İçeriğe atla

17 Şubat 1959 Türk Hava Yolları Londra kazası

17 Şubat 1959 tarihli Türk Hava Yolları Londra seferi
Özet
Tarih17 Şubat 1959
Olay türüUçağın kuleyle telsiz irtibatının kesilmesi ve yoğun sis
Hava taşıtı
KalkışEsenboğa Havalimanı, Ankara, Türkiye
DestinasyonGatwick Havalimanı, Londra, İngiltere
Yolcu sayısı21
Yaralı sayısı6
Ölü sayısı14
Kurtulanlar7
Hava taşıtı modeliVickers Viscount 793[1]
İşletmeciTürk Hava Yolları
Kuyruk numarasıTC-SEV[1]

17 Şubat 1959 Türk Hava Yolları Londra kazası, 17 Şubat 1959 gününde Türkiye Cumhuriyeti başbakanı Adnan Menderes'in içerisinde bulunduğu Vickers Viscount 794[2] tipi "TC-SEV" uçağının Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuracak Londra Antlaşması için İngiltere'ye doğru giderken düşmesi olayıdır.[1][3][4]

Kaza

Adnan Menderes'in başkanlığındaki Türk heyetini taşıyan Türk Hava Yolları uçağı, ilk başta Londra'nın merkezine daha yakın olan Heathrow Havalimanı'na inmeyi planlamıştı. Ancak, Heathrow kontrol kulesi yetkilileri, başkentteki aşırı sis yüzünden diğer bütün uçaklar gibi Türk uçağını da 25 kilometre güneyde bulunan Gatwick Havalimanı'na yönlendirdi. Burada sis kısmen az olsa da görüş mesafesini büyük ölçüde düşürecek yoğunluktaydı. İngiltere Havacılık Bakanlığı'nın yaptığı soruşturmaya göre, uçağın kuleyle telsiz irtibatının kesilmesi ve yoğun sis sebebiyle uçak saat 16.58'de aniden bir fırtına ile beraber Londra yakınlardaki ormana çakılmıştır. Yerde 250 metre kadar sürüklendikten sonra her iki kanadı kopmuş ve taklalar atarak parçalanmıştır.[4] Newgate Chaffold çiftliğinde bahçıvanlık yapan Peter Weller ve iki arkadaşı da kazaya şahit oldular. Bu üç İngiliz, gökyüzünde korkunç bir motor gürültüsü duyduktan sonra sivil bir uçağın hızla üzerlerine doğru inmeye başladığını görmüş ve bulundukları tarlada yere kapanmıştır. Uçağın ürkütücü patlama sesiyle yakınlardaki ormana daldığını gören Weller, yanındaki arkadaşlarından birine bisikletiyle birkaç kilometre uzaklıktaki polis karakoluna gitmesini istedi; sonra da diğer arkadaşıyla birlikte kazazedelerin yardımına koştular.[4]

Weller ve arkadaşı olay yerine ulaştığında uçağı ikiye ayrılmış bir şekilde buldular. Uçağın gövdesine girip, koltuklarda baygın durumda yatan birkaç yolcuyu dışarı çıkardılar.[4] Kazada Menderes'in ayağı uçağın yarılan tabanına sıkışmış, DP'li Sakarya Milletvekili Rıfat Kadızade onun dışarı çıkmasını sağlamıştı.[1] Olay yerine gelen Tony Bailey isimli çiftçi ve hemşire eşi Margaret, o sırada Menderes'i takım elbisesi çamur ve kana bulanmış bir şekilde çalıların üzerinde otururken buldular. Menderes, İngilizce olarak, hiçbir şeyi olmadığını söyledi ve uçaktakilere yardım etmelerini istedi. Tony Bailey uçaktakilere yardım etmeye giderken eşi de kazazede Adnan Menderes'e göz kulak olmak için orada kaldı ve bilincini açık tutmak için uğraştığı kazazedeyi çimenlerin üzerine yatırdı. Margaret "Siz kimsiniz ve bu uçak hangi ülkeye ait?" sorusunu sorunca, "Türkiye başbakanıyım. Uçaktakiler de benimle birlikte Londra'daki Kıbrıs görüşmelerine gelen Türk delegasyonudur." yanıtını aldı.[1][4]

Hemşire Margaret, Menderes'in aralarında bulunduğu üç kişiyi köy evindeki kanepelere yatırdı ve profesyonel tıbbî yardımda bulundu.[1] Olay yerine cankurtaran gelince Menderes, London Clinic'te tedaviye alındı. Kazada bakan ve milletvekillerinin de bulunduğu 14 kişi ölmüştü.[3][4] Dışişleri Bakanlığı Kâtibi Güner Türkmen ve Demokrat Parti Çanakkale Milletvekili Emin Kalafat'ın da aralarında bulunduğu 6 yolcu ve mürettebat yaralı olarak kurtuldu. Başbakan Adnan Menderes hafif yaralandı.[5]

Kazada ölenler

  • Ali Server Somuncuoğlu (Basın-Yayın ve Turizm Bakanı)
  • Şerif Arzık (Anadolu Ajansı Genel Müdürü)
  • Abdullah Parla (Türk Hava Yolları Genel Müdürü)
  • Kemal Zeytinoğlu (DP Eskişehir Milletvekili)
  • Muzaffer Ersü (Başbakanlık Özel Kalem Müdürü)
  • İlhan Savut (Dışişleri Bakanlığı 2. Daire Başkanı)
  • Mehmet Ali Görmüş (Basın-Yayın ve Turizm Bakanlığı Özel Kalem Müdürü)
  • Sedat Görmüş (Dışişleri Bakanlığı kâtibi)
  • Burhan Tan (Akşam Gazetesi foto muhabiri)
  • Münir Özbek (Kaptan Pilot)
  • Sabri Kazmaoğlu (Yardımcı pilot)
  • Lütfi Biberoğlu (Yardımcı pilot)
  • Gönül Uygur (Hostes)
  • Gündüz Tezel (Telsiz operatörü)

Yaralananlar

Olayın ardından

Menderes'in talimatıyla Kıbrıs görüşmeleri planlandığı zamanda başladı.[1] Adnan Menderes, kazadan iki gün sonra, London Clinic'te gözetim altında tutulduğu hasta yatağında Londra Antlaşması'nı imzaladı. Ardından ertesi gün radyolarda yayınlanmak üzere Türk halkına hitaben duygusal bir konuşma yaptı.[4] Mart başında taburcu olan Menderes'i Türkiye'ye dönüşünde İstanbul havalimanında yüzbinlerce kişi karşıladı. Yol boyunca içinde bulunduğu aracı durduruldu, Menderes için kurbanlar kesildi. İzdiham nedeniyle, İstanbul'a her gelişinde kaldığı Park Otel'e ancak dört saatte ulaşabildi.[1] Menderes'i taşıyan treni de Ankara Garı'nda Celal Bayar ve İsmet İnönü'nün de bulunduğu devlet erkanı ve yine büyük bir kalabalık coşkuyla karşıladı.[3] 22 Şubat gününde kazada ölenlerin cenazeleri Türkiye'ye getirildi ve törenlerle toprağa verildi. Kazazedelere yardım eden Tom ve Margaret Bailey çifti ile bahçıvan Peter Weller, kısa bir süre sonra Türkiye'ye davet edildi ve başbakan'ın özel konukları olarak ağırlandılar.[4]

Kazadan önce DP ile muhalefetteki CHP'nin ilişkileri oldukça gergindi. Menderes'in kazadan sağ olarak kurtulması muhalefetle aralarında kısa süreli bir yumuşama sağladı.[3] Ancak bu durum uzun sürmedi. Başbakan Menderes, bir yıl sonra 27 Mayıs 1960'ta askerî darbe ile devrildi ve 17 Eylül 1961'de askeri yönetimin kurduğu mahkeme tarafından iki bakanıyla beraber idam edildi.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Özgürel, Avni (12 Ocak 2003). "Bir uçak kazası, bir devlet". Radikal. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2009. 
  2. ^ "Photo of Vickers 794D Viscount TC-SEV - Aviation Safety Network". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  3. ^ a b c d Birand, Mehmet Ali (1989). "VI - Baskı". Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu. TRT. 
  4. ^ a b c d e f g h Güven, Ali Murat (20 Şubat 2006). "Menderes´in mucizevî kurtuluşu". Yeni Şafak. 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2009. 
  5. ^ "Menderes'e yardım eden İngiliz hemşireden itiraf - GÜNCEL Haberleri". Haber7.com. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

1959 (MCMLIX) perşembe günü başlayan bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Menderes</span> 9. Türkiye başbakanı

Ali Adnan Menderes, Türk siyasetçi. 1950-60 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı görevinde bulundu. Ayrıca, aynı tarihler arasında kurucuları arasında yer aldığı Demokrat Parti (DP) Genel Başkanlığını yürüttü. Menderes, Türkiye siyasi tarihinde idam edilen ilk ve tek Türkiye Cumhuriyeti başbakanı olarak tarihe geçti. 1990'da Türkiye Büyük Millet Meclisi çıkardığı yasayla, Menderes ve onunla beraber idam edilen Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'ya itibarlarını iade etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fatin Rüştü Zorlu</span> Türk diplomat ve siyasetçi

Ahmet Fatin Zorlu, Türk siyasetçi ve diplomattır. 1957-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. Bundan önce ise 1954-55 yılları arasında Başbakan Yardımcılığı yaptı. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (1946)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1946–1960)

Demokrat Parti, 7 Ocak 1946'da kurulan, kurulduğu yıl yapılan seçimlerde azınlıkta kalıp 4 yıl sonra yapılan seçimlerde 27 yıllık tek parti dönemini sona erdiren Türk siyasi partisi olarak bilinir. Sırasıyla 1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kazanmış ve 10 yıl boyunca iktidar olmuştur. Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile iktidardan düşürülmüş ve 29 Eylül 1960'ta kapatılmıştır. Demokrat Parti'nin kısaltması DP olarak yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Polatkan</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Hasan Polatkan, Kırım Tatarı kökenli Türk siyasetçi ve maliyeci. Mayıs ile Aralık 1950 arasında kısa bir dönem Çalışma Bakanlığı görevine getirildi. 1950-60 yılları arasında ise Maliye Bakanlığı görevinde bulundu. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">27 Mayıs Darbesi</span> Demokrat Parti hükûmetinin artan otoriterleşmesine karşı yapılan askerî darbe

27 Mayıs Darbesi, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbe. Ayrıca 27 Mayıs Askerî Müdahalesi, 27 Mayıs İhtilali veya 27 Mayıs Devrimi olarak da anılır. Darbe emir komuta zinciri içinde yapılmamıştır, 37 düşük rütbeli subayın planları ile Tümgeneral Cemal Madanoğlu'nun komutanlığında icra edilmiştir. Kritik mevziler bu subayların ellerindeki asker ve silahlarla önce ordudaki Komuta Kademesinin etkisiz hâle getirilmesi ile ele geçirilmiştir. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükûmet üyeleri tutuklanmıştır. 235 general ve 3.500 civarında subay emekliye sevk edilmiş, üniversitede bulunan 147 öğretim görevlisi görevden alınmış ve bazı üniversiteler kapatılmıştır. Bununla beraber 520 savcı ve yargıç görevden alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1954 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 10. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1954 Türkiye genel seçimleri, 2 Mayıs 1954 tarihinde TBMM'de görev yapacak 10. dönem milletvekilleri için yapılan seçimlerdir.

Melih Rauf Esenbel, Türk diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Hayrettin Erkmen</span> Türk siyasetçi

Hayrettin Erkmen, Türk siyasetçi.

Emin Kalafat Türk siyasetçi.

<i>Hatırla Sevgili</i> Türk televizyon dizisi (2006–2008)

Hatırla Sevgili, Sis Yapım imzalı, 2006-2008 yılları arasında atv'de yayımlanan dram, romantik ve tarihî türdeki Türk televizyon dizisidir. 2 sezondan oluşan dizi, 68. bölümü ile final yaparak sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Yassıada Yargılamaları</span> 1960 darbesinden sonraki mahkeme süreci

Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisi. Yargılamalar Demokrasi ve Özgürlük Adası 'nda yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem Alican</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Ali Ekrem Alican, Türk siyasetçi ve maliyeci.

Kemal Zeytinoğlu, Türk siyasetçidir.

Ahmet Mükerrem Sarol, Türk doktor, siyasetçi, milletvekili ve devlet bakanı.

Mehmet Arif Demirer, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Türkiye Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1973)

Yeni Türkiye Partisi (YTP), 1961 ile 1973 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Şefik Fenmen</span> Türk diplomat

Hasan Şefik Fenmen, Türk diplomat.

1953 yılında Türkiye'deki olaylar.

Bu sayfada 1950 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.