İçeriğe atla

1894 İstanbul depremi

Koordinatlar: 40°44′N 29°15′E / 40.73°K 29.25°D / 40.73; 29.25
1894 İstanbul depremi
Türkiye üzerinde 1894 İstanbul depremi
1894 İstanbul depremi
Yerel tarih10 Temmuz 1894
Yerel saat12:24
Büyüklük7.0 Ms[1]
Merkez üsİzmit Körfezi
FayKuzey Anadolu Fay Hattı
Maks. şiddetX (Yoğun)
Etkilenen ülkeler/bölgeler Osmanlı Devleti
Kayıplar1.349 kişi öldü[2]

1894 İstanbul depremi, 10 Temmuz 1894'te Marmara Denizi'nde, saat 12:24'te, İzmit Çınarcık havzasında veya İzmit Körfezi'nde meydana geldi. Deprem yüzey dalgasının 7.0 tahmini büyüklüğünü vardı.[3] İzmit Körfezi çevresinde Yalova, Sapanca ve Adapazarı ve İstanbul'da tahminen 1349 kişi öldü.[2] Deprem 1,5 m yüksekliğinde tsunamiye neden oldu.

Arka plan

Marmara Denizi, Kuzey Anadolu Fayının, sağ-yanal doğrultu-atımlı fayın oluşturulmuş olduğu bir çek-ayır havzasıdır. Anadolu levhası ve Avrasya levhası arasındaki transform sınırı olan Ganos Fayı ile İzmit'in batısındaki İzmit Fayı arasındaki yerde bu yerel bölge oluşur.

Marmara Denizi içindeki fayların deseni karmaşıktır. Fakat İstanbul yakınlarında keskin bir kıvrımı olan bir tek ana fay segmenti vardır. Batıda, fay trendleri batı-doğu yönlü ve doğrultu atımlıdır. Doğuda, fay KB-GD doğrultulu ve hem normal hem de doğrultu atımlı hareket ettiğine dair kanıtlar vardır. 1894 depreminin nedeni Çınarcık havzasını sınırlandıran fayın muhtemel hareketidir[3]. Diğer bir ihtimal Çınarcık fayının kuzeyinde Adaların güneyinde bulunan fay bölümünün hareketi depremin nedenidir.

Etkileri

10 Temmuz 1894 depreminden sonra İstanbul surlarının hasarını gösteren çalışma. Aslı;Science Illustré, 25 Ağustos 1894, s. 193.

Deprem Adapazarı, Büyükçekmece, Gebze, Kartal, Küçükçekmece, Sapanca ve Yalova ve Adalar'da 8-9 Mercalli ölçeğinde hissettiği sanılmaktadır. Depremde Yalova, Sapanca ve Adapazarı'nda 83 ve İstanbul'da 276 civarında, bölgede 990 kişi öldü.[2]

Atina Rasathanesi Müdürü olan D. Eginitis depremden sonra İstanbul'da yaptığı gözlemleri bir raporla Padişah II. Abdülhamid'e iletir. Eginitis raporunda şu tespitleri yapar: Depremin etkisi mahallelerin jeolojik yapılarına göre değişmiştir. İstanbul'da ahşap yapıların fazla olması bir avantaj olmuştur. Eski ahşap yapıların bile ayakta kalabildiği yerlerde, yeni, demirli kâgir binalar yıkılmıştır. kâgir binaların çok azı ayakta kalabilmiştir. Tuğla ile yapılan binaların ahşaptan sonraki en dayanıklı bina olduğu görülmüştür.[4]

Marmara sahillerinde denizin önce 200 metre çekildiği, ardından şiddetli dalgaların geldiği, kıyıdaki kayık ve teknelerin parçalandığı belirtilir. Kapalıçarşı'da bazı duvarlar ve bir kubbe çöktü. Bitpazarı, çadırcılar, yağlıkçılar, Yeniçeriler Çarşısı, Bodrum ve Kellekesen hanları yıkıldı. Uzunçarşı, Tahtakale, kutucular, kantarcılar harabeye döndü. Gedikpaşa, Kadırga, Kumkapı, Yenikapı, Langa ve Samatya'da yüzlerce ev yıkıldı. Edirnekapı'daki Mihrimah Sultan ve Kariye camiilerinin minareleri yıkıldı, Nuruosmaniye'nin girişi çöktü. Adalar da yoğun hasar aldı, Heybeliada'daki Rum Ortodoks Ruhban Okulu dahil birçok bina hasar gördü.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Tarihsel Depremler". koeri.boun.edu.tr. 28 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015. 
  2. ^ a b c King, Geoffrey C.P.; Hubert-Ferrari, Aurélia; Nalbant, Süleyman S.; Meyer, Bertrand; Armijoa, Rolando; Bowman, David (2001). "Coulomb interactions and the 17 August 1999 Izmit, Turkey earthquake" (PDF). Earth and Planetary Sciences. Cilt 333. ss. 557-569. []
  3. ^ a b Ambraseys, N. (Ocak 2001). "The earthquake of 10 July 1894 in the Gulf of Izmit (Turkey) and its relation to the earthquake of 17 August 1999". Journal of Seismology. 5 (1). Kluwer Academic Publishers. ss. 117-128. doi:10.1023/A:1009871605267. ISSN 1573-157X. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015. 
  4. ^ GÜÇHAN, Doç. Dr. Neriman Şahin. "Ahşap karkas yapılar" (PDF). AHŞAP KARKAS YAPILAR VE BUNLARIN RESTORASYONUNDA İNŞAAT MÜHENDİSLERİNİN ROLÜ. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2015. 
  5. ^ "İstanbul'da". Atlas Tarih, 34. Haziran–Temmuz 2015. s. 32. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deprem</span> yer kabuğunda beklenmedik anda ortaya çıkan enerji atımı

Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Marmara Denizi</span> Karadeniz ve Ege Denizi arasındaki iç deniz

Marmara Denizi ya da Klasik Antik Çağ'ında Propontis, Karadeniz'i, Ege Denizi ve Akdeniz'e bağlayan bir iç denizdir. Karadeniz'e İstanbul Boğazı, Ege Denizi'ne Çanakkale Boğazı ile bağlanır. Türkiye'nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır. Marmara Adasında bol miktarda mermer bulunması yüzünden adaya ve denize, Yunanca mermer anlamına gelen "Marmaros" denmiştir. Denizin bir diğer eski adı da '"Propontis"'tir. Türkiye'nin en büyük şehirlerinden İstanbul ve Kocaeli bu denizin kıyısında, diğer bir büyük şehri Bursa ise hızla deniz kıyısına doğru genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">1999 Gölcük depremi</span> 17 Ağustos 1999da Kocaelide meydana gelen 7.4-7.6 büyüklüğündeki deprem

1999 Gölcük Depremi, İzmit Depremi, Marmara Depremi veya 17 Ağustos 1999 depremi, 17 Ağustos 1999 sabahı, yerel saatle 03.02'de meydana gelen Kocaeli/Gölcük merkezli deprem. Aletsel büyüklüğü Mw=7,4 veya Mw=7,6 (USGS) ölçülen deprem, büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu Fay Hattı</span> Fay hattı

Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">1509 Konstantinopolis depremi</span> 514 yıl önce İstanbulda meydana gelen bir deprem

1509 Konstantiniyye depremi veya 1509 Büyük İstanbul depremi, 10 Eylül 1509 tarihinde merkez üssü Marmara Denizi'nin kuzeydoğusu olan, 7.2 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Tarihsel kayıtlara göre deprem sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti Konstantiniyye'de 4 bin ila 13 bin arasında kişi hayatını kaybetti, 10 binden fazla kişi yaralandı, yaklaşık 1070 hane yıkıldı ve binlerce yapı ağır hasar aldı. Ayrıca depremin ardından oluşan ve yüksekliği bazı yerlerde 6 metreye varan tsunami dalgaları şehrin surlarını aşarak güzergahı üzerindeki semtlere ağır hasar verdi. En büyük yıkımın İstanbul'da olduğu depremin etkisi Bolu'dan Edirne'ye kadar hissedildi. Oluşturduğu ağır hasar sebebiyle halk arasında "Küçük Kıyamet" (Kıyamet-i Suğra) olarak adlandırılan deprem, son 500 yıl içinde Marmara bölgesinde gerçekleşmiş olan en büyük ve en yıkıcı depremlerden birisi olarak kayıtlara geçti.

<span class="mw-page-title-main">Samanlı Dağları</span>

Samanlı Dağları, Marmara Bölgesi'nde kuzeyde İzmit Körfezi, güneyde İznik Gölü ve Gemlik Körfezi'yle sınırlanan yörede, batıda Bozburun, doğuda Sakarya Nehri'nin Geyve Boğazı arasında yer alan dağlara verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">1906 San Francisco depremi</span> 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5:12de vuran yüksek şiddetli deprem

1906 San Francisco depremi San Francisco, CA ve Kuzey Kaliforniya'yı 18 Nisan 1906 Çarşamba günü yerel saate göre sabaha karşı 5.12'de vuran yüksek şiddetli depremdir. Depremin büyüklüğü genel olarak 7,9 Mw kabul edilir. Buna karşın depremin büyüklüğü en az 7,7 Mw en fazla 8,25 Mw olarak ileri sürülmüştür. Esas sarsıntı merkezi şehrin 2 mil (3 km) uzağında, denizdeki Mussel Kayalıkları'dır. Bölge; San Andreas Fay Hattı'ndan kaynaklanan bu depremle kuzey-güney doğrultusunda 296 mil (477 km) ikiye ayrılmıştır. Sarsıntı Oregon'dan Los Angeles'a; hatta denizden oldukça uzak olan Nevada'nın merkezine kadar geniş bir alanda hissedilmiştir. Deprem ve sonucunda oluşan büyük yangın, Amerika Birleşik Devletleri tarihinde meydana gelen en kötü doğal afet olarak kabul edilir. Deprem ve bunun sonucunda oluşan yangın sebebiyle ölenlerin sayısının 3.000'den fazla olduğu tahmin edilmiştir. Bu rakam Kaliforniya tarihinde bir doğal afetten dolayı ölen en fazla kişi sayısıdır. Depremin ekonomik etkileri, yakın geçmişte meydana gelen Katrina Kasırgası ile benzerlik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki depremler listesi</span> Jeolojik liste

Bu liste, Türkiye'de ve etkisini gördüğü yakın çevrelerde şu ana kadar yaşanmış en şiddetli depremleri barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Anadolu Fay Hattı</span> fay hattı

Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin doğusunda olan doğrultu atımlı bir fay hattıdır. Anadolu Levhası ile kuzeye doğru hareket eden Arap Levhası arasındaki dönüşüm tipi tektonik sınırı oluşturur. İki levhanın göreli hareketlerindeki fark, fay boyunca sol yanal harekette kendini gösterir. Doğu ve Kuzey Anadolu fayları, Avrasya Levhası ile devam eden çarpışma nedeniyle sıkıştırılan Anadolu Levhasının batıya doğru hareketini birlikte barındırır.

<span class="mw-page-title-main">1967 Mudurnu depremi</span>

1967 Mudurnu depremi ya da 1967 Sakarya Depremi, 22 Temmuz 1967 tarihinde yerel saatle 18:56'da Türkiye'de Bolu ilinin Mudurnu ilçesinde meydana gelen deprem. Büyüklüğü 6,8 Ms olan bu depremde 89 kişi öldü, 7116 bina hasar gördü.

<span class="mw-page-title-main">1938 Kırşehir depremi</span>

1938 Kırşehir depremi 19 Nisan yerel saat ile 12.59'da (öğle) meydana geldi. 3860 binanın yıkılmasına ve 224 can kaybına yol açan ve 6.7 Ms büyüklüğünde meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX (Şiddetli) olarak hissedildi. Derinlik USGS tarafından 10 km olarak belirlenmiştir. Fay yaklaşık 14 km kırılmıştır. Deprem, Seyfe Fay Zonu'nda meydana gelmiştir. Bu kırık hattında yaklaşık olarak 60 cm düşey, 65 cm yanal atım belirlenmiş ve fay sağ yanal doğrultu atımlı fay olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2019 İstanbul depremi</span> 26 Eylül 2019 günü yerel saatle 13:59da İstanbulun güney batısını sarsan 5.8 büyüklüğünde deprem

2019 İstanbul depremi, 26 Eylül 2019 tarihinde merkez üssü İstanbul'un Silivri ilçesi açıkları olan, 5,8 büyüklüğünde meydana gelen deprem. Depremde bir kişi kalp krizi sebebiyle öldü, çoğu panik sebebiyle 43 kişi yaralandı. Deprem İstanbul'un yanı sıra Tekirdağ, Kırklareli, Kocaeli, Yalova ve Sakarya'dan da hissedildi.

<span class="mw-page-title-main">2008 Kırgızistan depremi</span>

2008 Kırgızistan depremi 5 Ekim 2008 pazar akşamı yerel saat ile 21.52'de Kırgızistan'ın güneydeki şehri Oş şehrinde meydana gelen büyük bir depremdir.

<span class="mw-page-title-main">Fevziye Camii</span> İzmitte bir cami

Fevziye Camii, Kocaeli'nin İzmit ilçesinde bulunan ilk defa 16. yüzyılda inşa edilmiş, kültür mirası değeri taşıyan camidir.

<span class="mw-page-title-main">1668 Kuzey Anadolu depremi</span> Kuzey Anadolu, Osmanlı İmparatorluğunda (bugünkü Türkiye) 8.0 büyüklüğünde 1668 yılındaki deprem

1668 Kuzey Anadolu Depremi, 17 Ağustos 1668 tarihinde Kuzey Anadolu'da oluşan çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Anadolu coğrafyasında bilinen en büyük deprem olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'nın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Depremin merkez üssü Ladik Gölü'nün güney kıyısındaydı.

<span class="mw-page-title-main">2022 Luding depremi</span>

2022 Luding depremi, 5 Eylül 2022 tarihinde yerel saatle 12:52:19'de Çin'in Sichuan ili Luding yerleşiminde gerçekleşen 6.6 veya 6.8 büyüklüğündeki depremdir. Depremin dış merkezi Kangding'in 43 km güneydoğusunda yer alır. Deprem binlerce artçı şokla takip edilmiş ve bazı yerlerde toprak kaymalarına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yüzey kırılması</span> jeolojik fenomen

Yüzey kırılması, sismolojide, bir fay boyunca bir deprem yırtılması Dünya yüzeyini etkilediğinde zemin yüzeyinin görünür kaymasıdır. Yüzey kırılması, zemin seviyesinde yer değiştirmenin olmadığı gömülü kırılma ile karşı karşıyadır. Bu, yer sarsıntısından kaynaklanan herhangi bir riske ek olarak, aktif olabilecek bir fay kuşağı boyunca inşa edilmiş herhangi bir yapı için büyük bir risktir. Yüzey kırılması, kırılmış bir fayın her iki tarafında dikey veya yatay hareket gerektirir. Yüzey kırılması geniş arazi alanlarını etkileyebilir.

<span class="mw-page-title-main">1899 Aydın-Denizli depremi</span> Osmanlı İmparatorluğunda yaşanan bir deprem

1899 Aydın-Denizli depremi, 20 Eylül 1899 tarihinde günümüz Türkiye'sinde 6,5-7,1 Mw büyüklüğünde bir depremdir. Depremin şiddeti Mercalli şiddet ölçeğine göre IX idi. Aydın ve Denizli'de ağır hasar oluştuğu ve 1,117-1,470 arasında can kaybı olduğu kaydedildi.

<span class="mw-page-title-main">847 Şam depremi</span>

847 Şam Depremi, MS 847 yılında meydana gelmiştir. Son dönemde yapılan araştırmalar depremin, Şam'dan güneye, kuzeyde Antakya'ya ve doğuda Musul'a kadar uzanan çoklu bir depremin parçası olduğunu göstermektedir. 13. yüzyıl tarihçisi ve yazarı Al-Dhahabi'ye göre Antakya'da yaklaşık 20.000, Musul'da ise 50.000 kişi hayatını kaybetmiştir. Ölü Deniz Transform Fayı boyunca meydana gelen en güçlü depremlerden biri olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1668 Şantung depremi</span> Çinin Şantung eyaletinde Qing Hanedanlığı döneminde 25 Temmuz 1668de meydana gelen 8,5 büyüklüğündeki deprem

1668 Şantung Depremi veya Büyük Tancheng Depremi, 25 Temmuz 1668 tarihinde Doğu Çin'de, bugünkü Şantung eyaleti'nde gerçekleşen çok şiddetli bir depremdi. Dünya'nın büyük depremleri arasında sayılan bu deprem, Çin coğrafyasının en büyük depremlerinden biri olarak tarihe geçmiştir ve 1668 yılında Dünya'ın çeşitli yerlerinde gerçekleşen 8 Richter ölçeğindeki deprem felaketlerinden birisidir. Tahmini büyüklüğü 8,5 Ms ve Mercalli şiddet ölçeğinde XII'ydi. Deprem, bölgede yıkıcı bir etki yarattı; merkez üssünden 1.000 km'ye kadar hasara, birkaç yüz kilometre içinde ise ciddi hasara neden oldu ve 43.000 ila 50.000 insanın ölümüne neden oldu. Çin tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri olarak kabul ediliyor. Deprem odağı Linyi'nin hemen kuzeydoğusundaydı. Bu deprem, Doğu Çin'de bilinen en güçlü depremdir, Çin'de bilinen en güçlü depremlerden biridir ve karada meydana gelen en güçlü depremlerden biridir.