İçeriğe atla

1737-39 Sırp Ayaklanması

1737-39 Sırp ayaklanması, Osmanlı'nın Avusturya ile savaşta olduğu zamanda çıkan isyandır.

Arka planı

II. Viyana Kuşatması ile yenilmeye başlayan Osmanlı İmparatorluğu'nda Müslüman dini liderler, Osmanlı sınırlarında bulunan Hıristiyanlara karşı cihat etmesiyle hem yerel Müslümanların hem de Osmanlı birliklerin, Sırbistan'daki Hristiyan nüfusa karşı sistematik saldırılar dayanılmaz noktalara geldi ve Sırpların önemli kısmı 1690'da İlk Sırp Göçünü gerçekleşmiş oldu. Kalanlar ise direniş hazırlıklarına başladı.

Direniş hazırlıkları

Sırp Patriği IV Arsenije, Avusturya hükûmeti ile Temeşvar piskoposu Nikola Dimitrijeviç aracılığıyla görüştü. Arsenije halkın isyan edip Avusturya ordusuna yiyecek yardımı yapacağına söz verdi.

İsyan başlamadan önce 900 kişilik bir birlik oluşturuldu. Radonja Petrović Brda'da 500, Vasojevići 200, Piperi 200 kişilik bir birlik hazırlamıştı.

Öte yandan direnişe katılımın fazla olması için Sırp Patriği ve Radonja Metropolitanı Sava Petrović'e Osmanlı'ya karşı savaşa davet edildi. Ancak Sava Petrović, Venedik'in emrindeydi ve bu yüzden isyan sırasında hareketsiz kaldı.

Avusturya İmparatoru, 15 Haziran 1737'de Sırpları isyan etmeye çağırdı. Sırplar, Sırp Patriği IV Arsenije öncülüğünde isyan etti.

İsyan; Belgrad, doğu Bosna-Hersek, Karadağ ve Sar Dağı'nı kapsayan geniş bir bölgede ortaya çıktı. Ayaklanmaya sadece Sırplar değil, Arnavut Klimenti kabilesi de katıldı.

İsyanın gelişimi

Sırbistan

İsyanın ana merkezi Sırbistan topraklarıydı. Sırbistan'daki bazı gelişmeler:

  • Užice'e ve Lešnica'ya saldırılar (1737)
  • Mlatišuma komutasındaki birliklerin Kruşev'i özgürleştirmesi (20 Temmuz 1737)
  • İsakoviç'in komutasındaki birliklerin Syrmia'ya geri çekilmesi (Ekim 1737 Sonu)
  • Mlatišuma komutasındaki birliklerin Morlat ve Rudnik'e saldırıları (7 Ocak 1739)
  • Toplica bölgesi ve Niš'in özgürleşmesi

Karadağ ve Eski Sırbistan

İsyanın liderlerinden Radonja, Avusturyalı yetkililerden, isyanın başarıya ulaşması için yardım istedi. Görüşmeler devam ederken, Karadağ'da ayaklanma patlak verdi. Radonja'nın birlikleri, Sırp birlikler ve Staniša Marković Mlatišuma'nın birlikleri Müslümanlara saldırdı. Sırp planına göre, Novi Pazar, Rožaje, Bijelo Polje ve Peć'i özgürleştirilecekti. Bir Sırp müfrezesi Bihor'a saldırdı ve Godijevo'ya girerek Mustafa Sijariç'in evinde bir karargâh kurdu. Bu sırada Radonja, Župljani'ye saldırı planlıyordu. Župljani'ye saldırı planlarken Radonja, Cattaro'ya bağlı birliklerin Jerolim Buća'ya, Derviş Paşa'nın ordusu ile birlikte Hersek'teki Knin'e doğru ilerlemesini emretti.

Bu sırada vezir Mustafa Paşa, diğer sancaklar ve 4.000 Tatar ordusu ordusu ile harekete geçip isyanı bastırdı. Osmanlı birlikleri ile ilgili verilen sayının doğruluğu kesin değildir.

Sonuç

Başarısız olan isyan sonucunda, Osmanlı yönetimi, 1689-92'de yaptığı gibi; Hersek, Sandzak, Metohija ve Karadağlı Sırpların Arsenije IV ile birlikte, topraklarından sürdü. Sürülen insanlar, Avusturya'ya gitmek zorunda kaldı. Avusturya, Sırplar'ı kabul etti ve topraklarına yerleştirdi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">93 Harbi</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1877-1878 yılları arasında yapılmış savaş

93 Harbi ya da 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı padişahı II. Abdülhamit ve Rus çarı II. Aleksandr döneminde yapılmış olan bir Osmanlı-Rus Savaşı'dır. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Hem Osmanlı Devleti'nin batı sınırındaki Tuna (Balkan) Cephesi'nde, hem de doğu sınırındaki Kafkas Cephesi'nde savaşılmıştır. Savaşa hazırlıksız yakalanan Osmanlı Devleti, çok ağır bir yenilgi almıştır. Savaşın başlıca sebepleri; Osmanlı Devleti'nde yaşanan azınlık isyanları, Rusya ve Batı Avrupa ülkelerinde, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Hristiyanların insan haklarının çiğnendiği konusunda oluşan tek taraflı kamuoyu, Rusya'nın Balkanlardaki genişleme siyaseti, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlık istekleri ve Panslavizm akımıdır. Avrupa'nın büyük güçleri savaşı önlemek için İstanbul'da Tersane Konferansı'nı toplamışlar, ancak Osmanlı Devleti'ne yaptıkları taleplerin reddedilmesi üzerine savaş patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ</span> Balkanlarda bir ülke

Karadağ, Avrupa'nın güneydoğusunda Balkanların Adriyatik kıyısında bir ülkedir. Kuzeyde Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda ise Hırvatistan ve Adriyatik Denizi ile çevrilidir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica ülke topraklarının %10,4'ünü ve nüfusun %29,9'unu kapsamaktadır, Çetine kenti eski krallık başkenti statüsündedir. Ülkenin büyük çoğunluğunu Karadağlılar oluşturur, Sırplar %28,7 ile en büyük azınlıktır. Ayrıca Boşnaklar, Arnavutlar ve Hırvatlar da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra</span> Arnavutlukun kuzeybatısında bir şehir

İşkodra Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir. İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Yorgi</span>

Kara Yorgi Petroviç, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Birinci Sırp Ayaklanması'nın lideri ve sonradan bağımsızlığını kazanan Sırbistan'ı uzun süreler yöneten Karađorđević Hanedanı'nın atasıdır.

Sırbistan tarihi, bugünkü Sırbistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan tarihi</span>

Hırvatistan tarihi, bugünkü Hırvatistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Balkan Savaşı</span> Balkan Birliği ile Osmanlı Devleti arasında 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen savaş

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913'te Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği'nin Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı savaş. Bu savaş ile Balkan devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ne kadar olan Midye-Enez Hattı'nın batısındaki tüm topraklarını Balkan devletlerine bırakmak zorunda kaldı.

Sırp İsyanları, 19. yüzyılın başlarında Sırpların Osmanlı Devleti'ne karşı başlattıkları ve 1878 yılında Sırbistan'ın bağımsızlığıyla sonuçlanmış isyanlardır.

Banya Luka Muharebesi, Hekimoğlu Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve ona bağlı Avusturya Arşidüklüğü arasından yapılmıştır. Bosna'ya girmek isteyen Avusturyalılar, Osmanlı Ordusu ile Banya Luka şehri yakınında karşı karşıya gelmiştir. Osmanlı Ordusunun o bölgedeki ordusu, çoğunlukla yerel Bosnalı kökenli askerlerden ve milislerden oluşmaktaydı. Osmanlı-Bosna askerleri, Avusturya ordusunu yenilgiye uğratıp Bosna'daki ilerlemelerini durdurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Kuşatması (1739)</span> 1739 yılında yapılan ve Belgradın tekrar Osmanlı İmparatorluğuna geçtiği kuşatma

Belgrad Kuşatması, 1739 yılında yapılan Belgrad'ın tekrar Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçmesini sağlayan kuşatma.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Sırp Savaşı (1876-1877)</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Sırbistan Prensliği arasında 1876-77 yılları arasında yapılmış savaş

Osmanlı-Sırp Savaşı, Türk-Sırp Savaşı) veya Birinci Türk-Sırp Savaşı, 1876-1877 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Sırbistan Prensliği arasında gerçekleşen savaşlardır.

Büyük Sırp Göçleri, ayrıca Büyük Göç olarak da bilinen, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Habsburg Monarşisi'ne yönelik büyük çaplı göç hareketleridir.

Silahdar Damat Dimetokalı Mehmed Paşa I. Mahmud saltanatında 9 Ocak 1736 - 6 Ağustos, 1737 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Avrupa'da Osmanlı savaşları Osmanlı İmparatorluğu ile eski Orta Çağ'dan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan çeşitli Avrupa devletleri arasındaki bir dizi askeri çatışma idi. İlk çatışmalar 13. yüzyılda Bizans-Osmanlı savaşları, ardından da 14. yüzyılda Bulgar-Osmanlı savaşları ve Sırp-Osmanlı Savaşları başlamıştır. Bu devrin büyük bölümü, Osmanlı'nın Balkanlara açılmasıyla karakterize edildi. Osmanlı İmparatorluğu, 15. ve 16. yüzyıllarda Orta Avrupa'ya daha fazla girdi ve Avrupa'daki toprak taleplerinin zirvesinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i işgali</span>

Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i işgali, Berlin Kongresi'nin ardından 29 Temmuz-28 Ekim 1878 tarihleri arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ın Osmanlı İmparatorluğu yönetimindeki Bosna vilayetini işgal etmesidir. Boşnaklar, Müslüman halk ve bölgede yaşayan bir kısım Hristiyan Sırp halk çekilmeyi reddeden bazı Osmanlı birlikleri ile birlikte işgale pek çok yerleşim yerinde ve sert şekilde karşı koymuşlardır; vilayet başkenti Saraybosna'da sokak çatışmaları ardından ancak Avusturya ordusunun eline geçebilmiştir. Son direniş lideri, savundukları yerleşim yerleri ele geçirilene kadar kırsal da süren gerilla savaşlarıyla işgal 28 Ekim 1878'de ancak tamamlanabilmiştir. Bazı direniş liderleri teslim olurken bazıları çatışmalarda ölmüş veya Avusturyalılarca idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ milliyetçiliği</span>

Karadağ milliyetçiliği, Karadağlıların bir millet olduğunu iddia eden ve Karadağlıların kültürel birliğini teşvik eden milliyetçiliktir.

1737-1739 Osmanlı-Avusturya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında 1737 ile 1739 arasında süren ve Belgrad Antlaşması'yla sona eren savaş.

<span class="mw-page-title-main">Karađorđević Hanedanı</span>

Karađorđević hanedanı veya Karađorđević Evi devrik Sırp ve eski Yugoslav kraliyet ailesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">1596-1597 Sırp Ayaklanması</span>

1596-1597 Hersek ayaklanması olarak da bilinen 1596-1597 Sırp ayaklanması, Uzun Türk Savaşı sırasında (1593-1606) Hersek Sancağı ve Karadağ Vilayeti'ndeki Osmanlılara karşı Sırp Patriği Jovan Kantul tarafından düzenlenen ve Nikšić'in voyvodası ("dük") Grdan tarafından yönetilen bir isyandı. Ayaklanma, 1594'teki Başarısız Banat İsyanı ve 27 Nisan 1595'te Ortodoks azizi Sava'nın kutsal emanetlerinin yakılmasının ardından patlak vermiş; Bjelopavlići, Drobnjaci, Nikšić ve Piva kabilelerini içeriyordu. 1597'de Gacko sahasında mağlup edilen isyancılar, dış destek eksikliği nedeniyle teslim olmak zorunda kaldılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.