İçeriğe atla

15760 Albion

15760 Albion
Albion'un (daire içine alınmış) Avrupa Güney Rasathanesi tarafından Eylül 1992'de çekilmiş uzun pozlama görüntüsü
Keşif[1][2]
KeşfedenD. C. Jewitt
J. X. Luu
Keşif yeriMauna Kea Gözlemevleri
Keşif tarihi30 August 1992
Adlandırmalar
MPC belirtmesi(15760) Albion
Alternatif adlandırma
1992 QB1
NÖC[1] · cubewano[3][4] (soğuk)[5]
uzak[6]
Yörünge özellikleri[1]
Dönem 31 Mayıs 2020 (gün 2.459.000,5)
Belirsizlik parametresi 3
Gözlem yayı26,34 yıl (9,621 gün)
Günöte47,042 AU
Günberi40,809 AU
Yarı büyük eksen
43,925 AU
Dış merkezlik0,07096
291,13 yıl (106.334 gün)
34,041°
0° 0m 12,188s / gün
Eğiklik2,1797°
359,276°
0,7765°
Fiziksel özellikler
RR (kırmızı)[7]
B–V=0,869±0,143[8]
V−R=0,707±0,093[8]
V−I=1,212±0,146[8]
23,3[9]
7,38 ± 0,06[10] · 7,1[1]
Ortalama çap
108 km[5]
167 km[3]
0,2 (varsayılan)[5]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

15760 Albion (geçici atama 1992 QB1), Plüton ve Charon'dan sonra keşfedilen ilk Neptün ötesi cisimdir. Çapı yaklaşık 108–167 kilometre olan bu asteroit, 1992'de Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevleri'nde David C. Jewitt ve Jane X. Luu tarafından keşfedildi.

Keşiften sonra, nesneye "Smiley" adını verdiler ve kısa bir süre sonra basın tarafından onuncu gezegen olarak tanıtıldı.[11][12] Bu asteroit "soğuk" Klâsik Kuiper Kuşağı cismidir ve QB1 geçici tanımlamasını aldıktan sonra bu tür bir nesne için cubewano adının ortaya çıkmasına neden olmuştur.[13] Geçici ad olan "QB1" çözümlendiğinde, o yılın Ağustos ayının ikinci yarısında bulunan 27. nesne olduğu anlaşılır.[1] Ocak 2018 itibarıyla, Neptün'ün ötesinde, çoğunluğu klasik Kuiper kuşağı cisimlerinden olan yaklaşık 2.400 nesne daha bulundu. Adını William Blake'in mitolojisinde yer alan Albion'dan almıştır.[14]

Adlandırma

Albion (mavi) ile karşılaştırıldığında dört dış gezegenin yörüngesi (kırmızı)

Bu küçük gezegenin adı İngiliz şair ve ressam William Blake'ye ait mitolojide yer alan Albion karakterinden gelmektedir. Albion bu mitolojide bir adada yaşayan ilkel bir insandır. Albion adı aynı zamanda Britanya'nın eski ve mitolojik adından türetilmiştir.[6] Resmi isimlendirme ise Minor Planet Center tarafından 31 Ocak 2018 tarihinde yapıldı. (M.P.C. 108697)[15]

Kaşifler, (15760) 1992 QB1 için "Smiley" adını önerdiler, ancak ad zaten Amerikalı gökbilimci Charles Hugh Smiley'in adını taşıyan bir asteroit olan 1613 Smiley için kullanılıyordu.[16] Daha sonra 15760 numarasını aldı ve Ocak 2018'e kadar isimsiz kaldı (keşif yılı olmadan teknik olarak belirsiz olmasına rağmen genellikle basitçe "QB1" olarak belirtilirdi).[4]

Mirası

Albion'un keşfinden sonraki yıl 1993'te; (15788) 1993 SB, (15789) 1993 SC, (181708) 1993 FW ve (385185) 1993 RO dahil olmak üzere benzer yörüngelerde asteroitler bulundu.

Keşiften sonraki yirmi yıl içinde, Kuiper kuşağında Güneş'ten yaklaşık 30 ila 50 AU arasında yörüngede dönen binden fazla cisim bulundu. Bu keşif yalnızca Plüton ve Albion'un keşfinden ziyade beraberindeki bir asteroit kuşağının keşfini sağladı.[17][18] 2018 yılına kadar 2000'den fazla Klâsik Kuiper Kuşağı cismi keşfedildi.[18]

Notlar

^Küçük gezegen ve asteroit geçici isim atamaları, keşfedildiği yılın önce geldiği, ardından alfabetik olarak keşfedildiği yarım ayın geldiği bir formattır. (Ancak I ve Z harfleri kullanılmaz) Sonrasında alfabetik olarak keşfedilme sırasını takip eden bir sayı (örn. 1992 QA, 1992 QB, 1992 QC ... 1992 QY, 1992 QZ, 1992 QA1, 1992 QB1 vb.) buna örnek olarak Q=16–31 Ağustos ve B1=25+2=27.

Kaynakça

  1. ^ a b c d "JPL Small-Body Database Browser: 15760 Albion (1992 QB1)". Jet Propulsion Laboratory. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2019. 
  2. ^ "IAUC 5611: 1992 QB1". IAU Minor Planet Center. 14 Eylül 1992. 25 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2011. 
  3. ^ a b William Robert Johnston (28 Aralık 2015). "List of Known Trans-Neptunian Objects". Johnston's Archive. 13 Mart 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2015. 
  4. ^ a b Marc W. Buie (30 Kasım 1999). "Orbit Fit and Astrometric record for 15760". SwRI, Space Science Department. 14 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2008. 
  5. ^ a b c Mike Brown. "Dış güneş sisteminde kaç tane cüce gezegen var?". 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b "15760 Albion (1992 QB1)". Minor Planet Center. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018. 
  7. ^ Marcello Fulchignoni; Irina Belskaya; Maria Antonietta Barucci; Maria Cristina De Sanctis; Alain Doressoundiram (2008). "Transneptunian Object Taxonomy" (PDF). The Solar System Beyond Neptune. 
  8. ^ a b c Hainaut, O. R.; Boehnhardt, H.; Protopapa, S. (Ekim 2012). "Colours of minor bodies in the outer solar system. II. A statistical analysis revisited" (PDF). Astronomy & Astrophysics, 546. s. 20. arXiv:1209.1896 $2. Bibcode:2012A&A...546A.115H. doi:10.1051/0004-6361/201219566. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  9. ^ "AstDys (15760) Albion Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2010. 
  10. ^ Benecchi, S. D.; Noll, K. S.; Stephens, D. C.; Grundy, W. M.; Rawlins, J. (Haziran 2011). "Optical and infrared colors of transneptunian objects observed with HST". Icarus. 2 (213). ss. 693-709. arXiv:1103.2175 $2. Bibcode:2011Icar..213..693B. doi:10.1016/j.icarus.2011.03.005. 
  11. ^ Collander-Brown, S.; Maran, M.; Williams, I. P. (11 Ekim 2000). "The effect on the Edgeworth-Kuiper Belt of a large distant tenth planet". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (İngilizce). 1 (318). ss. 101-108. doi:10.1046/j.1365-8711.2000.03640.x. ISSN 0035-8711. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  12. ^ Coote, Roger. / (Ağustos 2008). The earth. ISBN 9781842399491. OCLC 671197414. 
  13. ^ Dr. David Jewitt. "Classical Kuiper Belt Objects". David Jewitt/UCLA. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2013. 
  14. ^ "(15760) Albion=1992 QB1". IAU Minor Planet Center. 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022. 
  15. ^ "MPC/MPO/MPS Archive". Minor Planet Center. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2018. 
  16. ^ "Orbit Fit and Astrometric record for 15760". NASA Solar System Exploration (İngilizce). 30 Kasım 1999. 14 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2008. 
  17. ^ "The Kuiper Belt at 20". Astrobiology Magazine (İngilizce). 1 Eylül 2012. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2019. 
  18. ^ a b Dyches, Preston. "10 Things to Know About the Kuiper Belt". NASA Solar System Exploration. 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2019. 

Dış Bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi</span> Güneş ve Güneş merkezli astronomik cisimler

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.

<span class="mw-page-title-main">Asteroit</span> yörüngeleri çoğunlukla Mars ile Jüpiter gezegenleri arasında kalan gökcisimleri

Asteroit,, iç Güneş Sistemi'nde yörüngede dönen ve meteoroitlerden daha büyük, fakat cüce gezegenlerden daha küçük olan bir küçük güneş sistemi cismidir. Atmosferi olmayan metalik veya kayalık cisimlerdir. Asteroitlerin boyutları ve şekilleri, cüce gezegenler de dahil olmak üzere önemli ölçüde farklılık gösterir.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">Asteroit kuşağı</span>

Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Güneş merkezli ve kabaca Jüpiter ile Mars gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan torus şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede asteroit veya küçük gezegen olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için ana asteroit kuşağı veya ana kuşak olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">90482 Orcus</span> Asteroit

(90482) Orcus Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Michael Brown, Gemini Gözlemevi'nden Chad Trujillo ve Yale Üniversitesi'nden David Rabinowitz tarafından 17 Şubat 2004 tarihinde keşfedilen bir Kuiper kuşağı gök cismidir. Uluslararası Astronomi Birliği'nin adlandırma ilkelerine göre Plüton'a benzer büyüklükte olan ve yakın yörüngelere sahip olan gök cisimleri yeraltı dünyasının tanrılarından seçilerek adlandırılmaktadır. Buna uygun olarak gök cismini keşfedenler Roma mitolojisi'nde ölülerin bir tanrısı olan Orcus'un adını önermiş ve 22 Kasım 2004'te bu isim onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">50000 Quaoar</span> Asteroit

50000 Quaoar, Güneş'in Kuiper kuşağı'nda bulunan bir Neptün ötesi cisim ve olası cüce gezegendir. Palomar Gözlemevi'nde bulunan Samuel Oschin Teleskopu'ndan elde edilen görüntülerden faydalanarak 4 Haziran 2002'de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden gök bilimciler Chad Trujillo ve Michael Brown tarafından keşfedilmiştir. Bu gök cisminin ismi Uluslararası Astronomi Birliği'nin neptünötesi gök cisimlerini yaratılış mitlerinden tanrıların adlarının verilmesi ilkesine uygun olarak, keşfin yapıldığı Los Angeles bölgesinin yerlilerinden Tongva halkının yaratılış mitinde geçen tanrı olan "Quaoar"'dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2060 Chiron</span> Asteroit

2060 Chiron, Dış Güneş Sistemi'nde Satürn ve Uranüs arasında yörüngede olan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Charles T. Kowal tarafından 1977 yılında keşfedilen cisim, Centaur cisimleri olarak bilinen yeni bir nesne sınıfının ilk tanımlanmış üyesidir. İlk önceleri asteroit olarak sınıflandırılmış ancak daha sonra aslında kuyruklu yıldız olduğu konusunda tartışma açılmıştır. Günümüzde her iki sınıfta da yer almaktadır. Chiron, adını Yunan mitolojisindeki centaur Chiron'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">20000 Varuna</span> Asteroit

20000 Varuna ya da geçici adıyla 2000 WR106, bir neptün ötesi cisimdir. 2000 yılında Amerikalı gök bilimci Robert McMillan tarafından keşfedilmiştir. Adı Hindu tanrısı Varuna'dan gelmektedir. Varuna gökyüzü, yağmur, okyanuslar ve ırmaklar ile gökteki kutsal okyanusun tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dağınık disk</span>

Dağınık disk veya saçılmış disk, geniş Neptün ötesi cisimler ailesinin bir alt kümesi olarak genel itibarıyla buzlu küçük Güneş Sistemi cismi popülasyonuna sahip olan Güneş Sistemi'ndeki uzak bir çöküntü çemberidir. Dağınık disk cisimleri (SDO'lar-Scatterd Disk Objects) 0,8'e kadar değişen yörünge dışmerkezliklerine, 40°'ye kadar yüksek eğimlere ve 30 astronomik birim (4,5×109 km; 2,8×109 mi) daha büyük günberi mesafelerine sahiptir. Bu aşırı yörüngelerin gaz devleri tarafından kütleçekimsel “saçılmanın” bir sonucu olduğu düşünülmektedir ve bu nesneler Neptün tarafından tedirgin edilmeye devam etmektedir.

Resmi olarak küçük gezegen adlandırması, bir küçük gezegene nihai biçiminde verilen bir sayı-isim kombinasyonudur. Bu tür bir adlandırma, her zaman yeterince güvenilir bir yörünge belirlendikten sonra bir cisme atanan öncü numarayı içerir. Resmi adlandırma, ilk gözlemlendiğinde otomatik olarak atanan geçici adlandırmaya dayanır. Daha sonra, resmi adlandırmanın geçici kısmı bir isim ile değiştirilebilir. Hem resmi hem de geçici adlandırmalar, Uluslararası Astronomi Birliği'nin (IAU) bir şubesi olan Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından denetlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Kuiper Kuşağı cismi</span>

Klâsik Kuiper Kuşağı cismi (aynı zamada kubvano , düşük dış merkezlikli Kuiper Kuşağı cisimlerinden olup yörüngesi Neptün'ün dışında ve onunla yörüngesel rezonans hâlinde olmayan gök cisimlerine verilen addır. Kubvano yörüngelerinin ana eksenleri 40–50 AB civarında oyup Plüton'nun hilafına Neptün'ün yörüngesini geçmezler. Başka bir ifadeyle düşük dış merkezlikleri ve bazen klâsik gezegenler gibi düşük eğimli yörüngeleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegen</span>

Uluslararası Astronomi Birliği'ne (IAU) göre küçük gezegen, Güneş'in etrafında doğrudan yörüngede dönen ve ne gezegen ne de kuyruklu yıldız olarak sınıflandırılmayan bir gök cismidir. IAU, 2006 yılından önce resmen küçük gezegen terimini kullanmaktaydı, fakat o yıl yapılan toplantıda küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlar; cüce gezegenler ve Küçük Güneş Sistemi Cisimleri (SSSB) olarak yeniden sınıflandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.

Nice modeli, Güneş Sistemi'nin dinamik evrimi için önerilmiş bir senaryodur. Adını, ilk olarak 2005 yılında geliştirildiği Côte d'Azur Gözlemevinin bulunduğu Fransa'nın Nice kentinden almıştır. Model temel olarak ön gezegen diskinin dağılmasından uzun bir süre sonra dev gezegenlerin ilk oluşum yapılanmasından mevcut konumlarına doğru hareket ettiğini öne sürmektedir. Bu yönüyle Güneş sisteminin oluşumuna dair öne sürülen önceki modellerden farklıdır. Bu gezegen hareketi, Güneş sisteminin dinamik simülasyonlarındaki Geç Dönem Ağır Bombardımanı, Oort bulutunun oluşumu ve Kuiper kuşağı cisimleri, Jüpiter truvaları ve Neptün ötesi cisimler de dahil olmak üzere küçük Güneş sistemi kütlelerinin ortaya çıkışı gibi tarihi olayları açıklamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegen grupları listesi</span>

Bir küçük gezegen grubu çoğunlukla benzer yörüngeleri izleyen küçük gezegenler ve cisimlerden oluşan gruptur. Bu grupların üyeleri, bir asteroit ailesinden farklı olarak genellikle birbirlerinden bağımsızdır. Bir grubu adlandırmak için genellikle keşfedilen ve muhtemelen en büyükleri olan cismin adı tercih edilmektedir.

Uzak küçük gezegen veya uzak nesne, Güneş Sistemi'nde Neptün ötesinde bulunan ve genellikle bir "asteroit" olarak değerlendirilmeyen herhangi bir küçük cisimdir. Bu şemsiye terim, IAU'nun Küçük Gezegen Merkezi (MPC) tarafından kullanılmakta olup, bu nesnelerin tanımlanması, belirlenmesi ve yörünge hesaplamalarından sorumludur. Nisan 2023 itibarıyla MPC'nin veri tabanında 4975 uzak nesne bulunmaktadır.

Derin Ekliptik Araştırması (DES) Ulusal Optik Astronomi Gözlemevi'nin (NOAO) olanaklarını kullanarak Kuiper kuşağı nesnelerini (KBO'lar) bulmaya yönelik bir projedir. Baş araştırmacı Robert L. Millis'tir.

<span class="mw-page-title-main">Ayrık cisim</span>

Ayrık cisimler, Güneş sisteminin dış bölgelerinde yer alan dinamik bir küçük gezegen sınıfıdır. Neptün ötesi cisimler (TNO) olarak adlandırılan geniş bir ailenin mensubudurlar. Bu nesneler Güneş'e olan en yakın konumları Neptün'ün kütleçekimsel kuvvetinden yeterli bir uzaklıkta bulunan yörüngelere sahiptir. Bu nedenle Neptün ve bilinen diğer gezegenlerden sınırlı olarak etkilenirler. Bu durum nedeniyle Güneş sisteminden ayrık bir durumda bulunmakta, ancak Güneş'in etkisinden de kaçamamaktadırlar.

Aşağıda, Güneş etrafındaki yörüngeleri tipik olarak Jüpiter ve Neptün'ün yörüngeleri arasında yer alan ve rezonans göstermeyen bir grup küçük Güneş Sistemi cismi olan centaurların bir listesi yer almaktadır. Centaurlar kuyruklu yıldızların özelliklerine sahip küçük gezegenlerdir ve genellikle bu şekilde sınıflandırılırlar. Dinamik grup, Neptün'ün Kuiper kuşağı üzerindeki aşındırıcı etkisi nedeniyle, kütleçekimsel saçılma yoluyla, nesneleri centaur olmak üzere içe doğru veya dağınık disk nesneleri olmak üzere dışa doğru göndererek veya onları Güneş Sistemi'nden tamamen çıkararak oluşur. Centaurların kendileri kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin inaktif popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.