İçeriğe atla

12 saatlik zaman

12 saatlik zaman24 saatlik zaman
Geceyarısı (günün başlangıcı)
12 geceyarısı
12:00 ö.ö.		00:00
12:01 ö.ö.00:01
  1:00 ö.ö.01:00
11:00 ö.ö.11:00
11:59 ö.ö.11:59
12 öğlen
12:00 ö.s.		12:00
12:01 ö.s.12:01
  1:00 ö.s.13:00
11:00 ö.s.23:00
11:59 ö.s.23:59
Geceyarısı (günün sonu)
Ertesi günün başlangıcı		24:00

12 saatlik zaman, günün geceden geceye akışını belirleyen bir zamanın düzeni. 24 saatten oluşan günü ö.ö. (Latincede öğleden önce anlamına gelen ante meridiem, kısaca a.m.) ve ö.s. (Latincede öğleden sonra anlamına gelen post meridiem, kısaca p.m.) olarak iki periyota böler.[1][2] Her periyot; 12 (sıfırı gösterir),[3] 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11 sayılarından oluşur. 24 saatlik zaman döngüsü gece yarısı 12'de (genel kullanımı 12 a.m.) başlar, öğlen 12'yi geçer (genel kullanımı 12 p.m.) ve günün sonundaki gece yarısına kadar devam eder. 12 saatlik zaman, MÖ 2. binyılın ortalarından MS 16. yüzyıla kadar geliştirilmiştir.

12 saatlik zaman, birçok İngilizce konuşulan ülkede ve eski İngiliz sömürgelerinde olduğu gibi birkaç ülkede de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Tarihi ve kullanımı

Çift olarak numaralandırılan Exeter Katedrali astronomik saati.

Bir takvim gününün doğal gece ve gündüz bölüşümü, her günün iki döngüye ayrılmasının temel dayanağını oluşturur. Başlangıçta, Güneş'in konumuyla izlenebilen bir döngü (gündüz) ve ardından Ay ve yıldızlar tarafından izlenebilen bir döngü (gece) olmak üzere iki döngü vardı. Bu iki döngü günümüzde geceyarısı ve öğle saatlerinde başlayan 12 saatlik iki periyota dönüştü. Öğle, İngilizce konuşulan ülkelerde günümüzde nadiren M olarak kısaltılmaktadır.[1]

12 saatlik zamanın tarihi Mezopotamya ve Antik Mısır'a dayanmaktaydı.[4] Firavun I. Amenhotep'in mezarında gündüz kullanım için Mısır Güneş saati,[5] gece kullanım içinse Mısır su saati bulunmaktaydı.[6] MÖ 1500'lerden itibaren bu saatler kullanılarak günü on ikişer saatlere bölündü.

Romalılar, gün ışığını 12 eşit saate bölerek (yıl boyunca değişen uzunluklara sahipti) geceyi dört saate ayıran 12 saatlik bir sistem kullandı.

14. yüzyılda ilk mekanik saat, Astronomların usturlap ve güneş saatine olan aşinalığıyla Dünya'nın Güneş etrafında dönüşünü model alan 24 saati gösteren kadranlı analog saatti. Kuzey Avrupa'da genel olarak Roma rakamları ile gösterilen 12 kadranlı saatler kullanılıyordu.

Avrupa ülkelerinden özellikle İtalya'da İtalyan tarzı saatlerin sayımını gösteren 24 saatlik sistem (I - XXIV) kullanılırken, Britanya İmparatorluğu'nda 12 saatlik zaman kullanılıyordu.

15 ve 16. yüzyıllarda 12 saatlik analog kadran ve saat sistemi Kuzey Avrupa genelinde kullanıldı. 24 saatlik olan daha çok astronomik saatler ve kronometreler için kullanılıyordu.

Ülkesine göre kullanımı

12 saatlik sistemi kullanan tipik bir analog saat.

12 saatlik zaman genel olarak özellikle yazımda Britanya İmparatorluğu'ndan ayrılan ülkelerde (Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Hindistan vb.) kullanılırken birkaç ülkede daha (Meksika, Mısır ve Malezya) kullanılmaktadır. Ancak çoğu ülkede özellikle yazım olarak 24 saatlik zaman kullanılmaktadır. Bazı ülkeler 12 saatlik zaman dilimini konuşma dilinde tercih ederken, 24 saatlik zaman dilimini yazılı ve resmî baülamlarda kullanmaktadır. Bazı Avrupa ülkeleri ve Latin Amerika iki saati bu şekilde kullanmaktadır.

Konuşma sırasında 12 saatlik zaman dilimine göre saati belirtirken sabah, öğleden sonra, akşam, ve gece sözcükleri kullanılmaktadır. İngilizce konuşulan ülkeler dışında a.m. ve p.m. kullanımı oldukça nadirdir. İngiltere'de betimleyici ifadeler nispeten yakın zaman kadar evrenseldir. Örneğin; 1795 yılında Londra'da yayınlanan Rider's British Merlin almanağı [7] bu ifadeleri kullanırken 1773 yılındaki benzer almanaklarda da kullanılmıştır.

Öğleden sonrasını p.m. ifadesinin yanında nokta olarak gösteren 12 saatlik sistemi kullanan alarmlı dijital saat.

Bilgisayar desteği

Çoğu ülkede bilgisayarlar varsayılan olarak 24 saatlik dilimi kullanmaktadır. Microsoft Windows ve Unix benzeri sistemlerde olduğu gibi Linux ve macOS gibi çoğu işletim sisteminde sınırlı sayıda dil ve bölge için varsayılan olarak 12 saatlik zaman dilimi ayarlıdır. İşletim sistemlerini kullanan kullanıcılar ayarlarda saat sistemini isteklerine göre değiştirebilmektedirler.[8]

Kısaltmalar

Latince olan a.m. ve p.m. (sıklıkla "am" ve "pm", "AM" ve "PM" veya "A.M." ve "P.M." olarak yazılır) kısaltmaları İngilizce ve İspanyolcada kullanılmaktadır.[9] Bunlara eşdeğer olarak Yunancada Yunanca: π.µ. ve Yunanca: µ.µ. ve Seylancada Seylanca: පෙ.ව. (pe.va.) for Seylanca: පෙරවරු (peravaru, Seylanca: පෙර pera - önce) ve Seylanca: ප.ව. (pa.va.) for Seylanca: පස්වරු (pasvaru, Seylanca: පස්සේ passē - sonra) ifadeleri kullanılmaktadır. Bununla birlikte öğle, bu dillerin herhangi birinde kısaltılır, normalde öğle tam olarak yazılır. Portekizcede ikisi de 21:45 pm: 21h45, 21h45min (resmî), 21:45 ve 9:45 p.m. ifadeleriyle kullanılmaktadır.

Diğer dillerin çoğunda "öğleden önce" ve "öğleden sonra"yı belirten kısaltmalar bulunmamaktadır ve 12 saatlik sistem sadece sözlü olarak kullanılmaktadır.[]

İlgili düzenlemeler

Matbaacılık

Latince ante meridiem (öğleden önce) ve post meridiem (öğleden sonra) terimlerinin kısaltması olarak "a.m." ve "p.m." ifadeleri kullanılmaktadır. "a.m." ve "p.m." kısaltmaları; küçük büyük harflerle ("am" ve "pm"), noktasız büyük harflerle ("AM" and "PM"), noktalı olarak ve küçük harflerle ("am" ve "pm" veya sıklıkla "a.m." and "p.m.") olarak kaynaklarda kullanıma göre değişmektedir.

Bazı yazım rehberlerinde kısaltmalarla beraber kullanılan saatler yazıya geçirilirken arada boşluk bırakılması gerektiğini önerirken,[] çoğu yazım kılavuzları öğleden önce ve sonrasını anlatmasına rağmen saatten önce kısaltmaların kullanmasını önermez.[10]

Saat ve dakika ayırıcıları ülkeler arasında da değişmektedir. Bazı ülkelerde saatleri belirtirken arada iki nokta (Örneğin 2:30) kullanılırken, bazı ülkelerde nokta (örneğin 2.30) kullanılmaktadır. Bazı ülkeler h harfiyle ayırmaktadır (2h30). 24 saatlik sitemin kullanıldığı çoğu durumlarda saat ve dakika arasında bir ayırıcı yoktur (0800, İngilizcede de yazıldığı gibi "oh-eight-hundred" (sıfır sekiz yüz) şeklinde okunur).

Kodlama

Unicode'da şu simgeler bulunmaktadır:

    • "a.m." U+33C2 ㏂ (HTML ㏂) ve
  • "p.m." U+33D8 ㏘ (HTML ㏘).

Bunlar, Çince karakterler ile aynı yeri kaplayan Çince-Japonca-Korece karakter kümeleriyle kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

Konuşma dilinde 12 saatlik zaman

Konuşma dilinde bir saati en yakın beş dakikaya yuvarlamak ve saati ifade ederken dakikaların kullanımında yaygındır (5:05 için "beşi beş geçiyor", resmî olarak bazı BK kaynaklarında 5.5 olarak yazılır[11] veya 5:55 için "altıya beş var"). Bir saati 15 dakika geçtikten sonra "çeyrek" (5:15 için "beşi çeyrek geçiyor") ve 30 dakika geçtikten sonra "buçuk" (5:30 için "beş buçuk") ifadeleri kullanılmaktadır. Eğer saat 8:45 ise "dokuza çeyrek var" denilerek saatin dokuz olmasına 15 dakika kaldığı belirtilir.[12] Dahası, ilgili saatin olduğu veya yakın tarihte anıldığı durumlarda, konuşmacılar, özellikle resmî olmayan konuşmalarda detaylı cümleler kullanmaktan kaçınmak için "buçuk" ve "çeyrek" terimlerini kullanabilir. Bu terimler çoğu zaman bir saat aralıklarla çoklu zaman dilimlerini kapsayan televizyon ve radyo yayınlarında kullanılır.

Kaynakça

  1. ^ a b "Time". The New Encyclopædia Britannica. 28. 1986. ss. 660 2a. 
    "Time". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online Library Edition. Erişim tarihi: 20 Kasım 2013.  (abonelik gereklidir)
    "Öğle ve geceyarısını belirlemek için kullanılan ÖÖ (AM) ve ÖS (PM), belirsizliğe neden olabilir. İngiltere'de öğleyi belirlemek için 1200 veya 12 M kullanılmıştır. 24 saatlik zaman kullanılmadıkça, geceyarısını belirsizliğe neden olmadan belirlemek için aralarında düşen iki tarih kullanılmalıdır. Böylelikle geceyarısı yazılabilir: 15-16 Mayıs veya 2400 15 Mayıs veya 0000 16 Mayıs"
  2. ^ "National Institute of Standards and Technology's Physics Laboratory, Times of Day FAQs". 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2016. 
  3. ^ Susan Addington (25 Ağustos 2016). "Modular Arithmetic". 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2008. 
  4. ^ "Saatlerin Tarihi". 13 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008. 
  5. ^ "Berlin instruments of the old Egyptian time of day destination". 15 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 
  6. ^ "A Walk through Time - Water Clocks". 31 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017. 
  7. ^ National Library of Australia catalogue entry 22 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. for Rider's British merlin: for the year of Our Lord God 1795
  8. ^ Lawrence Abrams (13 Aralık 2012). "How to customize how the time is displayed in Windows". Bleeping Computer. 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  9. ^ Diccionario panhispánico de dudas, HORA 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
  10. ^ Hacker, Diana, A Writer's Reference, six edition, Bedford, St Martin's, Boston, 2007, section M4-c, s.308.
  11. ^ "TVTimes". 21-27 Mayıs 1983. 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2012. 
  12. ^ American Heritage Dictionary, 3rd ed. (Boston: Houghton Mifflin, 1992). "quarter" girişinin sonundaki kullanım notu.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Greenwich Ortalama Zamanı, Greenwich Saati veya kısaltmasıyla GMT, başlangıç meridyeni üzerinde ortalama güneş zamanı. GMT, Britanya Adaları'nın standart zaman dilimidir. Adını Londra'nın güneydoğusundaki Greenwich banliyösünden alır. Burada bulunan rasathanenin üzerinde bulunduğu kabul edilen meridyen, baş meridyen (0°) kabul edilir.

Latince bir zamanlar Avrupa'nın ortak akademik dili idi. 18. yüzyıldan itibaren yazarlar eserlerinde ana dillerini kullanmaya başladılar. Ancak Latincede kullanılan birçok kısaltma olduğu gibi kaldı. Bunun sebeplerinden biri Latincenin basitliğidir, ancak asıl önemli sebep Latincenin hala kültür dili olmasıdır. Latince kısaltmalar günümüzde halen kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zaman dilimi</span> Dünya üzerinde yasal, ticari ve sosyal amaçlar için tek tip bir standart zamana sahip bölge

Zaman dilimi; hukukî, ticarî ve sosyal gerekçelerle dünyanın bölündüğü dikey zaman şeritlerinden her birine verilen ad. Her bir zaman dilimi yaklaşık 15 derecelik boylama göre dizilmiştir. Zaman dilimleri Greenwich, İngiltere'deki 0 derece boylamından başlar ve doğuya doğru artarak, batıya doğru azalarak devam eder.

Prime time veya altın saatler, televizyon yayınlarının en çok izlendiği zaman dilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Yaz saati uygulaması</span> Periyodik olarak saatlerin belirli bir miktarda değiştirilmesi

Yaz saati uygulaması (YSU), herhangi bir ülkede veya bölgede gün ışığından, sabahları daha az, öğleden sonra daha çok yararlanmak üzere, periyodik olarak, saatlerin belirli bir miktarda değiştirilmesidir. Genellikle, bu uygulama kapsamında saatler ilkbahar başlangıcında bir saat ileri, sonbaharda ise bir saat geri alınır. Çağdaş yaz saati uygulaması ilk defa 1895 yılında Yeni Zelandalı bir böcekbilimci olan George Vernon Hudson tarafından önerildi. O günden sonra birçok ülke bu uygulamayı benimseyerek kullanmaya başladı. Bununla birlikte, yaz saati uygulamaları ülkeler arasında farklılık gösterebilir.

Öğleden önce (ÖÖ) veya ante meridiem, günün 12 saatlik bölüme bölündüğü gösterimde, öğleden önce saatlerin sonuna eklenir.

Öğleden sonra (ÖS) ya da post meridiem, günün 12 saatlik bölüme bölündüğü gösterimde, öğleden sonra saatlerin sonuna eklenir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Avrupa Saati</span>

Batı Avrupa Zaman Dilimi, UTC ile aynı zamanı belirten zaman dilimidir. Birleşik Krallık'ta yasal olarak GMT olarak bilinir. Batı ve kuzeybatı Avrupa'nın bazı bölümlerini, aşağıdaki bölgeleri içerir:

24 saatlik zaman, günün geceden geceye akışını belirleyen bir zamanın düzenidir ve 24 saate ayrılır. Gece yarısı 0'dan 24'e kadar olan saatlerle ifade edilir. Bu sistem bugün dünyada en yaygın kullanılan zaman biçimidir. Yine de 12 saatlik zaman, özellikle Avustralya, Kanada, Hindistan, Filipinler, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerde hâlâ yaygındır. Birçok ülkede her iki zaman sistemi de kullanılmaktadır. 12 saatlik zaman; daha çok, kullanım kolaylığı için sesli iletişimde kullanılırken 24 saatlik zaman ise yazım kolaylığı açısından tercih edilmektedir. 24 saatlik biçim de askerî saat veya astronomik saat olarak Birleşik Devletler ve Kanada, ayrıca nadir de olsa Avustralya'da yaygındır. Dünyanın bazı bölgelerinde demir yolu saati veya kıtasal saat olarak adlandırılır. Ayrıca zaman biçiminin Uluslararası standartıdır. Tıpta herhangi bir olayın ne zaman meydana geldiği ile ilgili karışıklıkları önlemek için genellikle 24 saatlik zaman kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ülkelere göre yaz saati uygulaması</span> Vikimedya liste maddesi

Dünya çapında yaz saati uygulaması kullanan ülkelerin listesi.

<span class="mw-page-title-main">Sıradağlar Zaman Dilimi</span>

Sıradağlar Zaman Dilimi, Kuzey Amerika'da kullanılan, Eşgüdümlü Evrensel Zaman'dan sonbahar ve kış aylarında 7, yaz saati uygulamasının etkin olduğu ilkbahar ve yaz aylarında ise 6 saat geride olan zaman dilimi. 105. batı boylamındaki saati temel almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Saati</span> Türkiye Cumhuriyetinin zaman dilimi

Türkiye Saati ya da kısaltmasıyla TSİ, Türkiye'de geçerli olan zamandır. Ülkede sabit olarak UTC+3 zamanı kullanılmaktadır. Geçmişte kullanılan yaz saati uygulamasına 8 Eylül 2016'da son verilmiş, kışın da yaz saati kullanılacak şekilde ülkenin resmî saati UTC+2'den UTC+3'e sabitlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uzak Doğu Avrupa Saati</span>

Uzak Doğu Avrupa Saati (UDAS), Eşgüdümlü Evrensel Zaman'ın üç saat ilerisinde olan zaman dilimi. Belarus, Rusya'nın batısı ve Türkiye yaz saati uygulamasını kaldırarak tüm yıl boyunca bu zaman diliminde bulunduğundan ötürü üç ülkenin başkentinin adları ile de bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî Zaman Dilimi</span> zaman dilimi

Merkezî Zaman Dilimi ya da Orta Amerika Zaman Dilimi ; Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Meksika ve Orta Amerika'nın bir bölümünü içine alan zaman dilimi. Eşgüdümlü Evrensel Zaman'ı (UTC) 6 saat geriden izlemektedir. Bu zaman dilimini kullanan ülkelerin büyük bölümünde Yaz saati uygulaması mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Afrika Saati</span> saat dilimi

Orta Afrika Zaman Dilimi veya CAT, orta ve güney Afrika'da kullanılan bir saat dilimidir. Eşgüdümlü Evrensel Zaman Diliminden (UTC+02.00) iki saat ileridedir.

<span class="mw-page-title-main">Kaliningrad Saati</span>

Kaliningrad Saati, UTC'den iki saat önce (UTC+02.00) iki saat ilerisinde, Moskova Saati'nden (MSK−1) 1 saat gerisinde olan zaman dilimidir. Rusya'daki Kaliningrad Oblastında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Saati</span> Azerbaycan Cumhuriyetinin zaman dilimi

Azerbaycan Saati ya da kısaltmasıyla AZV, Azerbaycan'da geçerli olan zamandır. Ülkede sabit olarak UTC+4 zamanı kullanılmaktadır. 17 Mart 1997'de kullanılmaya başlanılan yaz saati uygulamasına 17 Mart 2016'da son verilmiş, kışın UTC+4 ve yazın UTC+5 olan saat dilimi de tüm yıl boyunca UTC+4'e sabitlenmiştir. Ülkede yaz saati uygulaması yürürlükteyken, her yıl Ekim ayının son Pazar günü kış saatine ve Mart ayının son Pazar günü ise yaz saatine geçiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Komplikasyon (horoloji)</span> horoloji terimi, mekanik saatteki bir özellik

Horoloji'de komplikasyon mekanik saatte saat, dakika ve saniye gösteriminin ötesindeki herhangi bir ek özelliğidir. Yalnızca saat, dakika ve saniye gösteren saat, basit hareket olarak bilinir. Sık karşılaşılan komplikasyonlar arasında tarih veya haftanın günü göstergeleri, alarmlar, kronograflar (kronometreler) ve otomatik kurma mekanizmaları bulunur. Komplikasyonlar herhangi bir mekanik saatte bulunabilir ancak bunlar en çok, küçük boyutların tasarım ve montajını zorlaştırdığı mekanik saatler'de göze çarpar. Tipik tarih göstergeli bir kronografın 250'ye kadar parçaya sahip olabilirken, özellikle karmaşık bir saatin 1000 veya daha çok parçası olabilir. Çeşitli komplikasyonları olan saatlere “grandes komplikasyonları” denir.

Türkiye'deki tarih ve saat gösterimi, ISO 8601 standartlarındadır. Küçük endian tarih formatı kullanılır ve 24 saatlik zaman sistemi 12 saatlik zaman sisteminden daha yaygındır. Resmî olarak Miladi takvim kullanılır ve saat dilimi UTC+03.00'tür (TSİ).

<span class="mw-page-title-main">Brezilya'da zaman</span> Brezilyada kullanılan saat dilimleri

Brezilya'da zaman, Brezilya'da kullanılan zaman dilimlerini ifade eden bir kavramdır. Ülkede UTC-02.00, UTC-03.00, UTC-04.00 ve UTC-05.00 olmak üzere 4 farklı zaman dilimi kullanılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.