10 metre havalı tabanca

10 metre havalı tabanca, atıcılıkta bir yarışma kategorisidir. Hedefler elektronik ya da klasik kâğıttan olabilir. Havalı tabancalar 4,5 mm (ya da,177 kalibre) saçmalar ile, 10 metrelik bir mesafeden atış işlemini gerçekleştirir. Yarışma programı, kadın sporcular için 50 dakika sürede 40 atış, erkek sporcular için ise 75 dakikada 60 atışı kapsamaktadır. Eğer yarış alanlarında elektronik değerlendirme sistemi yoksa, normal atış sürelerine ilaveten kadınlara 10 dakika, erkeklere 15 dakika süre verilir. Yarış öncesi hazırlık ve deneme süresi tüm sporcular için aynı olup 15 dakikadır.

Havalı tabanca, sıkıştırılmış hava ya da karbondioksit ile kullandığı saçmayı fırlatan bir tabanca çeşididir. Havalı tabanca ve havalı tüfek, Olimpik atıcılık programında yer almaktadır. 10 metre havalı tabanca branşı, desteksiz ve tek el ile yapılan bir spordur. Havalı tüfek ile havalı tabanca arasındaki farklılık ise tüfeklerin uzun namlulu olup, omuzla desteklenebilmesi ve tabancalardan daha kolay bir şekilde doğruca hedef alınabilmesidir. Bu sporun dünya üzerindeki yetkili kurumu Uluslararası Atıcılık Federasyonudur (ISSF).

Kategori ilk kez 1970 Dünya Şampiyonası'nda yer almış olup, Olimpiyatlar'a 1988 yılında dahil olabilmiştir. 1982 yılından önce erkekler ve kadınlar aynı atış miktarı yani 40 atış yaparken, bu kural 1982 yılında değiştirilmiştir. 1985 yılından önce de sadece müsabaka atışları (40 ve 60 atış) ile dereceye geren sporcular belirlenirken, bu kural 1985 yılında final atışlarının gelmesi ile değiştirilmiştir.

Bu alanda birçok ulusal ve uluslararası yarışma olmakla birlikte, en önemli yarışmalar, dört yılda bir gerçekleşen dünya şampiyonaları ile Olimpiyat Oyunları ve her yıl gerçekleşen dünya kupalarıdır.

Sporcuların yarış esnasında bulunduğu ve 1 metre yüksekliğindeki stant masalarının olduğu yere atış hattı; sporcuların atış hattından teknikleri kullanarak atışı sergiledikleri 10 metre mesafelik yere hedef hattı, atışın ulaştığı yere de hedef denir.

Hedef kağıdı 17x17 cm lik iç içe geçmiş puan halkalarından oluşmaktadır. Puanlama onluk sistem üzerinden yapılmaktadır. Atışların merkeze olan yakınlığını ifade eden nokta puanları da bulunmaktadır. Fakat bunlar müsabaka atışlarına dahil edilmez; final atışlarında noktadan sonraki kısımda puanlamaya katılır. Maksimum atılabilecek puan ondur. İç içe geçmiş halkaların en dışında "1" bulunmaktadır. Birden altıya kadar gelen halkaların sonunda merkezde geniş bir halka bulunmaktadır ve içi siyah renk ile kaplıdır. Yediden ona kadar olan tüm puanlar bu siyah halkanın içindedir. Bütün sayılar halkaların içinde belirtilirken "9" ve "10" belirtilmez. "10" halkasının da içinde merkezde en ufak bir halka daha bulunur. Bu merkez atışlarını ifade eder. "10.4-10.9" arası atışlar merkez on kabul edilmektedir. Klasik hedef kâğıtları ISSF kurallarına uygun, sarı renk kartondan oluşurken, elektronik hedeflerde işleyiş aynı olup, hedefte boş bir beyaz karton bulunmakta, içinden ise siyah alan (7-10 puan arası) her atışta aşağıya doğru kaymaktadır. Böylelikle beklenmedik bir durumda sporcunun atış kağıdına bakılarak atış miktarı ve nerede olduğu görülebilmektedir. Elektronik hedef ekranları ise klasik atış kartı görüntüsünü ekranda göstermekte ve her atış sonrası atışın konumunu ve puanını ekrana yansıtmaktadır.

• Baikal IZH-46M
• Benelli Kite and Benelli Kite Young
• Feinwerkbau P44 and Feinwerkbau P58
• Hämmerli AP60
• Match Guns MG1 and Match Guns MG1E
• Morini CM 162 EI and Morini CM 162 MI
• Pardini K10 and Pardini K10 Junior
• Steyr LP 10, Steyr LP 10E, Steyr LP 2 and Steyr LP 50; new addition - Steyr EVO 10
• Tesro PA 10-2
• Walther LP300XT
• Walther LP400

Havalı tabanca branşında, havalı tüfekte olduğu gibi kıyafet zorunluluğu olmamakla birlikte çok da gerek yoktur. Genel olarak elit sporcularda özel atış ekipmanları bulunmaktadır. Ekipmanlara değinecek olursak,

• Atış ayakkabısı: Bileği kapatmayacak ve sarmayacak şekilde herhangi düztaban ayakkabı olabilir, bu spor için özel üretilen atış ayakkabıları da piyasada mevcuttur.
• Atış gözlüğü: Her yıl değişen kurallarla birlikte farklı yapılarda mevcuttur. Baş pozisyonunuzu sabitleme ve kullanılmayan gözü kapama açısından faydalı olabilir ama kullanma zorunluluğu yoktur.
• Atış şapkası: Kasket uzunluğu ve genişliği ISSF kurallarına uymak şartıyla kullanılabilir. Genel olarak yarış anında fazla ışıktan etkilenen sporcular kullanmaktadır.
• Saçma (diabolos): Spor silahları için özel imal edilmiş 4.5 mm ya da .177 kalibre saçmalar olmalıdır. Farklı kalite ve ağırlıklarda mevcuttur. Antrenman ve maç gibi farklı çeşitleri bulunmaktadır.
• Göz kapama kartı: Atış gözlüğü bulunmayan, aynı zamanda çift göz ile atış yapamayan sporcular için maksimum 3 cm genişliğinde olacak şekilde sporcu tarafından ufak bir kâğıt-karton parçasından kesilerek yapılan göz kartlarıdır. Atış esnasında kullanılmayan gözün üstüne yapıştırılır ya da bir bandana vasıtası ile alına tutturulur.

Sporcuların görevlerinden biri de yarıştan önce ekipman kontrolüne gidip, silahını, ayakkabısını ve göz kartını kontrol ettirmektir. Kurallara uygun ekipmanları taşımayan sporcular diskalifiye edilir.

• Minikler: 8-10 Yaş
• Yıldızlar: 10-15 Yaş
• Gençler: 16-20 Yaş
• Büyükler: 21 Yaş ve üstü

Bütün yaş klasmanlarında kadın ve erkek kategorileri bulunmaktadır.

Final yarışı, müsabakalardan elde edilen sonuçlara göre ilk 8 sporcu ile yapılan ve yarışmanın ilk üçünü belirlemeyi hedefleyen yarışlardır. Gençler ve büyükler klasmanlarında yapılır. Burada esas olan artan stresi ve baskıyı yenmek, süreyle baş edebilmektir. Müsabaka atışlarının aksine ortam gürültülü olur ve yarışma tezahüratlı geçer. Final yarışı öncesi 5 dakika deneme süresi verilir ve ardından sporcuların tanıtımı yapılır, sonrasında yarışma başlar. Hakemlerin komutları final anında önem arz etmektedir. Ufak bir hata ceza puanı ya da kart yemeye sebebiyet verebilir.

Hakem start komutu verir, sporcular 4 dakikalık süre zarfında 5 atış gerçekleştirir. Süre bitiminde hakem stop komutu verir ve yarışmacıların puanları okunur. Aynı işlem ikinci kez tekrarlanır. Hakem puanları okuduktan sonra tekli atışlara geçilir. 50 saniye süre zarfında tek atış gerçekleştirilir ve aynı işlem komutlar ile birlikte ikinci kez yapılır. Toplamda 12 atış tamamlanmış olur ve en düşük puana sahip sporcu elenir yani 8. olur. Tekli atışlara devam edilir, aynı işlem iki kez tekrarlanır ve bir sporcu daha elenir. Bu şekilde devam eden yarışma sonucunda kürsüye çıkacak sporcular belirlenir, seyircilere de keyif dolu anlara tanıklık etmek düşer.

• Atış pozisyonu (istikrar, denge, vücut-silah ilişkisi)
• Nefes alma süreçleri (beden ve duyuları teşvik edici rahatlama, derin hisler)
• Nişan alma süreci (hedef görüntüsünün açık tanımı)
• Tetik çekme süreci (kişisel bir eylem olarak atış sürecinin asimilasyonu)

Havalı Tabanca branşı atıcılık sporunun içinde yer almaktadır. Tüm atıcılık branşlarını kapsayan bu disiplinler sporcunun dikkat etmesi gereken en önemli şeylerdir. Fiziksel antrenmanların yanı sıra mental antrenmanlarda bir atıcının yapması gereken önemli iç disiplin antrenman çeşididir.^{[1][2][3][4][5]}