13 (sayı)

13 sayısı, özellikle Hristiyanlık inancı tarafından uğursuz olarak kabul edilmiştir. 13 sayısı, 12'den sonraki ve 14'ten önceki bir tek tam sayıdır.

13, aynı zamanda bir asal sayıdır. Asal olmakla kalmaz, aynı zamanda bir ''lasa sayısı''dır. Lasa sayıları, tersten yazıldığında da asal olan sayılara denir. 13 de 31 de bir asal ve lasa sayısıdır. 13, bir Fibonacci sayısıdır ve dolayısıyla altın oranın bir parçasıdır.^[1] Arşimet katı cisimleri 13 tanedir.

Mitolojilerde 13

İskandinav mitolojisinde geçen bir öyküye göre, 12 tanrı Valhalla'da bir yemeğe davet edilir ve bir sofranın etrafında toplanırlar. Tam o sırada yanlarına davetsiz bir misafir gelir. Çok geçmeden 13. kişi olarak gelen ''Loki'' adlı bu kişi, sofradaki 12 tanrıdan en favorisi olan iyilik tanrısı Balder'ı öldürerek eğlenceyi bozar. Bu olay, İskandinav halklarının en gözde tanrısı olan Balder'ın ölümüyle sonuçlanan kavgaya yol açtığı için uğursuz kabul edilir.

Yunan mitolojisinde, tanrıların evi olan Olimpos Dağı'nda 12 tanrı oturur. Yunan mitolojisine en son katılan tanrı olan Dionysos için Hestia isimli tanrıça, Olimpos'tan ayrılarak insanlar arasında yaşamaya başlar. Böylece Olimpos'taki tanrı sayısı, kötü kabul edilen 13'e ulaşmaz.

Mezopotamya coğrafyasında 13

Mezopotamya'da ortaya çıkan, tarihin en eski ve en iyi korunmuş yazılı kanunları olan Hammurabi Kanunları'nda, 2 metrelik silindirik bir taşın üstüne çivi yazısıyla 282 madde yazılmıştır. Ancak 13. madde yoktur. Muhtemelen o dönemlerde bile 13 sayısının uğursuz olduğuna inanılıyordu.

Bugünkü İran topraklarında yaşayan Persler, ayın 13'ünde kötü şanstan ve kötü olaylardan kaçınmak için evlerinden çıkmazlarmış.

Hristiyanlıkta 13

Hristiyanlıkta 13 sayısının uğursuzluğu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır.

Leonardo da Vinci'nin ''Son Akşam Yemeği'' adlı ünlü tablosunda, Hristiyan inanışına göre İsa'nın Roma askerleri tarafından yakalanıp çarmıha gerilmeden önceki akşam, havarileriyle birlikte yediği son yemek resmedilmiştir. Hatta bu resme bakınca, İsa'nın içlerinden birisinin kendisine ihanet edeceğini söylediği anı tam olarak görmekteyiz. Havarilerin yüzündeki şaşkınlık ifadesinin sebebi bu. ''Ama nasıl olur?'' der gibi bakıyorlar. Bu yemek masasında 13 kişi vardır ve yemeğe son katılan kişi, yani 13. kişi olan havari Yahuda, İsa'ya ihanet edip onu ele vermiştir.

Bu sebeple, sırf bu yüzden bugün bile Batı'da bazı lüks lokantalarda bir masanın etrafına 13 kişi oturmasına izin verilmez. İncil'de ise 13 sayısının uğursuzluğuyla ilgili herhangi bir ifade geçmemektedir.

Bir başka teoriye göre ise, İstanbul'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildiği yıl olan 1453 yılının rakamlarının toplamı 13 olduğu için uğursuzdur.

Günümüzde 13

Apollo 13 projesi (Houston, bir sorunumuz var!)

Dünyanın bazı lüks otellerinin asansörlerinde 13. kat düğmesi yoktur. Ayrıca 13 sayısını taşıyan odalar ve 13. katlar da yoktur.
Dünyanın bazı başka yerlerinde evlerin kapı numaraları 13 olmasın diye ''12+1'' şeklinde yazılır.
Tarot kartlarında 13. kart, ''ölüm'' kartıdır.
Çoğu zaman yaşanan bazı tesadüfler, 13 sayısının uğursuzluğuna yorulmuştur. Örneğin 1970 yılında, NASA'nın insanlı Ay yolculuğunun 7. uçuşu olan ''Apollo 13'' projesinin başarısız olmasına neden olarak, isminde geçen 13 sayısı gösterilmektedir.

Şanslı 13

Tüm bunlara rağmen 13 sayısı bazı ülkelerde şanslı olarak görülmektedir. Örneğin İtalya, şanslı olarak görmektedir. İtalya'da uğursuz olarak görülen sayı 17'dir.^[2]^[3]

Öte yandan Amerika Birleşik Devletleri, 13 koloni yani bugünkü adıyla 13 eyalet tarafından kuruldu. O yüzden de doların üzerindeki tamamlanmamış piramitte 13 basamak, onun üzerindeki yazıda 13 harf, 13 yıldız, 13 ok, 13 yaprak gibi pek çok sembol bulunur.

1880'lerde bu 13 inanışı kırabilmek için bir ''13'ler kulübü'' kurulmuştur. Bu kulübün üyeleri -ki aralarında ABD başkanları da vardır- her ayın 13'ünde bir araya gelerek 13 kişilik sofralarda yemekler yemişlerdir.

13'ün uğursuzluğuyla ilgili bazı ilginç iddialar

13 sayısının Batılılar tarafından uğursuz olarak kabul edilmesi ile ilgili bazı değişik iddialar da bulunmaktadır. Konuyla ilgili olarak, Amerika'nın New York eyaletinde yer alan Buffalo Üniversitesi antropoloji doçenti Philips Stevens Jr. ile 2004 yılında yapılan bir röportajda, 13 sayısının uğursuz kabul edilme nedenlerinden bahsedilmiştir.

Tarikatların, batıl inançların ve kültürel kimliklerin kökenlerini inceleyen tanınmış bir antropolog olan Stevens, Batı kültürünün 13'üncü Cuma gününden korktuğunu ve "13" sayısının büyük olasılıkla İsa'nın son akşam yemeği ve çarmıha gerilme hikâyesinden yola çıkarak Orta Çağ'da başladığını söylüyor. "Son Akşam Yemeği perşembe günüydü ve ertesi gün, çarmıha gerilme günü olan Cuma'ydı.'' diyor. Stevens aynı zamanda 13 sayısı ile ilgili tabuların Hristiyanlıkla başladığını, ancak dini kökeninden bağımsız olarak bütün Batı kültürüne yayıldığını belirtiyor. Dolayısıyla 13 sayısının Batı'da uğursuz olarak görülmesinin başlıca nedeni olarak ''Son Akşam Yemeği'' tablosu gösterilmektedir.^[4]

13 sayısının uğursuz sayılmasını nümeroloji ile ilişkilendirenler de var. ABD'nin Newark kentindeki Delaware Üniversitesi Matematik ve Bilim Eğitimi Kaynak Merkezi'nde yardımcı politika bilimcisi olan Thomas Fernsler, 13 sayısının 12'den sonraki konumu nedeniyle bu durumda olduğunu söylüyor. Fernsler'e göre, nümerologlar 12'yi "tam" bir sayı olarak görüyorlar. Bir yılda 12 ay ve 12 Zodyak burcu vardır. 12 Olympus tanrısı, Herkül'ün 12 işçisi, 12 İsrail kabilesi ve İsa'nın 12 havarisi vardır.^[5]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Barış Özcan'ın konuyla ilgili kendi YouTube kanalında ve internet sitesinde 17 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yayınladığı bir videosu da bulunmaktadır.