1744 Büyük Kuyruklu Yıldızı
 C/1743 X1'in 8 Mart 1744'te gün doğumundan önce ufukta uzanan kuyrukları. (1877 tarihli The World of Comets kitabından ahşap baskı) | |||||||||
| Keşif | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Keşfeden(ler) |
| ||||||||
| Keşif tarihi | 29 Kasım 1743 | ||||||||
| Belirtmeler | |||||||||
| 1744 Comet de Chéseaux | |||||||||
| Yörünge özellikleri | |||||||||
| Gözlem yayı | 71 gün | ||||||||
| Günberi | 0,22 au[1] | ||||||||
| Dışmerkezlik | 1,0 (varsayılan) | ||||||||
| Yörünge eğikliği | 47° | ||||||||
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||||||
1744 Büyük Kuyruklu Yıldızı (resmi adı C/1743 X1, aynı zamanda Comet de Chéseaux veya Comet Klinkenberg-Chéseaux olarak da bilinir), 1743 ve 1744 yılları boyunca gözlemlenen görkemli bir kuyruklu yıldızdı. İlk olarak 1743'ün Kasım ayı sonlarında Jan de Munck, Aralık ayının ikinci haftasında Dirk Klinkenberg ve dört gün sonra da Jean-Philippe de Chéseaux tarafından bağımsız olarak keşfedilmiştir. 1744 yılında birkaç ay boyunca çıplak gözle görülebilir hale geldi ve gökyüzünde dramatik, alışılmadık etkiler sergiledi. 0,5 olan mutlak büyüklüğü yazılı tarihteki altıncı en yüksek değerdi.[2] Görünür büyüklüğü -7 kadir gibi yüksek bir değere ulaşmış olabilir ve bu da onun Büyük kuyruklu yıldız olarak sınıflandırılmasını sağlamıştır. Bu kuyruklu yıldız, özellikle günberi noktasına ulaştıktan sonra oluşan altı kuyruklu "yelpazesi" ile dikkat çekmişti.
Keşif
Kuyruklu yıldız, 29 Kasım 1743'te Jan de Munck tarafından Middelburg'da keşfedildi.[3] 9 Aralık 1743'te Klinkenberg tarafından Haarlem'de ve 13 Aralık'ta Lozan'daki gözlemevinden Chéseaux tarafından bağımsız olarak gözlemlendi. Chéseaux, kuyruklu yıldızın kuyruğu olmadığını ve üçüncü kadirden bulutsu bir yıldıza benzediğini söyledi, ayrıca koma genişliğini beş yay-dakika olarak ölçtü.[4]
C/1743 X1 kuyruklu yıldızı günberi noktasına yaklaştıkça giderek parlaklaştı. 18 Şubat 1744'e gelindiğinde Venüs gezegeni kadar parlak olduğu (görünür büyüklüğü -4,6) ve bu sırada çift kuyruklu olduğu bildirildi.
Günberi, "altı kuyruk"
Kuyruklu yıldız, 1 Mart 1744 civarı Güneş'ten 0,2 astronomik birim uzaklıkta günberi noktasına ulaştığında,[1] çıplak gözle gün ışığında gözlemlenebilecek kadar parlaktı.[5] Günberi noktasından uzaklaştıkça muhteşem bir kuyruk oluştu. Kuyruklu yıldızın başı, sabah alacakaranlığı nedeniyle görünmez kalırken, kuyruğu ufkun üzerine kadar uzanıyordu. 1744 yılı Mart ayı başlarında Chéseaux ve diğer bazı gözlemciler, ufuk çizgisinin üzerinde yükselen ve altı ayrı kuyruktan oluşan "yelpaze" gibi son derece sıra dışı bir fenomen bildirdiler.[5]
Astronom ve usta gravürcü Johann Georg Puschner'in (1680-1749) "COMET-STERNS" adlı eserinde Klinkenberg Kuyruklu Yıldızı'nın gösterildiği bir gravür.
Bu kuyruk yapısı astronomlar için uzun yıllar boyunca bir bilmece olarak kaldı. Diğer kuyruklu yıldızlar zaman zaman birden fazla kuyruk sergilese de, 1744 kuyruklu yıldızı altı kuyruğa sahip olmasıyla benzersizdi. Kuyruk 'yelpazesinin', çekirdek döndükçe güneş radyasyonuna maruz kalan kuyruklu yıldız çekirdeğindeki üç kadar aktif kaynak tarafından üretildiği öne sürüldü.[6] Kuyruk fenomeninin, Comet West ve C/2006 P1 (McNaught) gibi bazı kuyruklu yıldızların kuyruklarında görülen "toz şeritlerinin" çok belirgin bir örneği olduğu da öne sürülmüştür.
Diğer gözlemler
Chéseaux, 9 Mart'ta kuyruklu yıldızı görebilen kuzey yarımküredeki son bilinen gözlemci oldu, fakat kuyruklu yıldız güney yarımkürede gözlemlenmeye devam etti. Güney yarımküredeki bazı gözlemciler, 18 Mart'ta kuyruğun yaklaşık 90 derece uzunluğunda olduğunu bildirdiler.[6] Kuyruklu yıldız 22 Nisan 1744'ten sonra bir daha görülmedi.
C/1743 X1, Kanpō dönemine ait Nihon Odai Ichiran'daki Japon astronomi kayıtlarında da yer aldı.[7] Araştırmacılar, bazı Çinli gözlemcilerin kuyruklu yıldızla ilişkili işitilebilir sesler duyduklarını belirttikleri Çin astronomi kayıtlarını keşfettiler. Şayet doğruysa bu sesler, bazen kutup ışıkları (aurora) için tanımlandığı gibi parçacıkların Dünya'nın manyetosferi ile etkileşiminden kaynaklanmış olabilir.[8]
Kuyruklu yıldızı görenler arasında on üç yaşındaki Charles Messier de vardı ve bu olay onun üzerinde derin ve ilham verici bir etki bıraktı. Messier, modern astronominin kurucu isimlerinden biri oldu ve daha sonra yaptığı gözlemler sırasında birçok kuyruklu yıldız keşfetti.
O dönemde henüz genç bir kız olan Sophia, yani Büyük Katerina da evlenmek için Rusya'ya seyahat ederken bu parlak kuyruklu yıldızı gözlemlemişti.[9]
Kaynakça
- ^ a b "JPL Small-Body Database Browser: C/1743 X1" (1744-03-01 kullanılan son gözlem (yörünge belirlemede 2 cisim dinamiği kullanıldı)). Jet Propulsion Laboratory. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2011.
- ^ Kidger, M. Comet Hale-Bopp Light Curve 1 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NASA Jet Propulsion Laboratory, 8 Kasım 2017 tarihinde erişildi
- ^ De Munck, J., Sterrekundige Waarneemingen op de Comeet of Staart-Sterre; Sedert den 29 November des Jaars 1743. tot op den 1 Maart van den Jaare 1744, Amsterdam/Middelburg: Isaak Tirion/Hendrik van Hoekke, 1744.
- ^ Kronk, G. W. Cometography: A Catalog of Comets, I, Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 408.
- ^ a b Kronk, G. W. Cometography: A Catalog of Comets, I, Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 410.
- ^ a b Kronk, G. W. Cometography: A Catalog of Comets, I, Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 411.
- ^ Titsingh, Isaac. (1834). Nihon Odai Ichiran; or, Annales des empereurs du Japon. Paris: Royal Asiatic Society, Oriental Translation Fund of Great Britain and Ireland, s. 418. OCLC 5850691.
- ^ Keay, C. Explanation of Auroral Sounds 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Australian Space Weather Agency, 8 Kasım 2017 tarihinde erişildi
- ^ Robert K. Massie (2012). Catherine the Great: Portrait of a Woman. Random House Trade Paperbacks. ISBN 978-0-345-40877-8.
Dış bağlantılar
- C/1743 X1'in yörünge diyagramı NASA Jet Propulsion Laboratory
