İçeriğe atla

1931 Westminster Yasası

Westminster Yasası (İngilizce: The Statute of Westminster) Birleşik Krallık Parlamentosu'nun oluşturduğu bir yasadır. Yasanın değiştirilmiş versiyonları Avustralya ve Kanada'nın yasalarında mevcut iken; Yeni Zelanda ve diğer Dominyonlarda Milletler Topluluğu'nda artık yer almadığı için kaldırılmıştır. 11 Aralık 1931 tarihinde yapılan bu yasa, onaylanana kadar İngiliz İmparatorluğu'nun kendi kendini yönetmekte olan Dominyonlar ile hukuki ilişkisini oluşturmuştur.[1] Bunun yanında bütün dominyonları karar verme açısından birbirinin onayına bırakmış olup, monarşik lakaplar veya tahtta veraset sistemi bu anlaşmaya bağlı kılınmıştır. Bu yüzden 1926 Balfour Deklarasyonu'nda da belirtildiği üzere eşitlik prensibi ve kraliyet tacına bağlılığı yasal ilkeler haline getirmiştir. Bu, Dominyonların ayrı devletler haline gelmesinde önemli bir adımdır.

Westminster Yasası'nın bugünkü önemi İngiliz Milletler Topluluğu ve Kraliyet arasındaki süren ilişkilerin temelini atmasıdır.[2]

Uygulama

Avustralya Parlamentosu'nun 9 Mayıs 1901'de Melbourne, Avustralya'da açılışı.

Westminster Yasası 1925 ve 1926'da yapılan (özellikle 1926 Balfour Deklarasyonu) İmparatorluk Konferansları'nda alınan politik kararların uygulanmasını sağlamıştır. Asıl sonucu İngiliz hükûmetinin Dominyonlar adına karar vermesini ve yasalaştırmasını engellemesidir. Bir kısmı 1865 Sömürge Hukuku Geçerliliği Yasası (Colonial Laws Validity Act)'nın feshedilmesini gerektirmiştir. Kral V. George taht verasetinin bu yasa kapsamına girmemesi gerektiği yönündeki düşüncülerini bildirdi. Fakat daha sonradan kralın bu isteğinin Balfour Deklarasyonunda ortaya konan eşitlik prensibine ters düştüğüne karar verildi. Kanada ve İrlanda veraset yasasını kendi kendilerince değiştirmeye çalıştı ve bölüm 2(2) (Dominyon'a yasaları değiştirme veya feshetme için olağanüstü yetki verme, örneğin; veraset yasası, Dominyon hukunun parçası olduğu sürece geçerlidir) Kanada'nın ısrarı üzerine yasaya eklenmiştir.[3] Yasa geçtikten sonra, İngiliz parlamentosu artık Dominyonlar için yasalar koyamadı. Bu Dominyonların kendi istek ve rızaları ile İngiliz parlamentosunca yapılan yasaları hariç tutar. Bu yasa öncesinde dominyonlar Birleşik Krallık'ın kendi kendini yöneten (self-governing) kolonileri durumundaydı. Fakat yasa onaylandığı andan itibaren Dominyonları özgür devletler (sovereign nations) konumuna getirdi.

Yasanın 4. Kısmı:

Birleşik Krallık'ın hiçbir yasasının süresi bu yasa başladıktan sonra aksi belirtilmediği sürece (Dominyon bir yasa talebi veya rızasında bulunduğunda) Dominyonlarda uzatılamaz veya uzatılmış sayılamaz.

Bütün yasa onay ihtiyacı duyulmadan Kanada, İrlanda ve Güney Afrika Birliği'nde uygulamaya kondu; bu ülkelerin hükûmetleri yasanın uygulanması için rızalarını kendi ülkelerinin yargılarına verdiler. Yasanın 10. kısmına göre 2. kısım ile 6. kısım arasındakiler diğer dominyonlar için - Avustralya, Yeni Zelanda ve Newfoundland - sadece söz konusu dominyonun parlamentosu yasayı kabul ettikten sonra geçerlidir.

1931'den beri, on ikiden fazla İngiliz Milletler Topluluğu alanı yaratıldı, şimdi hepsi Birleşik Krallık, Avustalya, Kanada ve Yeni Zelanda ile monarşiyi değiştirme konusunda Westminsyer Yasası onların yasası olmamasına rağmen aynı güce sahiptir.[4] İrlanda ve Güney Afrika şu anda cumhuriyetler ve Newfoundland ise Kanada'nın bir eyaleti oldu.

Avustralya

Avustralya Westminster Yasası'nın 2. ve 6. kısımlarına kadarki bölümü ile Westminster Yasağı Kabul Akti (1942)'ni kabul etmiştir. Avustralya yasalarının 2. Dünya Savaşı ile ilgili meşruiyetini açıklamak için kabul tarihi savaşın başlangıç tarihi olan 3 Eylül 1939 olarak belirlenmiştir.

Yasanın 2. kısmı parlamentonun İngiliz yasamasına aykırı bir yasa yapabileceğini ifade eder. 3. kısım dokunulmazlık hakkına sahip olduğunu teyit eder. 4. kısımda ise İngilizlerin Avustralya yasalarını sadece tüm bir şekilde ve Avustralya'nın talebi ve rızası olduğu sürece değiştirebilir.

Yine de 9. kısımda Birleşik Krallık'ın Avustralya eyaletlerinin yasalarını tümden veya teker teker Devletin onayı olmadan değiştirebileceğini doğrular. Bu yalnızca yasanın başlangıç tarihinden önce yapılan İngiliz yasaları için geçerlidir. Fakat gerçekte bu hak Birleşik Krallık tarafından hiç kullanılmamıştır.

İngiltere'nin Avustralya üzerindeki bütün yasama gücü Avustralya Akti (1986) ile sona ermiştir. İngiliz tarafına göre bu yasa Avustralya parlamentosunun kendi talebi ve rızası ile geçmiş ve bunun için de Avustralya'nın kendi eyaletleri arasındaki tutarlılık şart konmuştur.[4]

Kanada

İrlanda

Yeni Zelanda

Newfoundland

Güney Afrika Birliği

Anma

Westminster Yasası'nın anayasada yer aldığı ülkelerin bir kısmında, yasanın orijinal hazırlandığı gün Westminster Yasası Günü olarak anılır. Kanada'da, her 11 Aralıkta Kraliyet Birlik Bayrağı (Royal Union Flag) federal devletin sahip olduğu binalarda asılır[5] ve ikinci bayrak direği de mevcuttur.

Kaynakça

  1. ^ "Statute of Westminster 1931" 22 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Legislation, Government of UK. Government of UK. 2017.
  2. ^ Mackinlay, Andrew (10 March 2005). "Early day motion 895: Morganatic Marriage and the Statute of Westminster 1931". 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Queen's Printer.
  3. ^ Anne Twomey (18 September 2014). Professor Anne Twomey - Succession to the Crown: foiled by Canada? 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Digital video). London: University College London.
  4. ^ a b Twomey, Anne (October 2011), Changing the Rules of Succession to the Throne, Sydney Law School, p. 11
  5. ^ Kinsella, Noël. "Statute of Westminster Day." 25 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

İngiliz Milletler Topluluğu veya resmî adıyla Milletler Topluluğu, geçmişte Britanya İmparatorluğu'nun, günümüzde de Birleşik Krallık'ın parçası olan devletlerin oluşturduğu uluslararası bir koalisyondur. Üye ülkelerin 16’sı hâlen Britanya Kraliyet Ailesi yönetimindedir. Bu ülkelerde mevcut monark III. Charles; devlet başkanı görev ve yetkilerini, kendi tarafından atanan genel valiler aracılığı ile sürdürür. Kral aynı zamanda İngiliz Milletler Topluluğunun başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya İmparatorluğu</span> Birleşik Krallık tarafından yönetilmiş devletler ve dominyonlardan oluşan imparatorluk

Britanya İmparatorluğu, Birleşik Krallık veya öncül devletleri tarafından yönetilen dominyonlar, sömürgeler, himayeler ve mandalar ile diğer bağımlı bölgelerden oluşmuş olan imparatorluktur. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı tarafından kurulan denizaşırı sömürgeler ve ticaret karakolları olarak başlamıştı. En güçlü döneminde tarihteki en geniş topraklara sahip devlet olmasının yanı sıra bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünyanın en önde gelen küresel gücüydü. 1922'de 458 milyon kişi, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri, Britanya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı ve toprakları 33.000.000 km2'lik alanı kapsıyordu. Bu derece geniş bir coğrafyaya hükmettiği için siyasi, dilsel ve kültürel kalıtı hâlen yaygın olarak devam etmektedir. Gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

Kanada tarihi bugünkü Kanada ülkesi sınırları içindeki toprakların tarihidir.

<span class="mw-page-title-main">John A. Macdonald</span> Kanadanın ilk başbakanı

John Alexander Macdonald, Kanada Dominyonu'nun ilk başbakanı. Kanada'nın William Lyon Mackenzie King'dan sonra en uzun süre başbakanlık yapan politikacısıdır. Dominyonun kuruluş dönemini izleyen gelişme sürecine önderlik etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çift meclislilik</span>

Çift meclislilik, iki yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Türkiye'de bu yönetim şekli iki askeri darbe arasındaki dönemde (1961-1980) Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak uygulanmıştır. Günümüzde ABD ve Birleşik Krallık çift meclisli ülkelere örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Krizi</span> Eylül 1922de Birleşik Krallık ile Ankara Hükûmeti arasında yaşanan siyasi ve askeri kriz

Çanakkale Krizi, Türk kuvvetlerinin 9 Eylül 1922'de İzmir'e girmesinden sonra, Eylül 1922'de İngiliz-Fransız kontrolündeki Boğazlar Tarafsız Bölgesi'ne ilerlemesiyle ortaya çıkan siyasi ve askeri bir krizdir. Bu kriz, Birleşik Krallık başbakanı David Lloyd George'un iktidarını kaybetmesine sebep oldu. Buna ek olarak, Kanada hükûmeti bu kriz ve sonrasında Birleşik Krallık'tan diplomatik olarak bağımsız davranmaya başladı. Ayrıca bu kriz İngiliz Milletler Topluluğu'na üye devletlerin dış işlerinde serbest bırakılmasının önünü açan 1931 Westminster Yasası'nın oluşmasında en önemli etkenlerden biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">1707 Birlik Yasaları</span> Büyük Britanya Krallığını kuran Parlamento yasaları

1707 Birlik Yasaları, İngiltere Parlamentosu'nda kabul edilen 1706 İskoçya ile Birlik Yasası ile İskoçya Parlamentosu'nda kabul edilen 1707 İngiltere ile Birlik Yasası olmak üzere iki farklı yasadır. Aynı hükümdara bağlı olmalarına karşın farklı devletler olan ve farklı yasama organlarına sahip İngiltere Krallığı ile İskoçya Krallığı'nın birleşmesi amacıyla 22 Temmuz 1706'da imzalanan Birlik Antlaşması, bu yasalarla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Denizaşırı Toprakları</span> Birleşik Krallıkın hâkimiyetindeki on dört bölge

Britanya Denizaşırı Toprakları ya da Birleşik Krallık Denizaşırı Toprakları, Birleşik Krallık'ın bir parçasını oluşturmamakla birlikte Birleşik Krallık hâkimiyeti altında bulunan on dört bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür İrlanda Devleti</span> 1922-1937 yılları arasında kuzeybatı Avrupada egemen olan devlet

Özgür İrlanda Devleti, 6 Aralık 1921 tarihinde Britanya hükûmeti ve İrlanda milliyetçilerinin imzaladığı İngiliz-İrlanda Antlaşması sonucunda kurulan bir dominyondur.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kuzey Amerikası</span> Kuzey Amerika kıtasında Britanya İmparatorluğunun kolonilerini ve yönettiği toprakları ifade etmek için kullanılır

Britanya Kuzey Amerikası, Kuzey Amerika kıtasında Britanya İmparatorluğu'nun kolonilerini ve yönettiği toprakları ifade etmek için kullanılır. Bu terim ilk kez resmi olarak 1783'te kullanıldı, ancak 1839'daki "Durham Raporu" olarak bilinen "Britanya Kuzey Amerika Olayları Raporu"'na kadar yoğun olarak kullanılmadı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık Parlamentosu</span> Birleşik Krallıkın yasama organı

Birleşik Krallık Parlamentosu, Birleşik Krallık'ın en üst anayasal organıdır. Çift meclisli bir sistemi olan ülkede parlamento iki bölümden oluşur: Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası. Her iki meclis de Londra'da bulunan Westminster Sarayı'nda toplanır. Bu iki meclise, sınırlı şekilde kanun yapma yetkisi olan ve bu yüzden parlamentonun üçüncü bir parçası sayılabilecek olan monarşinin temsilcisi kral/kraliçeyi de eklemek mümkündür.

1982 Kanada Yasası, Birleşik Krallık Parlamentosu tarafından Kanada'nın isteği üzerine çıkarılmış olan bir yasadır. Yasayla Kanada'nın, anayasası üzerinde yapacağı değişiklikler için Birleşik Krallık'ın onayını alma zorunluluğu kaldırılmıştır. Yasa 1931 Westminster Statüsü'nün Birleşik Krallık'a verdiği yasama ayrıcalıklarını da sonlandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Balfour Deklarasyonu (1926)</span>

1926 Balfour Beyannamesi, Londra'da 1926 tarihinde toplanan İmparatorluk Konferansının bir sonuç raporudur. Britanyalı devlet adamı, önceki başbakanlardan Arthur J. Balfour'un adıyla isimlendirilmiştir. Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğuna bağlı bağımsız ülkeler (Dominyon)'i şöyle ifade eder:

<span class="mw-page-title-main">Newfoundland Dominyonu</span> 1907 ile 1949 arası Birleşik Krallıka bağlı bir dominyon olmuş bölge

Newfoundland Dominyonu 1907 ile 1949 arası Birleşik Krallık'a bağlı bir dominyon olmuş bölge. Daha önceleri Birleşik Krallık kolonisi olan Newfoundland 1855 yılından beri kendi kendini yönetmekteydi. Kuzey Amerika'nın kuzeydoğusunda Atlantik kıyısındaki Newfoundland Adası ile kıtadaki Labrador'u kapsayan dominyon 11 Aralık 1931 günü imzalanan Westminster'in Statüsü yasası ile İngiliz Milletler Topluluğu içinde bağımsızlık kazanmış olsa da 1933'te neredeyse iflas aşamasına gelinmesiyle 16 Şubat 1934'te Newfoundland Parlamentosunun toplanmasıyla özyönetiminden vazgeçti. Newfoundland'dan sorumlu hükûmet Londra'nın direkt sorumluluğu altına girdi ve bu şekilde kendi özyönetim haklarından gönüllü olarak vazgeçen az ülkeden biri oldu. 1934 ile 1949 arası Newfoundland, Londra'daki Dominyon Ofisi'ne bağlı 6 üyeli Hükümet Komisyonu ve bir valinin yönetiminde kaldı. Newfoundland 1949'da Kanada'ya bağlanıp ülkenin 10. eyaleti olana kadar de jure olarak dominyon olarak kaldı.

Yeni Zelanda Kolonisi, 1841'den 1907'ye kadar var olmuş bir Britanya kolonisidir. 1853 e kadar koloni valilerini Birleşik Krallık atamış, 1853 yılında ise koloni kendi kendini yönetmeye başlamıştır. 1907'de koloni, Yeni Zelanda Dominyonu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İngiliz Milletler Topluluğu bölgesi</span>

Commonwealth bölgesi Milletler Topluluğu'na üye olan ve devlet başkanı olarak III. Charles'ı kabul eden, dolayısı ile anayasal monarşi ile yönetilen egemen devlettir. Diğer bölgelerden farklı bir şekilde kraliyeti sürdürür. 2021 yılı itibarıyla 15 Commonwealth bölgesi bulunmaktadır. Bunlar: Antigua ve Barbuda, Avustralya, Belize, Kanada, Grenada, Jamaika, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Solomon Adaları, Bahamalar, Tuvalu ve Birleşik Krallık.

HP Sauce, orijinal olarak Birleşik Krallık'taki HP Foods tarafından üretilen ve şimdi Hollanda'daki H. J. Heinz Company tarafından üretilen kahverengi sosdur. Londra Parlamentosu'ndan sonra seçildi. İngiliz yemek masalarında ilk kez göründüğünden beri, HP Sos İngiliz kültürünün bir simgesi haline geldi. 2005 yılında İngiltere'de perakende pazarın% 73,8'i ile en çok satan kahverengi sos markası oldu.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya Anayasası</span>

Avustralya Anayasası, Avustralya'nın en yüksek yasası olan yazılı bir anayasadır. Avustralya'yı anayasal bir monarşi altında bir federasyon olarak kurar ve federal yürütme hükûmeti, yasama organı ve yargının yapısını ve yetkilerini ana hatlarıyla belirtir.

<span class="mw-page-title-main">1701 Veraset Yasası</span>

Veraset Yasası, İngiltere ve İskoçya tahtının yalnızca Protestanlara verileceğini kabul edilen İngiltere Parlamentosu yasasıdır. Yasa ile I. Charles’in soyundan gelen katolikler taht sıralamasından çıkarılmış, ve taht I. James’in torunu Sophia’nın katolik olmayan varislerine geçmiştir.

Kendi kendini yöneten koloni, Britanya İmparatorluğu'nda seçilmiş yöneticilerin koloninin temsili kontrolüne sahip olup, kolonyal güce başvurmadan çoğu kararı alabildiği seçilmiş bir hükûmete sahip bir idari bölünüş biçimidir. Birleşik Krallık hükûmetinin atanmış bir Vali aracılığıyla, atanmış bir Konsey'in yardımıyla veya yardımı olmaksızın yönettiği bir Kraliyet kolonisinin aksine bu koloniler kendi yönetim organlarını oluşturmaktaydı. Kendi kendini yöneten kolonilerin çoğunda "halka sorumlu hükûmet" vardı.