İçeriğe atla

1950-1951 Bağdat bombalamaları

Irak Yahudilerinin İsrail'e göçü, 1951

1950-1951 Bağdat bombalamaları, Nisan 1950 ile Haziran 1951 arasında Bağdat, Irak'ta Yahudiler hedef alınarak yapılan bombalamalardır. Bu olaylar canlanmaya başladığı zaman Irak yetkilileri 28 Yahudi ve 9 Arabı casusluk ve yasadışı yollarla silah edinme sebepleriyle tutukladı.

Bu saldırıların sorumluları kim olduğu konusundaki görüşler önemli ölçüde tartışmaya sebep olmaktadır. Bazı tarihçiler bunun anti-Yahudi Arap radikallerin yaptığını savunurken diğerleri bunun Irak Yahudilerini İsrail'e göç etmeye teşvik etmek için radikal Siyonist yeraltı hareketi tarafından yapıldığını savunur.

Şüpheli Irak Yahudilerinden 2'si idama, biri ömür boyu hapse ve 17'si uzun süreli hapis cezalarına çarptırıldı.[1]

Ön bilgi

Ayrıca bakınız: Irak'taki Yahudilerin tarihi

İsrail'e yapılan toplu göçlerden önce Irak'ta 140,000 Yahudi yaşamaktaydı. Çoğu Bağdat'ta yaşıyordu ve şehir nüfusunun altıda birini oluşturuyordu. Ayrıca, önemli derecede Yahudi nüfusu Basra ve Musul'da da yaşamaktaydı.[2]

Irak Yahudileri, dünyanın en eski Yahudi cemaatlerinden birini ve tarihi açıdan en kayda değer cemaati oluşturmaktaydı. 1936'da Irak'taki Yahudiler arasındaki güvensizlik hissi artmaya başladı. Pan-Arabizm'in yükselişe geçişi, Nazizm yanlısı Kral Faysal'ın ikinci hükûmet dönemiyle örtüşüyordu. 1941'de Nazi yanlısı Raşid Ali Geylani yenilince askerleri ve polisleri, Arap halkın desteğiyle Farhud olaylarını başlattı.[3] Sonradan hükûmet komisyonunun sunduğu rapora göre 180 Yahudi öldürüldü, 240'ı yaralandı, 586 Yahudi işyeri yağmalandı ve 99 Yahudi evi yakıldı.[4]

1948 yazında, Irak hükûmeti Siyonizmi idam gerektiren suç sayıp Yahudileri devlet görevlerinden kovdu.[5] Bağdat Yahudisi Sasson Somekh'in otobiyografisinde bu sözler aktarılmıştır:

Irak Yahudileri arasında iki nehir arasındaki topraklarda günlerinin sayılı olduğu hissine rağmen 1946 veya 1947'ye kadar dış göçler seyrekti. 1948'de Filistin'de savaş patlak verdikten sonra çoğu kamu görevlisi işlerinden kovuldu. Ticaret önemli derecede azaldı ve silinmek üzere olan Farhud anıları tekrar canlandı.[6]

Yazdıklarına göre, bu sırada "Yüzlerce Yahudi... bazısı gerçek bazısı hayali olan Siyonist ve Komünist aktiviteler sebebiyle uzun süre hapis cezasına çarptırıldılar."[7]

Elie Kedourie'nin yazdıklarına göre, saygıdeğer Yahudi bir iş insanı olan Şefik Ades'in göstermelik duruşmasının ardından Basra'da asılmasıyla[7] Irak Yahudileri kanunlar tarafından korunmadıklarını ve Irak adalet sistemiyle halk arasında bir fark olmadığını anladılar.[8]

1949'a kadar yeraltı Irak Siyonistleri her ay 1000 Yahudinin kaçmasına olanak sağladı.[9] Mart 1950'de Irak bir yasa çıkarıp ülkeden çıkan Yahudilerin vatandaşlıklarını ellerinden aldı. Kanunun çıkmasının arkasındaki itici güç hem ekonomikti (Yahudilerin arkada bıraktığı mal varlıkları devlet hazinesine aktarıldı) hem de sorunlu azınlığın ülkeden ayrılması ülke için iyi olacağı hissiydi.[10] Başta, İsrail bu kadar yeni göçmeni karşılayabilme konusunda çekimserdi[11] fakat Mart 1951'de Ezra ve Nehemya Operasyonu düzenleyip Yahudileri havayoluyla İsrail'e taşıdı.

Bombalama olayları

  • 19 Mart 1950 - Irak Yahudilerinin kullandığı Amerikan Kültür Merkezi ve Kütüphanesinde bomba patladı.[12]
  • Nisan 1950 - Bağdat'ta El-Dar El-Bida Coffee dükkânına bomba atıldı. Dört Yahudi yaralandı.[1]
  • 10 Mayıs 1950 - Sahiplerinin Yahudi olduğu Beit-Lawi Otomobil şirketine el bombası atıldı.[13]
  • 3 Haziran 1950 - El-Batawin'e ve Bağdat'ta Yahudi mahallesine el bombası atıldı. Ölen veya yaralanan olmadı.[14]
  • 5 Haziran 1950 - El Rasjid Sokağında saldırı düzenlendi. Yaralanan olmadı[14]
  • 14 Ocak 1951 - Masouda Şem-Tov Sinagogu'na atılan el bombası yüksek voltaj kablosuna hasar verdi. Aralarında 12 yaşında bir oğlanın bulunduğı üç,[1] veya dört[15] Yahudi öldü ve 10 kişi yaralandı.[15]
  • Mart 1951 - ABD Temsilciliği Danışma Bürosuna saldırıldı.[1]
  • Mayıs 1951 - Bir Yahudi evine saldırıldı.[1]
  • Haziran 1951 - Bir Yahudi dükkânına saldırıldı.[1]

Bombalamaların sorumluları

İsrailli tarihçi Moşe Gat, saldırıların radikal Araplar tarafından yapıldığına inanmakta olup ve bombalamalarla göçler arasında çok az bir bağ gördüğünü belirtmektedir.[2][16] Gat, yazısında, Yahudilerin vatandaşlıktan çıkmak için acele etmelerinin sebebini bu sürecin Mart 1951'de biteceğinin bilinmesine bağlar. Ayrıca malvarlığını dondurma kanunu ve anti-Yahudi rahatsızlıkların cemaatte geniş çaplı bir pogrom yapılma ihtimali korkusu yarattığını dile getirmiştir. Gat'a göre, halihazırda Yahudi göçüyle başa çıkmaya çalışan İsrail'in bu olaylara karışma ihtimali yoktur.

Gat ayrıca bomba atmakla suçlanan Yahudilerin gerçekte suçlu olduğuna dair şüphe duymaktadır. Anti-Yahudi görüşleri olan Irak ordu yetkilisi saldırıları nedeniyle tutuklandı fakat hüküm giymedi, evinde bulunan patlayıcı maddeler sinagoga yapılan saldırıda kullanılan maddelerle aynıydı. 1950-1951 bombalamaları uzun süren anti-Yahudi olayların ardından gerçekleşti fakat davacılar tek bir görgü tanığı bile sunamadı. Şalom Salah yapılan işkenceler sonunda mahkemede suçunu itiraf etti.[17] Gat, suçun faillerinin anti-Yahudi görüşleri olan İstiklal Partisi üyeleri olduğuna inanmaktadır.

Tarihçi Esther Meir-Glitzenstein, Zionism in an Arab Country: Jews in Iraq in the 1940s (Türkçe: Bir Arap Ülkesinde Siyonizm: 1940'larda Irak'ta Yahudiler) isimli kitabında Yahudilere yapılan suçlamaların "çeşitli sebeplerden dolayı asılsız" olduğunu belirtmiştir. Binlerce Irak Yahudisi ülkeden ayrılmak için kayıt olmuştu. Esther'e göre, Irak hükûmetinin yaptığı tutuklamalar Yahudileri bırakmayarak "İsrail'e yardım" etmeme taktiklerinin bir parçasıydı. "Filistinli Araplar, İsrail'in söylemiş olduğu 'antisemitizm, ayrımcılık, zulüm ve kovulmalar nedeniyle Yahudilerin İslam ülkelerinde hayatta kalmaları mümkün değildir' iddialarına karşı olarak olayların İsrail terörizmi olduğuna inanmaktadır."[18]

Filistinli tarihçi Abbas Şiblak, saldırıların, Yahudilerin İsrail'e gönderilmesi için Siyonist aktivistler tarafından gerçekleştirildiğine inanmaktadır.[19] Şiblak ayrıca, saldırıların amacının Irak-ABD ilişkilerini zedelemek olduğunu düşünüp "Mart 1951'deki ABD Temsilciliği Danışma Bürosuna yapılan saldırı muhtemelen Iraklıları Amerika karşıtı gösterip Siyonist amaçlarına ABD'de destek bulmak için yapılmıştır" demiştir.[2]

Anti-Siyonist Irak Yahudisi yazar Naim Giladi'ye göre bombalamalar "Siyonist ajanlar tarafından Yahudiler arasında korku yaratılıp İsrail'e göçü sağlanmaları için" yapılmıştır.[20] Bu teori aynı zamanda Uri Avnery[21] ve Marion Wolfsohn[21] tarafından da paylaşılmıştır. Giladi'nin iddiasına göre, eski kıdemli CIA görevlisi Wilbur Crane Eveland'ın "Ropes of Sand" kitabında da aynı fikir destek görmektedir.[22]

Irak yetkililerinden alınıp ABD elçiliğiyle paylaşılan bilgilerden alındığı düşünülen verilerle Eveland,[1] kitabında "Iraklıları anti-Amerikan gösterme ve Yahudileri terörize etmek için ABD Danışma Hizmetleri kütüphanesi ve sinagog bombalama eylemleri Siyonistler tarafından tezgahlanmıştır. Kısa bir zaman sonra Yahudileri İsrail'e göç etmeye çağıran broşürler görünmeye başlandı... dünyanın çoğu Iraklı Yahudilerin Arap terörizmi yüzünden kaçtığına, amaçları İsrail nüfusunu arttırmak olan Siyonistlerce 'kurtarıldığına' inandı." diye yazmıştır.[22]

Bağdat'taki İngiliz elçiliği, bombalamaların Siyonist aktivistler tarafından Irak Yahudilerinin durumunun tehlikeli olduğunu göstermek ve İsrail devletinin göç sürecinde daha etkili olması için yapıldığını bildirdi. Elçilik tarafından yapılan bir başka açıklamada da, durumları iyi olan ve Irak'ta kalmak isteyen Yahudilerin fikirlerini değiştirmek için yapılmıştı.[15]

Arthur Neslen'in yakın zamanda çıkan "Occupied Minds" (Türkçe: İşgal Altındaki Zihinler) kitabında, bombalama eylemlerinden suçlanan Yehuda Tajar ile bir görüşme aktarıldı. Tajar, eski Mossad ajanı Beit-Halahmi'nin dul eşiyle yaptığı konuşmayı anlattı. Bu diyaloğa göre Beit-Halahmi'nin eşi, kocasının, tutuklanan meslektaşlarının suçluluğu üzerinde şüphe etkisi yaratmak için, kendi inisiyatifiyle, İsrail'in emri olmadan, saldırıları organize ettiğini ima etti.[15]

Gerekçeler

Bombalamaların, Mossad tarafından Irak Yahudilerinin yeni kurulan İsrail devletine göç etmesi için mi yapıldığı yoksa bunun Irak'taki Yahudi karşıtı radikal Arapların işi mi olduğu tartışma konusudur. Bu olay, İsrail'de davalara ve tahkikatlara konu olmuştur.[23] Tarihçi Moşe Gat[16] ve Mossad'ın 1960 yılındaki tahkikatı bu olaylarda Yahudi parmağı olmadığını belirtmektedir. Tarihçi Abbas Şiblak, Irak Yahudisi Naim Giladi ve CIA ajanı Wilbur Crane Eveland[22] ise bunun tersini savunmaktadır.

Mossad iddiaları

Nisan 1950'de Mossad LeAliyah Bet aktivisti Shlomo Hillel, Richard Armstrong adıyla Amsterdam'dan Bağdat'a Near East Air Transport şirketi temsilcisi olarak uçtu ve Irak Yahudilerinin Kıbrıs'a taşınma işlemini organize etti. Near East Air Transport'un sahibi Yahudi Ajansıydı ve Yahudiler Kıbrıs yerine İsrail'e getirildi.[5] Bundan önce Hillel, Bağdat'ta Fuad Salah adı altında Siyonist militanları eğitti. Adam Shatz'a göre, Mossad 1941'den beri Yahudi göçünü teşvik ediyor ve teşvik etmek için Yahudilere kötü davranılan hikâyeler anlatıyordu.[5] Babil Yahudi Mirası Merkezi kurucusu ve başkanı Mordechai Ben Porat Yahudi göçünü koordine ettiği dönemde Yahudi göçünü hızlandırmak için bombalama kampanyalarını düzenlemekle suçlandı. Porat bu iftira üzerine gazeteciye dava açtı fakat gazetecinin özür dilemesiyle dava geri çekildi.[23] Ben-Porat'ın 1996'da yayınlanan "To Baghdad and Back" (Türkçe: Bağdat'a ve Geriye) isimli kitabında 1960'ta David Ben Gurion tarafından atanan araştırma komisyonunun bombalamalarda Yahudilerin parmağı olmadığını belirten tam raporu yayınladı.[24] Bombalamalara karışma suçundan 10 yıl Irak hapishanesinde yatan Yehuda Tajar sorumluların Müslüman Kardeşler olduğunu belirtti. Tajar, Masuda Şem-Tov Sinogogu bombalaması, önceki tutukluların suçsuzluğunu ıspatlamak için Yosef Beit-Halahmi tarafından yapıldığını ve bunun dul eşi tarafından kendisine ima edildiğini bildirdi.[15]

Irak Yahudi göçünün etkileri

Ülkelerinden çıkmış Irak Yahudileri İsrail'e vardı, 1951

Mart 1950'de Irak hükûmeti Vatandaşlıktan Çıkma Yasası'nı yürürlüğe soktu, bu yasaya göre Yahudilere göç izni Irak vatandaşlığından çıktıkları sürece verilecekti. Irak Başbakanı Tevfik el Suvaidi 125,000 kişilik Yahudi nüfusunun 7000 ila 10,000'inin ülkeyi terkedeceğini düşünüyordu.[5] İlk bombalamalardan önce birkaç bin Yahudi göç için başvurdu.[2] İlk bombalama, Pesah bayramının son gününde 8 Nisan 1950'de gerçekleşti. Irak Yahudileri arasında doğan panikle daha da Yahudi göç için kayıt yaptırdı. Yasanın süresi Mart 1951'de dolmasına rağmen, hükûmet ülkeyi terk etmiş veya etmemiş tüm Yahudilerin mallarını dondurunca bu süre uzatıldı. İlk ve son bombalamalar arasında birkaç bin Yahudi hariç hemen hemen Yahudilerin hepsi ülkeyi terk etti.[2][5] Ülkeden ayrılma sebeplerinden biri de 1948 Arap-İsrail Savaşının ardından Irak Yahudilerinin sadakatsiz olma şüphesiyle statülerinin kötüye gitmesiydi. Şüpheyle yaklaşıldılar, tehdit edildiler, fiziksel saldırılara uğradılar ve medyada beşinci kol olarak resmedildiler.[5] 1953'te Yahudilerin hemen hemen hepsi ülkeyi terketmişti.[5] Bağdat'taki Yahudi hayatı isimli anılarında Sasson Somekh şunları yazmıştır: "Vatandaşlıktan çıkmak için yapılan kayıtların hızı başlangıçta yavaştı, ama Yahudilerle komşuları arasında gerginlik artınca ve Yahudi işyeri ve kuruluşlara -özellikle Masuda Şem Tov Sinagogu'na- terör hareketleri düzenlenince bu süreç hızlandı... Burası, dış göç yapmak isteyen vatandaşların İsrail'e gitmeden önce valizlerini rapor ettikleri yerdi."[25]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Morris & Black, 1992, p.91 15 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ a b c d e Al-Shawaf, Rayyan (2006) [2006], "Review: Iraqi Jews: A History of Mass Exodus", Democratiya, Winter 2006 (7), s. 187, erişim tarihi: 5 Nisan 2010 []
  3. ^ The terror behind Iraq's Jewish exodus 6 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Julia Magnet (The Telegraph, April 16, 2003)
  4. ^ Black, Edwin (Kış 2004). "Dispossessed: How Iraq's 2,600-year-old Jewish community was decimated in one decade". Volume 23. Reform Judaism Online. 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2010. 
  5. ^ a b c d e f g Shatz, Adam (6 Kasım 2008), "Leaving Paradise", London Review of Books, 30 (21), 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Nisan 2010 
  6. ^ Baghdad, Yesterday:The Making of an Arab Jew, Sasson Somekh, Ibis, 2003, p. 150
  7. ^ a b Baghdad, Yesterday:The Making of an Arab Jew, Sasson Somekh, Ibis, 2003, p. 152
  8. ^ "The terror behind Iraq's Jewish exodus Julia Magnet (The Telegraph, April 16, 2003)". 6 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  9. ^ R. S. Simon, S. Reguer, M. Laskier, The Jews of the Middle East and North Africa in Modern Times (Columbia University Press, 2003), p. 365
  10. ^ (p. 91)
  11. ^ (Hillel, 1987)
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  13. ^ "Professor Ivo Cyprian Pogonowski's Website". 14 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  14. ^ a b "evolutie: 82. Giladi: Valse Vlag aanslagen in Baghdad". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  15. ^ a b c d e Segev, Tom (4 Haziran 2006). "Now it can be told". Haaretz. 4 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2010. 
  16. ^ a b Gat 1997, s. 224
  17. ^ "The Quagmire, Emil Murad, p. 182-183". 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  18. ^ Esther Meir-Glitzstein (2004). Zionism in an Arab Country: Jews in Iraq in the 1940's. Londra: Routledge. ss. 208-209. ISBN 0--203-34406-5. 
  19. ^ Shiblak, Abbas (1 Temmuz 1986). The Lure of Zion: The Case of the Iraqi Jews. Al Saqi. s. 196. ISBN 978-0863560330. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2010. 
  20. ^ Giladi, Naeim (Nisan–Mayıs 1998), The Jews of Iraq (PDF), Americans for Middle East Understanding, 10 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 5 Nisan 2010 
  21. ^ a b Gat 1997, s. 178
  22. ^ a b c Eveland, Wilbur Crane (1980). Ropes of Sand, America's Failure in the Middle East. W W Norton & Co Inc. s. 48. In an attempt to portray the Iraqis as anti-American and to terrorize the Jews, the Zionists planted bombs in the U.S. Information Service library and in the synagogues. Soon leaflets began to appear urging Jews to flee to Israel. The Iraqi police later provided our embassy with evidence to show that the synagogue and library bombings, as well as the anti-Jewish and anti-American leaflet campaigns, had been the work of an underground Zionist organization, most of the world believed reports that Arab terrorism had motivated the flight of the Iraqi Jews whom the Zionists had “rescued” really just in order to increase Israel’s Jewish population. 
  23. ^ a b Fischbach, Michael R. (Sonbahar 2008). "Claiming Jewish Communal Property in Iraq". Middle East Report. 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2010. 
  24. ^ "To Baghdad and Back". 14 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2011. 
  25. ^ Baghdad, Yesterday:The Making of an Arab Jew, Sasson Somekh, Ibis, 2003, p. 153

Bibliyografi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">1948 Arap-İsrail Savaşı</span> İsrail ile Arap ülkeleri arasında yapılan ilk savaş

1948 Arap–İsrail Savaşı veya Birinci Arap–İsrail Savaşı, Filistin'de İngiliz manda rejiminin sona ermesinin hemen ardından 14 Mayıs 1948'de Tel-Aviv'de toplanan Yahudi Millî Konseyi'nin, İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etmesinden birkaç saat sonra Arap Birliği'nin İsrail'e savaş ilanıyla başlayan savaştır. Yeni kurulan devletin sınırlarıyla ilgili, “Eretz İsrail” dışında hiçbir bildiri yoktu. Bunun hemen ardından ABD ve ertesi gün de Sovyetler Birliği İsrail'i tanıdığını açıkladı. Bu gelişmelerin öncesinde ise İngiliz birlikleri bölgeyi terk etmeye başlamışlardı.

<span class="mw-page-title-main">Mizrahi Yahudileri</span> Kuzey Afrika ve Orta Doğudaki yerli Yahudi soyundan gelen kişiler

Mizrahi Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Mizrahim, doğulu anlamına gelip Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya'daki Yahudilere verilen genel addır. İsrail'de ise "Mizrahi" terimi daha çok Arap dünyasındaki ve Arap dünyasına komşu ülkelerdeki Yahudilere denir. Irak, Suriye, Lübnan, Yemen, İran, Afganistan, Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Hindistan, Pakistan Yahudileri ve Çerkes Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Bağdat Arapçası</span>

Bağdat Yahudi Arapçası Bağdat ve diğer Güney Irak'taki şehirlerde Yahudilerin konuştuğu Arapça lehçesidir. Bu lehçe Musul ve Anah gibi Kuzey Irak'taki Yahudilerin konuştukları Arap lehçelerinden farklıdır. Bağdat ve Kuzey lehçeleri Yahudi Irak Arapçası'nın alt kolu olarak görülebilir.

Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü 20. yüzyılda, başta Sefarad ve Mizrahiler olmak üzere, Yahudilerin Arap ve Müslüman ülkelerden kovulması veya toplu olarak ayrılmasına atıfta bulunmaktadır. Göç, 19. yüzyılın sonlarında başlamışsa da özellikle 1948 Arap-İsrail Savaşı'nın ardından ivme kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn'deki Yahudilerin tarihi</span>

Bahreyn Yahudileri dünyanın en küçük Yahudi cemaatlerinden biridir. Bir zamanlar nüfusu 1500'e kadar ulaşan cemaatte bugün geriye elliden az üye, bir sinagog ve bir de küçük mezarlık kalmıştır.

Libya'daki Yahudilerin tarihi MÖ 3. yüzyıldan beri Yunan hakimiyeti altındaki Sirenayka'da Yahudilerin varlığı bilinmektedir. II.Dünya Savaşı sırasında Yahudi nüfusu Faşist rejimli İtalya'nın antisemitik kanunlarına ve Alman birliklerince sürülmelere maruz kalmıştır. Savaş sonrası anti-Yahudi saldırılar yüzünden birçok Yahudi başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç etti. 1969'da başa Muammer Kaddafi'nin geçmesiyle Yahudiler için yaşam daha da zorlaşınca geriye kalan bütün Yahudiler de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Libya'daki son Yahudi Rina Debach ülkeyi 2003'te terk etti.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

Malezya Yahudileri Malezya'da yaşayan veya Malezya kökenli Yahudilere denir. Başta Penang olmak üzere ülkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diğer şehirlerinde de yaşarlar. Yahudilerin çoğu Doğulu olmakla birlikte Avrupa (Aşkenaz) ve Çin (Kaifeng) Yahudileri de bulunur. Çin Yahudileri Çin'den Malezya'ya 1949'da Milliyetçi Çin komünistler tarafından ele geçirildiği zaman kaçmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Farhud</span>

Farhud, Yahudilerin Şavuot bayramı sırasında, 1-2 Haziran 1941 tarihlerinde, Irak Krallığı'ndaki Bağdat'ta Yahudilere yapılan pogrom veya "zorla tahliye" olayıdır. Ayaklanma, Nazi yanlısı Reşid Ali Geylani hükûmetinin çökmesinden sonra başlayan otorite boşluğunda gerçekleşti. Başlangıçta müdahaleden kaçınan İngiliz güçleri katliamların genel bir anarşi hâlinde devam etmesi üzerine kargaşa çıkaranlara müdahale etti. Saldırılar sonucunda 175 Yahudi öldü ve 1000 Yahudi yaralandı. Yahudilerin malları yağmalandı ve 900 Yahudi evi harabeye çevrildi. 1951'e kadar, Irak'ın Yahudi nüfusunun %80'ini oluşturan 110.000 Yahudi'nin çoğu başta İsrail'e olmak üzere ülkeyi terk etti. Farhud için "Holokost'un unutulmuş pogromu" ve "Irak Yahudi cemaatinin sonunun başlangıcı" denildi; Yahudiler bölgede 2600 yıldır yaşıyordu.

Şefik Ades Suriye kökenli varlıklı bir Irak Yahudisi idi. 1948'de, İsrail'e silah satma ve Irak Komünist Partisine destek olma suçlarından göstermelik bir duruşma sonucu hüküm giyip asılarak öldürüldü.

Ezra ve Nehemya Operasyonu, 1950 ile 1952 arasında yapılan yaklaşık 120-130 bin Irak Yahudisinin hava yoluyla İsrail'e getirilme harekâtıdır. Taşıma, Kıbrıs ve İran üzerinden yapılmıştır. Irak'ta 1968'de sadece iki bin, bugün ise hepsi Bağdat'ta yaşamak üzere yüzden az Yahudi kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arap dünyasındaki Yahudilerin tarihi</span>

Arap Yahudileri Arap dünyasında doğan Yahudileri veya onların torunlarını ifade eder. Salim Tamari'ye göre, dünyanın birçok yerinde "Arap Yahudisi" terimi bir oksimorondur.

Kuveyt'teki Yahudilerin tarihi, Irak Yahudi tarihinin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi</span>

Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi. Dünyadaki birçok ülke gibi, Birleşik Arap Emirlikleri'nin modern tarihi şu anki Yahudi nüfusunu ifşa etmemektedir. Bin yıl süresince Orta Doğu'daki Yahudi tarihi ve Arap Yarımadası'ndaki Yahudi tarihinde Yahudi cemaatlerinin bugün BAE topraklarında toplandıkları kayıtlarda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Katar'daki Yahudilerin tarihi</span>

Katar'daki Yahudilerin tarihi ve bunun hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki Yahudilerin tarihi</span>

Irak Yahudileri Irak'ta doğmuş veya onların çocukları olan Yahudilerdir. Yahudilerin Irak topraklarındaki varlığı MÖ 586'daki Babil Sürgünü ile belgelenmiştir. Irak Yahudileri dünyanın en eski topluluklarından olup tarihi önemi en yüksek Yahudi cemaatlerinden biridir.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.