İçeriğe atla

1941 Şubat Grevi

Grevin anısına yapılan tersane işçisi heykeli

1941 Şubat Grevi (Felemenkçe: Februaristaking), II. Dünya Savaşı sırasında Hollanda'da işgalci Almanya'nın Yahudi karşıtı uygulamalarına tepki olarak örgütlenen genel grevdir. Doğrudan sebep ise Almanların Amsterdam'ın Yahudi mahallesinde yaptıkları şiddet eylemlerdir. Grev 25 Şubat günü başlamış ve ertesi gün büyük ölçüde bastırılmıştı. Şubat Grevi Alman işgali altındaki Avrupa kıtasında Yahudilere karşı yapılan uygulamalara karşı Yahudi olmayanlar tarafından yapılan ilk doğrudan eylemdir.

Arka plan

II. Dünya Savaşında Hollanda Almanya'ya Mayıs 1940'ta teslim olunca bu ülkedeki Yahudilere karşı ilk uygulamalar Haziran ayından itibaren başlar. Kasım ayında tüm Yahudiler kamu görevlerinden ve özellikle üniversite görevlerinden atılırlar. Üniversite öğrencileri ise bu uygulamaya karşı Leiden başta olmak üzere birçok üniversitede protesto yapacaklardır. Aynı zamanda Amsterdam'daki işçiler arasında da huzursuzluk vardı, Amsterdam-Noord'daki dok işçilerinin Almanya'ya zorunlu işçi olarak gönderilmesi tehdidi bulunmaktaydı.

Sebepleri

Gerilim arttıkça Hollanda'daki Alman işbirlikçilerinin örgütü NSB ile sokak çetesi olan kolu Weerbaarheidsafdeling (Savunma Kısmı) WA, Amsterdam'daki Yahudi mahallelerinde provokasyonlara başlarlar. Bu olaylar sonucunda WA ile Yahudi gruplar ve destekçileri arasında sokak çatışmaları çıkar, bunların en büyüğü 11 Şubat 1941'de Waterlooplein'de yaşanacak ve bir WA üyesi ağır yaralanacaktır. Bu kişi 14 Şubat günü ölecektir. 12 Şubat günü ise Alman askerleri ve işbirlikçi Hollanda polisleri Amsterdam'daki Yahudi Mahallesini şehrin diğer kısmından izole etmek için dikenli tel çekecek, köprüleri atacak ve kontrol noktaları oluşturacaktır. Mahalleye giriş Yahudi olmayanlara yasaklanır. 19 Şubat günü Alman polisleri Van Woustraat'daki bir lokantaya baskın yapar, çıkan kavgada ise birçok polis yaralanır. Almanlar bunun intikamını 22 ve 23 Şubat günleri alacak, 20 ilâ 35 yaş arasındaki 425 Yahudi erkek esir alınarak Buchenwald ve Mauthausen toplama kamplarına götürülecek ve yıl sonuna gelmeden öldürüleceklerdir.

Grev

Bu olayı izleyen 24 Şubat günü Noordermarkt’da bir açık hava toplantısı yapılır, Yahudilere karşı yapılanlara ve Almanya’ya zorunlu işçi olarak götürülme işlemine karşı bir grev yapılmasına karar verilir. Almanlar tarafından yasa dışı ilan edilen Hollanda Komünist Partisi ertesi sabah için tüm şehirde gev yapılması için çağrı metni hazırlar ve dağıtır. Greve ilk başlayan şehrin tramvay işçileridir, onları De Bijenkorf gibi bazı fabrikalar ve okullar izler. Almanlar greve karşı önlem almaya çalışsa da, grev hızla yayılarak Zaanstad, Kennemerland ve Utrecht’e yayılır. Ancak grev uzun sürmeyecek ve 27 Şubat günü Alman polisince bastırılacaktır. Bakıldığında başarısız gibi görünse de Almanların işgali altında Yahudilere karşı eylemlerini protesto eden ilk eylem olmasından dolayı tarihsel olarak çok önemlidir.

Hollanda Komünist Partisi üyesi 22 kişi grevi örgütlemekle suçlanarak 1941 yılında yargılanmış ve onar yıl hapis cezasına çarptırılmıştır:

  • Henry Peter Birch, kamyon şoförü
  • Jacobus Hendrikus Bleeker, mobilya ustası
  • Gerrit Blom, cankurtaran
  • Albert Blumer, muhasebeci
  • Rose Boekdrukker
  • John Peter Drukker, dok işçisi
  • Gerardus James John van Genderen, taksi şoförü
  • Pieter Gnirrep, sıvacı
  • Cornelius Griffin, işçi
  • Cornelis Haringa, tesisatçı
  • Bruce Hattinga, matbaa işçisi
  • Dirk ten Hoedt
  • Anechina van Kampen
  • William Klomp, metal işçisi
  • Leonardus Adrianus Koning, muhasebeci
  • French Lavell, boyacı
  • George Röpke
  • Martin Vlaar, inşaat işçisi
  • Pieter Cornelis de Vroome, metal işçisi
  • Adrianus van Waert, muhasebeci
  • Joseph Jaques van Weezel, kimyager
  • Willem van Wijk, ambar işçisi

Tarihi belgeleme

Konuyla ilgili olarak tarihçi Ben Sijes tarafından yazılan De februaristaking ("Şubat Grevi") adlı eser 1954 yılında basılmıştır.

Geleneği

2008 yılında yapılan anma töreninden

Grev her yıl 25 Şubat günü anma törenleriyle hatırlanmaktadır. Tersanelerde yürüyüş yapılarak başlayan etkinlikler kapsamında 1951 yılında tersane bölgesine bir anıt dikilmiştir. Heykel Hollandalı heykeltıraş Mari Andriessen tarafından yapılmıştır. Anma toplantılarına tüm siyasi partiler, şehirdeki toplu taşıma çalışanları ve Yahudi soykırımında hayatta kalanlar katılmaktadır. Grev sırasında grevi bizzat örgütleyen üç komünist işçi önderinin öldürülmesine ve aralarında Henk Sneevliet'in de bulunduğu 12 komünist yöneticinin Almanya'da hapsedilmesine rağmen savaştan sonra Hollanda hükûmeti direnişin Hollanda Komünist Partisi tarafından örgütlendiğini yadsıyacaktır. Soğuk Savaş sırasındaki bu uygulama yüzünden komünistler grevle ilgili anma toplantılarını ayrı yapmak zorunda kalmıştır. Almanya işgali sırasında örgütlü silahlı direnişin en başarılı örneklerini veren Fransız, İtalyan, Yugoslav, Bulgar ve Yunan komünist partilerinin arasında Hollandalı Komünist Partisi de sayılmalıdır.

Konuyla ilgili yazılan eserler

  • Jong, Dr. L. de (1985) [1966] (Hollandaca). De Bezetting (3rd ed. ed.). Amsterdam: Querido. pp. 135–178. ISBN 90-214-6898-0.
  • Sijes, Dr. B. A. (1978) [1954] (Hollandaca). De Februaristaking. © Dutch Institute for War Documentation. Amsterdam: H. J. W. Becht. ISBN 90-230-0290-3.
  • Presser, Dr. J. (Aralık 1965) [1965]. Ondergang (6th ed. ed.). The Hague: Staatsuitgeverij. ISBN 90-12-04893-1.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Nasyonal sosyalizm ya da Nazizm, kökten Yahudi aleyhtarı, ırkçı, aşırı milliyetçi, völkisch, sosyal Darwinist, anti-komünist, anti-liberal ve anti-demokratik bir ideolojidir. İtalya'da Benito Mussolini önderliğinde kurulan faşizm akımından etkilenerek ortaya çıkmıştır. Meydana gelişi Almanya'da gerçekleşen ve temel ilkeleri Adolf Hitler tarafından ortaya konan nasyonal sosyalizm, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin 30 Ocak 1933'ten Almanya'nın II. Dünya Savaşı'nda teslim olduğu 8 Mayıs 1945 tarihine kadar, 12 yıl 3 ay iktidarda olduğu dönem boyunca Almanya'nın resmî ideolojisi olarak uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi</span> Almanyada 1920 ila 1945 arasında var olmuş aşırı sağ siyasi parti

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi veya yaygın kısa adıyla Nazi Partisi, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulmuş ve Weimar Cumhuriyeti'ni Nazi Almanyası'na dönüştürüp 1933-1945 yılları arasında yönetmiş olan bir Alman siyasi partisidir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Alman siyasetinde önemli bir yere sahip olmuş partinin programı ve ideolojisi olan nasyonal sosyalizm, radikal antisemitizm ile birlikte etnik milliyetçiliğe dayanan antiliberal ve antikomünist bir görüşteydi. 1921 senesinden itibaren parti başkanlığını sürdürmüş Adolf Hitler'in 1933 senesinde şansölye olmasının ardından 1945 senesine kadar nasyonal sosyalizm döneminde Almanya'nın tek yasal partisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Reichstag Yangını</span> Berlindeki Reichstag binasına 27 Şubat 1933 tarihinde düzenlenen kundaklama saldırısı

Reichstag Yangını, Hitler'in sebep gösterip ülkede düzeni sağlamak adına 24 Mart 1933'te Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg'un imzasıyla elde ettiği diktatöryal güce kavuşmasından önce Alman parlamentosunun toplandığı Reichstag binasında 27 Şubat 1933 akşamı çıkmış olan yangındır. Yangınla ilgili ilk rapor, saat 21:00'den kısa bir süre sonra, bir Berlin itfaiye istasyonuna bir alarm çağrısı geldiğinde geldi. Polis ve itfaiye ekipleri geldiğinde, Temsilciler Meclisi alevler içinde kaldı. Polis binanın içinde kapsamlı bir arama yaptı ve orada tutuklanan Van der Lubbe'yi buldu.

Koninklijke Philips Electronics N.V. veya kısaca Philips, merkezi Hollanda’da bulunan ve 60'tan fazla ülkede faaliyet gösteren, dünyadaki en büyük elektronik şirketlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Marinus van der Lubbe</span>

Marinus van der Lubbe, Reichstag binasını kundakladığı gerekçesiyle idam edilen Hollandalı komünisttir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Enternasyonal</span>

İkinci Enternasyonal, (1889-1916) hazırlıklarla geçen uzun yıllardan sonra komünist partiler tarafından uluslararası sosyalizm mücadelesini yürütmek amacıyla 1889'da kurulan organizasyon. 1876'da dağılan Birinci Enternasyonal'in görüşlerine paralel olarak anarko-sendikalist hareket organizasyona yine kabul edilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Sol komünizm</span> Siyasi fikir

Komünist sol olarak da bilinen sol komünizm, Komünist Enternasyonal'in sol kanadını teşkil eden ve Komünist Enternasyonal'den 1920'lerden ayrılmış akımlardan gelen siyasi geleneğin ismidir. Komünist Enternasyonal'in dünyanın pek çok yerindeki partilerinde, oportünizme karşı, devrimci görüşleri savunan sol kanatlar gelişmiş olsa da, bu akımlar en net biçimde Almanya-Hollanda komünist solu ve İtalyan komünist solu tarafından ifade edilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya Komünist Partisi</span>

Endonezya Komünist Partisi 1965 yılında fiziksel olarak ortadan kaldırılıncaya kadar dünyanın iktidarda olmayan en kalabalık komünist partisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Henk Sneevliet</span> Hollandalı siyasetçi

Hendricus Josephus Franciscus Marie Sneevliet, Henk Sneevliet olarak veya takma adı olan Maring olarak bilinir Hollandalı komünist, hem Hollanda hem de Hollanda sömürgesi olan Doğu Hint Adalarında aktif faaliyet göstermiştir. II. Dünya Savaşı sırasında ülkesi Nazi Almanyası tarafından işgal edildiğinde komünist direniş hareketinde yer almış ve 1942 yılında Almanlar tarafından idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda Komünist Partisi</span>

Hollanda Komünist Partisi Hollanda’da faaliyet gösteren komünist bir siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Anton Mussert</span> Hollandalı siyasetçi

Anton Adriaan Mussert, Hollanda'da Nasyonal Sosyalist Hareket (NSB) lideri ve resmi kurucularından biriydi. Bu nedenle, II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında Hollanda'da en önemli nasyonal sosyalist kişisiydi. Savaş sırasında, Almanlardan aldığı destek ile bu konumunu korumayı başardı. Savaştan sonra mahkûm edildi ve vatana ihanet suçundan idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka direniş hareketi</span>

Danimarka direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından gerçekleştirilen Danimarka'nın işgalinin ardından oluşturulan partizan kuvvetlerle işgali sonlandırmaya amaçlayan direniş hareketi.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan direniş hareketi</span> II. Dünya Savaşı sırasında hem Mussolini iktidarına karşı hem de Nazi Almanyasına karşı verilmiş mücadele

İtalyan direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında ve savaşın son dönemlerinde patlak veren İtalyan İç Savaşı sırasında hem Mussolini iktidarına karşı hem de Nazi Almanyası'na ve onun işgali sonucunda kurulan kukla İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'ne karşı verilmiş mücadeleye verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Nationaal-Socialistische Beweging</span>

Hollanda'daki Nasyonal Sosyalist Hareket (NSB), kendisine " hareket " adını veren Hollandalı bir faşist ve daha sonra Nazi siyasi partisiydi. Yasama seçimlerine katılan bir parlamento partisi olarak NSB, 1930'larda bir miktar başarı elde etti. Alman işgali altında, İkinci Dünya Savaşı'nın büyük bölümünde Hollanda'daki tek yasal parti olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr ayaklanması</span>

Ruhr ayaklanması 1920 yılı Mart ayında Weimar Cumhuriyeti'nin Ruhr bölgesindeki solcu işçiler tarafından başlatılan ayaklanmadır. 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi'ne karşı olarak sosyal-demokrat Alman Hükûmeti tarafından ilan edilen genel grev çağrısına uyan başta Almanya Komünist Partisi üyeleri olmak üzere komünistler, sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi'nin bastırılmasının ardından iktidarı alarak proletarya diktatörlüğünü ilan etmek üzere harekete geçer. Alman Hükûmeti tarafından görevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adı altında örgütlenen düzensiz sağcı milis güçleri tarafından ayaklanma bastırılır. 12 Nisan'da sona eren çatışmaların ardından yaklaşık 1.600 komünist yargısız infaz edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hannie Schaft</span>

Jannetje Johanna Schaft, II. Dünya Savaşı sırasında Hollandalı bir direniş savaşçısıydı "Kızıl saçlı kız" olarak tanındı. Direniş hareketindeki gizli adı "Hannie" idi.

<span class="mw-page-title-main">Gola Mire</span>

Gola Mire/Mira, İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'daki yeraltı Yahudi direnişinin bir üyesiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.