İçeriğe atla

1. Türkiye Hükûmeti

I. İnönü Hükûmeti

Türkiye hükûmeti
Kuruluş tarihi30 Ekim 1923
Fesih tarihi22 Kasım 1924
Kişiler ve kuruluşlar
Devlet başkanıMustafa Kemal Atatürk
Hükümet başkanıİsmet İnönü
Bakan sayısı12
Üye partilerCumhuriyet Halk Partisi
Meclisteki durumuÇoğunluk hükûmeti
166 / 333
Tarihçe
Seçim1923 Türkiye genel seçimleri
Yasama dönemi2. dönem
ÖncülV. İcra Vekilleri Heyeti
Ardıl2. Türkiye Hükûmeti

I. Türkiye Hükûmeti veya I. İnönü Hükûmeti (30 Ekim 1923 - 6 Mart 1924), Türkiye Cumhuriyeti'nde kurulan ilk hükûmettir.[1] I. Türkiye Hükûmeti kurulmadan önce de 23 Nisan 1920 - 29 Ekim 1923 arasında başka hükûmetler de vardı, ancak 29 Ekim 1923'te cumhuriyet ilan edildi ve bundan ötürü hükûmet sıralaması tekrar 1'den başladı.

Arka plan

Kurulan ilk hükûmetin ilk başbakanı Cumhuriyet Halk Partisi üyesi İsmet İnönü'ydü. İnönü, Türk Kurtuluş Savaşı'nda başarılı bir general olmasının yanı sıra, Mudanya Mütarekesi ve Lozan Antlaşması görüşmelerinde de yetenekli bir politikacı olduğunu kanıtlamıştı.

Kabine

Resim Görev[2][3]İsim Parti Başlangıç Bitiş
Başvekil (Başbakan) İsmet İnönüCHP30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Hariciye (Dışişleri) Vekili
Şer'iye (Diyanet) VekiliMustafa Fevzi Sarhan30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Adliye (Adalet) VekiliSeyyid Bey30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) VekiliFevzi Çakmak30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) VekiliKâzım Özalp30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Dahiliye (İçişleri) VekiliAhmet Ferit Tek30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Maliye VekiliHasan Fehmi Ataç30 Ekim 1923 2 Ocak 1924
Mustafa Abdülhalik Renda2 Ocak 1924 6 Mart 1924
Maarif (Eğitim) Vekiliİsmail Safa Özler30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Mübadele, İmar ve İskân VekiliMustafa Necati30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Nafia (Bayındırlık) VekiliAhmet Muhtar Cilli30 Ekim 1923 19 Ocak 1924
Süleyman Sırrı Aral19 Ocak 1924 6 Mart 1924
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) VekiliRefik Saydam30 Ekim 1923 6 Mart 1924
Ticaret VekiliHasan Saka30 Ekim 1923 6 Mart 1924

1935 yılına kadar Türkiye'de soyadları kullanılmamaktaydı, bu durum Soyadı Kanunu'na kadar geçerli olmuştur. Listede yer alan soyadlar, kabine üyelerinin daha sonra aldıkları soyadlardır.

Sonrası

Şeriyye Vekâleti Osmanlı İmparatorluğu'ndan devralınan, Erkân-ı Harbiye-i Umumiye ise Kurtuluş Savaşı sırasında faaliyet gösteren geçici bir bakanlıktı. Her iki bakanlık da 3 Mart 1924 tarihinde kaldırılmış ve İsmet İnönü yeni hükûmeti kurmak üzere istifa etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ "HÜKÜMETLER". web.archive.org. 15 Mayıs 2013. 15 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2024. 
  3. ^ "Official page of the parliament". 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmet İnönü</span> 2. Türkiye cumhurbaşkanı (1938–1950)

Mustafa İsmet İnönü, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamıdır. Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Dönemi'ndeki ilk başbakanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye başbakanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye başbakanları listesi, Türkiye Cumhuriyeti başbakanı olarak görev yapmış kişileri içeren liste.

<span class="mw-page-title-main">Şükrü Kaya</span> Türk siyasetçi

Mehmet Şükrü Kaya, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında çeşitli devlet görevleri yaptıktan sonra, Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmış, savaşın ardından kısa bir dönem İzmir Belediye Başkanlığı'nı üstlendikten sonra Mustafa Kemal Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından biri olmuş devlet ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet Müzesi</span> II. TBMM Binası (1924–1960)

Cumhuriyet Müzesi veya II. TBMM Binası, TBMM'nin 1924-1960 yılları arasında faaliyetlerinin gerçekleştirildiği Ankara'nın Altındağ ilçesindeki tarihî yapı.

<span class="mw-page-title-main">Saffet Arıkan</span> Türk siyaset adamı ve asker

Saffet Arıkan, Türk siyasetçi ve askerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de tek partili dönem</span>

Türkiye'de tek partili dönem, 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilanıyla başladı. Millî Kalkınma Partisi (MKP) kuruluncaya kadar, kısa aralıklar dışında 1923-1945 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) tek yasal siyasi partiydi. Demokrat Parti (DP) karşısında 1946'daki ilk çok partili seçimleri kazandıktan yaklaşık dört yıl sonra, CHP 1950 seçimlerinin neticesinde iktidarını kaybetti. Tek partili dönemde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, çok partili demokrasiye geçiş için CHP'ye karşı muhalefet partilerinin kurulmasını istedi; 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) kuruldu ancak olaylı İzmir mitingi sonrası parti kendi kendini feshedilmeye zorlandı ve kurucusu tarafından lağvedildi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) 1924'te Kâzım Karabekir tarafından kuruldu, ancak üyelerinin 1925'te Şeyh Said İsyanı'na karıştığı iddiasıyla ve TCF'nin "parti, dini düşünce ve inançlara saygılıdır" maddesi gerekçe gösterilerek yasaklandı. Atatürk'ün cumhurbaşkanlığı süresince 2 kere çok partili bir sistem kurma çabalarına rağmen, bu yalnızca Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın 1930'da kapatılması sonrası 15 sene aradan sonra 1945'te gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">2. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin ikinci hükûmeti (1924)

II. Türkiye Hükûmeti veya II. İnönü Hükûmeti, Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">3. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin üçüncü hükûmeti (1924-1925)

3. Türkiye Hükûmeti veya Okyar Hükûmeti, 22 Kasım 1924 – 3 Mart 1925 tarihleri arasında görev yaptı. Okyar Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">4. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin dördüncü hükûmeti (1925-1927)

4. Türkiye Hükûmeti veya III. İnönü Hükûmeti, 3 Mart 1925 - 1 Kasım 1927 tarihleri arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">5. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin beşinci hükûmeti (1927-1930)

5. Türkiye Hükûmeti veya IV. İnönü Hükûmeti, 1 Kasım 1927 - 27 Eylül 1930 tarihleri arasında görev yaptı. Dördüncü İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">6. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin altıncı hükûmeti (1930-1931)

6. Türkiye Hükûmeti veya V. İnönü Hükûmeti, 27 Eylül 1930 - 5 Mayıs 1931 tarihleri arasında görev yaptı. Beşinci İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">7. Türkiye Hükûmeti</span> VI. İnönü Hükûmeti (1931–1935)

7. Türkiye Hükûmeti veya VI. İnönü Hükûmeti, 5 Mayıs 1931 - 1 Mart 1935 tarihleri arasında görev yaptı. Altıncı İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">8. Türkiye Hükûmeti</span> VII. İnönü Hükûmeti (1935–1937)

8. Türkiye Hükûmeti veya VII. İnönü Hükûmeti, 1 Mart 1935 - 1 Kasım 1937 tarihleri arasında görev yaptı. Yedinci İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">9. Türkiye Hükûmeti</span> I. Bayar Hükûmeti (1937–1938)

9. Türkiye Hükûmeti veya I. Bayar Hükûmeti, 1 Kasım 1937 - 11 Kasım 1938 tarihleri arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">26. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiyenin ilk koalisyon hükûmeti (1961–1962)

26. Türkiye Hükûmeti veya VIII. İnönü Hükûmeti, 27 Mayıs Darbesi'nin ardından düzenlenen 1961 seçiminin ertesinde kurulan ilk hükûmettir. Sekizinci İnönü Hükûmeti olarak da bilinir. Cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükûmetidir. İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi ile Adalet Partisi arasında büyük koalisyon hükûmetidir ve 20 Kasım 1961 - 25 Haziran 1962 tarihleri arasında görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">28. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiyenin ilk azınlık hükûmeti (1963–1965)

28. Türkiye Hükûmeti veya X. İnönü Hükûmeti, İsmet İnönü'nün başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi tarafından kurulan ve bağımsız milletvekillerinin desteklediği bir azınlık hükûmetidir. Onuncu İnönü Hükûmeti olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">4. İcra Vekilleri Heyeti</span> 1922-1923 yılları arasında görev yapan heyet

IV. İcra Vekilleri Heyeti, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında milliyetçiler tarafından kurulan dördüncü hükümettir. 12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923 tarihleri arasında görev yapmış, reisliğini Hüseyin Rauf Bey yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">5. İcra Vekilleri Heyeti</span> 1923 yılında görev yapan heyet

5. İcrâ Vekilleri Heyeti, Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra milliyetçiler tarafından kurulan hükümettir. 14 Ağustos 1923 - 27 Ekim 1923 tarihleri arasında görev yapmış, reisliğini Ali Fethi Bey yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kurtuluş Müzesi</span>

Kurtuluş Müzesi, Türkiye'nin Eskişehir kentinde bulunan bir tarih müzesidir. Müze, 29 Ekim 2016 tarihinde kurulmuş olup Odunpazarı ilçesinde yer almaktadır ve Türk Kurtuluş Savaşı'na adanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülhalik Renda</span> Arnavut asıllı 4. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Mustafa Abdülhalik Renda, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında bürokrasinin ve siyasetin çeşitli kademelerinde görev yapan Türk siyasetçidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.