İçeriğe atla

1854 Epir İsyanı

1854 Epir İsyanı, o dönemde Osmanlı Yunanistanı'nda meydana gelen bir dizi Yunan ayaklanmalarının en önemlilerinden biriydi. Kırım Savaşı patlak verdiğinde birçok Epir Rumu, Yunan devletinin zımni desteğiyle Osmanlı yönetimine karşı ayaklandı. Bu isyan önemli askeri kişiler tarafından desteklense de, birkaç ay sonra isyan bastırıldı.

Arka plan

Yunan general Theodoros Grivas
Kitsos Tzavelas

Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında Kırım Savaşı patlak verdiğinde birçok Yunanlı, bu savaşı Yunanlıların yaşadığı ancak bağımsız Yunanistan Krallığı'na dahil olmayan toprakları ele geçirmek için bir fırsat olarak gördü. Yunan İsyanı (1821-1829) ve Yunan bağımsızlığının sağlanmasına yardımcı olan Rus müdahalesinin hâlâ akıllarda olması da bu isyanı tetikledi. Bunun üstüne Yunanlılar, Doğu Ortodoks Rusya'dan yardım talebinde bulundular.

Resmi Yunan devleti, İngiliz ve Fransızların (Osmanlı'nın müttefikleri) şiddetli diplomatik ve askeri baskısı altında aktif olarak çatışmaya girmekten kaçınsa da, Epir, Teselya, Girit'te kişi ve grupların desteğiyle bağımsız Yunanistan içerisinde bir dizi ayaklanma tertip etti.

İsyan

30 Ocak 1854'te, Spyridon Karaiskakis (Yunan Ordusunda Teğmen ve halk kahramanı Yeoryos Karaiskakis'in oğlu), Narda'nın (Peta bölgesi)[1] doğusundaki köylerde halka ilham vermek amacıyla bir dizi ilham verici konuşma yaptı. Epirotlar, Osmanlı yönetimine karşı ayaklandılar ve Yunanistan'a katıldılar. İlk hedef, Karaiskakis tarafından 2.500 kişilik bir kuvvetle ele geçirilen eyalet başkenti Narda idi. Bu sırada Yunan General Theodoros Grivas, 300 kişilik bir gönüllü grubunu Peta ve Pente Pigadia köylerine götürdü.[1] İsyan, Tzoumerka'daki Narda bölgesinin yanı sıra Epirus'un dağlık bölgelerinin çoğuna da yayıldı ve kısa süre sonra Aydonat, Suli, Tsamantas, Himara ve Yanya çevresindeki bazı köyler gibi birçok kasaba tam olarak devrimcilerin kontrolü altına girdi.[2][3] Teselya'nın yakınlardaki bazı bölgelerinde de isyan tüm hızıyla devam ediyordu.

Bu arada, çoğu Suliyot kökenli bazı Yunan subayları (Nikolaos Zervas, Notis Botsaris, Athanasios Koutsonikas, Kiços Cavelas, Lambros Zikos) Yunan Ordusu'ndaki görevlerinden istifa ederek isyana katıldı. Daha sonra, 3,000 ilave askerle birlikte 1,600 kişilik bir Osmanlı birliği, ağır topların yardımıyla Narda'yı yeniden ele geçirmeyi başardı.[4]

Mart ayı başlarında Grivas, daha sonra Yunan birlikleri tarafından yağmalanan Maçova'yı ele geçirerek kuzeye doğru ilerlemeye başladı.[5] 27 Mart'ta Arnavutların da destek verdiği Osmanlı saldırılarının ardından Grivas geri çekilmek zorunda kaldı. Sonuç olarak, Maçova kasabası isyancı çeteler tarafından yağmalandı ve büyük bir kısmı yakıldı.[6][7]

Bastırılması

13 Nisan'da 6.000 kişilik bir Osmanlı kuvveti, İngiliz ve Fransız topçularının desteğiyle, isyancıların Narda'nın doğusundaki Peta bölgesindeki karargahına saldırdı. Kitsos Tzavelas, şiddetli çatışmalar ve ağır kayıplar sonrasında adamlarıyla birlikte Yunanistan sınırının ötelerine çekildi.[6][8] Bu arada Osmanlı kuvvetleri, Yanya çevresindeki bölgedeki her türlü isyan hareketini ortadan kaldırmak için kuzeye doğru hareket etti. Plaka'da 14.000 Osmanlı ve 1.500 Arnavuttan oluşan bir kuvvet, S. Karaiskakis ve N. Zervas'ın silahlı gruplarına karşı savaştı. Osmanlı kuvveti, özellikle Arnavutların ağır kayıplar vermesiyle geri çekilmek zorunda kaldı.[6]

Bölgeye ek takviye Osmanlı birlikleri geldiğinde durum Yunanlılar için daha da kötüleşmeye başladı. Öte yandan, İngiliz ve Fransız kuvvetleri, Pire limanı ve bazı Yunan limanlarını ablukaya alarak, devrimciler için takviye ve cephane elde etmeyi zorlaştırdı, bu hamleyle Yunan hükûmetine subaylarını geri çekmeye zorlaması için daha fazla baskı uyguladı. 12 Mayıs'ta Vulgareli, Skoulikaria ve Kleidi'de yaşanan bir dizi şiddetli çatışmadan sonra isyanın sonu geldi ve Epirotlar Yunan sınırına çekildi.[9]

Epir'deki isyan nihayet bastırıldığında, Osmanlı ve Arnavut birliklerinin bir dizi kasaba ve köyü yağmalayıp yakmasıyla misillemeler başladı. Bu faaliyetler 1856'da Kırım Savaşı'nın bitmesiyle sona erdi.[9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Reid 2000: 249
  2. ^ Sakellariou 1997: 288
  3. ^ Badem, Candan (15 Eylül 2021). The Routledge Handbook of the Crimean War (İngilizce). Routledge. s. 57. ISBN 978-0-429-56096-5. 
  4. ^ Sakellariou 1997: 289-290
  5. ^ Hammond, Nicholas (1976). Migrations and invasions in Greece and adjacent areas. Noyes Press. s. 41. ISBN 0-8155-5047-2. 
  6. ^ a b c Sakellariou 1997: 290
  7. ^ Ruches 1967: 73
  8. ^ Reid 2000: 250
  9. ^ a b Sakellariou 1997: 291
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Yunan Savaşı (1897)</span> 1897 yılında Osmanlı İmparatorluğu ve Yunanistan Krallığı arasındaki savaş

1897 Osmanlı-Yunan Savaşı veya Otuz Gün Savaşı 1897 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan Krallığı arasında meydana gelen savaştır. Yaklaşık bir ay süren savaş, Osmanlı ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Yunan İsyanı</span> Yunanların, 1821-1829 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı isyan olayı

Rum İsyanı/Yunan İsyanı,, Yunan Bağımsızlık Savaşı, Yunan İhtilali veya Yunan Devrimi, Yunanların Osmanlı egemenliği ve isyan bölgelerindeki Müslüman halka karşı başlattığı, 1821-1829 yılları arası süren ve Yunanistan'ın Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlanan bağımsızlık savaşı, devrim ve etnik temizliktir. 1832 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması ile Yunanistan'ın bağımsız bir ülke olarak tanınmasıyla sonuçlanmış bağımsızlık sürecidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeoryos Karaiskakis</span> Yunan mareşal

Yeoryos Karaiskakis, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda önemli rol oynayan Yunan mareşali ve Yunanistan'ın milli kahramanı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Balkan Savaşı</span> Balkan Birliği ile Osmanlı Devleti arasında 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen savaş

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913'te Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği'nin Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı savaş. Bu savaş ile Balkan devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ne kadar olan Midye-Enez Hattı'nın batısındaki tüm topraklarını Balkan devletlerine bırakmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bijan Muharebesi</span>

Bijan Muharebesi veya Üçüncü Yanya Muharebesi, Balkan Savaşları'nda 4-6 Mart 1913 tarihlerinde gerçekleşen muharebe. Savaşın sonunda gerçekleşen bu muharebe birçok bakımdan savaşın seyrini değiştirmiştir. Bizani, Yanya'daki en iyi istihkam edilmiş bölgelerden biriydi. Yanya ile birlikte 128 toptan kurulu 21 batarya ile korunuyordu. Vizani istihkamı da bizzat Wilhelm Leopold Colmar Freiherr von der Goltz tarafından inşa ettirilmişti. Yanya'nın savunmasında olduğu gibi bu muharebede de Esat Paşa ve kardeşi Vehip Paşa komutadaydı. Yunan ordusunun başında ise Prens Konstantin ve General Sabuncakis bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Dropull</span>

Dropull Arnavutluk'un güneyinde Gjirokastër İlçesinde bir belediyedir. Yunanların yoğun olduğu bir nüfusa sahip olan bir bölgedir. Gjirokastër şehrin güneyinden Drinos nehrini takip ederek Yunanistan-Arnavutluk sınırına kadar uzanan bölgenin köyleri, etnik Rumların çoğunluğuk olduğu kasabaları Arnavutluk hükûmeti tarafından "azınlık bölgesi" olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zosimea Okulu</span> Osmanlı döneminin son yıllarında Yanyada kurulmuş okul

Zosimeya Lisesi Osmanlı döneminde (1828–1913) Yunanistan'daki en önemli ortaokuldu. Zosimeya Lisesi, 1828 yılında Zosimas kardeşlerin kişisel fonlarıyla kuruldu ve şu anda Yunanistan Eğitim Bakanlığı standartlarına göre bir üniversite olarak faaliyet gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Kiços Cavelas</span>

Kiços Kiryakos Cavelas, Yunan Bağımsızlık Savaşı önderlerinden biri olan ve 1847-1848 yılları arasında Yunanistan başbakanı olarak görev yapan Yunan general ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Suliyotlar</span>

Suliyotlar, Epir'in Suli bölgesindeki bir Doğu Ortodoks topluluğuydu. Suliotlar, askeri yetenekleri, Tepedelenli Ali Paşa'ya karşı direnişleri ve Markos Boçaris ve Kiços Cavelas gibi liderler altında Yunan Bağımsızlık Savaşı'ndaki katkıları ile biliniyorlardı. Suliotlar, Epir'in uzak dağlık bölgelerindeki çok sayıda komşu köye hükmederek, Osmanlı yönetimine başarıyla direnebilecekleri özerk bir konfederasyon kurdu. Gücünün zirvesinde, 18. yüzyılın ikinci yarısında, topluluğun yaklaşık 60 köyde 12.000'e kadar nüfustan oluştuğu tahmin edilmektedir. Cemaat, Rum Ortodoks Kilisesi'nin bir parçası oldukları için Osmanlı sosyal sınıflandırma sisteminde Rum olarak sınıflandırıldı. Ancak, Arnavut kökenleri nedeniyle Yunancanın yanı sıra Arnavutçanın Suliyotik lehçesini de konuşuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Himara İsyanı (1912)</span>

Himara İsyanı, 18 Kasım 1912'de Himara bölgesinde meydana gelen Birinci Balkan Savaşı sırasında bir Yunan ayaklanmasıydı. Birinci Balkan Savaşı sırasında Yunanistan Krallığı'nca Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ayaklandırılan bölgedeki Rumların isyanı bastırılamadı.Böylece Osmanlı ve Arnavut kuvvetlerini Himara bölgesinden çıkarıldılar ve isyancılar Saranda ve Avlonya arasındaki kıyı bölgesinde Yunan Ordusu'nun işgaline zemin hazırlayıp burayı Yunanistan Krallığı için güvence altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Driskos Muharebesi</span>

Driskos Muharebesi, 9-11 Aralık 1912'de gerçekleşti.Ancak Konduravki köyü mevkiindeki çatışmalar nedeniyle bu muharebe Konduvraki- Driskos Muharebesi olarak da bilinir. Bu muharebe Birinci Balkan Savaşı sırasında Alexandros Romas komutasındaki Yunan kuvvetleri ile General Esad Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri arasında yapılan bir muharebedir. Muharebe, Yunan Ordusunun Hani Kamber Ağa'daki Osmanlı savunma hattına saldırmasıyla başladı.

21-23 Ekim 1912 Tarihleri arasında Yunan Epir Ordusunun birlikleri ile Yanya Kolordusu kuvvetleri arasında gerçekleşen muharebedir. Yanya kolordusunun Balkan Savaşı'nda girdiği ilk muharebe olup Osmanlı zaferi ile sonuçlansa da bu muharebedeki bazı hatalar hemen ardından girişilen Gribova Muharebesi'ndeki yenilgi bu başarının kullanılamamasına neden olmuştur.

İkinci Yanya Muharebesi veya Muharebeleri 5 Ocak 1913 ile 20 Ocak 1913 arasında hazırlık muharebelerinin ve 20-23 Ocak arasında ise esas muharebenin yapıldığı bir muharebeler silsilesidir. 5-20 Ocak tarihleri arasındaki Yunan ordusunun asıl muharebe öncesi Yanya'yı tamamen kuşatma amaçlı Dristinik ve Aydonat (Çamlık) Muharebelerinin ikisi de Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır. Bu arada Osmanlı'ya bağlı Arnavutlar ve düzensiz birlikler Yunanların ikmal hattı olan Saranda limanına baskın yapıp Yunanların asıl saldırı için malzeme ve ikmal götürmelerini geciktirmişlerdir. 20 Ocak-23 Ocak arasındaki muharebe ise Yunanların ufak toprak kazançlarına karşın ağır kayıplara uğramasına neden olmuş ve Yunanlar saldırılarını durdurmak zorunda kalmıştır. Kısacası muharebeler baştan sona Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır.

Yunanistan'daki Arnavutlar, farklı göç dalgaları sonucunda farklı topluluklara bölünmüştür. Arnavutlar ilk olarak 13. yüzyılın sonlarında Yunanistan'a göç ettiler. Orta Çağ'da Yunanistan'a yerleşen Arnavut kökenli nüfusun torunları, Yunan ulusuyla tamamen asimile olmuş ve kendilerini Yunan olarak tanımlayan Arvanitlerdir. Bugün, Arvanitika olarak bilinen Tosk Arnavutçasının farklı alt lehçelerini hala koruyorlar.

Çamerya Soykırımı veya Çam Arnavutlarının Soykırımı, binlerce Çam Arnavutunun İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'ın Batı Epir bölgesinin bazı bölgelerinden Yunan direniş unsurları aracılığında Yunanistan tarafından işlenmiş etnik temizlik ve soykırım hareketiydi.

I. Mesalongi Kuşatması Osmanlı İmparatorluğu askerleri tarafından büyük öneme sahip bir liman şehri olan Mesalongi şehrinin kuşatılması olayıdır. Yunan İsyanı'nın başlarında gerçekleşmiştir.

İsmail Gibraltar, Yunan İsyanı esnasında Mısır filosunun komutanı olarak faal olan bir Osmanlı amiraliydi.

<span class="mw-page-title-main">Pindus Muharebesi</span>

Pindus Muharebesi, 28 Ekim - 13 Kasım 1940 tarihleri arasında Yunanistan'ın Epir ve Batı Makedonya bölgesindeki Pindus Dağları'nda meydana geldi. Elit İtalyan 3. Alp Tümeni "Julia" Yunanistan'ın Pindus bölgesini işgal etti. Tümen, ilk ilerleyişinden sonra Yunan ordusu tarafından kuşatıldı ve ağır kayıplar verdikten sonra geri çekilmek zorunda kaldı. Sonrasında, Yunanlılar, Arnavut topraklarının derinliklerine ilerleyerek İtalyanları geri püskürtmeyi başardılar.

1878 Epir isyanı, 93 Harbi'nin başlamasıyla Makedonya ve Girit gibi Osmanlı Yunanistanı'nın çeşitli yerlerinde meydana gelen bir dizi Yunan ayaklanmasının parçasıydı. Her ne kadar Yunan yetkililer isyanı bireysel olarak desteklese de, o dönemde Doğu Avrupa'daki uluslararası durumun farkında olan Yunan Hükümeti bunu yapmamaya karar verdi.