İçeriğe atla

1916 Amerika Birleşik Devletleri çocuk felci salgını

1916 Amerika Birleşik Devletleri çocuk felci salgını, özellikle New York şehri ve çevresinde etkisini hissettirmiş bir çocuk felci epidemisidir. 1916 Kasımında başlayıp aynı yılın ekim ayında etkisini yitiren hastalığın yaklaşık 27 bin kişiye bulaştığı ve 6 bin kişinin hastalık nedeniyle öldüğü tahmin ediliyor. Vakaların çok önemli bir bölümü (8,900 vaka sayısı ve 2,400 ölüm) aynı zamanda salgının çıkış noktası da olan Brooklyn ve New York çevrelerinde gözlenmiştir. Salgında, aynı yıllarda kanserden ölen çocuk sayısının üçte biri, kazalarda ölen çocuk sayısının ise onda biri kadar çocuk ölmesine rağmen, o zamana kadar böyle bir salgının bu kadar büyük ve hızlı yayılma göstermemiş olması ve ölen çocukların %80'inin 5 yaşından küçük çocuklar olması medyanın ilgisini çekmiştir.[1] 1950'lere doğru sayısı gittikçe artacak ve nihayetinde çocuk felci asısının bulunmasına sebep olacak büyük çocuk felci salgınlarının ilki sayılabilir.

1916 yılında görülen vakaların dağılımını gösteren tablo

Salgının Ortaya Çıkışı ve Yayılışı

Salgın ilk olarak mülteci ağırlıklı bir bölge olan Pigtown, Brooklyn'de açığa cıkmıstır. Italyan bir ailenin çocuklarının topallıyor gibi olduğunu düşünmesi sebebiyle doktorlara ve papazlara göstermesinin birkaç gün sonrasında Çocuk felci sebepli ilk ölümler gerçekleşince, Sağlık Bakanlığı görevlileri derhal bölgeye gelerek ev ev araştırma yapmıslardır. Kısa süre içerisinde eyalet sınırlarını aşacak hale gelen virüs, ciddi bir panik atmosferi oluşturmuş, anneler çocuklarını yaz aylarında evlerden çıkarmamaya başlamış ve şehrin fakir ve az gelişmiş kısımlarından çıktığı düşünülen virüsten uzak kalmak için ziyaretler sınırlandırılmıştır. Virüsün yayılımını kısıtlamak için yerel yönetimler de çeşitli tedbirler almış, çocukların seyahatlerinden kaynaklı bulaşlar elimine edilmeye çalışılmıştır.[2]

Los Angeles Times 9 Ağustos 1916 tarihli sayısında bu tedbirlerin haberini söyle vermiştir: "Pek çok müfettiş sağlık raporu olmayan 16 yaşının altındaki çocukların Pennsylvania'ya girmesini engellemek amacıyla Delaware Nehri limanlarına, gemilere ve tren istasyonlarına yerleştirildi."[3]

Henüz çocuk felci aşısı bulunmamış olduğundan uzmanlar tarafından kesin bir iyileşme rotası gösterilemiyordu. Bu sebeple hastalığın kontrolü oldukça zordu. Bu durum çocuk felcinin ölüme hızlıca götüren doğasıyla birleştiğinden ölümlerin %82'si ilk hafta, %11'i ikinci hafta, %3'ü ise üçüncü hafta içerisinde gerçekleşiyordu.[4]

Salgına Karşı Tepkiler

Polio salgınını duyuran bir haber metni

Salgın sebebiyle pek çok aile New York'u terk etti. Sosyal mesafe kuralları kondu ve insanların toplandığı alanlara büyük kısıtlamalar getirildi. Çocuklara çeşmelerden su içmemeleri ve havuz, plaj, lunapark gibi toplu alanlardan uzak durmaları söylendi.[5] Enfekte olanlar medyada listelendi, evleri afişlerle işaretlendi ve ailecek karantinaya alındılar. Başlangıçta, hastalığın karasinekler aracılığıyla yayılması ihtimaline karşılık şehirlerde var olan gübrelerden kurtulmaya çalışıldı. Ancak yayılımın devam etmesi nedeniyle Sağlık Bakanlığı dikkatini diğer hayvanlara çevirdi. Bu dönemde binlerce hayvan uyutuldu. The New York Times'a göre 26 Temmuz tarihi itibarıyla 72.000 kedi uyutulmuştu.[6] Virüsün henüz keşfedilmemiş yapısı nedeniyle halk arasında köpekbalıkları tarafından Amerika'ya taşındığı ya da mülteciler tarafından yayıldığı gibi söylentiler dolaşsa da vakaların %60'ı Amerika'da doğup büyüyen vatandaşlarda ortaya çıkmış ve Beyaz Amerikalıların, Siyahi Amerikalılara göre hastalığa daha dirençsiz olduğu Sağlık Bakanlığınca açıklanmıştır.[6]

Kaynakça

  1. ^ ""Breaking the back of polio"". medicine.yale.edu (İngilizce). 15 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  2. ^ "History of Polio" (PDF). 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  3. ^ "NMAH | Polio: Communities". amhistory.si.edu. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  4. ^ "The Epidemic Of Poliomyelitis In New York, 1916". The British Medical Journal. 2 (2950): 51-51. 1917. ISSN 0007-1447. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  5. ^ "Articles". 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  6. ^ a b Risse, Guenter B. (1 Mart 1997). "A Summer Plague: Polio and Its Survivors. Tony Gould". Isis. 88 (1): 165-166. doi:10.1086/383675. ISSN 0021-1753. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Grip</span> Yorgunluk, kırıklık, kas ağrıları, ateş vb. belirtileri olan, bulaşıcı, salgın hastalık

Grip, influenza veya enflüanza, viral bir hastalıktır. Sağlıklı insanlarda ortalama bir haftada geçmesine rağmen; vücut direncini düşüren kronik hastalığı olan kişilerde ve yaşlılarda pnömoni (zatürre), meningoensefalit, myokardit gibi ölümle sonuçlanabilecek hastalıklara yol açabilir. Bu tür risk grubundaki kişilere "yüksek risk grubundaki kişiler" denir.

<span class="mw-page-title-main">Jonas Salk</span> Amerikalı hekim ve bakteriyolog, çocuk felci aşısının mucidi

Jonas Edward Salk, ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştiren Yahudi kökenli Amerikalı virolog ve tıp araştırmacısıdır. Doğup, büyüdüğü New York'ta bulunan ve New York Şehir Koleji ve New York Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp ve biyoloji öğrenimi gördü. Daha sonra, sıradan sağlıkçı doktor olmak yerine, araştırmacı doktor olmayı seçti ve 1939'da New York'taki uygulamalı öğrenim hizmeti veren Mount Sinai Hastanesi'nde staj öğrenimi gördü. İki yıl sonra, Michigan Üniversitesi'nde doktora hocası Thomas Francis Jr.'ın öğrenim çatısı altında, viroloji ve virüsle oluşan grip hastalıkları alanında öğrenim görmesini sağlayacak bursu kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Kuduz</span> Hayvanlar yoluyla bulaşan ölümcül hastalık

Kuduz, Rabies ya da Lyssa, Merkezî sinir sistemini ağır şekilde tutan viral bir zoonoz.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk felci</span> poliovirüsün neden olduğu bulaşıcı hastalık

Genellikle çocuk felci veya polio olarak da bilinen poliomyelit, poliovirüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Vakaların yaklaşık %75'i asemptomatiktir; ortaya çıkabilecek hafif semptomlar arasında boğaz ağrısı ve ateş yer alır; vakaların bir kısmında baş ağrısı, ense sertliği ve parestezi gibi daha ciddi semptomlar gelişir. Bu semptomlar genellikle bir veya iki hafta içinde geçer. Daha az görülen bir belirti ise kalıcı felç ve aşırı vakalarda olası ölümdür. İyileşmeden yıllar sonra, kişinin ilk enfeksiyon sırasında sahip olduğu kas güçsüzlüğüne benzer şekilde yavaş bir gelişme ile postpolio sendromu ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Domuz gribi</span> Bir virüsün sebep olduğu, solunum yolları enfeksiyonu ile meydana çıkan, bazen öldürücü olan hastalık

Domuz gribi, Orthomyxoviridae ailesinden, herhangi bir virüs tarafından oluşmuştur. Domuzlarda oluşan virüse çok benzediği için adına Domuz Gribi denmektedir. Hastalık tıp alanında İngilizce swine influenza virus kelimelerinin baş harflerinin bir araya getirilmesiyle kısaca SIV olarak adlandırılır. Bilinen tüm SIV tipleri ya Influenzavirus A (çoğunlukla) ya da Influenzavirus C (ender) tipindedir. Aşısı bulunmaktadır. 2009 salgınına neden olan virüs, influenza A virüsünün alt türlerinden biri olan H1N1'dir.

<span class="mw-page-title-main">2009 domuz gribi salgını</span> H1N1 grip virüsü pandemisi

2009 domuz gribi salgını, grip virüsünün yeni bir şekli ile Nisan 2009 ayında yayılmaya başlayan bir salgındır. Virüsün bu yeni türüne genelde domuz gribi denilmesine karşılık, bazı otoriteler Meksika gribi, domuz merkezli grip, Kuzey Amerika Gribi ve H1N1 gribi de denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Afrika ebola salgını</span> Ebola Virüsünün 2013 ilâ 2016 arası özellikle Gine, Liberya ve Sierra Leoneda sebebiyet verdiği salgın

Batı Afrika Ebola salgını, Aralık 2013'te Gine'de başlayıp Liberya, Sierra Leone başta olmak üzere Batı Afrika ülkelerine yayılan ve Haziran 2016'da sona eren Ebola kanamalı ateşi salgınıdır. Salgın sonucunda virüs 28 bin 616 kişiye bulaşmış, 11 bin 325 kişi hayatını kaybetmiştir.

<i>Zika virüsü</i> Virüs Türü

Zika virüsü (ZIKV), Flaviviridae virüs familyasının ve Flavivirus cinsinin bir üyesi. İnsanlara sivrisineklerden ve cinsel yoldan geçer ve Zika ateşi veya Zika hastalığı olarak bilinen hastalığa neden olur. Daha önce maymunlarda görülen virüs, ilk kez Nijerya'da bir insanda tespit edildi. Gebe kadınlara bulaştığında bebeklerde anomaliler görülmesine yol açar. Zika ile doğan bebeklerin kafaları normalden 31.5-32 santimetre daha küçük olur ve beyin fonksiyonlarında bozukluklar olur.

<span class="mw-page-title-main">SARS-CoV-2</span> COVID-19 hastalığına sebep olan virüs türü

SARS-CoV-2 ya da açık adıyla şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2, Aralık 2019'da bilinen ilk varlığının bildirildiği pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüs. Virüsün insandan insana bulaştığı ve Çin'den başka diğer ülkelerden gelen raporlar sonucu bulaşma hızının Ocak 2020 ortalarında daha da hızlandığı görülmüştür. Virüs, 2019-2020 Vuhan zatürre salgını sırasında zatürre olan bir hastada, pozitif bir örnek üzerinde yapılan nükleik asit testinden sonra genomik olarak dizildi.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19 pandemisi</span> 2019da ortaya SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu küresel salgın

COVID-19 pandemisi veya Koronavirüs pandemisi, 17 Kasım 2019 tarihinde Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan'da ortaya çıkan virüs salgınıdır. Çeşitli hastalarda belirli bir neden olmaksızın gelişen ve tedavi ile aşılara cevap vermeyen bir zatürre görülmesi üzerine SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni bir koronavirüs teşhis edildi. Kişiden kişiye bulaşabilen virüsün bulaşma oranı 2020 Ocak ortasında büyüme gösterdi. İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik'te yer alan çeşitli ülkelerde yaşanan virüs vakaları rapor edilmeye başlandı. 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel salgın ilan edildi. 13 Mart 2020'de Avrupa'nın artık koronavirüs krizinin merkez üssü hâline geldiği bildirildi. 12 Nisan 2024 tarihi itibarıyla dünyada 704.753.890 onaylanmış vaka, 675.619.811 iyileşen varken virüs nedeniyle 7.010.681 hasta öldü. 5 Mayıs 2023 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü pandeminin artık küresel acil bir durum olmadığını açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de COVID-19 pandemisi</span> Türkiye COVID-19 pandemi maddesi

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının Türkiye'de tespit edilen ilk vakası Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart 2020 günü açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada koronavirüs vakalarının tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Türkiye'de koronavirüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 17.232.066 olduğu ve mevcut hastalardan kişinin yoğun bakımda tedavi görmekte olduğu; şimdiye kadar iyileşen hasta sayısının ve ölen hasta sayısının toplam 102.174 kişi olduğu bildirildi. Bugüne kadar toplam 162.743.369 test yapıldı. 14 Ocak 2021'de başlayan aşı uygulaması kapsamında 5 Mayıs 2021 itibarıyla toplam 24 milyon 278 bin 886 kişiye aşı yapıldı. Bunlardan 14 milyon 327 bin 674 kişiye birinci doz aşı uygulanırken 9 milyon 951 bin 212 kişiye ise ikinci doz aşı uygulandı. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya en çok aşının uygulandığı ilk 5 şehir arasında yerini aldı. Ayrıca Türkiye dünyada; Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan, Birleşik Krallık ve Brezilya'nın ardından en çok aşı uygulayan 6. ülke oldu. 26 Nisan 2022 itibarıyla toplam 147 milyon 455 bin 844 doz aşı uygulandı. Bunlardan 57 milyon 814 bin 672 kişiye birinci doz aşı uygulanırken 53 milyon 29 bin 128 kişiye ikinci doz aşı, 27 milyon 738 bin 522 kişiye üçüncü doz aşı uygulandı.

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu, Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından koronavirüs pandemisi nedeniyle COVID-19 hastalığı ile mücadele için 10 Ocak 2020 tarihinde oluşturulan danışma kurulu. Enfeksiyon, mikrobiyoloji, viroloji, iç hastalıkları, yoğun bakım ve göğüs hastalıkları alanında üniversitelerde akademisyen olarak çalışan tıp bilimcilerinden oluşturulan kurul, 38 kişiden oluşmakla beraber başkanlığını Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya'da COVID-19 pandemisi</span> COVID-19 pandemi maddesi

Bu makale, 2019 koronavirüs salgınının Brezilya'daki etkilerini yansıtmaktadır ve tüm önemli güncel müdahaleleri ve önlemleri kapsamayacaktır. 12 Temmuz itibarıyla, 1.864.000'den fazla vaka kaydedildi, dünyada ikinci sırada, 72.100 ölüm; Salgın merkezleri aşağıdaki eyaletlerdir:

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'da COVID-19 pandemisi</span> COVID-19 pandemi maddesi

COVID-19 pandemisi'nin Şubat 2020'de Kuzey Makedonya'ya ulaştığı doğrulandı. Ülkedeki ilk bulaşma, esas olarak İtalya'da 2020 koronavirüs pandemisi'yle ilişkiliydi. Çünkü Kuzey Makedonya'dan İtalya'ya yaklaşık 70.000 kişi gitti ve birçoğu virüsü beraberinde getirerek Kuzey Makedonya'ya geri döndü.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da COVID-19 pandemisi</span> Macaristanda COVID-19 salgını (devam ediyor)

Ülkedeki ilk vakanın açıklanmasıyla COVID-19 pandemisi'nin Macaristan'a yayıldığı kanıtlanmıştır. İlk koronavirüs nedenli ölüm 15 Mart'ta hükûmetin resmî web sitesinde duyuruldu.

<span class="mw-page-title-main">İzlanda'da COVID-19 pandemisi</span>

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının İzlanda'daki ilk tespit edilen COVID-19 vakası 28 Şubat 2020'de açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk felci aşısı</span> çocuk felcini önlemek için kullanılan aşı

Çocuk felci aşıları, poliomyeliti önlemek için kullanılan aşılardır. İki türü kullanılmaktadır: enjeksiyon yoluyla verilen inaktive edilmiş bir poliovirüs (IPV) ve ağız yoluyla verilen zayıflatılmış bir poliovirüs (OPV). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tüm çocukların çocuk felcine karşı tam olarak aşılanmasını önermektedir. Bu iki aşı, çocuk felcini dünyanın büyük bir bölümünden ortadan kaldırmış ve her yıl bildirilen vaka sayısını 1988'de tahmini 350.000'den 2018'de 33'e düşürmüştür.

Orta Doğu solunum sendromu (MERS) koronavirüsü salgını, başta Orta Doğu olmak üzere 2012'den bu yana birçok ülkeyi etkiledi. Orta Doğu solunum sendromuna neden olan virüs, ilk olarak 6 Haziran 2012'de Suudi Arabistan'ın Cidde kentinden bir hastada tanımlanan yeni bir koronavirüstür.

2018 Madagaskar kızamık salgını, 2018 sonbaharında Madagaskar'da ortaya çıkan kızamık salgınıdır. İlk vakalar Eylül ayının başlarında Madagaskar'ın başkenti Antananarivo'da görüldü. Hükûmet sağlık yetkilileri, bölgedeki yoksulluk ve düşük aşılama oranları nedeniyle son derece bulaşıcı hastalığı kontrol altına alamadı ve Madagaskar tarihindeki en büyük kızamık salgınını yaşadı. 115.000'den fazla insan enfekte oldu ve 1200'den fazla kişi bu salgında ölmüştür.

2019 New York kızamık salgını, 2019 yılında başta New York City ve civarındaki Rockland County olmak üzere New York eyaletini etkileyen salgındır.