İçeriğe atla

1952 Mısır Devrimi

1952 Mısır Devrimi

Solda Muhammed Necib, sağda Hür Subaylar Hareketi'nin gerçek lideri Cemal Abdünnasır ile birlikte devrimin ikinci yılı kutlamalarında
Tarih23 Temmuz 1952
Bölge
Mısır
SonuçKral Faruk I'un tahttan çekilmesi ve II. Fuad'ın tahta çıkışı
1953 yılında monarşinin sona ermesi ve Mısır Cumhuriyeti'nin ilanı
Cemal Abdünnasır'ın liderlik dönemi
Coğrafi
Değişiklikler		Sudan'ın bağımsızlığı için referandum
Komutanlar ve liderler
Mısır Kral Faruk I
Mısır Ahmet Necip el-Hilali		Mısır Muhammed Necib
Mısır Cemal Abdünnasır
Güçler
Mısır Mısır KrallığıMısır Hür Subaylar Hareketi

1952 Mısır Devrimi, 23 Temmuz Devrimi (Arapça: ثورة 23 يوليو 1952) veya bilinen adıyla Hür Subaylar Darbesi, 23 Temmuz 1952 tarihinde Mısır'da Hür Subaylar Hareketi tarafından gerçekleştirilen askerî darbe.

Darbe

1952 Mısır Devrimi sonrası toplanan hareket üyeleri (soldan sağa): Zekeriya Muhiddin, Abdüllatif Bağdadi, Kemaleddin Hüseyin, Cemal Abdünnasır (oturan), Abdülhakim Amir, Muhammed Necib, Yusuf Sadık ve Ahmed Şevki

23 Temmuz 1952 tarihinde Hür Subaylar Hareketi, 1923 Anayasası adına hareket ettiklerini söyleyerek bir darbe gerçekleştirdi.[1] Hür Subaylar adına darbe bildirisini, gelecekte cumhurbaşkanı olacak olan Yarbay Enver Sedat okudu.[2]

Ocak 1953'te Kahire'de halk tarafından sevgi gösterileriyle karşılanan Hür Subaylar Hareketi üyeleri (arabada soldan sağa): Yusuf Sadık, Salah Salim, Cemal Abdünnasır ve Abdüllatif Bağdadi
Darbe öncesi 25 Ocak 1952 tarihinde Kahire'deki Opera Meydanı'nda düzenlenen bir gösteri.
Soldan sağa: Abdüllatif Bağdadi,Cemal Abdünnasır, Salah Salim, Abdülhakim Amir.

Cemal Abdünnasır öncülüğünde kurulmuş ve bazı genç subayların katılımıyla büyümüş Hür Subaylar Hareketi'nin gerçekleştirdiği ve mevcut hükûmeti devirdiği ve kan dökmeden gerçekleştirdiği askerî darbedir. Halktan da destek sağlamak için prestijli bir general olan Muhammed Necib'i hareketin göstermelik olarak liderliğine getirmişlerdir. Devrimin başlangıçtaki amacı mevcut hükûmeti devirmekti ancak bunun ötesinde Mısır milliyetçiliği görüşüne sahip genç subaylar, sömürgecilik kalıntılarının tasfiyesini, Mısır'daki İngiliz varlığına ve nüfuzuna son verilmesini ve ülkenin bağımsızlığın gerçekten sağlanmasını amaçlamaktaydılar.

Darbenin ardından 26 Temmuz 1952'de Kral Faruk tahttan çekilmeye zorlandı ve İtalya'ya gitmesine müsaade edildi. Yerine 6 aylık oğlu Fuad, Kral II. Fuad olarak tahta geçirildi. Kundaktaki II. Fuad için Prens Muhammed Abdülmünim başkanlığında üçlü bir Kral Naipliği oluşturuldu. 1953 yılında monarşinin kaldırılması ve cumhuriyetin ilanı sonrasında devrimin göstermelik lideri General Muhammed Necib, Mısır Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olmuştur.

Görevden ayrılması için oluşan baskıların ardından 1954 yılında istifa etmiştir. 1956 yılındaki anayasa referandumu ve cumhurbaşkanlığı plebisiti ile Hür Subaylar Hareketi'nin asıl lideri Cemal Abdünnasır resmen cumhurbaşkanı olmuş ve öldüğü 1970 yılına kadar bu görevi sürdürmüştür. Cemal Abdünnasır'dan sonra Mısır Cumhurbaşkanı olan Enver Sedat da Hür Subaylar içinden çıkmıştır. Böylece Mısır'ın 1952'den 1981'e kadar yönetimini Hür Subaylar Hareketi içinden gelen subaylar üstlenmiştir ve Mısır Cumhuriyeti'nin üç cumhurbaşkanını çıkarmıştır.

Hür Subaylar Devrimi olarak da anılan darbe sonrasında, özellikle Cemal Abdünnasır'ın liderliği döneminde 1970'e kadar süren dönemde Mısır dünya siyasetinin dikkat çeken ülkelerinden biri olmuştur. İç politikada 1953'te krallık yerine cumhuriyet ilan etmiş, toprak reformu gerçekleştirilmiş, kalkınmaya önem verilmiş, İngiliz varlığına son veren 1954 anlaşması imzalanmış, orduya ve bürokrasiye dayalı bir siyasal sistem kurulmuştur.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Radikal - Murat Yetkin - 'Genç Subaylar' hastalığı". 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2022. 
  2. ^ İbrahim, Sammar. 'Profile: Anwar Al-Sadat' 25 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  3. ^ İşte Mısır ordusunun darbe tarihi! 6 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Akşam Gazetesi.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta 1952 Mısır Devrimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Sedat</span> 3. Mısır devlet başkanı

Muhammed Enver Sedat, Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü Devlet Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Necib</span> Mısırın ilk devlet başkanı

Muhammed Necib, 1952'de Kral I. Faruk'un devrilmesinde önemli rol oynayan Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">I. Faruk</span> Mısır kralı

I. Faruk, 1936-1952 arasında Mısır kralı. Unvanı: Mısır ve Sudan Kralı, Darfur ve Nübye Hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">II. Fuad</span>

II. Fuad, son Mısır kralı. I. Faruk'un oğludur. 23 Temmuz 1952'de Cemal Abdünnasır liderliğinde gerçekleşen Hür Subaylar Hareketi sonunda babası I. Faruk'un görevinden uzaklaştırılması üzerine daha 6 aylıkken Kral ilan edildi. Ancak 18 Haziran 1953'te cumhuriyetin ilan edilmesiyle ailesiyle beraber sürgüne gönderildi.

<span class="mw-page-title-main">II. Faysal</span>

II. Faysal, son Irak kralı. Babası Gazi bin Faysal'ın trafik kazası geçirdiği 4 Nisan 1939 tarihinden, 14 Temmuz Darbesinde infazına kadar 19 sene hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Nâsırcılık</span>

Nâsırcılık, Mısır'ın eski cumhurbaşkanı Cemâl Abdünnâsır'ın düşüncelerine dayanan, Arap milliyetçisi bir siyasi ideolojidir. Kimilerince Arap sosyalizmi olarak da bilinir; ancak dini tamamıyla reddetmez. 1950 ve 60'larda Pan-Arap politikalarında büyük bir etkiye sahipti. Günümüzde de Arap dünyasında büyük bir öneme sahiptir. 1970'li yıllarda başka milliyetçi akımların da ortaya çıkmasına yol açmıştır. 1967'de Altı Gün Savaşı'nda Arapların uğradığı hezimet, Nâsır'ın ve ideolojisinin saygınlığını ciddi bir şekilde zedeledi. Cemâl Abdünnâsır, 1970 yılında öldü. Nâsırcılık, Cemâl Abdünnâsır'ın halefi Enver Sedat tarafından büyük oranda değiştirildi. Abdünnâsır iktidardayken Nâsırcı gruplar, Mısır tarafından teşvik edildi ve maddi olarak desteklendi. Nâsırcılık, büyük ölçüde sekülarist bir ideolojiydi. Cemâl Abdünnâsır döneminde Mısır, Bağlantısızlar Hareketi'nin de önemli bir destekçisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Vefd Partisi</span> Mısırda merkez sağ siyasî parti

Vefd Partisi, Mısır'da 1919 yılında kurulmuş, 1923-1952 arasında Mısır siyasetinde belirleyici olmuş siyasî parti. 1952 yılında gerçekleşen Hür Subaylar Darbesi sonrası dağılmış ve 16 Ocak 1953 tarihinde yasaklanan siyasî partiler arasında yer almıştır. Koyu yeşil zemin üzerine beyaz hilâl ve beyaz haç olan bir sembolü parti bayrağı şeklinde de kullanmışlardır. Vefd kelime anlamı olarak "heyet" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Hür Subaylar Hareketi</span>

Hür Subaylar Hareketi veya kısaca Hür Subaylar, Mısır'da bir darbeyle 1952 Mısır Devrimi'ni gerçekleştirerek yönetimi ele geçirmiş ve içlerindeki subaylardan üç Mısır cumhurbaşkanı çıkarmış, milliyetçi hedeflere sahip askerî grup.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriya Muhiddin</span>

Zekeriya Muhiddin, Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sabri</span> Mısırlı asker ve devlet adamı

Ali Sabri, Türk kökenli Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin el Şafii</span>

Hüseyin Mahmud Hasan el Şafii, Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Federasyonu</span> 1958 yılında kısa ömürlü Irak ve Ürdün konfederasyonu

Haşimi Arap Federasyonu, 1958'de Irak ve Ürdün Haşimi Krallıkları arasındaki birlikten kurulan kısa ömürlü bir ülkeydi. Adı federal bir yapıyı ima etse de, fiilen bir konfederasyondu.

Ahmed Hulûsi Fuad Tugay, Müşîr Deli Fuad Paşa'nın oğlu olan Çerkes asıllı Türk tıp doktoru, asker ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

Arap Soğuk Savaşı, Arap dünyasında 1952'de Cemal Abdünnâsır'ı iktidara getiren Mısır Devrimi ile 1979'da İran-Arap gerginliklerinin Arap içi çatışmayı tutmasına neden olan İran Devrimi'nin neden olduğu siyasi rekabetti. Bir tarafta Mısır önderliğindeki yeni kurulan cumhuriyetler ile diğer tarafta Suudi Arabistan önderliğindeki geleneksel krallıklar bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">1969 Libya askerî darbesi</span> 1 Eylül 1969da Libyada gerçekleşen askerî darbe

1969 Libya darbesi veya 1 Eylül Devrimi, Libya'da 1 Eylül 1969 tarihinde Albay Muammer Kaddafi önderliğindeki Hür Subaylar Hareketi tarafından Kral İdris'e karşı düzenlenen bir askerî darbeydi. Darbe sonucu Libya'da monarşi sona erdi ve yerine Libya Arap Cumhuriyeti kuruldu.

Arap Birliği, Arap devletlerinin siyasi birliği için önerilen bir kavramdır. Bu terim ilk olarak, Britanya İmparatorluğu'nun, savaşta olduğu Osmanlı İmparatorluğu'na karşı isyan karşılığında Araplara birleşik bağımsız bir devlet sözü vermesiyle kullanıldı. Fakat plan Sykes-Picot Anlaşmasının ardından hiçbir zaman meyve vermedi. Buna rağmen, Arap dünyasındaki birçok kişi bir pan-Arap devleti kurulması çağrısında bulundu. Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır, Mısır'ı diğer Arap ülkeleriyle birleştirmek için birkaç başarısız girişimde bulundu. Hafız Esed, Ahmed Hasan el-Bekir, I. Faysal, Muammer Kaddafi, Saddam Hüseyin, Cafer Numeyri ve Enver Sedat gibi diğer Arap liderleri tarafından da benzer girişimlerde bulunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arap Sosyalist Birliği</span> Libyada bir siyasi parti

Bu makale Libya'daki ASB hakkındadır. Diğer Arap ülkelerindeki kardeş partiler için bkz. Arap Sosyalist Birliği .

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Siyasi Komutanlık</span>

Ortak Siyasi Komutanlık veya Birleşik Siyasi Liderlik olarak da tercüme edilen bir Birleşik Siyasi Komutanlık, 1964'te Mısır ve Irak cumhurbaşkanları ile Mısır ve Kuzey Yemen cumhurbaşkanları arasında yapılan bir anlaşmaydı. Her iki proje de paraleldi ancak birbirleriyle bağlantılı değildi. Birleşik Siyasi Komutanlık, Irak'ın Mısır ile ve Kuzey Yemen'in Mısır ile yeni bir Birleşik Arap Cumhuriyeti'nde kademeli olarak birleşmesini hazırlaması gereken bir tür geçiş hükümeti anlamına geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cumhuriyeti (1958-1968)</span> Irak tarihinin dönemi

Irak Cumhuriyeti, halk arasında Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen, 1958'de Cumhurbaşkanı Muhammed Necib er-Rubai ve Başbakan Abdülkerim Kasım'ın yönetimi altında kurulan bir devletti. Rubai ve Kasım ilk olarak Irak Krallığı'nın Haşimi monarşisinin devrildiği 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi. Sonuç olarak, Krallık ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu. Dönem, 1968'de Baasçıların iktidara gelmesiyle sona erdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.