İçeriğe atla

12 Eylül (belgesel)

12 Eylül Belgeseli
YönetmenMustafa Ünlü
YapımcıAli İnandım
SenaristHikmet Bila (araştırma, metin)
Rıdvan Akar (araştırma, redaksiyon)
MüzikEmrah Özdemir, Barbara Degener, Michael Sapp (Kybele)
TürüBelgesel
RenkRenkli
Yapım yılı1998
Çıkış tarih(ler)i12 Ekim 1998 (Cine 5)
12 Eylül 1999 (Show TV)
Süre9 bölüm
ÜlkeTürkiye Türkiye
DilTürkçe

12 Eylül, yönetmenliğini Mustafa Ünlü'nün gerçekleştirdiği ve gazeteci Mehmet Ali Birand'ın sunduğu 1998 çıkışlı belgesel türündeki dizi film. Film, 1972 ile 1983 yılları arasında Türkiye'de yaşanan siyasi gelişmeler ile birlikte 12 Eylül Darbesi'nin öncesi ve sonrasını konu edinmektedir. Filmin araştırma ve metin yazarlığını gazeteci Hikmet Bila, redaksiyonunu ise Rıdvan Akar gerçekleştirmiştir. 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi belgeselinin devamı niteliğinde olup o belgeselin sona erdiği yerden yani Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamlarıyla başlamış; İsmet İnönü'nün siyasete vedasıyla Bülent Ecevit'in 3. CHP Genel Başkanı olması, Faruk Gürler'in cumhurbaşkanı olma girişimi, Fahri Korutürk'ün cumhurbaşkanı olması, 1973 Türkiye genel seçimleri, CHP-MSP Koalisyonunun kurulması, Kıbrıs Harekâtı ve harekât sonrası ABD'nin başlattığı ekonomik yaptırımlar neticesinde başlayan ve 70'li yıllar boyunca sürecek ekonomik kriz ve bunalım dönemi, Türkiye'den Almanya'ya işçi göçü, CHP-MSP Koalisyonunun bozulması, Milliyetçi Cephe hükûmetlerinin kurulması, artan sağ-sol çatışması, Kanlı 1 Mayıs, CHP'nin 1. parti çıktığı 1977 Türkiye genel seçimleri, Güneş Motel Olayı, Maraş Katliamı, 1979 Türkiye milletvekili ara seçimleri, Çorum Olayları, 12 Eylül Darbesi, darbe sonrası bazı liderlerin tutuklanması ve tamamının siyasi yasaklı hâle gelmesi, darbe sonrası idamlar ve tüm siyasi partilerin feshedilmesi gibi birçok önemli olayı ele alarak 1983 Türkiye genel seçimleri ve Turgut Özal'ın başbakan olmasıyla sona ermiştir. Belgesel daha sonra Mehmet Ali Birand, Hikmet Bila ve Rıdvan Akar tarafından 12 Eylül Türkiye'nin Miladı adıyla kitaplaştırılmıştır. 9 bölümden oluşan belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand şu sözleri söylemektedir:

Türk demokrasisi 27 Mayıs'ı, 12 Mart'ı atlatıp yeniden yola koyulmuştu ancak fırtına dinmemiş, karşılıklı hesaplaşmalar bitmemişti. Tam aksine ülkede yeni cepheler açılmış, oluk gibi kan akmaya başlamıştı. Sonunda 12 Eylül günü yine kapı çalındı. O gün gelenler her şeyi ama her şeyi değiştirdiler. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, eskisi gibi yaşanmayacaktı.

Bölümleri[1]

  1. Renklerin Çatışması (12 Ekim 1998)
  2. Kıbrıs'tan Cepheleşmeye (19 Ekim 1998)
  3. Günlerin O Gün Getirdiği... (26 Ekim 1998)
  4. Katliamlar Başlıyor (2 Kasım 1998)
  5. Uçurumun Eşiğinde (9 Kasım 1998)
  6. Darbenin Ayak Sesleri (16 Kasım 1998)
  7. Darbe Günlüğü (23 Kasım 1998)
  8. 12 Eylül'ün Bilançosu (30 Kasım 1998)
  9. Demokrasiye Dönüş (7 Aralık 1998)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "12 Eylül Belgeseli Tüm Bölümler - YouTube". 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">12 Mart Muhtırası</span> 1971 yılında III. Demirel Hükûmetini istifaya zorlayan askerî uyarı

12 Mart Muhtırası, 12 Mart 1971 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri Komuta Kademesinin; Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Faruk Gürler, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Celal Eyiceoğlu ve Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Muhsin Batur imzasıyla Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'a bir muhtıra vererek 32. Türkiye Hükûmetini istifaya zorladığı askerî müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">Millî Selamet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1972–1981)

Millî Selâmet Partisi, 1972 ile 1981 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş İslâmcı bir siyasî parti. Millî Görüş Hareketi'nin ikinci partisidir.

<span class="mw-page-title-main">Ulucanlar Cezaevi Müzesi</span> Müze olarak yeniden düzenlenmiş eski bir cezaevi

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006 yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

<span class="mw-page-title-main">1977 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 16. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1977 Türkiye genel seçimleri, 5 Haziran 1977 tarihinde TBMM 16. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">37. Türkiye Hükûmeti</span> I. Ecevit Hükûmeti (1974)

37. Türkiye Hükûmeti veya I. Ecevit Hükûmeti, 1973 Türkiye genel seçimleri sonrası Bülent Ecevit tarafından kurulan CHP ve MSP koalisyon hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Milliyetçi Cephe hükûmetleri</span> Sağ eğilimli AP, MSP, MHP ve CGPnin sol eğilimli CHPnin yeniden iktidar olmasını ve gelişmesini engellemek için kurduğu hükûmetler

Milliyetçi Cephe hükûmetleri, 1975 ve 1977 yıllarında TBMM'de grubu bulunan sağ eğilimli partiler tarafından kurulan koalisyon hükûmetleridir. 1975'te AP-MSP-MHP-CGP koalisyonu birinci, 1977'de AP-MSP-MHP koalisyonu ikinci Milliyetçi Cephe hükûmetini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ali Birand</span> Türk gazeteci, sunucu ve yazar (1941–2013)

Mehmet Ali Birand, Türk gazeteci, yazar, köşe yazarı, haber sunucusu, televizyon yapımcısı. 1964 yılının temmuz ayında Abdi İpekçi'nin vasıtasıyla Milliyet gazetesinde mesleğe başladı. Bu dönemde Brüksel'e yerleşerek burada yirmi yıl yaşadı ve 1985 yılında TRT 1'de 32. Gün adlı bir aylık haber programı yapmaya başladı. Program oldukça başarılı oldu ve Birand, bu programla birlikte tanındı. 1991'de Türkiye'ye dönerek gazeteciliğe ve sunuculuğa farklı yayın organlarında devam etti. Ayrıca hakkında çeşitli davalar açıldı.

<i>12 Eylül Saat: 04.00</i>

12 Eylül Saat: 04.00, Mehmet Ali Birand'ın 12 Eylül Darbesi'ni anlatan kitabıdır. 12 Eylül hakkında yazılan ilk araştırma kitabıdır.

20 Mayıs 1963 ayaklanması veya 20 Mayıs 1963 darbe teşebbüsü, Kara Harp Okulu Komutanı Kurmay Albay Talat Aydemir ve arkadaşlarının 27 Mayıs 1960 darbesinde yer alan subayların tasfiyesine karşı başlatılan ve Talat Aydemir'in geri adım atmasıyla sona eren 22 Şubat 1962 ayaklanmasının devamıdır.

<i>Demirkırat</i>

Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu, Mehmet Ali Birand, Can Dündar ve Bülent Çaplı'nın hazırladığı, müziklerini Fahir Atakoğlu'nun yaptığı, Türkiye'de 1946 ile 1961 arasındaki çok partili siyasi yaşama geçiş sürecini, Demokrat Parti dönemini ve 27 Mayıs Darbesini anlatan TRT-Milliyet Gazetesi ortak yapımı belgesel dizisi. Belgesel 10 bölümden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Sosyalist İşçi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP), Türkiye'de 12 Mart Dönemi sonrasında kurulan ilk sosyalist partidir. Başlıca kurucuları; Ahmet Kaçmaz, Yalçın Yusufoğlu, Oya Baydar, Osman Sercan, Aydoğan Gezer, Burhan Şahin, Ali Kar, Hamdi Gülen, Hikmet Karahan, İbrahim Şahin olan TSİP'in kuruluş tarihi 16 Haziran 1974 olarak kabul edildi.

<i>12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi</i>

12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi, 27 Mayıs ve 12 Mart dönemini konu alan Mehmet Ali Birand, Can Dündar ve Bülent Çaplı imzalı belgesel dizisidir. 10 bölümden oluşan belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand şu sözleri söylemektedir:

<span class="mw-page-title-main">Millî Görüş</span> İslamcı ve muhafazakâr ideoloji

Millî Görüş veya Erbakancılık, Necmettin Erbakan tarafından kurulan, 1969 yılında "Bağımsızlar Hareketi" ile başlayan ve ilk olarak Millî Nizam Partisi ile partileşerek günümüze kadar gelen İslamcı ideoloji ve siyasi akım. Günümüzde Türkiye'de Yeniden Refah Partisi ile Saadet Partisi resmî olarak Millî Görüş ideolojisini benimsemektedir. Ancak her iki parti de Millî Görüş'ün tek temsilcileri olduklarını iddia edip birbirlerini Millî Görüş'e karşı ihanetle suçlamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hikmet Bila</span> Türk gazeteci ve köşeyazarı

Hikmet Bila, Türk gazeteci ve köşeyazarı. Türkiye politik tarihi hakkında yazılan üç kitabın yazarıdır.

Rıdvan Akar,, Türk araştırmacı, gazeteci ve belgesel yapımcısı.

12 Eylül şu anlamlara gelebilir:

Güneş Motel Olayı veya 11'ler Olayı, 1977 yılı sonunda, 1977 Türkiye genel seçimlerinde Adalet Partisi'nden milletvekili seçilen 11 vekilin partilerinden istifa ederek Cumhuriyet Halk Partisi'ne destek vermesini ifade eden olay. Bu vekiller 5. Demirel Hükûmeti'ne verilen gensoruyu desteklemek, Bülent Ecevit'in kuracağı hükûmetin güvenoyu oylamasında destek vermek karşılığında Ecevit'in kuracağı 42. Türkiye Hükûmeti'nde ekseriyetle bakanlık görevi almıştır.

<i>Özallı Yıllar</i> Türk yapımı belgesel (2000-2001)

Özallı Yıllar, Mehmet Ali Birand, Soner Yalçın ve Serdar Akinan'ın hazırladığı, 12 Eylül Darbesi'nden önce Turgut Özal'ın başbakan müsteşarlığına getirilmesinden ölümüne kadar geçen dönemin anlatıldığı belgesel dizi. İlk kez 5 Kasım 2000 - 7 Ocak 2001 tarihleri arasında CNN Türk'te yayımlanmıştır.

<i>Son Darbe: 28 Şubat</i>

Son Darbe: 28 Şubat, Mehmet Ali Birand'ın yapımıcısı olduğu 2012 tarihli belgesel dizisi. 28 Şubat Süreci özelinde, Türkiye siyasi tarihinin 1993 ile 2003 yılları arasındaki kesitine ışık tutan belgesel, ilk kez 12 bölüm olarak 13-28 Şubat 2012 tarihleri arasında CNN Türk'te yayınlandı.

Ara rejim, Türkiye'de 1960 ve 1980 askerî darbeleri ile 1971 askeri muhtırasında ordunun yönetime el koyması ile yönetimin TBMM'ye yeniden devredildiği döneme kadar geçen süre için kullanılan siyasi terim.