1629-1631 İtalya veba salgını

Milano Büyük Vebası olarak da anılan 1629-1631 İtalya veba salgını, 1348'de Kara Ölüm ile başlayan ve 18. yüzyılda sona eren İkinci veba salgınının bir parçasıydı. 17. yüzyılda İtalya'daki iki büyük salgından biri, Kuzey ve Orta İtalya'yı etkiledi ve en az 280.000 ölümle sonuçlandı. Bir milyon ölümle nüfusun yaklaşık %35'inin öldüğü de tahminler arasındadır.^[1] 1629-1631 salgınının, İtalya ekonomisinin diğer Batı Avrupa ülkelerine göre geride kalmasına neden olduğu da iddia edilmiştir.^[2]

1623'te Kuzey Fransa'da ortaya çıktığı düşünülen veba, Otuz Yıl Savaşları ile bağlantılı birlik hareketleri sonucunda tüm Avrupa'ya taşındı ve iddiaya göre Mantuan Veraset Savaşı'na katılan askerler tarafından 1629'da Lombardiya'ya getirildi.^[3] Hastalık ilk olarak Venedik birliklerine yayıldı ve Ekim 1629'da Lombardiya'nın başlıca ticaret merkezi olan Milano'ya ulaştı. Şehir, karantina uygulanmasına ve dış ziyaretçilere ve ticari mallara erişime sınırlama getirilmesine rağmen hastalığın yayılması engellenemedi. Karnaval mevsimi boyunca salgın önlemlerinin gevşetilmesiyle Mart 1630'da salgın zirveye ulaştı. 1631 ilkbahar ve yazında ise ikinci bir dalga geldi. Milano kentinin 130.000 kişilik toplam nüfusun yaklaşık 60.000'i salgın nedeniyle öldü.^[3]

Lombardiya'nın doğusunda, Venedik Cumhuriyeti'nde 1630-31'de Venedik şehri ciddi şekilde salgından etkilendi ve 140.000 nüfuslu şehirde 46.000 kişi öldü. Bazı tarihçiler, büyük bir ticari ve siyasi güç olan Venedik'in çöküşünde salgındaki yüksek can kaybının ve bunun ticaret üzerindeki büyük etkisinin etkili olduğuna inanıyor.^[2]

Papalık şehri Bologna, yaklaşık 15.000 vatandaşını vebanedneiyle kaybetti ve komşu Modena ve Parma şehirleri de ağır şekilde salgından etkilendi. Bu veba salgını kuzeye, Batı Avusturya ve Kuzey İtalya'nın bir dağ bölgesi olan Tirol'e de yayıldı.

Daha sonra İtalya'da hıyarcıklı veba salgınları 1630-1633'te Floransa şehrinde ve 1656-58 yılları arasında Napoli veba salgını sırasında Roma ve Cenova'yı çevreleyen bölgelerde meydana geldi.^[]

Bazı şehirlerdeki veba öncesi nüfus ve ölüm rakamları:^[1]

2019'da yapılan bir araştırmada, 1629-1631 vebasının vebadan etkilenen birkaç şehirde daha düşük büyümeye yol açtığını ve "İtalya kentsel nüfuslarının büyümesinde ve kentleşme oranlarında uzun süreli hasara neden olduğu" sonucuna varıldı. Bu bulgular, 17. yüzyıl salgınlarının İtalya ekonomisinin göreli düşüş sürecini tetiklemede temel bir rol oynadığı hipotezini desteklemektedir.^[2]

1629-1631 İtalya veba salgını, Alessandro Manzoni'nin 1840 tarihli The Betrothed (İtalyanca: I Promessi Sposi) adlı romanı, bir kurgu eseri olmasına rağmen Manzoni'nin Milano'daki koşullar ve olaylarla ilgili açıklaması tamamen tarihseldir ve yazarın araştırdığı birincil kaynaklardan kapsamlı bir şekilde belgelenmiştir.

Kitabın silinmiş bir bölümü, üç sözde "veba yayıcının" tarihsel olarak yargılanmasını ve infazını açıklıyor, daha sonra Storia della Colonna Infame (Alçaklığın Sütunu Tarihi) başlıklı bir broşürde yayınlandı.^[]

• Salgınlar listesi
• İkinci veba salgını
• Santa Maria della Salute, Venedik'te şehrin vebadan kurtuluşu için adak olarak inşa edilmiş bir kilise
• Lazzaretto Vecchio, Venedik lagününde veba kurbanları için mezarlık olarak kullanılan küçük ada.

1. Alfani (2019). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities" (PDF). The Economic History Review (İngilizce). 0 (4). doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2021. 
2. Fighting the Plague in Seventeenth Century Italy. Madison: University of Wisconsin Press. 1981. ISBN 0-299-08340-3. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021. 
3. Epidemics and pandemics their impacts on human history. ABC-CLIO. 2005. ISBN 978-1851096589. 
4. Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. 3rd. New York: Facts on File. 2007. ss. 200. 
5. Epidemics Resulting from Wars. Oxford: Clarendon Press. 1916.