1. Lig play-offları

1. Lig play-offları, 1. Lig'de fikstür tamamlandıktan sonra Süper Lig'e yükselecek son takımı belirlemek için oynanan maçlara verilen ad.

Güncel sistemde 1. Lig'i 3, 4, 5, 6 ve 7'nci bitiren takımlar play-off'a kalmakta, 3. doğrudan finale gitmekte, ilk turda 4'üncü ile 7'nci ve 5'inci ile 6'ncı seri başı takımın sahasında tek maç usulü karşılaşmaktadır. Rakibini eleyerek ilk turu geçen iki takım arasından çift maçlı eleme usulüyle finalist belirlenir. TFF'nin belirlediği tarafsız bir sahada tek maç üzerinden oynanan final maçını kazanan takım Süper Lig'e yükselmektedir.^[1]

İlk kez 1963-64 sezonunda oynanmaya başlanan 1. Lig'de Süper Lig'e yükselecek takımları belirlemek için değişik sistemler uygulanmıştır. Tek ligden o zaman Süper Lig'den düşen takım sayısına göre bir, iki veya üç takımın çıktığı, grup sistemine geçilip grup birincilerinin çıktığı, gruplarda belli sırayı alan takımların Yükselme grubu adı altında tekrar mücadele ettiği sistemlerle beraber yükselecek son takımı belirlemek için play-off sistemi de kullanılmıştır.

1. Lig'de play-off sistemi ilk kez 1978-79 sezonunda uygulanmıştır. Bu sezonda 16 takımdan oluşan Kırmızı Grup ve 15 takımdan oluşan Beyaz Grup'un birincileri Süper Lig (o zamanki adıyla Türkiye 1. Futbol Ligi)'e çıakrken, gruplarını ikinci sırada bitiren Kayserispor ve MKE Ankaragücü Yükselme maçı oynamış ve bu maçta Ankaragücü'nü 3-0 yenen Kayserispor üst lige yükselen son takım olmuştur. Bu sistem ertesi sezon olan 1979-80 sezonunda uygulandıktan sonra bir daha uygulanmamıştır.

1. Lig'de sonraki play-off maçları 1993-94 sezonundan 2000-01 sezonuna kadar yapıldı. Bu yıllar arasındaki sistemde ise onar takımdan oluşan 5 kademe grubunda maçlar tamamlandıktan sonra gruplarını ilk iki sırada bitiren takımlar Yükselme Grubu'na kalıyor ve burada çift devreli lig usulüyle karşılaşırken, 5 kademe grubunda kalan takımlar kendi gruplarındaki takımlarla kademe gruplarında topladıkları puanlar silinmeden Klasman Grubu adı altında oynamaya devam ediyorlardı. Yükselme ve Klasman grupları sona erdiğinde Yükselme grubundaki ilk iki takım üst lige çıkarken, burada 3.,4. ve 5. sırayı alan takımlarla Klasman gruplarını birinci bitiren 5 takımın katıldığı 8'li play-off sonrasında final maçını kazanan takım üst lige yükselen son takım olarak belirleniyordu.

1993-94 sezonunda ise Süper Lig'deki takım sayısının 16'dan 18'e çıkarılması sebebiyle Yükselme grubunu ilk iki sırada bitiren Petrol Ofisi GSK ve Denizlispor'un yanı sıra 3. bitiren Vanspor'da üst lige yükselmiş, bunun yanı sıra oynanan play-off'lar sonucu finale yükselen Antalyaspor ve Adana Demirspor'unda üst lige çıkmasıyla tam 5 takım üst lige yükselmiştir.

2001-02 sezonunda ligin adının Türkiye 2. Futbol Ligi'nden 2. Futbol Ligi A Kategorisi olarak değişmesinden sonra play-off sistemi kaldırılmış, 2005-06 sezonuna kadar 18 takımlı (ilk sezon 20 takım) ligde ilk üç sırayı alan takımlar Süper Lig'e yükselmiştir.

2005-06 sezonundaysa ligin adı bu kez Lig A oldu ve play-off sistemi tekrar getirildi. Bu sistemde 18 takımlı ligde ilk iki sıra direkt olarak Süper Lig'e yükselirken, 3., 4., 5. ve 6. sırayı alan takımlar play-off'a kaldı. Federasyonun belirlediği tarafsız bir sahada tek maçlı eleme sistemine göre oynanan play-off'larda yarı finalde 3. sırayı alan takım 6. sıradki, 4.sırayı alan takım ise 5. sıradaki takımla oynuyor ve bu maçları galip bitiren takımalr finale yükseliyordu. Yine tek maç üzerinden oynanan finali kazanan takım üst lige yükselen son takım oluyordu.

2009-10 sezonuna kadar bu sistem devam ederken 2009-10 sezonunda play-off'a kalan takımlar Yükselme grubu adı altında tarafsız sahada tek devreli lig usulü karşılaştılar ve bu grubu birinci bitiren Konyaspor Süper Lig'e yükselen takım oldu.

2010-11 sezonunda eski play-off sistemine geri dönüldü ancak yarı final maçlarının tarafsız sahada tek maç usulü oynanmasından vazgeçilerek deplasmanlı çift maç sistemine geçilmiş, final maçı ise eskisi gibi tarafsız sahada tek maç usulü oynanmaya devam etmiştir.