İçeriğe atla

1917 Fransız Ordusu Ayaklanmaları

1917 yılında Verdun dolaylarında Fransız Ordusu içinde yapılan bir infaz

1917 Fransız Ordusu Ayaklanmaları, I. Dünya Savaşı sürerken Batı Cephesinde savaşan Fransız Ordusunda askerlerin gerçekleştirdikleri ayaklanmaları kapsar. Özellikle General Robert Nivelle komutasındaki başarısız İkinci Aisne Muharebesi sırasında yaşanan olağanüstü kayıpların ardından kitlesel olarak yaşanmıştır. İsyanlar o dönemde çok gizli tutulmuş, ancak günümüzde aydınlatılmaya başlanmıştır.

Öncesi

1917 yılına gelindiğinde toplam 20 milyon Fransız erkek nüfusunun 1 milyonu savaşta ölmüş durumdaydı.[1] Yaşanan bu yoğun kayıplar Fransız askerlerinde anlamsız ve ölümcül taarruzlara karşı direnç oluşturmuştur.

1917 Nisan ayına gelindiğinde Batı Cephesinde Alman hatlarını yarmak için çareler arayan Fransız Başkomutan Robert Nivelle Aisne Nehri bölgesindeki Chemin des Dames'e saldırmaya karar verir. Önceki saldırıların aksine bu saldırıda yeni bir taktik deneyen Fransız kurmay heyeti taarruza kalkan piyadelerin az önünde ilerleyecek şekilde topçu ateşi öngörür. Ne var ki planlanan bu topçu ateşi düşmandan çok Fransız askerlerine zarar verecek ve taarruz başarısızlık ve büyük kayıplarla sona erecektir. İkinci Aisne Muharebesi olarak da bilinen bu taarruzun ardından Nivelle 15 Mayıs 1917 tarihinde görevden alınacak, yerine General Philippe Pétain geçecektir.

Ayaklanmalar

Büyük kayıplar yaşanan başarısız saldırının ardından Fransız askerleri arasında yoğun firar olayları yaşanmaya başlar. 27 Mayıs günü firarlar isyana dönüşür. Cephede görev yapan 30 bin asker ayaklanarak cephe gerisine gider. Olaylar cephe gerisini de etkileyecek şekilde büyür. Ne var ki subaylara karşı bir isyan halini almayan ayaklanma temel olarak savaş karşıtı değil, savaşın yapılma biçimine karşı yapılır. Askerler yaptıkları taarruzların anlamsız ve faydasız olduğunu düşünmekteydiler. Cephe gerisindeki Soissons, Villers-Cotterêts, Fère-en-Tardenois ve Cœuvres-et-Valsery kasabalarında bulunan askerler, subaylarının cepheye gitme yönündeki emirlerini dinlemezler. Hatta 1 Haziran günü Fransız askerleri Missy-aux-Bois kasabasında yönetimi ele geçirirler. Tarihçi Tony Ashworth'a göre isyanlar yaygın, güçlü ve ısrarlıdır, Fransız Ordusu kıpırdayamaz hale gelir.[2] 7 Haziran günü İngiliz komutan Douglas Haig ile bir araya gelen Pétain cephedeki birliklerin isyancılar nedeniyle cephe gerisindeki birliklerle değiştirilemediğinden yakınır. Tarihçi John Keegan ayaklanmaya yaklaşık 50 tümenin (500 ila 750 bin) katıldığını yazar.[3]

1983 yılında Fransız askeri tarihçi Guy Pedroncini tarafından askeri arşivlerde yapılan araştırmaya göre 49 piyade tümeninde komuta sisteminin çökerek ayaklanma yaşandığı belirtilmiştir.[4] 1917 yılında Fransız Ordusunun toplam 113 tümenden oluştuğu göz önüne alınırsa ordunun yaklaşık yarısının isyandan doğrudan etkilendiği sonucu çıkmaktadır.

Ordu komuta heyetinin tepkisi

Askeri komuta kademesi ayaklanmalara derhal ve şiddetle cevap verir. 8 Haziran ve izleyen günlerde yoğun tutuklamalar ve mahkemeler yaşanır. Toplamda subayların ve astsubayların işbirliğiyle toplanan isimlerden yola çıkarak binlerce kişi tutuklanır. 23.385 kişinin isyancı davranışlarından dolayı yargılandığı 3.427 divan-i harp mahkemesi sonucu 5554 asker idam cezasına mahkûm edilirken 49 tanesi kurşuna dizilir, diğerleri hapis cezasına çarptırılır. Pedroncini belgelerinde ise 629 kişinin idama mahkûm edilip 43 tanesinin kurşuna dizildiği yazar. İsyancı birliklerin toplandıkları görece sakin bölgelerde kendi topçuları tarafından saldırıya uğrayarak toplu şekilde öldürüldükleri iddia edilir. Fransız Ordusunda buna dair bir kayıt bulunmasa da benzer bir olay Fransa'da meydana gelmiştir. Fransa'da görev yapan Rus İmparatorluğuna bağlı Sefer Kuvveti bünyesindeki askerler Şubat Devriminin ardından Bolşeviklerin de etkisiyle savaşa karşı çıkarak ayaklanmıştır. 1917 yılı Eylül ayında La Courtine Kampında yaşanan olay sırasında Fransız Ordusu Rus askerlerin üzerine topçu ateşiyle saldırmıştır. 19 kişinin öldüğü saldırı sonucu askerler hapis ve kürek cezalarına çarptırılmıştır.[5]

Sonu

Tüm çabalara rağmen sürmekte olan savaşın askerler üzerindeki etkisi giderilememiştir. Pétain tutuklamaların ardından taarruzlara son verdiği ve izinleri uzattığı için zaman kazansa da ayaklanmalar daha küçük ölçekte devam etmiştir. Özellikle 1918 yılının ardından askerler, sivil nüfus ve ülke ekonomilerinin içinde bulunduğu durum galip ülkelerin bile yeni sosyal sorunların içine düşmelerine engel olamamıştır.

Sonrasında yapılan akademik çalışma ve araştırmalar

Konuyla ilgili ağırlıklı bilgiler 1967 ve 1983 yılında yoğun arşiv çalışmalarını yayınlayan Guy Pedroncini sayesinde ortaya çıkmıştır. Bu durum askeri arşivlerin olayların üzerinden 50 yıl geçmesinden dolayı kamuya açılmasından dolayı olmuştur. Ancak özellikle konuyla ilgili siyasi nedenlerin irdelendiği düşünülen belgelerin gizlilik süresi dolmamıştır. Ayaklanmalardan 100 yıl sonra açılması şartı konan arşivlerin 2017 yılında kamuyla paylaşılması beklenmektedir.[]

Kaynakça

  1. ^ Fransa Ordusu 1914 yılında 306 bin, 1915 yılında 334 bin, 1916 yılında 217 bin, 1917 yılının ilk aylarında ise 121 bin kayıp vermiştir
  2. ^ Ashworth, Tony; Trench Warfare, 1914-18: The Live and Let Live System, Pan (Grand Strategy series), London 2000. ISBN 978-0330480680 s.224-225
  3. ^ Keegan, John, The First World War, Pimlico, London, 1999. ISBN 978-0712666459 s.382
  4. ^ Anısına yazılan makale 1 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) 15 Mayıs 2011 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ Poitevin, Pierre, La mutinerie de La Courtine, Editions Payot, Paris. 1938

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kursk Muharebesi</span> Alman-Sovyet muharebesi

Kursk Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cepheleri</span> 29 Ekim 1914 ve 30 Ekim 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğunun savaştığı cepheler

Osmanlı cepheleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda çarpıştığı cephelerdir.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Batı Cephesi</span>

Batı Cephesi, Almanya'nın batısında kalan Avrupa topraklarında, esas olarak Belçika, Hollanda ve Fransa'yı içine alan cephedir.

<span class="mw-page-title-main">Borodino Muharebesi</span>

Borodino Muharebesi, Napolyon Savaşları sırasında Fransız ordularına Moskova yolunu açan muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Napolyon Savaşları</span> Savaş dönemi

Napolyon Savaşları, Fransız Devrim Savaşları'nın ardından Napolyon önderliğindeki Fransa ile Avrupa'nın diğer güçlü devletlerinin oluşturduğu koalisyon arasında gerçekleşen savaş dönemi. Başlangıç tarihinin hangi yıl olduğuna dair tarihçiler ve araştırmacılar arasında fikir birliği yoktur. 1800-1815 yılları arasında, yaklaşık 15 yıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Arap Ayaklanması</span> Arapların, 1916-1918 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

Arap Ayaklanması, Arap İsyanı veya Arap İhaneti, I. Dünya Savaşı sırasında Haziran 1916 tarihinde Yemen'de Aden, Suriye'de Halep'i kapsayan bağımsız ve birleşik bir Arap devleti kurmak amacıyla Şerif Hüseyin bin Ali tarafından başlatılan silahlı isyandır.

Üçüncü Kirte Muharebesi I. Dünya Savaşı sırasındaki Çanakkale Savaşı’nda, İtilaf kuvvetleri’nin Kirte Köyü ve hemen gerisindeki Alçıtepe’yi ele geçirmek için giriştikleri üçüncü taarruzlarıdır. Seddülbahir Cephesi'ne 25 Nisan 1915 tarihinde çıkartılan kuvvetlerin hedefi, Alçıtepe'nin ele geçirilmesiydi. Bu hedef için girişilen birinci ve İkinci taarruzlarının başarılı olmaması üzerine uygulamaya konmuştur.

Zığındere Muharebeleri, Çanakkale Savaşları'nın Seddülbahir Cephesi'nin sağ kanadında İngiliz taarruzlarıyla 28 Haziran 1915 tarihinde başlayan, 5 Temmuz 1915 günü sonlanan muharebelerdir. Müttefik taarruzu, Zığındere'nin doğu ve batı yakalarındaki sırtlardaki Osmanlı mevzilerini ele geçirmeyi hedeflemiştir. Batı kesimde Osmanlı mevzileri ele geçirilmiş ancak, doğu yakadaki sırtlardaki hedeflerin gerisinde kalınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Philippe Pétain</span> Fransız siyasetçi (1856-1951)

Henri Philippe Pétain, Fransız mareşal. Birinci Dünya Savaşı sırasında Verdun Muharebesi'nde kazandığı zaferle bir "millî kahraman" durumuna gelmiş, ama İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlarla iş birliği yapan Vichy Hükümeti'nin başkanlığını üstlenerek bütün saygınlığını yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Douglas Haig</span>

Douglas Haig, 1. Kont Haig,, I. Dünya Savaşı sırasında uzun süre Fransa'daki Britanyalı kuvvetlerinin başkomutanlığını yürüten Britanyalı mareşal. Daha çok Alman öldürmek biçiminde özetlenen yıpratma stratejisi sonucunda 1916-1917 yıllarında hem çok sayıda Britanyalı askerinin ölmesi, hem de kısa vadede önemli kazançlar sağlanamaması yoğun eleştirilere uğramasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Étaples İsyanı</span>

Etaples İsyanı, İngiltere İmparatorluğu birliklerinin I. Dünya Savaşı sırasında Fransa’da gerçekleştirdiği isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Kırkkilise Muharebesi</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Bulgaristan Krallığı arasında geçen savaş

Kırkkilise Muharebesi veya Kırklareli Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu ile Bulgaristan Krallığı orduları arasında geçen Birinci Balkan Savaşı'nın bir parçası olan; 22 Ekim 1912 tarihinde başlayan ve 24 Ekim 1912'de Osmanlı ordusunun doğu Trakya'da yenilgisi, Bulgar zaferi ile son bulan; Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Balkan Savaşı'nı kaybetmesine sebep olan en önemli muharebelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kronstadt Ayaklanması</span>

Kronstadt Ayaklanması, Sovyet denizcilerinin ve askerlerinin Stepan Petriçenko önderliğinde Bolşevik iktidarına karşı başkaldırısıdır. Mart 1921'de başlayan ayaklanma başarısız olacak ve kanlı bir şekilde bastırılacaktır. İsyan, Finlandiya Körfezindeki Rus Baltık Deniz Filosu'nun üssü olan Kronstadt'ta patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Passchendaele Muharebesi</span> yıpratma savaşı

Passchendaele Muharebesi, aynı zamanda Üçüncü Ypres Muharebesi olarak da bilinir, I. Dünya Savaşı'nın büyük muharebelerinden biridir. Muharebe, Britanya İmparatorluğu'nun emri (Sömürgesi) altındaki İtilaf askerlerinin, Alman İmparatorluğu'na saldırdığı Haziran 1917'den başlayıp ve Kasım 1917'de sona eren saldırıların bir parçasıdır. Muharebe, Belçika'da Batı Flanders'te Ypres şehrinin yakınında Passchendaele köyünün kontrolü için savaşıldı. Taarruzun hedefi, kuzeyden Alman 4. Ordusu'nun savunan sistemini arkadan vurmaktı. İngilizler manevranın, Belçika limanlarının kullanımını Almanya'yı mahrum ederek Alman denizaltı saldırısının çökertileceklerine inandılar.

<span class="mw-page-title-main">Zivin Muharebesi</span>

Zivin Muharebesi 25-26 Haziran 1877 tarihinde, Rus İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında gerçekleşen ve Osmanlı zaferi ile sonuçlanan muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Nivelle Taarruzu</span>

Nivelle Taarruzu, I. Dünya Savaşı'nın Batı Cephesi'nde Fransızlar tarafından yapılmış bir akındır. 1917 ilkbaharında gerçekleştirilen taarruz süregiden savaşı 48 saat içinde sona erdirmeyi amaçlamış, ancak 10.000'in üzerinde kayıpla sonuçlanarak bu hedefin çok gerisinde kalmıştır. Taarruzun ardından Fransız Ordusu'nda ayaklanmalar çıkmıştır.

1939-1940 Kış Taarruzu (Çince=冬季攻勢) İkinci Çin-Japon Savaşı sırasında Ulusal Devrimci Ordusu ile Japon İmparatorluk Ordusu arasındaki en büyük çatışmalardan biriydi, bu savaşta Çin kuvvetleri birden fazla cephede ilk büyük karşı saldırılarını başlattı. Bu saldırı asıl hedeflerine ulaşmada başarısız olmasına rağmen, bazı araştırmalar bunun Japon kuvvetlerine ağır bir darbe ve Japon askeri komutanlığına büyük bir şok olarak geldiğini göstermiştir. Çin kuvvetlerinin bu kadar büyük çapta bir saldırı operasyonu başlatmasını beklemiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Fransa'daki Rusya İmparatorluğu Sefer Kuvveti</span>

Fransa'daki Rusya İmparatorluğu Sefer Kuvveti Üçlü İtilaf Antlaşması gereğince Çarlık Rusyası tarafından I. Dünya Savaşı sırasında Fransa ve Yunanistan Krallığı saflarında savaşmak üzere gönderdiği askerî birliklerin genel adıdır. Sürmekte olan I. Dünya Savaşı sırasında Fransa Batı Cephesindeki muharebelere destek amacıyla 1915 yılında müttefiki Çarlık Rusyası'ndan askeri destek talep eder. Talep ilk başta aşırı yüksek bir seviyede, 300 bin asker olarak iletilir. Genelkurmay Başkanı Mihail Alekseyev asker gönderilmesine tamamen karşı olsa da Çar II. Nikolay tugay seviyesinde bir birliğin gönderilmesini sağlar. İlk Rus birlikleri Nisan 1916'da Marsilya Limanına çıkmıştır. Daha sonra bir birlik de Makedonya Cephesine destek amacıyla Yunanistan Krallığı'na gönderilmiştir. Fransa'daki birlikler 16 Nisan - 9 Mayıs 1917 tarihleri arasında gerçekleştirilen ancak başarısız olan Nivelle Taarruzu'na katılmıştır. Bu taarruzda yaşanan olağanüstü yüksek zaiyatın ardından Fransız Ordusu'nda ayaklanmalar çıkmıştır. Ayrıca memleketleri Rusya'da yaşanan Şubat Devrimi'nin haberini alan Rus birlikleri savaşa devam etme konusunda isteksiz davranmaya başlar. Rus askerler Fransız Ordusunda yaşanan ayaklanmaya destek vermeye başlayınca, içindeki Bolşevik unsurlardan arındırılan birlikler dağıtılmıştır. Fransız komutasında muharebelere farklı birlikler altında devam eden Rus askerler 11 Kasım 1918 Ateşkesi'ne kadar Batı Cephesinde çarpışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Brusilov Taarruzu</span>

Brusilov Taarruzu I. Dünya Savaşı sırasında Çarlık Rusyası Ordusu tarafından 4 Haziran - 20 Eylül 1916 tarihleri arasında Doğu Cephesinde gerçekleştirilen saldırıdır. Dünya askerî tarihindeki en kanlı çarpışmalardan olan taarruz Avusturya-Macaristan İmparatorluğu birliklerini çöküşün eşiğine getirmiştir. Güneybatı Cephesi komutanı Orgeneral Aleksey Brusilov tarafından planlanan ve komuta edilen saldırı başarılı olsa da tüm cephe genelinde diğer komutanlardan beklenen koordineli saldırılar gerçekleşmeyince Çarlık Ordularında da oldukça yüksek asker kayıpları yaşanmıştır. Taarruzun başlamasıyla birlikte Romanya Krallığı, İtilaf Devletleri saflarında savaşa katılma kararı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Nivelle</span> Fransız asker (1856-1924)

Robert Nivelle, Boxer Ayaklanması ve I. Dünya Savaşı'nda görev yapmış Fransız askerdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.