1946 Türkiye yerel seçimleri
 | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
1946 Türkiye yerel seçimleri, 26 Mayıs 1946 tarihinde gerçekleştirilen ve 1930 seçimlerinden sonra Türkiye'nin çok partili olarak yapılan ikinci yerel seçimleridir. Belediye başkanları halk tarafından doğrudan değil, halkoyuyla seçilerek oluşturulan meclisin kendi içerisinden birini başkan olarak belirlemesi yoluyla seçilmiştir. Bu seçim aynı zamanda, tek bir gün içerisinde tamamlanan ilk yerel seçimdir.
1930 yılında çıkarılan Belediye Kanunu üzerinde 26 Nisan 1946 tarihinde yapılan değişikliğe göre, "belediye meclisi seçimleri Eylül ayında başlar ve 20 Ekim tarihine kadar devam eder" hükmü kaldırılmış ve seçimlerin pazar günü olmak üzere bir gün içerisinde gizli oyla yapılacağı hükmü getirilmiştir. Ayrıca bir seferliğe mahsus Ekim 1946'da yapılacak yerel seçimlerin mayıs ayında yapılacağı açıklanmıştır.[1] 1947 yılında yapılması gereken yerel seçimler böylece alelacele bir yıl öncesine çekilmiştir.
İktidarın bu hamlesine karşılık ülke çapında süratle teşkilatlanmasını artıran ve CHP'nin en büyük rakibi konumuna gelen Demokrat Parti, teşkilatlanmasını henüz tamamlayamadığı için yerel seçimlerin öne çekilmesini kabul etmemiş ve bu seçimlere katılmama kararı almıştır.[2] Ancak parti, DP'li seçmenlerin karar vermekte serbest olduğunu açıklamıştır.[3] Öte yandan el altından bütün teşkilatına seçimlere katılmama propagandası yapmıştır. Nitekim katılım oranının düşüklüğü, Demokrat Parti'nin gücünü göstermiş ve böylece seçimler birçok il bakımından ilgisiz bir havada geçmiştir.[4]
İsmet İnönü DP'nin seçime katılmama kararını 10 Mayıs 1946 tarihindeki kurultayda şu şekilde eleştirmiştir:
| “ | Seçimlere girmemenin manası, yabancı devletlere memleketin iç idaresini itham etmektir. Kendi iç idaremizi yabancı devletlere karşı kötümsemek teşebbüsünü Türkiye denilen memlekette vatandaşların hoş görmeyeceklerine eminim.[5] | „ |
Seçimlere katılma kararı alan Milli Kalkınma Partisi, oylama devam ederken hile yapıldığını öne sürerek seçimden ayrılmıştır.[6] İsmet İnönü'nün CHP'si birinci parti olduğu seçimler, "Açık Oy Gizli Tasnif" şeklinde düzenlendiği için birçok seçim bölgesinde sorunlar yaşanmıştır. DP konuyu mahkemeye taşıdıysa da sonuç alamamıştır. Demokrat Partililer katılmadıkları bu seçimlerdeki usulsüzlükleri ve baskıları tespit ederek seçimlerden bir ay sonra "Belediye Seçimlerinde Müdahale, Tazyik ve Yolsuzluklara Dair Vesikalar" adlı bir broşür yayınlayarak usulsüzlükleri kamuoyu ile paylaşmıştır.[7]
Kaynakça
- ^ Turan, Ali Eşref (2008). Türkiye’de Yerel Seçimler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. ss. 79-80. ISBN 9786053990260.
- ^ Fersoy, Orhan Cemal (1971). Türkiye’de Yerel Seçimler. İstanbul: Mayataş Matbaacılık ve Neşriyat. ss. 128-129.
- ^ Haytoğlu, Ercan (2011). "İnönü Döneminde Türkiye'de Siyasal Yaşam (1938-1950)". İnan, Süleyman (Ed.). Yakın Dönem Türk Politik Tarihi (3 bas.). Ankara: Anı Yayınları. s. 88. ISBN 9786054434657.
- ^ Toker, Metin (1970). Tek Partiden Çok Partiye (1 bas.). İstanbul: Milliyet Yayınları. s. 153.
- ^ Anadolu Gazetesi, 11.05.1946, sf. 1
- ^ Karpat, Kemal H. (1996). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları. s. 138. ISBN 9786051141756.
- ^ Eroğul, Cem (1998). Türk Demokrasi Tarihi. Ankara: İmge Yayınları. s. 36.
