Kontrol Kulesi.

1953 Eskimo Tehciri, Danimarka ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Grönland bölgesindeki hakimiyetlerini güçlendirmek üzere kurdukları bir hava üssün genişletilmesi nedeniyle, bölgede Pituffik yöresinde yaşayan yerli Eskimo halkını (Qaanaaq yöresindeki Kuzey Grönland İnuitlerini) zorla göç (tehcir) ettirmesidir.

Thule Halkı

Thule bölgede MÖ 2000 yılından beri yaşayan Polar Eskimolarından (Kutup-Eskimoları) Inughuit halkının vatanının bir parçasıydı. Bölgenin ana geçim kaynağı balıkçılık ve avcılık idi. Bu bölge, tüm Grönland gibi 1910'da resmen Danimarka sömürgesi haline getirildi.[1]

Üssün kuruluşu

1951'de, Danimarka ve ABD'nin imzaladıkları Grönland Savunması anlaşması gereğince ABD, Grönland'ın Thule bölgesine 120 savaş gemisinden oluşan bir filo ve 12.000 asker gönderdi.[2] 1953 yılında ABD üssün stratejik önemi[3] nedeniyle üssün genişletilmesi istedi ve Danimarka hükûmeti bunu kabul etti. Üssün bulunduğu Grönland'ın Thule bölgesi sadece askeri açıdan değil, aynı zamanda Eskimolar'ın ekonomisi açısından da büyük önem teşkil ediyordu. ABD üssünün genişletilmesi kararı ile, Thule bölgesi yerli halkı, onların hiçbir şekilde rızası alınmadan zorla 150 kilometre uzaklıktaki Qaanaq bölgesine nakledildi.

Tehcir ve sonrası

Tehcir süresince Eskimolar, ekonomik ve kültürel açıdan birçok sorunla karşı karşıya kaldı. Ancak, bunların hiçbiri Danimarka halkına yansıtılmadı. Danimarkalı hukukçu Jens Brösted ve Mads Fargteborg, "Thule Avcı ve Askeri Üs" adlı kitabında da belirttiği gibi Danimarka halkına resmi kaynaklarca Thule yerlilerinin kendi istekleriyle göç ettikleri belirtilmiştir.[4]

20 Ağustos 1999

20 Ağustos 1999, Danimarka Östre Landsret bölgesi mahkemesi, tehcir edilenlerin soyunda gelen 30 ailenin tazminat başvurusunun lehinde bir karar almıştır. Buna karşın, Eskimoların talep ettikleri 25 milyon Kron tazminat yerine yaklaşık 1 milyon Kron tazminat verilmiştir.

Cenevre'de ILO tarafından hazırlanan ve Danimarka'nın imzası olan Uluslararası Yerli Halklar Anlaşmasının 14. ve 16.3. paragrafları gereğince, Thule bölgesi yerlilerinin Thule'ye dönüşü Danimarka hükûmeti tarafından sağlanmalıydı. Ancak Danimarka buna izin vermedi.[5][6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Batı Tarihinde İnsanlık Suçları, Sefa M. Yürükel, ISBN 975-92002-0-1, sf: 90
  2. ^ Batı Tarihinde İnsanlık Suçları, Sefa M. Yürükel, ISBN 975-92002-0-1, sf: 89
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007. 
  4. ^ Batı Tarihinde İnsanlık Suçları, Sefa M. Yürükel, ISBN 975-92002-0-1, sf: 91
  5. ^ Batı Tarihinde İnsanlık Suçları, Sefa M. Yürükel, ISBN 975-92002-0-1, sf: 93
  6. ^ http://www.inuit.org/index.asp?lang=eng&num=257 21 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "The Danish Supreme Court’s comments"

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Grönland</span> Danimarka Krallığına bağlı federe özerk bölge

Grönland, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en büyük buz örtüsüyle kaplı, Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bir bölgedir. Kanada Arktik Adaları'nın doğusunda, Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dünyanın en büyük adasıdır. Grönland, jeopolitik olarak Avrupa'nın bir parçasıdır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuuk'tur. Fizyografik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parçası olmasına rağmen Grönland, 986'dan başlayarak bin yıldan fazla bir süredir siyâsî ve kültürel olarak Avrupa ile ilişkilendirilmiştir. Sakinlerinin çoğunun ataları Alaska'dan Kuzey Kanada'ya göç eden ve 13. yüzyılda yavaş yavaş adaya yerleşmeye başlayan İnuitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nunavut</span> Kanadada bir bölge

Nunavut, Kanada'nın Kuzey Kanada denen en kuzeyinde İnuitlerce meskun olan en yeni bölgesi. Gerçek sınırları 1993 yılında çizilmesine rağmen, resmî olarak 1 Nisan 1999 tarihinde Nunavut Yasası ve Nunavut Land Claims Agreement Yasası gereği Kuzeybatı Toprakları'ndan ayrılarak kurulmuştur. Dünya'nın en kuzey kalıcı yerleşim yeri olan Alert, Nunavut burada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tunu</span>

Tunu/Østgrønland Grönland'ın üç bölgesinden biri. Bölge merkezi Tasiilaq'dır. 2005 yılındaki nüfusu 3,800. Yerli halkı Doğu Grönland İnuitleridir.

<span class="mw-page-title-main">Thule Hava Üssü</span> Grönlandda ABDye ait bir hava üssü

Thule Hava Üssü, Grönland'ın Qaanaaq belediyesi sınırları içinde bağımsız yerleşim bölgesi koordinatlarında bulunan Amerikan Hava Kuvvetlerine ait hava üssü, kutup çizgisinden 1118 km, kuzey kutbundan 1524 km uzaklıkta Grönland'ın kuzey batısında bulunan bir adadır. Kuzey Manyetik Kutbu'ndan da yaklaşık olarak 885 km uzaklıktadır. Üs Qaanaaq'a inşa edilmeden önce Dundas'da bulunmaktaydı. Hava üssünde 235 personel bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

Skræling, Grönland’da yaşayan Vikinglerin Grönland’da yaşayan Thule halkına verdikleri isim. Buradaki Vikingler, Vinland olarak adlandırdıkları bölgede Kuzey Amerika kıtasına yaptıkları keşiflerde karşılaştıkları yerel halkları da bu isimle tanımlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Naukan Yupikleri</span>

Naukan Yupikleri, Rusya'ya bağlı Çukotka Özerk Okrugunda Naukan ile Dejnyov adlı iki köyde yaşayan ve soyu tükenmek üzere olan Yupik kolundan bir Eskimo halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sirenik Yupikleri</span> Büyük ölçüde özgünlüğünü yitirmiş olan Yupik kolundan bir Eskimo halkı

Sirenik Yupikleri ya da Sirenik Eskimoları, Rusya'ya bağlı Çukotka Özerk Okrugunda bulunan Çukçi Yarımadasının güney kıyılarında Sirenik (Сиӷы́ных) başta olmak üzere birkaç köyde yaşayan ve kültürleri büyük ölçüde özgünlüğünü yitirmiş olan Yupik kolundan bir Eskimo halkıdır. Dilleri diğer Yupik dillerinden oldukça farklı olduğu için Menovşçikov (Меновщиков) gibi kimi uzmanlara göre Eskimo halklarının Yupik ve İnuit dışında üçüncü koludur.

<span class="mw-page-title-main">Inuit Circumpolar Council</span>

Inuit Circumpolar Council (ICC) ya da orijinal olarak önceden Inuit Circumpolar Conference, dört ülkeye dağılmış olarak, Amerika Birleşik Devletleri (Alaska), Kanada, Grönland ve Rusya'da (Çukotka) yaşayan 155.000 nüfuslu Eskimoları temsil eden bir sivil toplum örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut halkları</span>

Eskimo-Aleut halkları, anadilleri Eskimo - Aleut dilleri ailesine giren Sibirya kökenli avcı ve toplayıcı şamanist halklar. Sibirya kökenli olmalarına rağmen, günümüzde Sibirya'da az sayıda bulunurlar; daha çok Kuzey Amerika'nın arktik bölgesi ile Grönland'da yoğunlaşmışlardır ve Arktika'nın birincil ana halkı konumundadırlar. Dil temelli sınıflandırmaya göre, Aleutlar ile Eskimolar olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Dilce yapılan bu sınıflandırma kültürce yapılan sınıflandırmayla da örtüşür. Yalnız, dilleri Eskimo dillerinin Yupik koluna giren ve İngilizcede Alutiiq adıyla da anılan Supikler, kültürce Eskimolara değil Unangan da denilen Aleutlara yakındır ve geçmişte Ruslarca her iki halk da Çukçilerin verdiği "Aleut" ortak adıyla anılırlar. Eskimo - Aleut dilli halkların nüfusu 102.000 kişidir. Büyük çoğunluğunu Eskimolar oluştururken, Aleutlar 2300 kişilik nüfuslarıyla çok azınlıkta kalırlar.

İnuit dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde, Kanada'da ve Danimarka'ya bağlı Grönland'da Eskimo-Aleut dilleri ailesinden İnuit halkları tarafından konuşulan Eskimo dilleri ailesi. Eskimo dillerinin diğer ana kolu Yupik dilleridir. Alaska Yerli Dil Merkezindeki son rakamlara göre 93.200 kişilik nüfusa sahip İnuit halklarından 73.644 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

Eskimo dilleri, Rusya'da Çukçi Yarımadasının birbirinden ayrı iki kıyısında, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde, Kanada'da ve Danimarka'ya bağlı Grönland'da Eskimo-Aleut dilleri ailesinden Eskimo halkları tarafından konuşulan dil ailesi. Yupik dilleri ile İnuit dilleri olmak üzere İki ana kolu vardır. Fakat, Sirenik Yupiklerinin günümüzde konuşanı kalmayan dilleri diğer Yupik dillerinden belirgin biçimde farklıdır ve bu farklılığa dayanarak Menovşçikov (Меновщиков) gibi kimi uzmanlar Sirenik Yupikçesini Yupik dilleri dışında tutarak Sirenik Eskimocası adı altında Eskimo dillerinin üçüncü ana kolu olarak sınıflandırır. Sirenik Yupikçesi 1997 yılında tükenmiştir. Alaska Yerli Dil Merkezindeki son rakamlara göre 124.000 kişilik nüfusa sahip Eskimo halklarından 85.544 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Arviat</span>

Arviat ya da 1 Haziran 1989 öncesinde Eskimo Point, Kanada'nın Nunavut bölgesinin Kitikmeot Bölgesi'nde Hudson Körfezi'nin su yolunun kıyısında kurulu mezra. Tarihteki adları içinde Tikirajualaaq ve Ittaliurvik görülür. Yöre Kivalliq-Aivilik İnuitçesi lehçesini konuşan Kanada İnuitlerinin toprağıdır. 2011 sayımına göre nüfusu alanda 2.318, merkezde 1.810 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Grönland İnuitleri</span>

Grönland İnuitleri, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'da yaşayan İnuit kolundan Eskimo halkı. 2012 yılı itibarıyla nüfusları 51.349 kişidir. Dillerinin batı şivesi Grönland'ın resmi dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Grönland İnuitleri</span>

Kuzey Grönland İnuitleri ya da Kutup Eskimoları, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın kuzeyinde Avannaa bölgesindeki Qaanaaq (Thule) yöresinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı. Dünyanın en kuzey ucunda yaşayan halktır. 2010 yılı itibarıyla nüfusları 800 kişidir ve Grönland nüfusunun % 1 ini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Grönland İnuitleri</span>

Doğu Grönland İnuitleri, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın doğusunda Tunu bölgesindeki Ittoqqortoormiit ve Tasiilaq yörelerinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı.

<span class="mw-page-title-main">Batı Grönland İnuitleri</span>

Batı Grönland İnuitleri, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın batısında Kitaa bölgesinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı. Nüfusları 44.000-50.000 arasındadır ve Grönland nüfusunun yaklaşık % 80-88 kadarına denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Arktik Tehciri</span>

Yüksek Arktik Tehciri, 1950 lerdeki Soğuk Savaş döneminde Kanada Hükûmeti tarafından Nunavik İnuitçesi konuşan 87 İnuitin Québec'ten alınıp Nunavut'un verimsiz toprakları olan Yüksek Arktik'e zorla tehcir ettirilmesidir. 1953 yılında on aile, 1955 yılında ise sekizden fazla aile tehcir edilmiştir. Tehcir tartışma kaynağı olmuştur: hükûmet kanadı yerlilerin kaldıkları açlık tehlikesine karşı koruyucu önlem olarak geçimlerini sürdürmeleri için insani jest yapıldığını iddia ederken, İnuit Eskimoları ve insan hakları savunucuları bu zorunlu göçün hem Soğuk Savaş döneminde hem de Kanada Arktik Takımadaları'nın tartışmalı toprak iddialarının sürdüğü dönemde "insan bayrak direkleri" olarak kullanıp Uzak Kuzey egemenliğini savunmak için federal hükûmet tarafından kışkırtıldığını söylerler. Her iki taraf da, Inukjuak'tan Resolute Bay'a yapılan zorunlu tehcirden sonraki ilk yıl aç kalmamaları için İnuitlere yeterli gıda takviyesi yapılmadığında hemfikirdir. Bu tehcir Kanada'da insan hakları içinde etnik ihlallerden biri olarak görülmektedir.