16 Büyük Türk Devleti
16 Büyük Türk Devleti, Türk milliyetçiliği kavramıdır. Kavram, 1969'da haritacı Akîp Özbek[1] tarafından ortaya atılmış[2] ve 1980'lerde Kenan Evren yönetiminde yaygınlaşmıştır. Kendisinden önce Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki 16 yıldızın, Anadolu Selçuklularından sonra Türklerin Anadolu'da kökleşmesini sağlayan 16 beyliğe atıf yaptığı savunuluyordu.[3][4]
Liste
16 Büyük Türk Devleti şunlardır:
| Bayrak | Devlet | Kurucu | Hüküm yılları | Hüküm Sürdüğü Toplam Yıl |
|---|---|---|---|---|
 | Büyük Hun İmparatorluğu | Teoman | MÖ 220- MS 216 | 436 |
 | Batı Hun İmparatorluğu | Panu | MS 48-MS 216 | 168 |
 | Avrupa Hun İmparatorluğu | Balamir | 375-469 | 94 |
 | Ak Hun İmparatorluğu | Aksuvar | 440-710 | 270 |
 | Göktürk Kağanlığı | Bumin Kağan | 552-745 | 193 |
 | Avar Kağanlığı | I. Bayan | 565-835 | 270 |
 | Hazar Kağanlığı | Böri Şad | 651-983 | 332 |
 | Uygur Kağanlığı | Kutluk Bilge Kül Kağan | 744-847 | 103 |
 | Karahanlı Devleti | Bilge Kül Kadir Han | 840-1212 | 372 |
 | Gazne Devleti | Alp Tigin | 962-1183 | 221 |
 | Büyük Selçuklu İmparatorluğu | Tuğrul Bey | 1040-1157 | 117 |
 | Harezmşahlar Devleti | Kutbeddin Muhammed | 1097-1231 | 134 |
 | Altın Orda Devleti | Batu Han | 1236-1502 | 266 |
 | Timur İmparatorluğu | Emir Timur | 1368-1501 | 133 |
 | Babür İmparatorluğu | Babür Şah | 1526-1858 | 332 |
 | Osmanlı İmparatorluğu | Osman Gazi | 1299-1922 | 623 |
Türkçü-Turancı yazar ve düşünür Nihal Atsız, bu 16 devletin kiminin Türklüğünün muallakta kaldığını, Akkoyunlular gibi kimi Türk devletlerinin ise dışarıda bırakıldığını ve bunun için de oluşturulan listenin eksik ve Türk tarihiyle uyumsuz olduğunu ifade etmiştir.[5]
TRT, 1969 yılında bir takvim ve PTT, 1984 yılında, 16 Türk Devletini konu alan özel pul serisi bastırmıştır. Bu takvimde ve pullarda, devletlerin bayrakları ve önderlerinin portreleri bulunmaktaydı.[6] 1985'te ise Akîp Özbek'in ilk kez dile getirmiş olduğu 16 devlet, 1936'da tasarlanan Cumhurbaşkanlığı forsunun açıklaması olarak tasarlanmıştır.[7]
Birçok kamu binası ve parkta Cumhuriyet'in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün yanına 16 Büyük Türk Devleti'nin önderlerinin büstü veya heykelleri de vardır.[8]
2000 yılında Türk Telekom, bu konu üzerine bir akıllı kart dizisi satışa çıkardı.
2015'te dönemin cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Filistin lideri Mahmud Abbas'ı Külliye'de ağırlarken 16 devletin savaşçısı olarak giydirilmiş kişiler dikkat çekmiştir. Kostümlerin dönemleriyle olan uyumsuzluğu da eleştiri konusu olmuştur. Kostümler içinde, en çok ilgi çeken ise sosyal medyada ‘Duşakabinoğulları’ adı takılan bornoz benzeri kostüm oldu.[9]
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ H. Feridun Demokan, Contemporary Turkey: Geography, History, Economy, Art, Tourism, Demokan, 1978, p. 4. Necdet Evliyagil, Sami Güner, Basın-Yayın Genel Müdürlüğü, Ajans-Türk, Türkiye: Cumhuriyetin 50. Yıl Kitabı, Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii, 1973.
- ^ X. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1994, p. 2947. (Türkçe))
- ^ "22-gürbüz d. tüfekçi.pdf". Google Docs. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
- ^ On line history newspaper ((Türkçe)) 21 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nihal Atsız (Türkçe)
- ^ Ivan Sache, Presentation of the Sixteen Great Turkish Empires and their alleged flags 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Flags of the World, 4 July 2004; c.f. jpeg of the 1984 stamp series 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The flags were designed by Özbek in 1969. They are mostly imaginary, with the exception of the 1844 Ottoman flag, and arguably the wolf's head and the bow-and-arrow used as emblems for the Göktürk and the Seljuk states, respectively. Ekrem Buğra Ekinci, 16 TÜRK DEVLETİ Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız neyi ifade ediyor? 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2 February 2015.
- ^ Central Eurasian Studies Review, Vol. 3, Central Eurasian Studies Society, 2004, p. 23
- ^ Keçiören 39°58′41″K 32°52′3″D / 39.97806°K 32.86750°D. Etimesgut Belediyesi kent meydanı için hazırlanan 16 Türk Büyüğü heykelleri. 26 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Niğde’nin simgesi Türk Büyükleri heykelleri kaldırılıyor mu? 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk devlet büyükleri Mamak'ta 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türk Büyükleri Anıtları Yenilendi (Nevşehir) 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Pınarbaşı Turkishness Monument" (Pınarbaşı Türklük Anıtı, opened in 2000).
- ^ "Duşakabinoğulları 3 ay sürmüş!". 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021.
