1941 Muğla depremi
  1941 Muğla depremi (Türkiye) | |
| UTC zamanı | 1941-05-23 19:51:58 |
|---|---|
| Yerel tarih | 23 Mayıs 1941) |
| Yerel saat | 21:51:58 (UTC+03.00) |
| Süre | 12 saniye[1] |
| Büyüklük | 6,0 Mw[2] |
| Derinlik | 15 km[3] |
| Merkez üs | Muğla, Türkiye 37°04′12″N 28°12′36″E / 37.0700°K 28.2100°D |
| Fay | Batı Anadolu Fay Hattı |
| Maks. şiddet | VIII (Yıkıcı) |
| Tsunami | yok |
| Artçı şok | En büyüğü 5.5 Mw olan, 100+ artçı sarsıntılar |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler | Muğla, Türkiye |
| Kayıplar | 4 ölü, 20 yaralı[1] |
| Zarar | 382 hasarlı bina |
1941 Muğla depremi, 23 Mayıs 1941 tarihinde yerel saatle 21:51'de; merkez üssü Türkiye'nin Muğla iline bağlı Kıran köyü yakınlarında meydana gelen, yerin 15 km altında, richter ölçeğine göre 6.0 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem.[2] Bu depremde 4 kişi öldü, 20 kişi ise yaralandı.[1][4]
Tektonik durum
Güney Ege, özellikle Girit Yayı - On İki Adalar civarı deprem etkinliğinin en yoğun görüldüğü bir bölgedir. Girit Yayı-Kıbrıs Yayı bölgesinde hâkim olan Afrika levhasının kuzeye doğru hareketi, bölgede sık aralıklarla orta şiddette ve şiddetli şiddette depremler üretmektedir. Özellikle Milas-Bodrum-Gökova Körfezi-Datça civarları, Muğla ve çevresinde deprem dizilerinin yoğun gözlendiği bölgeler arasında yer alır. Depremin kaynağının bulunduğu bölge, Gökova Körfezi'ni oluşturan ve genel uzanımı körfeze paralel olan normal faylar tarafından denetlenmektedir. Körfezin kuzey kolunu oluşturan doğu-batı gidişli normal faylar ile ilişkide bulunan ve kara içine doğru genel olarak KD-GB ve KB-GD gidişli normal, doğrultu atım bileşeni olan faylar mevcuttur.[5]
Depremin oluştuğu bu bölge, zamanında büyük depremler ve tsunamiler yaşamış bir şehirdir. Tarih boyunca birçok kez yıkıcı güçte depremler yaşamıştır. Özellikle Datça, Marmaris ve Rodos civarları, onlarca kez yıkıcı depremlere maruz kalmıştır.[5] 1900'lü yıllar sonrasında bu bölge yakınlarında yaşanılan en büyük deprem; 1926 yılında Datça'ya çok yakın bir yerde 7.7 büyüklüğünde gerçekleşen depremdir.[5] Yakın zamanda ise; 21 Temmuz 2017 tarihinde Bodrum'a çok yakın olan ve Gökova Körfezi'nin içinde gerçekleşen 6.6 büyüklüğündeki depremde ise yine maddi hasarlar meydana gelmiştir, fakat Türkiye sınırları içinde herhangi bir can kaybı olmamıştır.
554 ya da 556 yılında yine hemen hemen aynı yerde gerçekleşen yaklaşık 7 büyüklüğündeki deprem sonucunda yine Kos Adası ile Bodrum'da tsunami yaşanmıştır.[5] Özellikle; 21 Temmuz 365 tarihinde Girit'te gerçekleşen en az 8.5 büyüklüğündeki deprem sonucunda oluşan tsunaminin bu bölgelere vurduğu ve tsunami yüksekliğinin tahmini olarak 6 metre olduğu gözlemlenmiştir.[5] Bu tsunami yüzünden bazı tekneler evlerin üstüne çıkmış ve yaklaşık 5 bin kişi tsunami sırasında boğulmuştur.[5]
Deprem ve kayıplar
Deprem, yerel saatle 21:51'de 6.0 Mw büyüklüğünde gerçekleşti ve başta Muğla olmak üzere, Muğla'nın diğer ilçelerinde ve diğer illerde de oldukça güçlü bir şekilde hissedildi. Depremin merkez üssü; Muğla iline bağlı Kıran köyüydü ve Muğla'ya 20 km uzaklıktayken, Gökova Körfezine ise sadece 3 km uzaklıktaydı. Deprem yerin 15 km altında gerçekleşti ve 12 saniye sürdü.[1][3] Muğla merkezde bir evin çatısı çöktü ve bunun sonunda beş kişi hafif yaralandı.[4][6] Depremde 5 bina tamamen hasar görmüş, 20 binada da hafif hasar olmuştu.[4] 23 Mayıs'ı 24'üne bağlayan gece 01.42 de meydana gelen artçı bir deprem sırasında, Muğla'nın kuzeyinde bulunan Asar Dağı'ndan kopan bir kayanın düşmesi ile merkezde iki kişi öldü, iki kişi yaralandı.[4][6] Ayrıca Yeşilyurt köyünde de bir kişi öldü ve bir kişi yaralandı.[4][6] Adı belirtilmeyen bir köyde ise yine bir kişi öldü ve diğer köylerde 12 kişi yaralandı.[4][6] Bu deprem sonucunda 4 kişi ölürken, 20 kişi yaralandı.[1] Bu depremde Milas, Bodrum, Marmaris, Köyceğiz, Fethiye ilçeleri ile Ula, Yatağan beldelerinde (o zaman Ula ile Yatağan ilçe değildi) bazı binalarda çatlaklar meydana geldi. Depremde su yolları zarar görmüş, sonrasında tamir edilmişti.[4][6]
Ana depremden sonra yaklaşık 100'ün üstünde artçı sarsıntılar devam etti ve kaydedilen en büyük artçı deprem; ana depremden yaklaşık 2,5 saat sonra, 23 Mayıs'ı 24'üne bağlayan gece yerel saati 00:34'te gerçekleşen 5.5 Mw büyüklüğündeki depremdi.[7] Gerçekleşen bazı artçılar sonucunda; bazı binalarda hasarlar daha da artmış, özellikle Kozağaç, Akçaova ile Bayır köylerindeki bazı orta hasarlı binalar daha ağır hasara uğramıştı.[4][8][9] Bazı artçı sarsıntılar sırasında, Asar Dağı'ndan kaya parçaları yeniden kopmuş ve şehrin merkezine düşmüştü.[4] Eylül 1941'de ise yapılan incelemeler sonucunda; Muğla ve çevre ilçeler-köylerde 180 bina tamamen yıkılmış, 202 bina ise ağır hasara uğramıştı.[4]
Sonrası
13 Aralık 1941 tarihinde; yerel saatle 08:16'da bu kez 6.5 Mw büyüklüğünde, ana depremden daha büyük ve bağımsız yeni bir deprem daha gerçekleşti.[10][11][12] Depremin merkez üssü; yine Muğla merkeze bağlı Dağpınar köyüydü ve yaklaşık 15 saniye süren deprem, başta Yatağan beldesi olmak üzere, Muğla merkezde ve diğer ilçelerde oldukça güçlü bir şekilde hissedildi.[11][13] Yatağan ve çevre köylerinde yaklaşık 400 bina hasar gördü.[4][12] Marmaris'te 45 ev, Kaymakam evi ve Muhasebe-i Hususiye binası hasar gördü.[4][14] Muğla ve köylerinde ise yaklaşık 200 bina hasar gördü.[4][14] Eskihisar ile Cazkırlar köylerinde iki çocuk yaralanırken, herhangi bir can kaybı olmadı.[4][14]
4 Şubat 1942 tarihinde ise; büyüklüğü ölçülemeyen yeni bir deprem daha meydana geldi ve Muğla, Milas ile Yatağan'da yeni bir hasara sebebiyet verdi.[4][15] Bu depremde üç tane kamu binası da dahil, yaklaşık 120 bina hasara uğradı.[4][15]
Bu depremlerden sonra; Akçaova ile Bayır köylerinin, zemini daha sağlam olan yeni yerlere taşınması için 1950 yılında çalışmalar başlanmış ve zamanla bu iki köy yeni yerlerine taşınmıştır.[4]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e "Muğlanın atlattığı felaket". Cumhuriyet. Muğla. 29 Mayıs 1941. s. 3.
- ^ a b BÜYÜK DEPREMLER 13 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kandilli Rasathanesi (2 Ocak 2018 tarihinde erişildi.)
- ^ a b M 6.0 - 12 km NNE of Marmaris, Turkey, USGS, 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Ali Rıza Gönüllü (Temmuz 2009). "Güneybatı Anadolu Bölgesi'nde Meydana Gelen Depremler (1851-1971)" (Araştırma Makalesi). atamdergi.gov.tr (Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi). ss. 369-416. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
- ^ a b c d e f "21 Temmuz 2017 Gökova Körfezi- Akdeniz Depremi" (PDF). Kandilli Rasathanesi. 3 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2017.
- ^ a b c d e "Muğla'da depremin meydana getirdiği hasar.", DAB Cumh. Arş., Başbakanlık; Muamelat G.M. 30-10-0-0, K:119-G: 847-S: 3, Belge tarihi: 23 Mayıs 1941 (Devlet Arşivleri Başkanlığı), 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi BDTİM Deprem Sorgulama Sistemi 1 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bu kaynaktan geçmiş depremler sorgulanmaktadır.
- ^ "Muğla'da meydana gelen depremlere dair.", DAB Cumh. Arş., Başbakanlık; Muamelat G.M. 30-10-0-0, K:119-G: 848-S: 6, Belge tarihi: 1 Temmuz 1941 (Devlet Arşivleri Başkanlığı), 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ "Muğla ve Balıkesir'de depremden meydana gelen hasar.", DAB Cumh. Arş., Başbakanlık; Muamelat G.M. 30-10-0-0, K:119-G: 847-S: 7, Belge tarihi: 4 Haziran 1941 (Devlet Arşivleri Başkanlığı), 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ Event 901119 Turkey, 1941/12/13 06:15:59, International Seismological Centre, 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ a b Çizelge 1 Türkiye’de (1900-2004) dönemi hasar yaratan (Ms³ 5.5 ) depremler ile ilgili karakteristik büyüklükler 9 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (3 Ocak 2018 tarihinde erişildi.)
- ^ a b "Güneybatı Anadolu'nun Neotektonik Yapılarına Genel Bir Bakış ve Bölgenin Deprem Etkinliği" (PDF). 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
- ^ "Muğlada gene 5 defa zelzele oldu". Cumhuriyet. Muğla. 15 Aralık 1941. s. 3.
- ^ a b c "Muğla'da meydana gelen depremin yaptığı hasar.", DAB Cumh. Arş., Başbakanlık; Muamelat G.M. 30-10-0-0, K:120-G: 849-S: 2, Belge tarihi: 16 Aralık 1941 (Devlet Arşivleri Başkanlığı), 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
- ^ a b "Muğla'da meydana gelen depremde binaların zarar gördüğü.", DAB Cumh. Arş., Başbakanlık; Muamelat G.M. 30-10-0-0, K:120-G: 849-S: 4, Belge tarihi: 10 Şubat 1942 (Devlet Arşivleri Başkanlığı), 15 Mart 2023 tarihinde erişildi.
